урок по истории Казахстана на тему: Кеңәш елиниң көчүп қонуш сәясити. Хәлиқләр депортацияси. 11 класс

Дәрисниң мавзуси: Кеңәш елиниң көчүп қонуш сәясити. Хәлиқләр депортацияси.

Дәрисниң мәхсити:

Билимлик Оқуғучиларға ХХәсирдики Кеңәш елиниң көчүп қонуш сәясититини, хәлиқләр депортациясини чүшәндүрүш.

тәрәққий әткүзүш: Дәрискә болған қизиқишини ашуруш

тәрбийәлик Әлләр тарихини һөрмәтләшкә тәрбийләш.

Дәрисниң түри: Йеңи дәрисни чүшәндүрүш

Дәрисниң уюштуруш түри: лекция

Дәрискә керәкликкөрнәклик қураллар: Хәритә, дәрислик,интерактивлиқ тахта, слайдлар, электронлуқ дәрислик

Қоллинидиған метод, усул: Чүшәндүрүш, Соал -жвап, илюстративлиқ метод, репродуктивлиқ методлар.

Дәрисниң бериши:

І.Уюштуруш қисми: Оқуғучилар билән саламлишиш. Синипниң санитарлиқ - гигиенилиқ һалитигә нәзәр авдуруш. Оқуғучиларниң пайдилинидиған қурал-жабдуқлирини түгәлләш вә нәзәрини дәрискә жәлип қилиш. Оқуғучилардин мениң бүгүнки кәйпиятини сораш, бир биригә қарап «Сиз бүгүн қандақ чирайлиқ» дегән сөз билән дәрискә һазирлитиш.

Шатлиқ чәмбәр. Саламәтмусиләр һөрмәтлик оқуғучилар. Қени оқуғучилар , оттурға чәмбәр қуруп бир- биримизгә яхши тиләкләр ейтип, яхши кәйпият тиләп бүгүнки дәрисимизни башлайли..

Яххши,мошу ейтқан тиләклириңлар яхши болсун дәп , мән силәрниң ишиңларға утуқ тиләймән.

ІІ Өй тапшурмисини тәкшүрәш

1.Барлиқ оқуғучиларниң өй тапшурмисинип чүшинип орунлиғанлиғини ениқлаш. Оқуғучиларниң өй тапшурмисини орунлиғанлиғини ениқлап, әгәр дурус орунлимиған болса хаталирини йоқ қилиш, чүшәндүрүш

Өй тапшурмиси бойичә тематикилиқ тест 11 вариант

ІІІ. Оқуғучиларниң субъектлиқ тәжрибисини ашуруш Оқуғучиларни дәрисниң мавзуси вә мәхсити билән тонуштуруп, униңдики ейтилидиған асасий аспектларни оқуғучилар билән биллә ейтиш.

Силәрниң оюңларчә ХХәсирдики Кеңәш елиниң көчүп қонуш сәясити. Хәлиқләр депортациясигә немә сәвәп болуши мумкин?

IV.Йеңи мавзуни чүшәндүрүш:

Кеңәш һакимийитиниң көчүп-қонуш сәясити. Хәлиқләр депортацияси.

Кеңәш һакимийити жиллирида айрим партия, кеңәш вә комсомол хадимлирида әмәс, бәлки пүтүн бир хәлиқ - ишәшсиз, сатқун милләтләр қатариға ятқузулуп, тарихий Вәтинидин мәжбурий көчирилди. Депортация - латинчә deportatio « тәқип, көчириш» дегән мәнани билдириду. Хәлиқләр депортациясини бәлгүлүк бир милләт вәкили адәмлириниң бәлгүлүк бир иш-һәрикәтлиригә мунасивәтлик дөләттин қоғлиниши дәп чүшинишкә болиду.

1920-1950-жиллири хәлиқни күч билән көчириш - сталинчә тәқип-сүргүнниң асасий тәркивий қисмиға айланди. Умумән, СССРда депортациягә учриғанларниң сани 1920-жилдин 1949-жилғичә 3,2 млн адәмгә йәтти. Әң көп орун алған аммивий тәқип-сүргүн миграциялириниң СССРда төвәндики түрлүри қоллинилди:

• Этнослуқ бәлгүлири бойичә депортация («жазаланған хәлиқләр», «чегариларни тазилаш»)

• Ижтимаий-синипий бәлгүлири бойичә депортация ( 1934-жилғичә кулакларни көчириш) дәвридә кәлгәнләрни мәхсус көчирилгәнләр дәп атиди.

• Сәясий мотивлар асасидики 1934-1944 жилар арисида көчирилгәнләрни « әмгәк үчүн көчирилгәнләр» дәп атиди. 1944- жилдин башлап « мәхсус көчирилгәнләр» дегән нам қоллинилди.

1936- жили СССР ХКК йошурун қарарлириниң асасида Ғәрбий Украинидин Қазақ АКСЖ гә 15 миң поляк вә немис егиликлирини көчирип-жайлаштуруш башланди. Уларниң көп қисми Шималий Қазақстан, йәнә бир қисми Жәнубий Қазақстан вилайәтлиригә орунлаштурулди. Урушниң алдида Қазақстанға йәнә поляк хәлқи вәкиллириниң иккинчи долқуни көчирилди.

Иккинчи дуния уруши башланғандин кейин, көп кечикмәйла Балтиқ бойи, Ғәрбий Украина, Ғәрбий Беларусь вә Бессарабиядин «сәлбий элементларни» көчириш башланди. 1943-жили 28-октябрьдики пәрман бойичә Қалмақ АКСЖдин 2,2 миң адәм Қизилорда вилайитигә көчирилди. 1944-1945-жиллири азат қилинған Украина, Беларусь вә Балтиқ деңизиниң әтрапидин бурундин яшаватқан немислар Сибирь билән Қазақстанға көчирилди. 1921-жили қурулған Қирим АКСЖдә рус, украин, қирим татарлири, грек, балғар вә әрмәнләр яшиди. 1944 - жили Берияниң буйруғи билән Қиримни « Кеңәшләргә қарши элементлардин» тазилашқа 2000 жүк машиниси тәйярланди. 1944 - жили майда 50эшелонға бесилған татарлар толуқ Қирим АКСЖ дин қоғланди. Депортация давамида Қазақстанға 4501 татар, 7 миң балғар вә грекларни көчирип әкәлди. Депортациягә дучар болған месхетлик түркләрни Грузияниң жәнубий - ғәрбидин 1944- жили ноябрьда Қазақстанға әкәлди. Умумән, 1943 - 1944 жиллири Қазақ КСЖгә 109,3 миң аилә мәхсус жайлаштурулди. Сталин вапат болғандин кейин, 1954 1956 жиллири қанунсиз тәқип - сүргүнгә учриған хәлиқләр, синиплар вә башқа кеңәш пухралирини ақлаш жәрияни башланди.

Хәлиқләр депортацияси

Урушқичә болған тәқип-сүргүн вә хәлиқләр депортацияси

Қазақстанға мәжбурий көчирилгәнләр

Уруш жиллиридики сәясий тәқип вә сүргүнләр

Иккинчи дуния уруши вә әмгәк армиялири

V.Йеңи алған билим йәни иш һәрикәтниң дәсләпки дәврини тәкшүрәш:

Оқуғучиларниң йеңи өтүлгән мавзуни чүшәнгәнлигини ениқлаш. Униң үчүн өтүлгән мавзуниң асасий соаллирини қоюп, тәкшүрәш.

1. Мустәқиллик уруш қачан башланди? Униң қандақ алаһидиликлири болди?

Колонизаторлар билән аддий хәлиқ арисида қандақ пәриқ болди?

VI. Йеңи алған билим йәни иш һәрикәт йоллирини бәкитиш: «Экспертлар соаллири» дәп атилидиған оюн арқилиқ өтүлгән мавзуни мустәһкәмләш. Дәрис бойичә бир биригә соал қош арқилиқ эксперт устаз өзи болуп, соалларниң дуруслиғини тәкшүрәш.

VII.Йеңи алған билимини йәкүнләш: Өтүлгән мавзуни асасий соаллар билән мустәһкәмләш.

VIII.Өйгә тапшурмиси тоғрисида мәлумат бериш: Өйгә § 25оқуп келиш. Параграфниң ахиридики соалларға еғизчә тәйярлиниш.

IX.Дәрисни йәкүнләп оқуғучилар әмгигини баһалаш Оқуғучиларниң әмгигини баһалап, күндиликлиригә баһа қоюш