Конспект урока по крымскотатарскому языку на тему 'Времена года' (2 класс)

2 СЫНЫФ, КЪЫРЫМТАТАР ТИЛИ ДЕРСИ.

Мевзу: "Йыл мевсимлери".

Дерс чешити: янъы мевзу анълатув дерси (комбинирлев).

Макъсадлар: талебелерге йыл мевсимлернинъ фаркъларыны косьтерюв;

оларнынъ мустакъиль чалышув къабилиетини, озь фикирини

беян этюв алышкъанлыгъыны инкишаф эттирюв;

талебелернинъ сёз байлыгъыны янъы сёзлернен зенгинлештирюв;

оларнынъ нутукъларыны инкишаф эттирюв;

табиаткъа севги ашлав.

Донатма: тахтада: джедвель "Йыл мевсимлери", "къар данелери" - дерс

къысымларынынъ адлары; йыл мевсимлери акъкъында шиирлер; ре-

симлер; даркъатма материал: "Лугъат иши", "Китапчыкъ яп ве

бояла", басылгъан "лугъатчыкълар", "Мевсим"(булмача тизмек

ичюн); техник васталары.

Д е р с к е т и ш а т ы :

I. Тешкилий къысым.

1. Селямлашув.

2. Субет:

- Шимди бизде насыл дерс?

( Къырымтатар тили дерси)

- Я не ичюн сиз къырымтатар тилини огренесинъиз?

("Бизге окъумакъ керек,

Динълемек, язмакъ керек,

Ана тильни огренип,

Яхшы лаф этмек керек!")

- Тахтагъа бакъынъыз , бу "къар данелери" - дерснинъ къысымлары.

Шимди энди биринджи "къар данемиз" ириди (оджа "Тешкилий

къысым" сёзлерни тахтадан ала).

II. Эв вазифесини тешкерюв.

1. "Сёзлер ерини джойгъан" оюны ("Ава" мевзусында лугъат иши - тахтада беджериле):

- Бириси келип эр шейни къарыштырды. Сиз, балалар, сёзлернинъ тер-

джимесини догъру къоюнъыз!

2. Къягъытлар устюнде мустакъиль лугъат тешкерюв иши ( кечкен мевзулар

боюнджа).

3. Ава акъкъында эзберленген шиирлер:

"Тап-тап-тап! Ягъа ягъмур! "Ель эсе, ягъмур ягъа,

Эр ерни этти чамур." Кунеш чыкъсын,

Йылтырасын!"

- Даа бир "къар данемиз" ириди (оджа "Эв вазифеси тешкерюв" сёз-

лерни тахтадан ала).

III. Мотивлештирюв .

4 къызчыкъ ( 3 сыныф талебелери) "йыл мевсимлери" эмблемалар иле

сыныфкъа кирелер, селямлашалар. Талебелер оларны "Хош кельдинъиз!"

сёзлернен къаршылайлар.

- Балалар, сиз энди бизим мусафирлеримизни таныдынъызмы?

(Эльбет! Олар - йыл мевсимлери:КЪЫШ, БААРЬ, ЯЗ, КУЗЬ).

- Догъру! Демек, бугуньки дерснинъ мевзусы - "Йыл мевсимлери",

дерсимизнинъ макъсады - оларнынъ аляметлерини косьтерюв. Даа би "къар данемиз" ириди ("Мотивлештирюв" сёзю тахтадан алына).

"Йыл мевсимлери"- къызлар ресимлерни тахтагъа асалар, отуралар.

IV. Талебелернинъ бильгилерини актуаллештирюв.

Оджа шиирни окъуй (тахтада асылгъан "Йыл мевсимлери" джедвелинде

косьтерип): "Йыл - он эки ай - дёрт мевсим

Болюнген шай - дёрт къысым,

Эписининъ озь ады бар,

Олар: яз, кузь, къыш, баарь.

Эр бир мевсим - учер ай.

Огренейик фаркъ недай." (З. Джавтобели)

Эвельден азырлангъан шиир тахтагъа асыла.

- Бугуньки санны ким манъа хатырлатыр? Бугунь "Февральнинъ ..."

- Энди, дефтерлеринъизни ачынъыз ве бугуньки санны ве дерс мевзу-

сыны язынъыз.

- Энди даа бир "къар данемиз" ириди ("Талебелернинъ бильгилерини ак-

туаллештирюв" сёзлерни тахтадан ала).

V. Янъы мевзу анълатув.

Лугъат (янъы сёзлер тахтада асылгъан, талебелер эвельден басылгъан "лу-

гъатчыкълар лугъат дефтерлерге япыштыралар):

йыл, ай, аяз, ешере, сарара, япракъ(лар), чечек(лер), терек(лер),

мейвалар, себзелер, къуш(лар), къайталар, учып кетелер, сыджакъ иллерге.

"Раатлыкъ дакъкъасы" ("йыл мевсимлери"-къызлар кечирелер):

"Къыш !" - ушюген киби къалтырайлар,

"Баарь !" - эллерини чечек ачкъаны киби косьтерелер,

"Яз ! " - "сыджакътан" эллерини саллайлар,

"Кузь !" - шемсиени туткъан киби этелер.

Талебелер ерине отуралар.

Оджанынъ сёзю:

- Текаран раатландынъыз, энди девам этейик.

Тахтагъа бакъынъыз, балалар:

бу ресимлерде 4 йыл мевсими тасвирленген.

Биринджи ресимде - къыш -йыл мевсимлерининъ бирисидир. Къышта

ава сувукъ ола. Айванлар, сувукълардан къркъып, юваларыны сакъла-

налар. Тереклер япракъсыз туралар. Къышта чокъ къар ягъа, орталыкъ

бем-беяз ола. Сиз, балалар, сыджакъ урбаларны кийип, чананен тая-

сынъыз, къар топу ойнайсынъыз.

Экинджи ресимде - баарь - энъ дюльбер мевсим. Кунеш кунь-куньден

зияде къыздыра. Къар ирий. Баарьде табиат уяна, япракълар ешере.

Тереклер беяз ве гульгюли чечеклер ачалар. Мас-мавы кокте къушлар

къычырышалар. Олар сыджакъ иллерден къайталар.

Бу ресимде яз тасвирленген. Яз - энъ сыджакъ мевсим. Багъчалар ве

тарлалар ем-ешиль олалар. Бостанларда лезетли себзелер пишелер.

Язда сиз учь ай раатланасынъыз, денъизге ювунмагъа барасынъыз.

Яздан сонъ кузь келир. Багъчаларда мейвалар пишелер. Кузьде кунеш

энди къыздырмай, шунынъ ичюн ава салкъын ола. Къушлар сыджакъ

иллерге учып кетелер. Кузьде чокъ ягъмурлар ягъа. Тереклернинъ яп-

ракълары сарара, эр ер сары, портакъал, къырмызы тюске бояныр.

Демек, эр мевсимнинъ озь хусусиетлери, аляметлери бар, эр мевсим

гузельдир.

Энди даа бир "къар данемиз" ириди ("Янъы мевзу анълатув" сёзлерни тах-

тадан ала).

VI.Пекитюв.

"Китапчыкълар" даркъатыла.

- Энди бир бегенген ресимни бояламагъа ве шиирни окъумагъа керек

олур.

"Микрофон" оюны:

Азыр олгъан талебелер шиирни окъуйлар, озь боялагъан ресимни такъдим

этелер ве тахтадаки ресимлерде къышны баарьни, кузьни, язны айтып косьте-

релер.

"Лото" оюны (тахтада беджериле: ресимлер устюнде "яз", "къыш", "баарь", "кузь"

сёзлерни къоймакъ).

- Пек яхшы! Бакъынъыз, даа бир "къар данемиз" ириди ("Пекитюв" сёзю

тахтадан ала).

VII.Чифтлерде иш.

"Мевсим" сёзю даркъатыла: бир раледен бир булмача тизиле. Эр кес беджер-

ген сонъ, тахтадан "Мустакъиль иш" сёзю алына.

VIII.Нетиджелев.Рефлексия.

- Сиз бугунь нелер акъкъында янъы бильгилер алдынъыз?

(Йыл мевсимлери)

- Дерсни бегендинъизми?

(Чокъ бегендик!)

- Сиз бугунь яхшы чалыштынъыз! Мен бегендим! Энди сиз озюнъизге де

ренкли "баа" къоюнъыз: къырмызы, сары я да ешиль (тахтадаки ренк-

ли "учьфенер" ярдымы иле).

"Нетиджелев. Рефлексия" сёзлер тахтадан алына.

IX.Эвге вазифе.

"Китапчыкъларны" безетмек, янъы сёзлер эрберлемек.

- Сонъки "къар данемиз" ириди. Демек, дерсимиз битти.

Чокъ сагъ олунъыз! Сагълыкънен барынъыз!