Тәуке ханның билік құруы және оның заңдары, «Жеті жарғы».

Күні: 18.04.15

Орта ғасырлардағы Қазақстан тарихы (7 «б» сынып)

Сабақтың тақырыбы: Тәуке ханның билік құруы және оның заңдары, «Жеті жарғы».
Сабақтың мақсаты:
а) білімділігі: Тәуке ханның, хандық құрған кезіндегі елдің ішкі - сыртқы жағдайы, Тәукенің
ел үшін жасаған еңбегін, қазақтың құқықтық жүйесін қалыптастыруға қосқан үлесін әңгімелеу. Тәуке ханның "Жеті жарғы" заңдары мен қазақтың ұлы билердің өмірі мен қызметі даналықтары туралы мәліметтермен танысу.

ә) тәрбиелігі: Өз елінің тарихын білуге, Қазақ тарихында Тәуке хандай құдіретті саясаткер және көреген мемлекет қайраткерінің халқына сіңірген тарихи еңбегін бағалай білуге, құрметтеуге, ұлтжандылыққа, адамгершілікке тәрбиелеу.
б) дамытушылық: Оқушылардың тарихи оқиғалар жөнінде өз көзқарасын қалыптастырып, ой қорытуға дағдыландыру. Түрлі тірек - сызбалар, түрлі танымдық тапсырмалар арқылы оқушылардың тарихи танымын кеңейту, өткен және қазіргі оқиғалармен салыстыра білуге үйрету.
Сабақтың көрнекілігі: интерактивті тақта, алты қалпақ, тапсырма парақтары,кестелер, суреттер, А - 3 форматындағы қағаздар, түрлі түсті қарындаштар, стикерлер.
Сабақтың түрі: Аралас сабақ.
Сабақ әдісі: Топпен жұмыс, кластер, АКТ, тірек - сызбамен жұмыс, сұрақ - жауап, диалог арқылы оқыту, шығармашылық тапсырма, презентация т.б.

Пәнаралық байланыс: Қазақ әдебиеті, құқықтану, география.

Сабақтың барысы:
1. Ұйымдастыру:
Сәлемдесу, оқушыларды түгендеу, сабақ мақсатымен таныстыру, оқушыларды сурет қиындыларына қарай үш топқа бөлу.

II . Үй тапсырмасы:

Оқушылар топқа бөлінеді. Әр топ өзінің парақшалары арқылы неге олай бөлінгендігін түсіндіреді.

Топпен жұмыс. «Тез-тез жауап беру» Түрлі-түсті қалпақты кигізгенде сөйлеп кету.
«Алты қалпақты» пайдаланамын.
Ақ-жылдар сөйлейді.
Көк-сандар сөйлейді.
Сары-жағымды оқиғаларды тізбектеу.
Қара-жағымсыз іс -әрекеттерді баяндау.
Қызыл-термин сөздер.
Жасыл-шығармашылық тапсырма (Өлең, тақпақ, қойылым көрсетуге болады)
IV.Жаңа сабақ.

Криптограмма.

25

1

26

14

8

-

30

1

18

Жаңа сабақтың тақырыбын табу.

Жаңа сабақты баяндау:
І. Оқып пікір талдау стратегиясы (Сабақты түсіндіре отырып, жетелеу сұрақтары арқылы оқушыны қатыстыру)
1. Тәуке хан болу қарсаңындағы Қазақ хандығының саяси жағдайы.
XVI ғасырдың ортасында Батыр қонтайшының билікке келуіне байланысты Жоңғар мемлекетінің күш - қуаты артты. Батыр қонтайшы тұсында қазақтар мен жоңғарлар арасында 1635, 1643, 1652 жылдары үш рет қарулы шайқастар болды. Осы кезде қазақтардың хан тағына 1628 - 1652 жылдары Есімнің баласы Жәңгір отырды.
Оның ғұмыры жоңғарларға қарсы күреспен өтті. Қазақ халқы оның жоңғарларға қарсы күрестегі ғажайып ерліктері үшін Салқам Жәңгір атады.

Орыс мемлекетімен экономикалық және саяси - дипломатиялық байланыс орнатуға тырысты
1573 жылы С. Малцев пен Т. Чебуков бастаған орыс елшілігі келді
1694 жылы Тәуке хан І Петрмен елші Аталықов арқылы сауда байланысын күшейту туралы келісім жасады.
Ресей болса қазақ хандығын Сібір ханы Көшімге қарсы одақтас еткісі келді. 1598 жылы Көшім біржолата жеңіліске ұшырады
Тәуке хан жоңғарларға қарсы күреске көршілес жатқан қырғыздар мен қарақалпақтарды да тартты.

IV. Жаңа сабақты меңгергендігін тексеру. Постер

• I - топ

Тауке хан болу қарсаңындағы қазақ хандығының саяси жағдайы

• II - топ

Тауке хан тұсындағы Қазақ хандығының ішкі және сыртқы жағдайы

• III - топ

«Жеті жарғы»

Сергіту кезеңі: Қазақта « жеті» санын киелі деп санаған. Жеті санына байланысты мақал - мәтелдер айту.

2 - тапсырма

«Ғажайып жетілік» (сұрақ - жауап)
1. Тәуке ханның негізгі мақсаты?
2. Тәуке хан саясатының басты бағыттары?
3. 1681 - 1685 жж. қандай оқиға болды?
4. Жоңғарлармен күресте стратегиялық тірек - бекеттері болған қалаларды ата.
5. «Жеті жарғыда» қарастырылған мәселелер?
6. «Құн» деген не?
7. Құрылтай дегенді қалай түсінесің? Қандай мәселелер қаралды?

V. Жаңа сабақты бекіту

«Білім әлеміне саяхат»
1. Тәуке хан дала ақсүйектерінің өкілі........................ көмегімен өзінің үстемдігін нығайтуға тырысты.
2. Тәуке хан бірқатар шаралар қабылдады. Ол билер кеңесінің өтетін...................... мен белгіленді.
3. Билер кеңесі...........................,............................ және........................... өткізілген.
4. Билердің даналығы мен кемеңгерлігі хандықты ауыр сындардан аман.................... бағытталды.
5. 1687 - 1688 жж. Тәуке.............................. жайлы Бұхара ханы Субханкулимен келіссөздер жүргізілді.
6. Тәуке хан орыс - қазақ қатынастарын жақсарту барысында 1686 - 1693 жж......................... жіберді.
7. 1698 жылдан бастап.......................... мен қазақ әміршілері арасындағы қарулы қақтығыстың жаңа кезеңі басталды.
8. Қазақтың.........................,......................,............................,..........................,..........................., қалаларды стратегиялық тірек бекеттеріне айналды.
9. Қазақ - қалмақ қырсықтары толассыз.......................,......................,........................ жылдар аралығында жүрді.
10. «Жеті жарғыға»...........................,........................, азаматтық құқық нормалары,......................,....................... туралы ережелер енгізілген.
11. « Жеті жарғы» бойынша жоғарғы судья........................ болған.
12. Өлім жазасы екі түрлі болған:................. және...................... өлтірілген.
13. Тәуке ханның тұсында Қазақ хандығы.................................... мемлекет болды.

VI.Рефлексия:

Оқушылар бүгінгі сабақтан түсінгендері турасында стикерлерге түсіреді

Оны тақтаға әкеп жабыстырады

санайды

VII. Бағалау.

VIII. Үиге тапсырма: «Тәуке хан тұсындағы қазақ елінің жайы» шығармашылық тапсырма.

№5 орта мектеп

Ашық сабақ

Тақырыбы: Тәуке ханның билік құруы және оның заңдары, «Жеті жарғы».

Өткізген: Мұқамбетәзиев А.М

Шалқар қаласы

2014-2015 оқу жылы