Department of Education

Bashkir Republican Boarding School № 1 named after Rami Garipov

Birds` Images in Rami Garipov`s Poetry

Prepared by Amineva Minnigul,

Student of 10 ZH

Teacher Zinnatschina Zulfiya

Agzamovna

Ufa - 2014

Contents

Introduction.

Rami Garipov is a many-sided poet.

Birds images in Rami Garipovs works.

The muse of the poet

The nightingales` figure

The Swan

The Cuckoo

Metaphors and similes

Verses about nature

Pigeons

Starlings

Poems about homeland

Fairy-tale birds

Bashkir poets about Rami Garipov

Conclusion. I. Introduction

The purpose of my research is to expose birds` images in works of Rami Garipov

and to find out their significance.

Research problems:

• To study poems of Rami Garipov about birds.

• To analyse the meaning of birds` images in Garipov`s works.

Subject of research: Rami Garipov`s poems about birds.

Methods of research: studying the works of Rami Garipov, gathering information from literature.

1. Rami Garipov is a many-sided poet.

The folk poet Rami Garipov has left a big creative trace in the culture of our country. I think he was not only a writer, a translator or a teacher, but he was a great creator of art. His works have not lost their actuality until today. I like Rami Garipov`s works very much. I often read his verses and re-read them again and again. Garipov`s works are dedicated to variety of themes: love to his homeland, to the mother, to the woman, to the nature, to the place of poetry and poet in life.

2. Birds` images in Rami Garipov`s works.

Reading verses of Rami Garipov I have found out, that birds take a big place in his poetry. We find a nightingale, a swallow, a cuckoo, a golden eagle, a sparrow, a crow, a swan and many other birds in his poems. I have got interested in this theme. A lot of poets appealed to the birds` image and they endowed them with human traits. The swan personified faithfulness and beauty, the eagle - pride, the nightingale had a sweet voice, the crane showed slimness, the crow meant something bad. And what do birds mean for Rami Garipov?

The aim of my work is to expose birds` images in works of Rami Garipov and to find out their significance.

1. The muse of the poet

His most famous verses Rami Garipov created by himself, in secretness, when he was alone. He compared the muse, that often came to him in the night, with the fluttering bird, that brought him inspiration.

«Төнгө уйҙар»

Мин уйланыр, яҙыр, уҡыр өсөн

Төндө көтәм, төндө һағынам.

Төндә минең серле илһам ҡошом

Уяна ла ҡанат ҡағына.

«Кәкүк төндәре»

Шиғырҙарға бары төнөм ҡала,

Кешеләргә биреп көнөмдө.

Ә шулай ҙа сикһеҙ хәтер ҡала

Күпһенһәләр кәкүк төнөмдө.

All his feelings and emotions, that he accumulated during the day, Rami Garipov realized in his poetry.

2. The nightingale`s figure.

Many poets addressed their verses to the nightingale. Garipov dedicated a lot of his poems to this bird too. In his verses are heard the power of his love to the nature, to birds and animals.

«Бер Ҡыл»

Күктә ҡояш-тик бер иҫке юлдаш

Тик йылыта мәңге ул беҙҙе.

Һандуғас та ерҙә иҫке бер йыр йырлай-

Ялҡытҡаны һис тә юҡ әле!

«Мылтыҡ һәм һандуғас»

Һайрай ҙа һуң, яңғыратып

Бар Йөрүҙән төбәген:

-Былай ҙа,-ти, ғумер ҡыҫҡа:

Нәҡ шул мылтыҡ көбәге

«Һандуғасым»

Һандуғасым һайрап туҡтарһың да,

Тынып ҡалыр тиеп моңдарың.

«Иртә»

Һандуғас, талға баҫып,

Сихри ҡылдарын сиртә

«Бөтәһе лә ниндәй тәбиғи был»

Ләкин улар һаман япраҡ яра,

Ярып һайрай һаман һандуғас

«Шиғырымды күпме яҙҙым»

Һандуғас кеүек, ахыры,

Ғүмергә шиғырландым

«Һуңғы япраҡ»

Мәңге йәшел тормош ағасы,

Шаулар япраҡ, һайрар һандуғас.

«Яҙғы йыр»

Мәңге һөйөп йәшлек күркәмлеген,

Һайрап туймаҫ һары һандуғас.

3. The swan.

Many poems are dedicated by the poet to the beautiful bird swan. For example,

"Яңғыҙ аҡҡош" is a bit sad but a very piercing poem about the single swan that is doomed to loneliness.

«Яңғыҙ аҡҡош»

Моңая аҡҡош, моңая,

Моңая яңғыҙ ҡалғас-

Ғүмер дуҫы, һәләк булып,

Ҡара ҡайғыға ҡалғас..

Аҡҡош шундай ҡош икән шул:

Башҡаларҙы иш итмәй;

Башҡа аҡҡош ҡаңғылдаһа,

Тауышын да ишетмәй.

«Аҡҡош күлендә»

Залда һиңә ҡулын сапмай торган

Мин берҙөн-бер кешең, аҡҡошом.

«Аҡҡош йыры»

Был донъяла аҡҡош йыры барҙа,

Яҙ итә бел, әйҙә, көҙ көнөн.

«Донъя зәңгәр»

Һин киләһең, юҡ, йөҙәһең, йырым,

Һин бит аҡҡош - зәңгәр күлдәге

«Йондоҙҙар»

Аҡҡош юлы буйлап уҙайымсы,

Булһа ла ҡыйын, бик оҙон.

4. The cuckoo.

A great place in the poetry of Rami Garipov take verses about the cuckoo. The poet used such verbs as "cuckoo calls", " cuckoo counts."Very often he appealed to the bird asking how many years he would live. The bird seemed to know about poet`s short life

«Кәкүк»

Кәкүк, кәкүк!

Әйтсе миңә,

Күпме минең ғүмерем?

Күпме минең был донъяла

Шатлыҡтарым, күререм?

Кәкүк, кәкүк!

Ниңә улай

Һүҙең һаран: бер, ике, өс?

Оҙағыраҡ ҡысғырырға

Тапмайһыңмы берәй көс?

«Ауылдаштар»

Иҫкесә тик таңын кәкүк саҡыра,

Кемдәргәлер һанап ғүмерен...

Кәкүк, кәкүк, аһ, һин ҡыҫҡа иттең

Ғүмеркәйен яуҙа күп ирҙең-

Ҡайтып күрмәҫ улар был ерҙе!...

5. Metaphors and similes.

In verses of any poet we find out a lot of metaphors and similes. Animals, birds and plants usually were objects of these similes. It showed the poet`s position to the nature. Similes of Rami Garipov lead us to the atmosphere, where the poet was born, grew and was educated. The poet describes the nature as a constantly changing and sounding by different voices.

Ҡош телендәй генә хат көткәйнем,

Тик килмәне хатың, ҡәҙерлем.

«Осам»

Бар тормошом - осоу, ҡолау минең,

Уҙем - ерҙә, күҙем - айҙалыр...

«Ҡайтыу»

ауыҙ итәм ыуып туҡ боҙайҙы,

Нәҡ күгәрсен күҙе-бөртөгө.

6. Verses about nature.

Sparrow`s twittering, nightingale`s singing , crow`s shouting in the poetry of Rami Garipov express the contrast of emotions and fullness of feelings, which the poet experienced to his homeland, to his native nature.

«Аҡсарлаҡтар»

Аҡсарлаҡтар, аҡсарлаҡтар!...

Осаһығыҙ ҡыйылып.

Саҡ торам мин, һоҡланыуҙан

Ҡысҡырмайса тыйылып.

«Ҡантүш турғайҙар»

Түшкенәһе менән көрттәр ярып,

Ҡайтып еткән ҡантүш турғайҙар.

Һағыныуҙар шулай итәлер шул,

Аҡман-тоҡман тип тә тормайҙар

...

Ямғыр тымған. Ерҙән томан ҡалҡа.

Ҡайын, ҡарағйҙар ойоған.

Тик ҡайҙалыр һандуғасҡай ярһый,

Тик ҡайҙалыр кәкүк бойоға.

«Аҡ сәпсек»

Аҡ сәпсеккәй осоп килде лә шул,

Аҡ ҡойроғо менән боҙ ярыр;

Аҡ ҡойроғо менән боҙ ярыр ҙа,-

Аҡ күперкәй ярҙан ҡуҙғалыр.

«Торналар»

Йәй ҙә үтеп китте, ахыры,

Һауалай бит торналар.

Болоттарҙы аша сығып

Торройҡлай был торналар.

«Ос һин,ҡошсоҡ»

Ос һин, ҡошсоҡ, ос, иреклем

Һин бит шағир илендә.

Тотҡон булма күңелемдә,

Күңелемдә - гөлөмдә.

7. Pigeons.

Pigeons remind him about his childhood.

«Таныш кугәрсендәр»

Күгәрсендәр. Таныш күгәрсендәр-

Юлдаштары бала сағымдың.

«Төшкөгә ҡайтҡанда»

Күгәрсендәр..

Хатта улар ҙа

Яҙ иркенә буйһоналар.

8. Starlings.

Starlings with their joyful singing announced coming of spring, the time of renovation and hopes.

«Һабантурғай»

Эй, һайрай ҙа һуң был ңабантурғай,

Ҡарҙар бөткәнен дә көтөп тормай...

Һабансылар күңелен нурлай-нурлай,

Һай,йырлай ҙа һуң был һабантурғай!

…

Сыйырсыҡтар ҡайтты яҙ артмаҡлап,

Һайрай, ана, маҡтап өйҙәрен.

Шаула-шаулай гөрләүектәр аға,

Етте инде яҙғы өҙәрем...

9. Verses about homeland.

Rami Garipov greatly loves his homeland, his folk. The homeland Bashkortostan is associated with such proud birds as a golden eagle, an eagle and a gyrfalcon.

«Дан һиңә, дан, Башҡортостан!»

Кук Уралдың иркен күкрәгендә

Азат һиңә ғорур осҡанын

Ҡарайым мин сикһеҙ шатлыҡ менән:

Дан һиңә, дан, Башҡортостан!

«Сыңрау торна»

Сыңрай-сыңрай осоп килде

Сыңрау торнаҡай.

Уралыңдан сәләм, тине

Сыңрау торнаҡай.

Ҡыуанысым,йыуанысым

Булды Уралҡай.

Йыр ҡанатлы, нур ҡанатлы

Сыңрау торнамдай.

«Башҡортостан»

(Сит илдән ҡайтышлай)

Башҡортостан - беҙҙең Бөркөтостан,

Иркең ҡурсып, күпме бөркөт осҡан!...

Башҡортостан - йөрәк ҡағышым,

Ерһенмәһәм, төшһөн ҡарғышың!

«Ҡарлуғас»

Ҡарлуғасҡай, сабый хыялыма

Индең дә һин Туҡай йырындай,

Бикбай «Ҡарлуғасы булып остоң...

Һине һағынып инде ир илай.

«Ырғыҙ буйы»

Ҡан быуат бөрөттәре

Дала иңләп талпынған.

«Әсәй - Рәсәй»

Йәш бөркөттәй ғорур осор өсөн

Ҡанаттарым кирҙең Рәсәйем.

«Салауат батыр»

Үрткә тотһаң, ауылдарҙың ҡуҙы

Дөрләп яныр бөркөт күҙендә.

10. Fairy-tale birds.

The bird has also a mythological meaning. By many folks from time immemorial the bird was connected with heaven, with the God. In Garipov`s verses we often meet images of fairy-tale birds.

...

Әкиәт тыңлап, Сәмреғошта осам,

Ҡолас йәйеп остом төшөмдә,

Остом аттан, кәбән баштарынан...

Тик ҡәнәғәт булмай эшемдән.

«Алырымҡош менән бирмәмҡош»

Алырымҡош ала алырын,

Бирмәмҡошо бирмәй ҡалырын.

Алырымҡош килһә шыҡыйып,

Бирмәмҡошҡа бигерәк эш ҡыйын.

«Чио-чио-сан»

Һәр кешенең йөрәгендә йәшәй

Сафлыҡ ҡошо булып ул илһам.

Һәр кешенең йөрәгендә йәшәй

Тотҡон булып ошо бер ҡошо.

Ул ҡош - һәр саҡ, һәр саҡ ирек һөйгән

Мөхәббәт һәм сафлыҡ һағышы.

«Бәхет»

Ғүмер буйы шуға ынтылаһың,

Ғүмер буйы йәнең-тәнеңдән

теләгәнең ошо-

бәхет ҡошо!-

Алға әйҙә, үҙенә саҡырып.

Аҡ ҡанатлы сихри ҡош булып,ул

Күренмәйҙер күҙгә, ахыры?

«Урал йөрәге»

Килде лә ул, ҡылыс бирҙе уға:

-Азат бул, тип Урал тотғоно!

Ҡарағоштоң ҡара ҡанатына

Сөйҙө уҙе Урал осҡонон.

11. Bashkir poets about Rami Garipov.

Many of bashkir poets dedicated their poems Rami Garipov and compared him with a bird. After Garipov`s death his friend Rauil Bikbayev wrote the poem, where he compared him with the golden eagle.

***

Бурап яүған февраль ҡарҙарында

Талпынды ла саңҡып бәрелде бит

Ғорур бөркөт ғорур ҡаяға.

Тоғроларҙан булды тоғрораҡ,

Саяларҙан булды саяраҡ.

Тыуҙы ошо февраль ҡуйынында,

Ауҙы ошо февраль көртөнә.

Йүрүҙәне ҡалтыранып сатнай,

Янғантауы янып көрһөнә.

Боҫоп йәшәр күпме төлкөнө ул

Күләгәһе менән өркөттө.

Ниңә бынау февраль буранында

Ҡанаттары яндың бөркөттөң.

Tamara Ganiyeva spoke with the bird like with Rami.

«Шағир йөрәге»

Ҡояштың нуры сыңлап китә,

Атылып менә күккә һабантурғай.

Һин булдыңмы әллә,

Рәми ағай?...

Ramasan Shagaliyev`s verse is very interesting. He personified the bird, that he saw near the poet`s tomb, with his soul.

«Һандуғас»

-Башҡа урын бөткәнме ни

Һиңә, ҡошсоҡ, һайрарға,

Зыяратта һайрап, кемгә

Уйлайһың һин ярарға?

-Кемгәлер ярауҙан түгел

Минең юында булыуым,

Иртә-кисен өҙгөләнеп,

Таштан ташҡа ҡуныуым.

Бында йоҡлаған шағирҙың

Һүҙенә көй көйләйем.

Күңелендә киткәндәрен

Илгә йырлап һөйләйем!

IV. Conclusion.

In conclusion I would say, that the image of bird takes a great place in the Rami Garipov`s poetry. The poet makes this figure very colorful, picturesque and vivid. He strives to reproduce the melody of birds` singing. This singing fascinates us. The bird symbolizes the sun, the sky, the wind, the freedom, the life. But the bird is not just a sign. This figure means the immortality of the soul, the immortality of the poet and the poetry. Birds were part of Rami Garipov`s life. He himself was like a bird, flying through times. Working on this theme I was inspired to writing of my own poem.

«Рәми агайыма»

Әсе елдәр өрҙө ғинуар

Күмде ерҙе аҡ ҡарға,

Уйҙарымда Рәми ағай,

Тора әҙер атларға.

Ҡыйын булыр минең юлым

Өрөлөрмен буранда,

Рәми ағай ярҙам итер,

Тәүге ҡанат ҡаҡҡанда.

Көслө ҡулын миңә һоноп,

Әйҙәр яҡты күктргә.

«мин-тим - әҙер һинең менән

Ҙур донъяны күрергә.»

Ҡулдарымдан тоттоң да һин

Тарттың ҡышҡы буранға.

Дөп-дөп килә йөрәккәйем,

Ҡараш ташланым артҡа.

«Ҡурҡма, алға ҡара,-

Тине Рәми ағайым.

Артҡа ҡарағандар ҡолай,

Кире тора алмаҫһың.

Ҡош туҡтатһа ҡанаттарын,

Һауала ос а алмаҫ,

Шуға ла тырыш көн һайын,

Хеҙмәтең әрәм булмаҫ.

Атла ҡаршы бурандарға,

Сабырлығыңды йөкмә,

Һинең юлың алыҫ булыр,

Ҡанаттарыңды бөкмә.

Ҡыйыуһыҙ ҡоштай инем мин

Был мәктәпкә килгәндә,

Инде осорға әҙермен,

Рәми ағай эргәмдә.

Sources:

1.Надежда Васильевна һәм Гөлнара Рәми ҡыҙы Ғариповалар. Халыҡ шағиры Рәми.Иҫтәлектәр, арнауҙар.-Өфө: Китап, 2007й.

2.Рауил Бикбаев. Рами Ғарипов. Йырҙарыма ҡайтам: шиғырҙар, ҡобайырҙар. Йырҙар.- 2002й.

3.Н. Б. Ғарипова. Рами Ғарипов. Умырзая йыры. Шиғырҙар. Өфө. Башҡортостан китап нәшриәте,1981й.

4.И.Ә. улы Шарапов. Мостай Карим, Рами Ғарипов, Рауил Бикбаев. Өфө: Китап,2009й.