'Жұмыс дәптері' 6-cынып

№ 4 орта мектеп, ҚТӘ ӘБ

Жаманкарина Дидар Мырзабекқызы

Қазақ тілінен 6-сынып

оқушыларына арналған

жұмыс дәптері

Лексика

/оқу орыс тілінде жүргізілетін мектептер үшін /

Жезқазған -2013

Кіріспе

Оқу орыс тілінде жүргізілетін мектептердің 6-сынып оқушыларына арнап шығарылған бұл жұмыс дәптерін құрастыруымның басты мақсаты- пән стандартында атап көрсетілгендей шәкірттердің сөздік қорын молайту, түсініктерін байыту және көркем мәтіндерді оқыту, мақал жаттау, жұмбақ шешу негізінде қазақ тілінде ауызша және жазбаша сөйлеу тілін дамыту, қазақ тіліндегі мәтіндерді оқып, түсіне алуын қамтамасыз ететін тілдік негіз қалыптастыру болып табылады.

Жұмыс дәптері пән бойынша дайындық деңгейлерін жетілдіру, алған білімді тиянақтау, білім сапасын нақтылау үшін құрастырылған.

2

Қолданылған әдебиет:

1. Қазіргі қазақ тілі. Алматы, Ана тілі,1997ж.

2. Ш.К. Бектұров. Қазақ тілі.Алматы, Атамұра,2006ж.

3. Ш.К. Бектұров. Қазақ тілі.

Алматы,Рауан, 1994 ж.

4. Самоучитель казахского языка.

Алматы, Аруна, 2005 ж.

5. М.Аққозин. Қазақ мақал-мәтелдері.

Алматы, Аруна, 2005ж.

6. Қ.Алтынбаев. Сан сұраққа саяхат.

Алматы, Өнер,1993ж.

Тест сұрақтарының кілті:

1/в; 2/ с; 3/в; 4/а; 5/в; 6/с; 7/с; 8/с; 9/д; 10/а.

23

Тест.

1. Синонимдік қатарды табыңыз.

а/ ой в/ ат,жылқы с/ он екі д/жетеу

2. Көнерген сөздер қайсысы?

а/ ғарыш в/ медбике, төраға

с/ байрақ,отарба д/ әуежай

3. Жаңа сөзді табыңыз.

а/ төраға в/ ұшақ с/отарба д/ сандық

4. Омонимдерге жататын қай нұсқа?

а/ ара в/ доп с/ топ д/ найза

5. Қазақ тілі қандай тілдер тобына

жатады?

а/ славян в/ түркі с/ латын д/ қарачай

6. «Лексика» термині қандай мағына береді?

а/ дәптер в/ қалам с/ сөздік д/ кітап

7. Қос сөзді көрсетіңіз.

а/ ағалар в/ інілер с/ата-ана д/ шеше

8. Антонимді белгілеңіз.

а/ ақ в/ ыдыс-аяқ с/ күн,түн д/ он

9. «әуежай» сөзіне қажет қосымша?

а/ -ді в/-ғы с/-лы д/ -ға

10.Лингвистика термині?

а/ синоним в/ вольт с/ теорема д/ йод

22

1. тапсырма. Мына диалект сөздерді

қатыстырып 3 сөйлем құраңыз.

Сіріңке- кеуірт,күкірт,шырпы,ши, оттық,шақпақ.

2. тапсырма. Неологизмдерді септеңіз.

септік

заңгер

ұлан

Атау

Ілік

Барыс

Табыс

Жатыс

Шығыс

Көмектес

3

3-тапсырма. Кірме сөздерді аударыңыз, сөйлем құраңыз.

Мектеп, мереке, емтихан, ғылым, ғалым, пән, медресе, қағаз, қалам, мағлұмат.

4-тапсырма. Төмендегі көнерген сөздерді тәелдеңіз.

Байрақ, отарба, сәукеле.

Жекеше Көпше

Менің ........ Біздің ...................

Сенің ........... Сендердің ..........

Сіздің ............. Сіздердің ............

Оның ............. Олардың ..........

4

37- тапсырма. Сөздердің антонимін тауып жазыңыз.

Алыс, арзан, жеңілғ кедей, суық, аз, семіз, таза, бар, дос, батыр, ащы, биік.

38- тапсырма. Антоним сөздерді пайдаланып, 4 сөйлем құраңыз.

Үлгі: Жезқазған мысқа бай.

Бай, әлсіз, тәтті, қою, ащы, ақ, жеңіл, ауыр, аласа, таза.

21

35- тапсырма. Сөз тіркестерін орыс тіліне аударыңыз.

Жылы үй. Мұздай су. Сау адам. Лас үй. Қысқа жіп. Ұзын арқан. Ауру адам. Таза ауа. Қалың шөп. Қою шай. Қара суық.

36-тапсырма. Омоним сөздерді көшіріп жазып, қандай мағына беретінін сөйлем арқылы дәлелдеңіздер.

20

5- тапсырма. Жұмбақтарды шешіп, антонимдердің астын сызыңыз.

1.Аппақ дала, қара дән,

Сепкен дәні түсінуге жараған.

Жауабы: к ...., ә...

2. Күндіз іздеп мың қарап,

Көре алмайды жан адам.

Түнімен «мен мұңдалап»,

Сұңқылдайды даладан.

Жауабы: ж .....

3.Үсті тас, асты тас,

Ортасында піскен ас.

Жауабы: т ... ...

6-тапсырма. Тілдегі сөздер байлығын , мағынасын зерттейтін ғылым саласын табыңыз.

5

7-тапсырма.Сөздерден сөз тіркесін құрап, тура және ауыспалы мағынасын ажыратыңыз.

Алтын /сырға,күз,адам/. Өткір /пышақ, сөз,балта, мінез/.

Тура мағына

Ауыспалы мағына

8-тапсырма. Ер /герой/, ер /мужчина/, кесте /вышивка/, кесте /таблица/ , кір /грязный/, кір /заходи/ сөздерін пайдаланып, сөйлем құраңыз.

6

33-тапсырма. Антонимдерді сәйкестенідіріңіз.

Аш ұш

Ұш ал

Ал жау

Тоқ реніш

Қосу алу

Қуаныш аш

Дос бер

Бер қон

Қон жап

34-тапсырма. Сұрақтарды дұрыс құра.

Кімге?

Арман-

.................

.................

................. кітап бердім ?

..................

..................

..................

19

31- тапсырма. Синонимдерді жіктеңіз.

Әдемі, сұлу, көркем.

Жекеше Көпше

Мен ................... Біз..................

Сен.................. Сендер................

Сіз................. Сіздер................

Ол ................ Олар ...................

32- тапсырма. Синонимдердің жасалу жолдарын жаттап алыңыз. Етістік қатарынан бір сөз таңдап, сөйлем құраңыз.

Зат есім

Сын есім

Етістік

Кескін

қайғылы

Айту

пішін

уайымды

жеткізу

бейне

мұңды

сөйлеу

мүсін

қасіретті

хабарлау

қапалы

18

9- тапсырма. Қандай түсті білесіз ? Оларды өлең жолдарынан теріп, аударыңыз.

Мынау- сары қарындаш,

Мұнымен күнді бояймын.

Мынау- қоңыр қарындаш,

Мұнымен құмды бояймын.

Мұнау - қара қарындаш,

Мұнымен түнді бояймын.

Мынау -жасыл қарындаш,

Мұнымен гүлді бояймын.

10-тапсырма. Қандай сөздер ? Түсініп оқып, жаттап алыңыз.

Ана-

Ардақты сөз.

Тау-тас

Салмақты сөз.

Жел-қанатты сөз.

Шәкірт- талапты сөз.

Жалау-

Дабылды сөз.

Алау-жалынды сөз.

Дос,жар-мейірлі сөз.

Дала- пейілді сөз. /М.Қуанышбеков/

7

11-тапсырма. Сөздерді аударып, кестені толтырыңыз.

Қатыгез

Жүрексіз

Мейірімсіз

Әдепті

Сыпайы

Мәдениетті

Шыдамды

Төзімді

Ажарсыз

Көріксіз

12- тапсырма. Құрамында саны бар сөздер қатарын толықтырыңыз.

Түбір - тү + 1

Күшік - к+ 3+ ік

8

29-тапсырма. Сұрақтардың орнына қажетті сөздерді қойып жазыңыз.

Қандай ? түнде қандай? Ай,

Сәулесі суда дірілдеп.

Ауылдың жаны - қандай? Сай,

Тасыған не? күрілдеп.

Керек сөздер: өзен, терең, желсіз, жарық.

30- тапсырма. Сөздің әріптен тұратынын байқап көр. Өзің 5 мысал жаз.

.. л /возми/

с..т /молоко/

с..н /мода/

с..л /положи/

..р /честь/

л ..қ /козленок/

с..н /число/

с..л /чуть-чуть/

л.. қтыр /кинь/

17

27- тапсырма. «Әдепті, сыпайы,мәдениетті» мәндес сөздерін жекеше түрде жіктеңіз.

Мен ..............

Сен................

Сіз.................

Ол ................

28- тапсырма. Төмендегі сөздерді қазақ тіліне аударып, антонимін жазыңыз.

1. хитрый-

2. жадный-

3. спокойный-

4. жестокий-

5. вспыльчивый-

6. легкомысленный-

16

13- тапсырма. Синонимдер тізбегін есте сақтап алыңыз. Екі синоним сөзді пайдаланып, екі жол өлең құраңыз.

1. адам, кісі

2. ел, халық, жұрт, бұқара

3. нану, сену

4. ас, тамақ,дәм, тағам

5. кескін, пішін, бейне, мүсін

14-тапсырма . Санамақты орыс тіліне аударып, әрбір сөзге мән беріңіз.

Бір -білім ал.

Екі - ерлік көрсет,

Үш - үлгі тұт,

Төрт - тәртіп керек,

Бес - бестік баға ал,

Алты - алғыр бол,

Жеті - жеңіс біздікі,

Сегіз - сенім керек,

Тоғыз - тоқу керек, /осмыслить/

Он - оқу керек.

9

15- тапсырма. Төмендегі мақал- мәтелдердің орыс тіліндегі баламасын жазыңыз.

1. Біреуге ор қазба, өзің түсерсің.

2. Жеті рет өлшеп,бір рет кес.

3. Көз қорқақ, қол батыр.

4. Күтімі қандай болса, түсімі сондай.

5. Екі кеменің басын ұстаған суға кетер.

6. Аспандағы сұңқардан қолымдағы

тұрымтай артық..

7. Байлық - байлық емес, бірлік-байлық.

8. Күш - білімде, білім - кітапта.

16-тапсырма. «Сөзге» қатысты айтылған қанатты сөз немесе мақал жазыңыз.

10

25- тапсырма. Фразеологиялық сөздікті пайдаланып, 6 тұрақты тіркес жазыңыз.

26- тапсырма. Жаңылтпаштарды жаттаңыз.

1. Ақ тай ақ па?

Қара тай ақ па?

2. Боран болар,

Боран борар.

Боран борар,

Жол орар.

3. Есет ағам ет асатар,

Ет асатса, бес асатар.

4. Байғыз қай құс,

Байғыз- байғұс

Ұшады жалғыз.

15

23- тапсырма. Антонимдерді септеңіз.

септік

іні

аға

Атау

Ілік

Барыс

Табыс

Жатыс

Шығыс

Көмектес

24-тапсырма. «Жағажай, саябақ» жаңа сөздерін көпше түрде тәуелдеңіз.

Біздің ................................

Сендердің .........................

Сіздердің .........................

Олардың ..........................

14

17-тапсырма. «Сөйлеу, жеткізу» етістіктерін осы шақта жіктеңіз.

Мен ...................................

Сен ....................................

Сіз .....................................

Ол ......................................

Біз .......................................

Сендер ...............................

Сіздер ................................

Олар ..................................

18 - тапсырма. «Ақ жарқын, жылы жүзді, шыдамды, төзімді» сөздерін пайдаланып,

«Менің анам » тақырыбына эссе жазыңыз.

11

19-тапсырма. Кестені өз мысалдарыңызбен толтырыңыз.

Көп мағыналы сөздер

Ауыспалы

Т ура

өткір тіл

өткір пышақ

20- тапсырма . Досыңыздың туған күніне тілек жазыңыз.

12

21- тапсырма. Әріптерді қалай оқу ретін тапсаңыз мақал шығады.

Ұ

З

Ы

Ә

Д

Ы

С

Ы

Ұ

К

Е

Й

Т

Ң

Л

Е

Й

Л

А

Д

Ы

Ң

С

А

22- тапсырма. Жасырылған мақалды табыңыз.

13