Олонхо – киьи аймах чулуу айымньыта (шедеврэ) .

Торообут литература5а 6 кылааска аьа5ас уруок.

Темата: Олонхо - киьи аймах чулуу айымньыта (шедеврэ).

Сыала-соруга:

- Олонхо туьунан о5о билиитин-коруутун кэнэтии;

- Саха норуотун утуо угэстэрэ, учугэй-куьа5ан туьунан ойдобулэолонхо5о костуутун билинни оло5у кыттта ситимнээн кордоруу

- Олонхону тилиннэриигэ хас биирдии саха киьитэ кыттар ытык иэьин ойдотуу.

1. Учуутал киирии тыла.

- С.Васильев «Эрчимэн Бэргэн» - хатылааьын.

- Олонхо диэн тугуй?

- Олонхону тилиннэрии.

Шедевр - 1. 2005 с. сэтинньи 25 кунугэр ЮНЕСКО «Саха героическай эпоьа Олонхо - киьи аймах тылынан уонна ойунэн айбыт култуурунай нэьилиэстибэтин чулуу айымньытынан» биллэрбитэ.

2. Сутэр кутталлаах айымньы.

3. Киьи аймах барыта харыстыахтаах, араначчылыахтаах.

2. С.В. «Эрчимэн Бэргэн»

1.Айымньы сурун геройа кимий?

Э.Б. - Эрчимэн - эрчимнээх, куустээх.

Бэргэн - учугэйдик ытар, снайпер.

Тас корунэ - кинигэттэн булан аа5абыт.(О5олор уруьуйдарын коруу, сыаналааьын)

2. Тороппуттэрэ: Эриэн Тойон о5онньор, Эбириэлдьин Хотун эмээхсин.

О5онньортон, эмээхсинтэн бухатыыр торуур (коннору о5о буолбатах)

3. Дуоска5а 2 о5о : айыы уонна абааьы бухатыырдарын ааттара.

Айыы бухатыырдара: Эрчимэн Бэргэн, Араат Мохсо5ол, Кыыда Тугуттай.

Абааьы бухатыырдара: Чункунуур Чуура бухатыыр, Уот Уьуму.

4. Олонхо тумугэ: Уруу ыьыа5а.

«Э.Б.» ким аахпытын, ойдообутун бэлиэтээьин.

3. Олонхо диэн тугуй?

1. Олонхо диэн туох айымньыный?

- Бухатыырдар охсуьууларын туьунан (ол иьин героическай эпос)

- Улахан кээмэйдээх: -хас да тыьыынча стр.(«Нь. Б.» 36000 стр.)

- хас да колуонэлээх.

2. Аан дойду айыллыыта (саха ойдобулугэр)

Сырдык - Уоьээ дойду - айыылар

Сырдык-харана - Орто дойду - киьи, иччи ойуун

Харана - Аллараа дойду - абааьы

4. Айыы дьоно: Эрчимэн Бэргэн, Хаачылаан Куо аьыныгас санаалаахтар

Котор Мулгун, Туйаарыма Куо комускэс санаалаахтар

Тойон Дьа5арыма, Айталы Куо

5. Абааьылар: Уот Уьуму инсэлээхтэр этиьэллэр

Уот Уьутаакы уоруйахтар охсуьаллар

Тимир Дьиьигистэй албыннар

6. Миинэр минэ: айыы бухатыыра - ат

абааьы - уот сада5а мо5ой

7. Охсуьуу торуотэ - кэрэ кыыс.

Кыыс - ийэ, ийэ дойду, норуот символа.

8. Олонхо тумугэ - айыы бухатыыра абааьыны кыайар (утуо, учугэй, сырдык оруу кыайар, куьа5ан , харана хайаан да кыайтарар). Уруу ыьыа5а буолар (ыал оло5о тэриллэр, омук кэскилэ уоскуур).

9. Олонхоьут. Олонхо - биир киьи театра.

Ийэ олонхоьуттар: П. Решетников, Д. Томская-Чайка

Амматтан торуттээхтэр: Е. Иванова, Чээбий, У.Нохсоров

3. Олонхону тилиннэрии

1.П.А.Ойуунускай

2.Олонхону чинчийии

3.Олонхоьуттар

4.Олонхону киэн эйгэ5э таьаарыы - кинигэ онорон таьаарыы.

5.Эьиги тугу оноруоххутун собуй?

-олонхону аа5ар, ойдуур, собулуур, бэйэм о5олорбор, сиэннэрбэр кэпсиир буолабын.

-Гурьева Люба чинчийэр улэтинэн 2 тогул Москва5а конференция5а кыттыбыта.

- Билюкина Амгалена олонхону толорор.

- Амма гимназиятын о5олоро «Уомэстэй Бэргэн» олонхону архивтан булан кинигэ онорбуттара.

4.Рефлексия

Бугун туох сананы биллигит?

5.Дьиэ5э улэ

Кабинеттан 1-дии олонхо кинигэтин уларсабын. Аа5ан баран кэпсиигит.