Урок татарского языка 5 класс

Открытый урок по теме: "Главные члены предложения"

Разработала:

учитель татарского языка и

литературы Д.Х.Мамикова

Ембаево

2014г.

Тема: "Җөмләнең баш кисәкләре"

Дәреснең максаты:

1. Җөмләнең баш кисәкләре турында белгәннәрне искә төшереп, аларны билгеләргә өйрәнү.

2. Балаларда туган як әдәбияты белән кызыксыну уяту.Коммуникатив күнек мәләрен үстерү.

3. Кубрәк китап укырга өндәү.

Дәрес барышы:

1 . Оештыру моменты.

2. Текст белән эшләү:

- текстны эчтән укып чыгу;

- рольләргә бүлеп уку;

Җөмләдә ИЯ белән ХӘБӘР очрашканнар. ИЯ ХӘБӘРГӘ әйтә:

- Мин төп баш кисәк, чөнки җөмләдә нәрсә сөйләнгәнне мин әйтеп бирәм.

-Юк,- ди ХӘБӘР,- син ялгышасын. Синсез бит җөмлә төзеп була,ә минсез төзеп булмый.

- Ничек инде төзеп булмый?Мәсәлән, җөмлә" Көз." Монда бит син юк!

- Син ялгышасын! Мин монда нуль формасында.Менә бу җөмләнең төрле формаларын ал: " Көз килде"., " Көз килер". Күрәсеңме: мин булдым. Ә менә мин җөмләдә синсез була алам. Мәсәлән, " Урамда салкын була башлады". Бу җөмләдә хәбәр генә, ия юк.

Мондый сүзләрдән соң ИЯнең кәефе киткән.

- Ә мин үземне төп баш кисәк дип уйлаган идем , - дигән.

- Кайгырма, - дип юаткан аны ХӘБӘР.- Син җөмләдә булганда, миңа нинди формада торырга син бит күрсәтәсең. Без икебез дә баш кисәкләр. Безне бит җөмләнең нигезе дип әйтәләр.

- Нәрсә турында бу текст?

- Ия белән хәбәр турында

- Димәк, бугенге дәресебезнең темасы нинди булыр?

- Җөмләнең баш кисәкләре ия белән хәбәр турында .

-Әйе, әйдәгез дәфтәрләргә бүгенге числоны hәм теманы языгыз.

- Искә төшереп китик: ия нинди сорауларга җавап бирә?

- Кем? нәрсә?

-Хәбәр нинди сорауларга җавап бирә?

-Нишли? нишләде? нишләгән?

- Дөрес, балалар. Без сезнең белән хәзер җөмләләрдә ия белән хәбәрне табып карарбыз.

Ә җөмләләр табышмак булыр. Бу кызык табышмакларны безнең Себер шагыйрәбез- Гөлфизәр Әбдрәхмәнова язган. Аның менә сезгә, балаларга , багышланган мондый матур китабы бар. " Белем дөньясына сәяхәт " дип атала.

Хәзер Мәрьям кыскача Гөлфизәр Әбдрәхмәнова турында сөйләп китәр.

-Гөлфизәр Хәйретдин кызы Әбдрәхмәнова 1949 елның 1 -нче ноябрьдә Омск өлкәсенең Пайбакты авылында туа. Аның өлкәннәргә , балаларга багышланган китаплары басылып чыккан.

2003-нче елда " Себер ягым"

2006- нче елда " Нәни дусларым"

2009 -елда " Изге Сүзге моңнары"

2013 -нче елда" Белем дөньясына сәяхәт"

Гөлфизәр апа Петр Ершовның " Сүзге" поэмасын татар теленә тәрҗемә итә.

-Менә нинди талантлы шагыйрә! Инде Ислам апаның " Укып, белем ал, улым !" шигырен сөйләп китәр. Сез игътибар белән тыңлагыз, нәрсәгә автор бу шигыре белән өнди?

- Нәрсәгә автор өнди ?

- Укырга, белем алырга.

- Инде hәр төркемгә бу китаптан табышмаклар бирәм. Сез аларны күчереп языгыз, ия белән хәбәрне табып асларына сызыгыз.

1) Зифа буйлы агач килә

Яңа елга кунакка.

Татарчасы " чыршы " була,

Ә урысча.....

( елка)

Чәчәкләрнең патшасы ул ,

Җырларда күп җырлана.

Чәнечкеле чәчәк дип,

Күп егетләр зарлана.

( Роза- гөлчәчәк)

2) Мыек белән мин парлашып

Горурланып үсәмен.

Мыек өскә, ә мин никтер

Аска таба үсәмен.

( Сакал- борода)

Тәгәримен, очамын.

hаваларда тирбәләм.

Яман малайлар теленнән

Никтер бик еш тиргәләм.

( Туп-мяч)

3) Җылы якта үсәм мин,

Түгәрәкмен,сарымын.

Туңдырсалар да, мин татлы

hәм ашарга ярыймын

(Хөрмә- хурма)

Миндә маймыл, миндә филләр,

Миндә кошлар,еланнар.

Акробатлар, пони атлар

hәм мәзәк клоуннар

( цирк)

Ия белән хәбәрне табалар. Нинди сүз төркеме белән белдерелүен әйтәләр.

- Ә инде мондый бирем үтибез:

1 төркем бугенге темага презентация төзи.

2 төркем памяткалар ясый

3 төркем әкиятне күрсәтә.

3 .Дәреснең нәтиҗәсен әйтү.

- Молодцы, балалар . Бүген дәрестә яхшы эшләдегез. Өй эшен языгыз.

1 төркем. Ия белән хәбәр турында ребуслар ясарга.

2 төркем. Авылдаш шагыйребез Сәгыйт Сәгитовның " Ямбай" шигырен сәнгатьле укырга, ия белән хәбәрне табарга.

3 төркем. Ия белән хәбәр турында рәсем ясап карарга.

- Ә хәзер инде билгеләр куябыз. Сезнең алда смайликлар, шул смайликның астына бер- берегезгә, үзегезгә билгеләр куегыз, нинди билге күп була, шундый бу дәрескә билгегез булыр.

- - Көндәлеккә билгеләр куела.

- Дәрес дәвам, чыгарга мөмкин.