Сыныптан тыс жұмыс тарих сабағы 'Мәңгілік елдің ұрпағымын' (8-10 сыныптар)

Сыныптан тыс сабақ

Мәңгілік елдің ұрпағымын. (Қазақ хандығының 550 жылдығына және Тәуелсіздік күніне арналады)

Мақсаты: Білімділік: Қазақ хандығының құрылуын, тарихын таныстыру. Керей мен Жәнібек сұлтандардың билік саясатына түсінік беру. Қазіргі Қазақстанның даму жолын дәріптеу. Тәрбиелік:Тұңғыш қазақ мемлекетінің құрылуына негіз қалаған қоғам қайраткерлерінің еңбегін бағалай білуге тәрбиелеу. Өз елінің тарихына, адал сезімдерін қалыптастыру. Дамытушылық: Өз ойын еркін ашық жеткізе білуге,іздемпаздыққа дағдыландыру.Ойлау қабілеттерін дамыту. Түрі:Тарихи кеш Көрнекілік:Баннер,слайдтар,видеороликтер

Жүру барысы:

1. Кіріспе сөз а)

Кіріспе сөз: Ғасырлар бойы қазақ халқы кең даласын ақ білектің күші, ақ найзаның ұшымен жаудан қорғаған. Қазақ жерінің ұлан қайсар батырлары, бостандық үшін жанын берген.Қазақ хандығының құрылуы-Қазақстан тарихындағы сындарлы кезең болып табылады.Армысыздар бүгінгі кешке жиналған ұстаздар оқушылар. Бүгінгі өткелі отырған тәрбиелік шарамыз Қазақ хандығының 550 жылдығына және алдағы тәуелсіздік мерекемізге арналады.Осы ерекше датаның бүгінде маңызы зор.

1-Жүргізуші: Асылзат Армысыздар бүгінгі кештің қонақтары Халқымның ашық болсын атар таңы Мәңгілік елдің ұрпағымын атты кешіміздің Шымылдығын ашамыз қарсы алыңыз

2-Жүргізуші-Гүлім Сәлем бердік кешіміздің көрермені Қазақтың ол аныққой өнер кені Тарихи кешімізге қош келдіңіз Алдарыңда болашақтың өрендеріъ

1-Жүргізуші-Асылзат Еуразияның қақ ортасында орналасып, талай халықтың көнедегі және қазіргі кездегі тарихына куә болған тарихы солармен тағдырлас қазақ даласы, Қазақ жері қаншама қиыншылықты бастан өткізді десеңші. Сіздердің назарларынызға «Қазақ елі» атты 8 сынып оқушыларының әдеби монтажы.

2-Жүргізуші-Гүлім Қазақ халқының саяси бытыраңқылығын жойып, мемлекет етіп құру Ақ Орданың билеушілері Орыс ханның ұрпақтары Керей мен Жәнібек сұлтандардың үлесіне тиді. Сіздердің назарларыңызға тарихи қойылым:Керей мен Жәнібек сұлтандардың халықпен ақылдасуы.Қазақ хандығын құрудағы алғаш әрекеттері.

Тарихи қойылым:Керей,Жәнібек сұлтандардың халықпен ақылдасуы. (слайдтан 1459 жыл Ұлы көштің басталуы) деген сөз шығады.

Керей: О,халайық,халқымыздың басына қиын-қыстау кезеңдер келді.Әбілқайыр хандығы құлау үстінде.Шығыстан төнген жауға әйел,бала-шағамызды құлдыққа бермейміз. Осы мәселені бірлесіп шешкен жөн.

Жәнібек: Ел болып,өз жерімізге басқару жүргізетін кез келді.Ел болам деген жұртқа ең ыңғайлы кезең.Осы кезді пайдалана алмасақ,енді басымыз бірікпеуі мүмкін. Оның үстіне жат елдердің хандары мен патшалары да ауыздарын арандай ашып тұр. Олардың қолына тұсып, талан-тараж болып кетуіміз де мүмкін. Қазақ деген атпен жеке дара мемлекет құрайық.

Халық дүбірлесіп,талқылауда: «Сұлтандардың айтқаны жөн. Иә, жеке мемлекет құрайық,мемлекет қазығын қазатын кезең-осы.»

Жәнібек:Ендеше,қазақ руларының игі жақсыларын жинаңдар. Хан кеңесін өткізейік.Қазақ рулары ендігі жерде бір тудың астында біріккен қазақ мемлекеті болсын.

Жүргізуші

Керей мен Жәнібек негізін қалаған қазақ хандығы Тәукенің кезеңі. Оқиға XVII ғасырдың II-ші жартысында өтеді. Күлтөбенің үстінде жиылған халық .Тақ үстінде-Тәуке хан.Жан-жағында қазақтың билері мен батырлары.

Елана(«Көш керуен» күйі орындалып тұрады): ● Батыр да,хан да, қара да өз заманының перзенті Тәуке хан сол дәуірде қазақ, орыс, қытай, жоңғар және басқа Шығыс халықтарының тарихында ірі қайраткер, көрнекті қолбасшы ретінде де елеулі орын алған. Ал өз елінің өмірінде дипломат-мәлімегер, данышпан, айлакер қолбасшы, әдеттік құқық системасының реформаторы және ұлтының бірлігі мен жерінің тұтастығын сақтауға жан аямай күш салған ірі мемлекеттік тұлға ретінде танылады.

Тәуке хан(ойлы,тақ үстінде отыр) : -Уа,жұртым,алты Алашқа аты шыққан қазақтың игі жақсылары! Бүгінде Күлтөбенің басына жайдан-жай жиылып отырған жоқпыз. Бабадан мирасқа қалған жерді сақтау, нығайту үшін, ең алдымен, бет-бетімізбен ру-руға бөлініп, бір-бірімізбен қырқыспай, елдің берекесін алмай,ұлттық тұтастығымызды сақтауымыз керек.

2-Жүргізуші-Гүлім XVIII ғасырда қазақ хандығының тәуелсіздігіне қатер төндірген тек қана Жоңғар хандығы ғана болған жоқ. Оңтүстіктен Хиуа, Қоқан, Бұқар хандықтары көз алартса, Батысы мен Солтүстігінде қалмақтар,башқұрттар, қазақ-орыстар үнемі шапқыншылықжасаумен болуда.

1-Жүргізуші-Асылзат Қазақты ел еткен Әз Жәнібек, Тәуке хан, Абылай хандар, жерін қорғаған Қабанбай, Бөгенбай, Наурызбай сынды батырларымыз. Елге ақыл айтқан,дауларын шешкен Төле би, Қазыбек би, Әйтеке билер еді.

Абылай: Уа,халқымның көсемдері,осынау қиын-қыстау заманда ел басына «жоңғар» деген атпен қара бұлт төніп тұрған жағдайда, халықты біріктірер қариялар өздеріңіздер. Маған сіздердің ақыл-кеңестеріңіз керек.

Төле би: Дұрыс, ел болып біріксек,ешқандай жау бізді ала алмайды. «Алтау ала болса,ауыздағы кетеді,төртеу түгел болса,төбедегі келеді», Тұрған жерін тұрақтаған тұғыры биік ел едік, іргемізді ірітпей, бір жеңнен қол шығарып, атам қазақтың елдігін сақтап қалар кез келді.

Қазыбек би: Әр руға шабандоздарымызды жіберейік,халыққа хабар айтсын.

Әйтеке би: Жөн.Ел ішінен қол жинауымыз керек.Рулар арасындағы кикілжіңді артта қалдырып,айбарлы батырларымыздың басын біріктіріп,қас жауымызға қарсы шығайық.

Абылай:Бүгінгі бас қосуымыздың үлкен себептері болып тұр. Елдің елдігін,ерлігін сынайтын күн туды. Жауға соққы беріп, елді аман алып қалу үшін батырларымыз жорыққа аттанбақшы.Батырлардың жеңіске қол жеткізуіне күш-қуат беріп,ақ тілек батамен шығарып салайық

Төле би:Халықтың қамын ойлайтын күн туды.

Қазыбек би:Елдің кегін қайтаратын күн туды.

Әйтеке би:Келсін алдымызға батырлар,берейік ақ батамызды

Абылай хан: Шақырыңдар батырларды!

Батырлар келеді:Қабанбай ,Наурызбай

Абылай хан:Келді алдарыңызға батырлар. Ел намысын қорғау, жерімізді бөліске түсірмеудің бірі жолы сендердің қолдарында. Алдарыңда отырған үш бидің ақ батасымен батырларыңызды!

Төле би: Бірүйдің баласы болма, Көп үйдің санасы бол. Бір үйдің атсы болма, Бір елдің санасы бол. Өзегін талса, өзен бойын жағала. Басыңа іс түссе, көпшілікті сағала Халқыңа әділ бол, Жауына қатал бол, Досыңа адал бол.

Қазыбек би: Жеріміздің шетін жау баспасын деп, Үкіге найза тққан елміз. Дәм-тұзды ақтай білген елміз! Досымызды сақтай білген елміз. Атадан ұл туса, кұл боламын деп тумайды, Анадан қыз туса, күң боламын деп тумайды. Ұл мен қызды қаматып отыра алмайтын елміз!

Абылай: Туған жерді өзгелерге бермейміз, туған елді басқаларға билетпейміз. Үш жүз алаш бірігіп, жерімізді қорғаймыз.

1-Жүргізуші-Асылзат Елін-жерін қорғауда күрескен батырлардың ерлігі-кейінгі ұрпаққа үлгі.

2-Жүргізуші-Гүлім Азаттық,теңдік,тәуелсіздік. Осы үш ұғымның салтанат құруы үшін кімдер бас тікпеді,кімдер құрбан болмады? Ту тігілді халқымның бүгін бағына, Жас өреңдер,желбіретіп,нық ұста. Ғасырларға жалғастырып елдікті, Дақ түсірме ата-баба рухына. Үлгі бізге аталардың ерлігі, Ұлағаты,өнегесі,еңбегі. Тәуелсіздік туын ұстап жоғары, Бүгінгі ұрпақ болар елдің ертеңі