Поурочный план по казахскому языку по теме «Қазақстан – тәуелсіз мемлекет»

9 сынып Ашық сабақ

Тақырыбы: «Қазақстан - тәуелсіз мемлекет». Сөздердің байланысу түрлері

Сабақтың мақсаты: Оқушыларды өз еліне, туған жеріне деген сүйіспеншілігін арттыру, қазақ тілінің мәртебесін көтеру, тез ойланып, жауапты жүйелі түрде шапшаң жауап қайтара білуге үйрету.

Сабақтың тәрбиелілігі: Егеменді еліміздің жас қырандарын халқының мәртебесі биік, мемлекеттік тілде таза сөйлеуге, тілімізден нәр алып, сусындап өсуге тәрбиелеу.

Сабақтың көрнектілігі: Интерактивті тақта, белгілі тұлғалар суреттері, мақал - мәтелдер, әртүрлі сызбалар, тест, ҚР рәміздері.

Сабақтың түрі: сайыс сабақ

Сабатың әдісі: сұрақ-жауап, пікірлесу, тест

Сабақтың барысы:

Ұйымдастыру кезеңі. Оқушыларды сабаққа психологиялық дайындау.

Кіріспе. Слайд ашу

Білімдерін тексеру:

Слайд 1

- Сурет бойынша өз ойларын жеткізу.

- Қазақстан- тәуелсіз мемлекет.

Слайд 2:

• Отан дегеніміз не?

• Отан дегеніміз - адамның туып - өскен жері

• Отан деген немене?

• Отан - үйің, бесігің

Отан - елің, есімің

• Отансыз адам кім болмақ?

• Отансыз адам - ол жансыз

Отансыз адам - ол үнсіз

• Жүрегі жоқ адамның

• Болмайды тек Отаны.

• Отан сенің неменең?

• Отан менің байлығым,

• Отан менің берекем

• Отаным менің - Қазақстан

Тіл жетпейтін ғажапсың.

Слайд № 3

Тәуелсіз

еліміздің

ұрпақтары

ақылды тілін құрметтейтін

білімді

дені сау

намысты

Отанын сүйетін

Слайд № 4-16

Ғажайып алаң: Қазақстан, тілге құрмет - елге құрмет, салтын сүйген - халқын сүйер

Сұрақтары:

Қазақстан:

1. Қазақстан тәуелсіздігін алған жыл - 10

2. Қазақстан Рәміздерін ата - 20

3. Қазақстан Республикасының тұңғыш президенті - 30

Тілге құрмет - елге құрмет:

1. Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі қай тіл? -10

2. Қазақтың тұңғыш лингвист ғалымы кім? - 20

3. Жалғасын тап:

а)Ерлік білекте емес елі бай

ә)Жері байдың жақын көп

б)Жақсы болсаң жүректе - 30

Салтын сүйген - халқын сүйер

1. Қызық сөздер: қазақ, қыран, түс, мысық, кіші - 10

2. Ұлттық ойындарды ата - 20

3. Асық атауларын білесің бе? - 30

Слайд № 17

Жүректе қайрат болмаса,

Ұйықтаған ойды кім түртпек.

Ақылға сәуле қонбаса,

Хайуанша жүріп күнелтпек,

(Абай)

Слайд № 18

Үш бақытым

Ең бірінші бақытым - халқым менің

Соған берем ойымның алтын кенін.

Ол бар болса, мен бармын, қор болмаймын,

Қымбатырақ алтыннан нарқым менің.

Ал екінші бақытым - тілім менің,

Жас жүректі тіліммен тілімдедім.

Кей - кейде дүниеден түңілсем де,

Қасиетті тілімнен түңілмедім.

Бақытым бар үшінші - Отан деген,

«Кім мықты?» десе біреу, - «Отан» дер ем.

...Оты сөнген жалғанда жан барсың ба?

Ойланбай - ақ кел - дағы от ал менен.

(М.Мақатаев)

Слайд № 19

Бақыт

тіл халық Отан

Тереңдік

Еркіндік Халық -дана Отан - от басынан

Шапшаңдық басталады

Айқындылық

Слайдтар 20-21:

Тереңдік

1. Түркі тілдер тобы нешеге бөлінеді? - Қыпшақ, қарлуғ, оғыз

2. Басқа түркі тілдеріне б, ғ, г дыбыстар келетін сөздерде қазақ тілінде у,к,қ дыбыстар қолданылады. Мысалы:ауа - һава, тау - тағ, келді - гелди

3. Басқа түркі тілдерінде ш дыбысы келетін біраз сөздерде қазақ тілінде с дыбысы қолданады. Мысалы: бас - баш, тас - таш

4. Сөз басында и дыбысы келетін жерде қазақ тілінде ж дыбысы айтылады. Мысалы: жол - йол, жас - иаш - яш

5. Түркі тілдерінде -лар, - ләр - қосымшасы дыбыс үндестігіне сәйкес өзгермесе, ал қазақ тілінде өзгеріп отырады. Мысалы: малдар - маллар, аттар - атлар, кітаптар - китаплар, дәптерлер - дәптәрләр

6. Басқа түркі тілдерінде сұрау есімдігінде -н қолданылса, қазақ тілінде -й дыбысы қолданылады, ал ұйғыр тілінде -қ дыбысы қолданылады. Мысалы: қандай? - қандақ?

Слайд 22:

Еркіндік

"Қазақ, орыс, ұйғыр тілінде айту"

көп нүктенің орнына керекті сөздерді қойыңдар

1. Тіл көңілдің - ............

2. Досы жоқ адам - ..... жоқ тағам

3. ...........қорқақ, ......... батыр

4. Ішің күйсе, ........ жала

5. Таза мінсіз асыл тас су түбінде жатады

Таза мінсіз .......... ой түбінде жатады

Керекті сөздер: асыл сөз, айнасы, көз, қол, мұз, тұз

Слайд 23:

Шапшаңдық

Асыл сөздердің жалғасын тап:

1. Өнер алды - қызыл..... .

2. Бас кеспек болса да,..........кеспек жоқ.

3. ............тәтті де, ащы да зат жоқ.

4. Жеті жұртың ................ біл.

5. Ал, екінші бақытым - .............менің .

Слайд 24:

Айқындық

1) Әкесіне қарап ұл өсер

Анасына қарап .... өсер

2 ) Тәттіден тәтті - тіл,

Ащыдан .... - тіл.

3. Сөйлемді аяқтаңыз.

Жаңа оқу жылы ..... .

Оқушыларды білім ордаларында ұстаздар ...... .

4)Сөйлемді кеңейтіңіз.

Сабақ ұнайды. Тапсырма орындаймын.

5) Берілген сөздерден сөйлем құрастырыңыз

Достықтың,киелі, бірлік,пен,Қазақстан-,бесігі.

Қазақстан, үшін-,Отанымыз,біз,сүйікті.

Слайдтар 25

Жаңа тақырып: Сөздердің байланысу түрлері: қиысу, матасу, меңгеру, қабысу, жанасу

Қиысу - сөздердің жіктік жалғауы (-мын, -мін, -сың, -сің)

арқылы байланысуы, не бастауыш пен баяндауыштың байланысуы

Мысалы: оқушы - оқушымын, оқушысың

Слайд № 27 -32

Ойширатар:

Ойын: Суреттегі заттарды дұрыс сипаттау арқылы табу

1. Қазақстан қандай мемлекет?

2. Қазақстанда қанша ұлт тұрады?

3. Белгілі тұлғаларды атаңдар.

4.Киіз үй

Слайд 33-34:

Аукцион

Сұрақ - жауап

- Қазақстанның әнұранының сөзін және әнін кімдер жазды?- Ш. Қалдаяқов, Ш. Нәжімеденов, Н. Назарбаев

- Қазақстан қандай мемлекет?- Тәуелсіз, егеменді мемлекет

- Қазақстанның елтаңбасында не бейнеленген?- Қанатты ат, шаңырақ, жұлдыз, «Қазақстан» деген жазу бар

- Қазақстанның елордасы? - Қазақстанның елордасы - Астана

- Қазақ тілі қай тілдер тобына жатады?- Түркі тілдер тобына жатады.

- Арабтар Отырар қаласын қалай атаған?- Фараб қаласы

- Диалог деген не?- Екі кісінің сөйлесуі

- Экологиялық апатқа ұшыраған теңіз? - Арал

- «Оқушы»сөзінің синонимі? - Шәкірт

Қорытынды сабақ.

Слайд 35:

Сурет бойынша әңгімелеу

О Т А Н

Отан -оттан да ыстық.

- Отан сөзінің синонимін табыңдар (туған жер, атамекен)

Атамекен әнін үйрету

Үй тапсырмасы. «Менің Отаным - Қазақстан» шығарма

Бағалау. Сабаққа жақсы қатысқан оқушыларды бағалау.