Поурочный план по информатике 5 класс информатика

А. Қ. Альжанов, Ж. Бейсбаева

ИНФОРМАТИКА

О

5қушының жұмыс

дәптері

УДК 373.167.1

ББК 32.81я72

А 43

«Білім-2050» шығармашыл педагогтерінің одағы»

қоғамдық бірлестігі отырысының шешімімен ұсынылған

(2013 жылғы 2 тамыздағы № 5 хаттама)

А 43

Альжанов А. Қ., Бейсбаева Ж.

Информатика: Жалпы білім беретін мектептің 6 сыныбына арналған оқушының жұмыс дәптері /А. Қ. Альжанов, Ж. Бейсбаева. - Астана:

«Самғай біл» ЖШС, 2013. - 148 бет.

ISBN 978-601-300-057-2

Оқушыларға арналған жұмыс дәптері пәннің әрбір тақырыбы бойынша сабақтардың толымды жоспарларынан тұрады. Онда ақпаратпен қоса оқушылардың сабақтың әр кезеңіндегі іс-әрекеттері толық қамтылады. Бұл сабақ әзірлемелері

ҚР МЖБС-на негізделген типтік оқу бағдарламасына, күнтізбелік-тақырыптық жоспарға сәйкес келеді.

Сабақтардың мазмұны ұлттық құндылықтар мен ерекшеліктерді ескеріп отырып, оқу материалын деңгейлеп игерудің «білім-түсінік-қолданыс-талдау-жинақтау-баға» критерийлі жүйесіне негізделіп шығарылған. Жалпы білім беретін орта мектеп оқушыларының пайдалануына арналған.

Жоба ұйымдастырушысы мен үйлестірушісі - Г. Қ. Оразова.

УДК 373.167.1

ББК 32.81я72

ISBN 978-601-300-057-2 © «Самғай біл» ЖШС, 2013

Түсінік хат

Қазіргі білім беру жүйесі заманның өзгеру үдерісіне сай дамып отыруы тиіс. Осыған орай жас ұрпаққа тәлім-тәрбие

беруде оқушының функционалдық сауаттылығын арттыру маңыздылығы алдыңғы орынға шықты. Әлемдегі дамыған, қуатты елдердің білім беру жүйесінің бәсекеге қабілеттілігі де осы өлшемге сәйкес жүргізіледі. Бұл өз кезегінде Қазақстан Республикасындағы білім беру қызметкерлерінің алдына да осындай жауапты міндет жүктейтіні айқын.

Осы міндетті жүзеге асыру және еліміздегі білім беру жүйесіне жан-жақты қолдау көрсету мақсатында «Білім-2050» шығармашыл педагогтер одағы (ШПО) қоғамдық бірлестігі (ҚБ) құрылып, жалпы орта білім беретін мектепте өтілетін пәндерге арналған технологиялық әзірлеме кешенін (ТӘК) ұсынып отыр. Оқу-әдістемелік кешеннің құрамына: «Мұғалімнің жұмыс дәптері», «Оқушының жұмыс дәптері», «Тақырыптар бойынша слайдтар мен тест тапсырмалары» топтамалары кіреді.

Алғы сөз

Жас дос!

Тәуелсіз Қазақстанда білім мен ғылымға әрқашан айрықша көңіл аударылып келеді. Әсіресе, жас ұрпақтың заманға сай білім алуын, өз ұлтының рухани құндылықтарын ұлықтап, оны қастер тұтуын қамтамасыз ету және осы бағыттағы іс-әрекеттерді соны серпін бере отырып ілгерілету - мемлекет басшылығының басты назарындағы мәселелердің бірі. Елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев: «Ертеңін ойлайтын, болашағына үмітпен қарайтын көшелі ел, ең алдымен, ұрпақ тәрбиесіне, шәкірт біліміне ерекше назар аударады. Қандай байлық болмасын, оның түбі бір сарқылатыны хақ. Сарқылмайтын, терең бойлаған сайын, керісінше, еселеп арта беретін бір байлық бар, ол - білім», - дейді. Ал еліміздің болашағы - жастар қолында.

ХХІ ғасыр - адами фактордың мейлінше дамып-өркендеген дәуірі. Ендеше, өркениет көшінен қалмау үшін талмай оқып, іркілмей іздену қажет. Ақпарат ағыны тасқындаған қазіргі заманда өскелең ұрпақ, егемен елдің ұланы, сөз жоқ, осы заманғы теориялық біліммен қаруланған, білік-дағдысы қалыптасқан, кемел келешектің кепілі болатындай үлгілі, өнегелі болмағы абзал.

Қазақстан Республикасының білім беру жүйесі жас буынның уақыт талабына сай білім алуы үшін көптеген кешенді іс-шаралар бағдарламасын қабылдауда. Сондай игі бастамалардың жалғасы ретінде осы жұмыс дәптері қолыңа тиіп отыр.

№ 1 сабақ

Тақырыбы:

Компьютер негіздері және информатика пәніне бастама.

Күтілетін нәтиже:

Информатика және компьютер ұғымын анықтау. Информатика ғылымының тарихын тану. 5 - сыныптағы «Информатика» пәнінің тақырыптарын атап шығу.

Компьютердің негізгі функцияларының қалай жұмыс істейтіндігін түсіндіру.

Пән бөлімдерінің арасындағы байланысты анықтау. Информатика ғылымының даму жолын көрсету.

5 - сынып тақырыптарын тоқсандарға бөліп қарастырады.

Информатиканың зерттейтін бағыттарын талдау.

Компьютерді қолданудың ережелерін жасау.

5 - сыныптағы «Информатика» пәнінен үйренетін ақпараттың маңыздылығын ерекшелеу. Өтілетін тақырыптар компьютерді үйренудің бастамасы деп есептеу.

Үй тапсырмасы:

5 - сыныпты өтілетін тақырыптардан нені күтесіз? Өтілетін тақырыптардың күнделікті өмірдегі пайдасын жазыңыз.

САБАҚ БЛОКТАРЫ 

Тақырып жоспары:

1. Информатика және компьютер ұғымы.

2. 5 - сынып информатика пәнінің тақырыптарын қарастыру.

3. Компьютерді қолданудың ережелері.

Слайдтар:

1 - слайд Информатиканың шығу тарихы

• Информатиканың ғылым болып қалыптасуы және адам іс - әрекетінің барлық салаларында компьютердің (ЭЕМ - ң) қолданылуы XX ғасырдың елуінші жылдарына тұстас келеді.

• Алғашқы ЭЕМ - ң құрылуы мен шығуы информатиканың ғылым ретінде даму тарихына жол ашты, мұндай байламның бірнеше себебі бар.

  • «Информатика» термині есептеу техникасының дамуымен тығыз байланысты, және алғашында есептеулер туралы ғылым ретінде түсінілді.

  • Информатиканың жеке ғылым болып бөлініп шығуына есептеу техникасындағы өңделетін және сақталатын ақпараттардың ортақ көрсетім пішімдері сияқты маңызды қасиеті әсер етті.

2 - слайд Информатика және компьютер ұғымы

• Бұл аталым француздың Informatique, яғни Informacion (ақпарат) және Automatique (автоматика) деген сөздерінен шыққан.

• Көптеген батыс Европа және АҚШ елдерінде басқа аталым - Computer Science (компьютерлік ғылым) қолданылады.

Informatique = information + automatique

Информатика = информация + автоматика

3 - слайд Информатика және компьютер ұғымы

• Информатика (Computer science, informatics) - компьютер және одан басқа да техникалық құрылғылар көмегімен ақпараттарды алу, сақтау, түрлендіру, жеткізу және оны пайдалану заңдылықтарын, тәсілдерін, жолдарын зерттейтін ғылым саласы.

• Компьютер (ағыл. computer - «есептегіш»), ЭЕМ (электрондық есептеуіш машина) - есептеулерді жүргізуге, және ақпаратты алдын ала белгіленген алгоритм бойынша қабылдау, қайта өңдеу, сақтау және нәтиже шығару үшін арналған машина.

4 - слайд 5 - сынып «Информатика» пәнінің негізгі бөлімдері

«Информатика» пәнінің негізгі бөлімдері

4 - слайд Компьютерді қолданудың ережелері

• Компьютердің алдында оқу ыңғайлы болу үшін, денсаулыққа зиян тигізіп алмау үшін, пайдаланушы отыратын орнын дұрыс ұйымдастыру білуі тиіс.

• Жұмыс уақытында дұрыс кейіпте отыру бұлшық еттің зорығуын алдын алады. Қан айналымының және дем алудың қалыпты болуына себебін тигізеді.

5 - слайд Компьютерді қолданудың ережелері Компьютерді қолданғанда берілген суреттердегі дей отырған жөн.

 Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Қорытынды:________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

 Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. Информатика ғылымы нені зерттейді?

2. Информатика пәнінің басқа қандай пәндермен тығыз байланысы бар?

3. Информатика сөзінің мағынасы қандай?

4. 5 сыныпта өтілетін информатика пәнінің басты бөлімдерін атап шығыңыз.

5. Информатика ғылымы қандай қызмет аяларымен байланысты?

6. Информатиканың басты бөліктері мен оны қолданудың басты бағыттарын атаңыз?

7. Компьютердің жұмыс істеу принципін қысқаша түсіндіріңіз.

ІІ деңгей тапсырмалары

1. Информатика пәнін үйрену үшін қандай тақырыптарды білу керек?

2. Информатика ғылымының жылдам дамуының себебін түсіндіріңіз.

ІІІ деңгей тапсырмалары

Басқа пәндерде информатика пәнін қолданудың мысалдарын келтіріңіз?

 Топтық жұмыс.

1 - топ - Пайдаланушының компьютерде отыру ережесін жазыңыз.

2 - топ - Компьютерді қолданғанда тез шаршамау үшін не істеу керек.

 Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

№2 сабақ

Тақырыбы:

• Ақпарат, ақпараттың алуан түрлілігі және оларды өңдеудің тәсілдері

Күтілетін нәтиже:Ақпарат ұғымы мен түрлерін және оған қойылатын талаптарын білу.

Ақпарат көзі мен қабылдаушысын таниды.

• Ақпаратқа қолданылатын іс - әрекеттерді болжау.

• Ақпаратты өңдеу процесін түсіну.

• Ақпарат көзі мен қабылдаушысы арасындағы байланысты анықтау.

• Адам ақпараттың түрлерін қандай пішімдер түрінде қабылдайтынын көрсету.

• Ақпаратқа қолданылатын іс - әрекеттерді салыстыру.

• Ақпаратты өңдеу кезеңдерін бөлшектеп қарастыру.

• Ақпаратқа қойылатын талаптардың адам өміріндегі маңызын түйіндеу.

• Ақпарат көзінің ақпаратқа қойылатын талаптарға сәйкес келуінің маңыздылығын ерекшелеу.

• Ақпарат көзі мен ақпарат қабылдаушысы арасындағы айырмашылықты түсіну.

Үй тапсырмасы:

Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы:

• Анықтамаларды жаттау.

• Ақпаратты өңдеу кезеңдерін жаттау.

Бонус - балл тапсырмасы:

Ақпараттың оған қойылған талаптарға сәйкес келмеуі неге алып келуі мүмкін?

САБАҚ БЛОКТАРЫ 

Тақырып жоспары:

1. Ақпарат дегеніміз не?

2. Ақпараттың көзі мен қабылдаушысы.

3. Ақпараттың түрлері.

4. Ақпаратқа қойылатын талаптар.

5. Ақпаратқа қолданылатын іс - әрекеттер.

6. Ақпаратты өңдеу, оның кезеңдері.

Слайдтар:6 - слайд Ақпарат...

• белгілі бір хабардың, жаңалықтың, өткен оқиғаның мазмұнын білдіреді;

• қарым - қатынас жасау, өз бетімен ойлану, зерттеу және т.б. әрекеттер нәтижесінде пайда болады;

• тек материалдық ақпарат тасушы, ақпарат көзі ақпарат жеткізуші, оны қабылдаушы, көзі мен қабылдаушы арасындағы байланыс арнасы арқылы түсіндіріледі.

8 - слайд Ақпарат көзі мен қабылдаушысы

• Кім ақпарат хабарласа сол ақпарат көзі болып табылады.

• Ал кімде - кім ақпаратты қабылдап алса, онда ол ақпарат қабылдаушысы болып табылады.

9 - слайд Ақпарат көздері мен қабылдаушысына мысал

Теледидар Газеттер

Адам Радио

11 - слайд Ақпараттың түрлері

• Мәтін, сурет, сызба

• Жарық немесе дыбыс сигналдары

• Радиотолқындар

• Электр және нерв импульстері

• Магниттік жазбалар

• Ымдау, қимылдау түрлері

• Иіс және дәм сезімдері

• Организм қасиеттері мен белгілерін есте сақтап, ұрпақ бойынша таратып отыратын хромосомалар, т. б.

12 - слайд Адам ақпаратты төмендегідей пішімдер түрінде қабылдай алады:

• таңбалы - мәтіндік (әріп, цифр, таңбалар т.б.);

• графикалық (суреттер, бейнелер көмегімен, т.б. көмегімен);

• дыбыстық (радио арқылы).

14 - слайд Ақпаратқа қойылатын талаптар:

• анықтылық

• толықтық

• дәлдік

• құндылық

• уақытқа сәйкестік

• айқындылық

• қол жетімділік

• қысқалық, т. б.

15 - слайд 5 - тақырыпша. Ақпаратқа қолданылатын іс - әрекеттер

16 - слайд Ақпаратқа қолданылатын іс - әрекеттер

*Бұл әрекеттердің барлығы ақпараттық процесстер деп аталады.

18 - слайд Ақпаратты өңдеу

• Ақпаратты өңдеу дегеніміз - белгілі бір іс - әрекеттерді орындай отырып, бір ақпарат жиынтығын, негізгі мазмұнын өзгертпей, басқа ақпарат жиынтығына айналдыру.

Басқаша айтқанда - ақпаратты жақсарту: оны толықтырып, ретке келтіру.

19 - слайд Ақпаратты өңдеу кезеңдері

1. Қабылдау

2. Есте сақтау

3. Түрлендіру

4. Тасымалдау (жіберу)

*Ақпаратты өңдеу құралдары - адам жасап шығарған әр түрлі құрылғылар мен жүйелер. Әдетте, компьютер болып табылады.

іі. алғашқы бекіту

• Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Ақпараттың түрлері.

Ақпаратқа қолданылатын іс - әрекеттер.

Ақпаратты өңдеу.

Қорытынды:_______________________________________________________________________________________________________________________________

ііі. құзырлылық қалыптастыру

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. Ақпарат дегеніміз не?

2. Оның қандай түрлері бар?

3. Ақпаратқа қандай талаптар қойылады?

4. Ақпараттың көзі мен ақпарат қабылдаушыларына мысал келтір.

5. Ақпаратқа қолданылатын іс - әрекеттер қандай?

6. Ақпаратты өңдеу дегеніміз не?

7. Ақпаратты өңдеудің кезеңдерін ата.

ІІ деңгей тапсырмалары

1. Төмендегі жағдайлардағы ақпарат көзі мен ақпарат қабылдаушыларын ажыратып екі бағанға жаз. Мысалы, теледидар қарап отырған адам сөз тіркесінде теледидар - ақпарат көзі, ал адам - ақпарат қабылдаушысы. Екі бағанға (ақпарат көзі, ақпарат қабылдаушысы) бөліп жаз:

Радио тыңдап отырған ата, журнал оқып отырған қыз, компьютерден футбол көріп отырған жасөспірім, ұялы телефон арқылы кино қарап отырған бала, теледидардан бағдарлама қарап отырған әже.

2. Адам ақпараттың түрлерін қандай пішімдер түрінде қабылдайтынын есіңе түсір. Төмендегі суреттер қай пішімді бейнелейтінін анықтап, сәйкестендір:

А) Ә) Б)

ІІІ деңгей тапсырмалары

Сенің ойынша берілген ақпараттық процестердің қайсысы басым екенін кестеде өзің белгіле. Әр процесте ақпаратты жеткізу, сақтау және өңдеу әр түрлі мөлшерде болады. Мұның ішінде басым түсетінін белгілеу керек. Бірнеше жауап болуы мүмкін.Процесс

Жеткізу

Сақтау

Өңдеу

1.Кітап оқу

2.Күнделікке баға қою

3. Математикадан есеп шығару

4. Есікке қоңырау соғу.

5. Компьютерде ойнау

6. Диктант жазу

7. Тақпақ жаттау

8. Суретке түсу.

9. Балмұздақ сатып алу.

Келесі сөйлемдердегі ақпарат өңдеу кезеңдерін ажыратып, қайсысы қай кезеңге сәйкес екенін анықта:

Оқушы ғаламтордан шығармаға қажетті мәліметті тауып оқып, пайдалы екенін білгенде нұсқау жасай отырып шығармасында қолданды. Содан кейін сабақта сұраса мәлімет көзін көрсете алу үшін мәліметті қатқыл дискке жазып алды.

іV. шығармашылық әрекет

Топтық жұмыс.

1 - топқа: Ақпарат көзінің анықтылығы мен толықтығы қаншалықты маңызды?

2 - топқа: «Уақытқа сәйкес ақпарат» дегенді қалай түсінесің?

3 - топқа: Ақпараттың оған қойылған талаптарға сәйкес келуінің маңызы қандай? Ақпараттың қол жетімділігі дегенді қалай түсінесің?

V. бағамдау - бағалау

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

№3 сабақ

Тақырыбы:

• Ақпарат саны және өлшем бірлігі

Күтілетін нәтиже:Ақпарат санын, өлшем бірлігін және информативті ақпаратты білу.

Ақпарат санын анықтау әдістерін тану.

• Мағынасына қарай және ықтималдығына қарай ақпарат санын анықтауды түсіну.

• Информативтілік жайлы қорытынды шығару.

• Мағынасына қарай ақпарат санын анықтау әдісі арқылы ақпараттың түсінікті болуы мен саны арасындағы байланысты анықтау.

• Ықтималдығына қарай ақпарат санын анықтау жолын қолданып, мәселені есептеп шығару.

• Ақпарат санын анықтау жолдарын бөлшектеп қарастыру.

• Информативтілік пен ақпарат санын мөлшерлейтін өлшем бірлігін орнатудың маңызды ұғымдарын тұтастыру.

• Мағынасына қарай және ықтималдығына қарай ақпарат санын анықтау әдістері арасындағы айырмашылықты түсіну.

• Өлшем бірліктерінің көп болуының маңыздылығын ерекшелеу.

Үй тапсырмасы:

Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы:

• Анықтамаларды жаттау.

• Келесі алгоритмді орындау:

Берілген ақпараттардағы ақпарат санының мөлшерін («көп», «аз» немесе «жоқ») анықта:

1. Қазақстанның астанасы - Астана.

2. Катеттердің квадраттарының қосындысы гипотенузаның квадратына тең.

3. Эйфель мұнарасының биіктігі 300 метр, ал салмағы 9000 тонна.

• Алдыңғы тапсырманы сіз қандай әдіспен шығардыңыз?

Бонус - балл тапсырмасы:

1. Мағынасына қарай анықтау әдісінде мәтіннің көлемі қандай рөл атқарады?

САБАҚ БЛОКТАРЫ 

Тақырып жоспары:

1. Ақпарат саны

2. Ақпараттың санын анықтаудың 3 түрлі әдісі

3. Ақпараттың өлшем бірлігі

Слайдтар:5 - слайд Ақпарат саны (мөлшері, көлемі)

Ақпарат саны - ақпарат қабылданған кезде жойылған белгісіздіктің мөлшерін көрсететін ақпараттың санмен берілген сипаттамасы.

6 - слайд

Мысалы. Бинго ойынын теледидардан қарағанда әрбір жаңа сан шыққанда белгісіздіктің бірге төмендейтінін байқаған шығарсыңдар.

Әрбір сан шыққанда таңдау мүмкіншіліктерінің саны (белгісіздіктің мөлшері) азаяды да, аяғында толық ақпарат белгілі болғанда ешқандай мүмкіншілік қалмайды.

8 - слайд Ақпараттың санын (мөлшері) анықтаудың 3 түрлі әдісі бар:

Мағынасына қарай, Ықтималдығына қарай, Алфавиттік.

9 - слайд Ақпараттың мағынасына қарай мөлшерін анықтау:

• Ақпарат жаңа, әрі түсінікті болса, онда ол информативті болып табылады.

• Информативтілігі неғұрлым жоғары болса, ақпараттың саны соғұрлым көп болады.

10 - слайд

Мысалы. 2 - сынып оқушысына университеттің оқулықтарынан келген ақпарат саны 0 болады, себебі оқушы оны түсінбейді.

11 - слайд Ақпараттың санын ықтималдығына қарай анықтау:

• Ықтималдықтары бірдей N оқиғалардың бірі орындалса, онда белгісіздік те N есе кемиді.

*Бұл жерде N болуы ықтимал оқиғалардың саны.

12 - слайд Мысалдары.

1. Тиынды лақтырғанда екі жағдай ғана

болуы мүмкін. Тиын лақтырғаннан

кейін белгісіздік екі есе кемиді.

1. Кубикті лақтырғанда алты түрлі

жағдай болады. Лақтырғаннан кейін

белгісіздік алты есе кемиді.

• Екінші жағдайда біз көбірек ақпарат аламыз.

• Егер мүмкін жағдайлар саны біреу болса, онда біз ешқандай ақпарат алмаймыз.

13 - слайд 1 - 16 аралығында 5 санын анықтау үшін керек ақпарат санын (мөлшерін) анықтайық. Сұрақ

Жауап

Белгісіздік

Белгілі ақпарат саны

Сан 8 - ден артық па?

Жоқ

8

1 бит

Сан 4 - тен артық па?

Иә

4

1 бит

Сан 6 - дан артық па?

Жоқ

2

1 бит

Белгісіз сан 5 па?

Иә

1

1 бит

Барлығы

4 бит

Қорытынды: 16 санның бірін анықтауға қажет ақпарат саны 4 битке тең.

14 - слайд Ақпараттың санын алфавитты жолмен анықтау үшін

• мәтін көлемін

• алфавит қуатын, т. б. білу қажет

*Оған ақпараттың мазмұны еш әсер етпейді.

*Ақпаратты алфавитты жолмен өлшеу жолы жайлы жоғарғы класстарда толығырақ айтылады.

16 - слайд. Ақпараттың өлшем бірлігі

• 1 бит - белгісіздікті 2 есе азайтатын ақпаратты қамтитын мәліметтің мөлшері (саны). Бит - ақпаратты өлшейтін ең кіші өлшем бірлігі.

Егер тиын лақтыру мысалына қайтатын болсақ, бұл жерде белгісіздік 2 есе азаяды, яғни белгілі болған ақпарат 1 битке тең.

17 - слайд

• Бит ақпараттың өлшем бірлігін көрсететін ең кіші өлшем бірлік. Одан үлкенірек байт деп аталады. Ол 2³ бит 8 битке тең.

• Басқа өлшем бірліктер:

1 байт = 8 бит

1 кб (килобайт) = 2¹⁰ байт = 1024 байт

1 Мб (мегабайт) = 2¹⁰ кб = 1024 кб

1 Гб (гигабайт) = 2¹⁰ Мб = 1024 Мб

іі. алғашқы бекіту

• Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Қорытынды:____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

ііі. құзырлылық қалыптастыру

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. Ақпарат саны ұғымына анықтама беріңіз.

2. Ақпарат санын анықтаудың қанша әдісі бар?

3. Ақпараттың ең кіші өлшем бірлігі қандай?

4. Қандай ақпарат информативті деп аталады?

5. Ықтималдықтары бірдей N оқиғалардың бірі орындалса, белгісіздік қалай өзгереді?

6. Тиын мен кубик лақтыру мысалдарында қайсысынан көбірек ақпарат аламыз?

7. Ақпараттың санын алфавитты жолмен анықтау үшін нені білу керек?

ІІ деңгей тапсырмалары

1. Автобустағы адамнан: «Келесі аялдамада шығасыз ба?» - деп сұрақ қойылды. Оның «жоқ» деген жауабынан қанша ақпарат алынды?

2. Белгілі бір аралықта жатқан бүтін санды тапқанда 8 бит ақпарат алынды. Бұл аралыққа қанша сан кіреді?

ІІІ деңгей тапсырмалары

1. Қорапшада ақ және қара түсті қолғаптар жатыр. Солардың 2 жұбы қара. Қорапшадан 1 жұп қара қолғап шыққаны жайлы ақпарат 4 битке тең.

Қорапшада қанша жұп ақ қолғап жатыр?

іV. шығармашылық әрекет

Топтық жұмыс.

1 - топқа: Информативті ақпаратқа мысал келтір.

2 - топқа: Ықтималдығы арқылы ақпараттың санын анықтайтын есеп ойлап табыңыз.

3 - топқа: Ақпараттың өлшем бірлігін енгізудің маңызы қандай?

V. бағамдау - бағалау

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігі туралы эссе жаз.

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

_____________________________________________________________________

№4 сабақ

Тақырыбы:

Компьютер.Компьютердің негізгі құрылғыларының міндеттері мен мүмкіндіктері

Күтілетін нәтиже:Компьютер және компьютердің негізгі құрылғыларын тану.

• Компьютердің негізгі құрылымдарының міндеттерін түсіндіру.

• Белгілі командаларды компьютерде орындау үшін түрлі пернелер тобын пайдалану.

• Тышқан батырмаларын қызметін бөлшектеп қарастыру.

• Компьютердің негізгі құрылғыларын маңыздылығын түсіндіру.

• Компьютер мен оның негізгі құрылғыларының түсіндірмесін беру.

Үй тапсырмасы:

Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы

1. Анықтамаларды жаттау.

2. Компьютердің негізгі құрылғыларын қосымша құрылғыларынан ажырата білу.

САБАҚ БЛОКТАРЫ 

Тақырып жоспары:

1. Компьютер дегеніміз не және оның негізгі құрылғыларына нелер жатады?

2. Компьютердің негізгі құрылғылары қандай қызмет атқарады?

Слайдтар:

2 - слайд

Сабақтың мақсаты

3 - слайд

Тақырып жоспары

4 - слайд

1 - тақырыпша. Компьютер дегеніміз не және оның негізгі құрылғыларына нелер жатады?

5 - слайд

Компьютер (ағылш. computer - «есептегіш») - есептеулерді жүргізуге, және ақпаратты алдын ала белгіленген алгоритм бойынша қабылдау, қайта өңдеу, сақтау және нәтиже шығару үшін арналған машина.

6 - слайд

Ең алғашқы компьютерді Джон Мочли мен Преспер Эккерт құрастырды және оның салмағы 27 тонна болған.

7 - слайд Компьютердің негізгі құрылғылары:

2 - тақырыпша. Компьютердің негізгі құрылғылары қандай қызмет атқарады?

9 - слайд Жүйелік блок

Жүйелік блок - бұл компьютердегі кез келген ақпараттарды электр сигналдарының тізбектері ретінде өте үлкен жылдамдықпен қабылдауға және өңдеуге негізделген құрылғы.

10 - слайд Процессор

Ол компьютердің басты бөлігі.

Ол өзіне ұсынылған программа бойынша есептеулерді жүзеге асырады және компьютерлерді жалпы басқарады.

11 - слайд Монитор

Монитор (дисплей) - бұл кез - келген ақпараттарды (текстік, графиктік және т.б) экранға шығаруға негізделген құрылғы .

12 - слайд Пернетақта

Пернетақта (клавиатура) - бұл кез - келген ақпараттарды (сандық, символдық және т.б) компьютерге енгізуге негізделген құрылғы.

13 - слайд Пернетақта

14 - слайд Тышқан

Тышқан (мышь) - бұл компьютерде берілетін командаларды жарық қаламымен басқаруға негізделген құрылғы.

15 - слайд Тышқан

Тышқан екі немесе үш батырмалы болады.

16 - слайд

Шағын (портативті) компьютерлерде тышқанның орнына трэкбол қолданылады. Бұл төңкерілген тышқан. Трэкбол жұмыс істеу үшін, қолмен жалпы қорапты емес, шарды айналдыру керек.

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Қорытынды:__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

 Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. Компьютер сөзі ағылшын тілінен аударғанда қандай мағына береді?

2. Компьютердің негізгі құрылғыларын ата.

3. Принтер компьютердің негізгі құрылғысы бола ала ма?

4. Пернетақта қандай қызмет атқарады?

5. Кез келген ақпаратты экранға шығаруға негізделген компьютердің негізгі құрылғысын ата.

6. Тышқан батырма санына байланысты қандай бола алады?

7. Ақпараттар оны қамтитын мәліметтің түріне байланысты қандай бола алады?

ІІ деңгей тапсырмалары

1. Процессорды атқаратын қызметіне мән бере отырып, адамның қандай мүшесімен теңестіре алатын едің?

2. Бірінші бағанды екінші бағанмен байланыстыр

Компьютерге белгілі команданы орындау үшін қандай пернелер тобын қолданар едің?

Командалар Пернелер тобы

Мәтін енгізу Функционалды пернелер

Есептің сандық мәнін енгізу Меңзерді экран бетінде басқару

Пернелері

Күрделі операцияларды тез орындау Цифрлық пернелер

Мәтін жолындағы белгілі бағанды Символдық пернелер

не жолды таңдау

ІІІ деңгей тапсырмалары

1. Тышқанның батырмаларының қызметін анықтаңыз.

 Топтық жұмыс.

1 - топқа: Компьютердің негізгі құрылғылары бір - біріне байланысты ма? Мысалмен қалай түсіндіре алатын едіңіз?

2 - топқа: Компьютердің негізгі құрылғыларының әрқайсысының міндетін бір - екі сөзбен атап шығыңыз.

3 - топқа: Компьютерді адаммен салыстыра алар ма едіңіз? Компьютердің негізгі құрылғыларын адамның қай дене мүшесіне теңей алар едіңіз?

 Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

№5 сабақ

МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ 

Тақырыбы:

Программалық қамтамасыз етудің жалпы сипаттамасы және жіктелуі

Күтілетін нәтиже:Программалар қалай сақталатынын анықтау.

Операциялық жүйенің басты қызметін сипаттау.

• Программалық қамтамасыз ету қалай жіктелетінін түсіну.

• Программаның жұмыс істеу схемасын құрастыру.

• Арнай мақсаттағы программаларға мысал келтіру.

• Жалпы мақсаттағы программалар мен арнайы мақсаттағы программаларды бір - бірімен салыстыру.

• Сабақ барысында алынған мәліметтерді қайта қарау.

• Программалық қамтамасыз етудің жалпы сипаттамасы мен жіктелуін түйіндеу.

Үй тапсырмасы:

Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы

1. Анықтамаларды жаттау.

2. Программалық қамтамасыз етудің топтарының қандай мақсатта қолданылатынын анықтау.

САБАҚ БЛОКТАРЫ 

Тақырып жоспары:

1. Программалық қамтамасыз ету дегеніміз не?

2. Программалық қамтамасыз ету қандау топтарға жіктеледі?

3. Қолданбалы жүйелік программалар.

Слайдтар:5 - слайд

6 - слайд Программа

Программа - магниттік мәлімет сақтағышта (дискіде) файл түрінде жазылып сақталып, жұмыс істеуші адамның командасы бойынша компьютер жадына жүктеліп орындалатын машина тіліндегі нұсқаулар жиыны.

7 - слайд Программалық қамтамасыз ету

Программалық қамтамасыз ету - компьютерде белгілі командаларды орындауға арналған программалар жиынтығы.

8 - слайд

2 - тақырыпша. Программалық қамтамасыз ету қандау топтарға жіктеледі?

9 - слайд

10 - слайд Жүйелік программалық жабдықтау

• Операциялық жүйе

• Файлдық менеджерлер

• Архивтаушылар

• Антивирустер

11 - слайд Операциялық жүйе

Операциялық жүйе - компьютер құрылғыларының үздіксіз жұмыс істеуін ұйымдастырушы және түрлі командаларды орындауы арқылы пайдаланушының машина жұмысын басқаруына жеңілдік келтіруші жүйелік программалар.

12 - слайд Қолданбалы жүйелік программалар

Қолданбалы жүйелік программалар - жұмыс істеуші арқылы жүзеге асырылатын белгілі командаларды орындауға арналған программалар.

13 - слайд 3 - тақырыпша. Қолданбалы жүйелік программалар.

14 - слайд

15 - слайд

16 - слайд Программалық жабдықтау системасы

Программалық жабдықтау системасы - программа тілінде компьютерлік жаңа программалар құрастыруды жеңілдетуге арналған программисттердің құралы.

17 - слайд Программалық жабдықтау системасы:

• Программалау тілі

• Программа мәтінін түзетуді жеңілдету

• Программа қателігін түзету

• Қызмет көрсету функцияларының қателігін түзету

18 - слайд Жұмыс істеушінің компьютерді қолдану схемасы

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.Қолданбалы жүйелік программалар мақсатына қарай қандай топтарға жіктеледі?

Қорытынды:__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

 Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. Жұмыс істеуші арқылы орындалатын машина тіліндегі нұсқаулар жиынтығы қалай аталады?

2. Программалар қайда сақталады?

3. Программалық қамтамасыз ету дегеніміз не?

4. Аппараттық қамтамасыз ету дегенді қалай түсінесің?

5. Программалық қамтамасыз ету қалай жіктеледі?

6. Жұмыс істеушінің компьютерді қолдану схемасын сыз?

7. Операциялық жүйенің басты қызметі не?

ІІ деңгей тапсырмалары

1. Программаның жұмыс істеу схемасын сызуға тырысып көріңіз.

2. Арнайы мақсаттағы программаларға мысал келтір.

IІІ деңгей тапсырмалары

1. Жалпы мақсаттағы программалар мен арнайы мақсаттағы программаларды бір - бірімен салыстыр.

 Топтық жұмыс.

1 - топқа: Жүйелік программалық жабдықтауға қандай программалар кіреді? Операциялық жүйе дегеніміз не? Жүйелік программалық жабдықтаудың қолданбалы жүйелік программалардан айырмашылығы неде?

2 - топқа: Қолданбалы жүйелік программалар дегеніміз не? Қолданбалы жүйелік программалар қандай топтарға бөлінеді және олардың бір - бірінен айырмашылығы неде?Мысал келтір.

3 - топқа: Программалық жабдықтау жүйесі дегеніміз не?Оны кімдер қолданады?Программалық жабдықтау системасына нелер жатады?Программалық жабдықтау жүйесінің қолданбалы жүйелік программалар мен жүйелік программалық жабдықтаудан айырмашылығы неде?

 Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

№6 сабақ

Тақырыбы:

• Пернетақта

Күтілетін нәтиже:Пернетақта жайлы түсіну.

Пернетақта бөліктерін тану.

• Пернетақтаның құрамдас бөліктерінің сипаттамаларын түсіну.

• Пернетақта компьютерге ақпарат енгізу құралы екендігі туралы қорытынды шығару.

• Пернетақталар түрлерін және жасайтын әрекеттері арасындағы байланысты анықтап, тәжірибе жүзінде қолдану.

• Пернелер арасындағы байланысты анықтап саралау.

• Qwerty пернетақтасы мен пернетақталар арасындағы байланысты адам өміріндегі маңыздылықпен тұтастыру.

• Пернетақта және оның құрамдас бөліктерін қайта қарастырып, Qwerty пернетақтасы жайлы түсінікті түйіндеу.

Үй тапсырмасы: Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы

1. Анықтамаларды жаттау.

2. Келесі тапсырманы орындау:

САБАҚ БЛОКТАРЫ 

Кез келген шағын мәтінді пернетақтаның қызметін пайдалана отырып көшіріп жазу.

і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1. Пернетақта және оның қысқаша тарихы.

2. Пернетақтаның құрамды бөліктері және олардың қызметі.

Слайдтар5 - слайд Пернетақта дегеніміз не?

• Компьютерге ақпарат енгізуге арналған құрылғы. Ол әріптің және цифр пернелерінің көмегімен компьютерге кез - келген ақпаратты беруге мүмкіндік жасайды.

• Қазіргі компьютерлердің 102 - 104 перне болады

6 - слайд Пернетақта тарихынан үзінді

QWERTY - пернетақтаның ең кең тараған түрі

1867 - 1971 жж. Кристофер Шоулздың алғашқы тәжірибелік жазба машиналары әліпби тәртібі бойынша орналасқан пернелердің екі қатарынан тұрған. Бұндай тәртіп иіндердің бір - бірімен жиі соғылуына әкеліп соқты. Осы мәселені шешу барысында Кристофер Шоулз пернелердің орналасуын өзгерте отырып, бірнеше рет тәжірибе жасаған. Нәтижесінде ол Ремингтон 1 - ді жарыққа шығарды. Бұл өндірістік мақсатта шығарылған алғашқы жазба машинасы еді, пернетақтада QWERTY тәртібі қолданылған.

7 - слайд Пернетақтаның негізгі блоктары

• Функционалдық пернелер (F1 - F12)

• Символдық пернелер

• Басқару пернелері

• Орнату перенелері

• Цифрлық пернелер

• Түзету пернелері

8 - слайд

2 - тақырыпша. Пернетақтаның құрамды бөліктері және олардың қызметі

9 - слайд Пернетақта

1. Функционалды пернелер

2. Символдық пернелер

3. Басқару пернелері

4. Меңзерді басқару пернелері

5. Цифрлық пернелер

6. Түзету пернелері

10 - слайд Функционалды пернелер

• Символдық пернелердің үстіндегі жолда орналасып, латынның F (F1,F2…..F12) әрпімен белгіленген пернелер.

• Күрделі операцияларды тез орындау;

• Белгілі командалар орындау.

11 - слайд Символдық пернелер

• Пернетақтаның ортасынды орналасып, алфавитті - цифрлық ақпаратты енгізуге арналған.

• Пернетақтаның негізгі бөлігі болып табылады.

• Кез - келген алфавитті, цифрлық ақпаратты енгізу.

12 - слайд Басқару пернелері

ENTER - Жұмыс істеу кезінде жолды енгізуді аяқтауға арналған. Нысандармен жұмыс істеу кезінде тінтуірдің сол жақ батырмасын екі рет шерткенмен бірдей қызмет атқарады.

CAPS LOCK - Бұл пернені бір рет басса, бас (үлкен) әріптер енгізіледі, тағы бір рет басса,қайта кіші әріптер енгізіледі. Бұл кіші әріптерді баспа (үлкен) әріптерге және керісінше өзгертуге пайдаланылады.

SHIFT - Кіші әріптерді баспа (үлкен) әріптерге және керісінше өзгертуге пайдаланылады.

BACKSPACE - Алдыңғы символды өшіреді.

13 - слайд Меңзерді басқару пернелері

• Символдық пернелердің төменгі оң жағында орналасқан, олардың үстінде бағдаршалар (стрелка) салынған.

• Меңзер дегеніміз - экранда (сызықша түрінде) жыпылықтап тұратын символ.

• Симводық перне басқанда, символ пайда болатын орынды көрсетеді

• Меңзерді экранда жылжытуға арналған.

14 - слайд Цифрлық пернелер

• Цифрлық пернелер (қосымша пернетақта) олар 10 пернеден тұрады.

• Пернетақтада оң жақта орналасқан.

• Цифрлық ақпаратты компьютерге енгізеді

• Меңзердің экранда қозғалуын басқарады

NUM LOCK - Пернетақтаның оң жақ қосымша бөлігінің жұмыс режімін ауыстырып қосады.

15 - слайд Қос пернелердің қызметі

• alt="Поурочный план по информатике 5 класс информатика"+SHIFT - пернетақтаның регистрін ағылшын алфавитінен орыс алфавитіне ауыстыру.

• CTRL+C - бөлініп алынған керекті объектіні көшіру.

• CTRL+V - сол көшірілген объектіні орнын ауыстырып немесе басқа орынға қою.

• CTRL+S - терезедегі файлды немесе документті сақтау.

16 - слайд Кім жүйрік??

Ұзын тұра жалқаубек,

Тұрмай ылғи жатады.

Қозғала қалса артынан

Ешбір белгі қалмайды.

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Қорытынды:___________________________________________________________

 Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. Символдық пернелердің оң жағынды орналасқан пернелер бөлігі қалай аталады?

2. Пернетақтаның негізгі қызметі қандай?

3. Пернетақтадағы пернелер саны қанша?

4. Пернетақтаның негізгі бөлігін ата.

5. Num Lock пернесі қай бөлікте орналасқан?

6. Функционалды пернелер латынның қандай әріптерімен белгіленген?

7. Терезедегі файл немесе документті сақтау үшін қай пернелердің қосындысы қолданылады?

ІІ деңгей тапсырмалары

1. Пернетақтаның төменгі жағында еш жазуы жоқ перне қалай аталады және сол пернені қолдана отырып, кез келген сөйлем құрап жаз?

2. Жұмбақтың жауабын тап:

Компьютер алдында отырмын мен,

Мәтін термек жайыммен.

Ауысқан екен шет тілге,

Қазақша қаріппен жазар ем,

Енді қандай перне теремін?

ІІІ деңгей тапсырмалары

1. CTRL пернесімен байланысты барлық мүмкін комбинацияларды пернетақтада орындап көрсетіңіз.

• Топтық жұмыс.

1 - топқа: QWERTY пернетақтасының пайда болуы жайлы қысқаша баяндап, оның адам өміріндегі атқаратын рөлін сипаттап бер.

2 - топқа: Бір орындаушыны «Символдық перне» етіп тағайындап, оның жан - жағына қалған қандай пернетақта блоктарын орналастыруға болады?.

3 - топқа: Пернелер комбинациясын тиімді пайдалана жұмыс істеу адамның уақытын үнемдеуге үлесін тигізеді ме? Жауабыңды мысал келтіре отырып дәлелде?

• Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

№7 сабақ

МҰҒАЛІМГЕ АҚПАРАТ 

Тақырыбы:

Операциялық жүйені басқарудың негізгі тәсілдері және объектілері

Күтілетін нәтиже:

• Операциялық жүйені басқарудың негізгі тәсілдерімен танысу. Операциялық жүйенің негізгі объектілерін тану.

• Windows ОЖ - сін ерекшелігін түсіну. Негізгі басқару объектілері мен элементтердің маңыздылығына көз жеткізу.

• Пайдаланушы мен компьютер арасындағы байланысты анықтау. Адам компьютерді басқаруда манипуляторларды қолданатыны көрсету.

• ОЖ басқару тәсілдерін бөлшектеп қарастыру.

• ОЖ - нің компьютер мен адам арасындағы диалогты жеңілдетудегі маңызын көрсету.

• ОЖ басқару тәсілдері мен объектілері арасындағы айырмашылықты түсінеді. Операциялық жүйені қолданудың маңыздылығын ерекшелеу.

Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы

1. Анықтамаларды жаттау.

2. Операциялық жүйені басқарудың негізгі тәсілдері мен объектілерін жаттау.

САБАҚ БЛОКТАРЫ 

Тақырып жоспары:

1. Операциялық жүйе дегеніміз не?

2. ОЖ-ні басқарудағы негізгі тәсілдері.

3. Windows операция жүйесі.

4. Windows операция жүйесінің басқару объектілері мен элементтері

Слайдтар:

5 - слайд

Операциялық жүйе дегеніміз - есептеу процестері мен компьютерді басқару және пайдаланушы мен аппаратураны байланыстыратын жинақталған программа.

6 - слайд

Дербес компьютерлер үшін операциялық жүйелердің бірнеше әр түрлі жұптары даярланған: Microsoft MS DOS фирмасының операциялық жүйесі Windows (95, 98, ME, NT, 2000, XP, Vista), Linex Apple фирмасының Mac OS операциялық жүйесінің әртүрлі версиялары қолданылады. Серверде көбіне Windows NT/XP және UNIX операциялық жүйелері пайдаланылады.

8 - слайд

Файлдық жүйе мен аппараттық құралдарды басқарудағы ОЖ - нің негізгі тәсілдері:

• Диалогтық қоршаулар - қолданушыға ыңғайлы интерфейс қалыптастыратын, қолданушы мен компьютердің арасындағы диалогты жеңілдететін, ОЖ-нің объектілерімен (файлдармен, каталогтармен) программалардың жиынтығы. Сыртқы түріне қарай диалогтық қоршаулар текстік (NC), графикалық (Windows 3.1) болып бөлінеді.

• Драйверлер - қолданбалы программалар мен ОЖ-нің сыртқы құрылғыларының өзара байланысын жасақтайтын программалар. Драйверлер тышқан, пернетақта, принтер және сканер сияқты құрылғылардан келіп түскен ақпаратты өңдеуге жауап береді.

• Утилиттер дегеніміз - ОЖ- нің функционалдық мүмкіндіктерін кеңейтетін және толықтыратын қосымша құралдар.

10 - слайд

Қазіргі таңдағы Windows дербес компьютерге арналған ең кең тараған операциялық жүйе. Windows- ты танымал қылған артықшылықтары:

• Ыңғайлы және қарапайым графикалық интерфейс (интерфейс - адам мен компьютер арасындағы қарым - қатынас);

• Көптеген программалардың параллель жұмыс жасауы.

• Жаңа құрылғылардың автоматты түрде бапталуы;

Windows - тың негізгі басқару құралдары - манипулятор "тышқан" және "пернетақта".

11 - слайд

Windows жүктелгенде экранға оның алғашқы беті - Жұмыс үстелі шығады. Жұмыс үстелі - әр түрлі Windows объектілері және басқару элементтері орналасатын жүйелік объект (графикалық орта). Windows объектілері жұмыс үстелінде өздерінің графикалық кескіндері арқылы беріледі, оларды пиктограммалар немесе жарлықтар деп атайды.

13 - слайд

• Программа (Windows - та қолданба ұғымы қолданылады) - есеп шығаруға, сондай - ақ берілген мәселені шешуге, құжаттар жасауға арналған объектілері.

14 - слайд

• Құжат - қолданбалы программа көмегімен өңделетін объект, Windows жүйесінде құжатта мәтіндік, графикалық, дыбыстық және бейнелік ақпараттар болады.

15 - слайд

• Қаптама (каталог) - құжаттарды, программаларды, сол сияқты басқа қаптамаларды сақтайтын контейнер. Жұмыс үстеліндегі негізгі объектілерге Мой компьютер, Корзина, Мои документы т. с. жатады.

16 - слайд

17 - слайд

Тышқан арнайы төсем бетімен жылжығанда экран бетінде активті басқару элементі - тышқан көрсеткіші қозғалады. Тышқан нұсқағышы әртүрлі режімде түрін өзгертуі мүмкін.

• Тышқанның негізгі басқару тәсілдеріне төмендегі қимылдар жатады:

• тышқан батырмасын бір рет шерту;

• тышқан батырмасын екі рет қатарынан шерту;

• оң жақ батырманы басу;

• тасымалдау (drag and drop - жылжытып әкеліп тастау);

• тышқанды созу (drag) ;

18 - слайд Сөздік

Интерфейс - адам мен компьютер арасындағы қарым - қатынас

Есептер тақтасы -экранның ең төменгі жағында орналасады. Ол жерде қазіргі уақытта жұмыс істеп жатқан барлық қосымшалар орналасады.

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Операциялық жүйе дегеніміз не?

ОЖ - ні басқарудағы негізгі тәсілдері.

Windows операция жүйесі.

Windows операция жүйесінің басқару объектілері мен элементтері.

Қорытынды:________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

 Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. Операциялық жүйе дегеніміз не?

2. ОЖ - ні басқарудың қандай тәсілдері бар?

3. Windows ОЖ - нің негізгі басқару құралдары не?

4. Интерфейс дегеніміз не?

5. Тышқанмен қандай қимылдар жасаса болады?

6. Windows ОЖ - нің негізгі объектілерін ата.

7. Есептер тақтасы дегеніміз не?

8. Жұмыс үстелінің анықтамасы қандай?

ІІ деңгей тапсырмалары

1. Бір - біріне сәйкес термин мен анықтаманы тап. Бірінші бағанды екінші бағанмен байланыстыр.

Операциялық жүйе

есептеу процестері мен компьютерді басқару және пайдаланушы мен аппаратураны байланыстыратын жинақталған программа.

Утилиттер

құжаттарды, программаларды, сол сияқты басқа қаптамаларды сақтайтын контейнер.

Драйверлер

ОЖ - нің функционалдық мүмкіндіктерін кеңейтетін және толықтыратын қосымша құралдар.

Қаптама

қолданбалы программалар мен ОЖ - нің сыртқы құрылғыларының өзара байланысын жасақтайтын программалар

Программа

ІІІ деңгей тапсырмалары

1. Жұмыс үстелінде орналасатын негізгі және арнайы объектілерінің қызметін анықтаңыз.

 Топтық жұмыс.

1 - топқа: Windows - тің негізгі объектілерінен басқа қандай арнайы объектілерін білесін?

2 - топқа: Операциялық жүйенің Windows - тан басқа түрлеріне мысал келтір.

3 - топқа: Операциялық жүйенің объектілерінің жарлықтарын білудің маңызы қандай?

 Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

№ 8 сабақ

Тақырыбы:

• Операциялық жүйе ұғымы.

Күтілетін нәтиже:

• «Операциялық жүйе» ұғымын сипаттау.

• Операциялық жүйенің программалық қамтамасыз етудің қай түріне жататынын білу.

• Алғашқы операциялық жүйелерді білу.

• Операциялық жүйенің қызметтерін көрсететін сызбанұсқа сызу.

• Дербес компьютерге арналған ОЖ - лерге мысал келтіру.

• Танымал операциялық жүйелерді жазып шығарушыларды суреттеу.

• Топ ішіндегі оқушылармен кеңінен таралған операциялық жүйелер жайлы сөйлеседі және себебін түйіндеу.

• Басқа да операциялық жүйелерді сипаттайды және салыстыру.

Үй тапсырмасы:

• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы

Анықтамаларды жаттау. Сабақ барысында айтылмаған басқа да кеңінен таралған 3 операциялық жүйені табу.

• Бонус - балл тапсырмасы

Таңдалған 3 операциялық жүйенің ерекшеліктерін, ұқсастықтарын жазу.

САБАҚ БЛОКТАРЫ 

Тақырып жоспары:

1. Операциялық жүйе ұғымы.

2. Операциялық жүйелердің дамуының қысқаша тарихы.

3. Дербес компьютерге арналған ОЖ - лер.

Слайдтар:2 - слайд Операциялық жүйе дегеніміз не?

• Операциялық жүйе (ОЖ) - бұл компьютерді іске қосқан кезде жүктелетін және оның барлық құрылғыларының жұмысын басқаратын арнайы программа.

3 - слайд Операциялық жүйе

• Программалық қамтамасыз етудің жүйелік (системалық) түріне жатады.

• Қолданбалы бағдармалар мен машинаның арасындағы қарым - қатынасты реттейді.

• Бірнеше бағдарламаны бір уақытта қосып пайдалануға мүмкіндік береді.

• Бағдарлама жазуды оңайлатады.

• Компьютер мен адамның арасындағы байланысты қамтамасыз етеді.

4 - слайд Компьютердің логикалық құрылымының жеңілдетілген схемасы

5 - слайд Операциялық жүйелердің дамуының қысқаша тарихы

• 1965 - 1975 Алғашқы операциялық жүйелердің қалыптасып, даму кезеңі. Алғашқы ОЖ - дің бірі UNIX болды.

• 1981 - 1985 Microsoft фирмасы - MS DOS, IBM фирмасы - PC DOS, Novell фирмасы - Novell DOS операциялық жүйелерін шығарды.

• 1985, ХІ Microsoft Windows ОЖ - нің алғашқы 1.0 версиясы құрылды.

• 1987, IV IBM фирмасы OS/2 ОЖ - ін іске қосты.

• 1994. ІІІ UNIX ОЖ - і негізінде Linux 1.0 ОЖ - і шықты

• 2001 жыл. Windows XP операциялық жүйесі.

6 - слайд Операциялық жүйе мысалдары

• Дербес компьютерлерге арналған операциялық жүйелердің таралған түрлері:

Windows Mac OS Linux

7 - слайд Дербес компьютерге арналған ОЖ - лер.

• Бір міндетті және көп міндетті қатар атқаратын.

• Бір адам пайдаланатын және бірнеше адам пайдаланатын.

8 - слайд Бір міндетті операциялық жүйе

• Бір міндетті операциялық жүйе - қай кезде де адамның компьютерде тек бір ғана іспен шұғылдануына, яғни тек бір ғана мәселені шешуіне мүмкіндік береді.

• Мұндай жүйелер, әдетте, негізгі режимде бір программаны және фондық деп аталатын режимде тағы бір программаны іске қосуға мүмкіндік береді.

9 - слайд Көп міндетті операциялық жүйе

• Көп міндетті операциялық жүйе - бірнеше программаны қатар іске қосуға мүмкіндік береді.

• Бұл программалар бір - біріне кедергі келтірмей, қатар жұмыс істейді.

10 - слайд Бір адам пайдаланатын операциялық жүйе

• Бір адам пайдаланатын операциялық жүйе - компьютерде тек бір ғана адамның жұмыс істеуіне мүмкіндік береді.

• Дербес компьютерде бірнеше адам кезекпен жұмыс істеуіне болады және олардың әрқайсысы компьютердегі барлық ақпаратқа шыға алады.

11 - слайд Бірнеше адам пайдаланатын операциялық жүйе

• Бірнеше адам пайдаланатын операциялық жүйеде әрбір пайдаланушы өз ақпаратына пароль енгізіп, тек жеке өзінің ғана аша алатын ақпаратына шыға алады.

• Кейбір бірнеше адам пайдаланатын жүйелер, мысалы, UNIX, бір компьютерде бірнеше пайдаланушының қатар жұмыс істеуіне мүмкіндік береді. Бұл жағдайда әрбір пайдаланушының жұмыс орнына терминал орнатылуы керек. Терминал ретінде не арнайы жасалған құрылғылар(пернетақтасы бар бейне монитор), не ДК - де іске қосылған арнайы программа болуы мүмкін.

12 - слайд Қорытынды

• Операциялық жүйе (ОЖ) - бұл компьютерді іске қосқан кезде жүктелетін және оның барлық құрылғыларының жұмысын басқаратын арнайы программа.

• Дербес компьютерлерге арналған операциялық жүйелердің таралған түрлері:

• Windows

• Linux

• Mac OS

• Дербес компьютерге арналған ОЖ - лер:

• Бір міндетті және көп міндетті қатар атқаратын.

• Бір адам пайдаланатын және бірнеше адам пайдаланатын.

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Дербес компьютерге арналған ОЖ - лер.

Қорытынды:________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. Өз сөзіңмен «Операциялық жүйе» ұғымын сипатта.

2. Операциялық жүйе программалық қамтамасыз етудің қай түріне жататынын анықтаңыз.

1. алгоритмдік

2. қолданбалы

3. жүйелік

4. инструменталды

3. Алғашқы операциялық жүйелердің бірі болды:

1. Unix

2. Windows

3. Linux

4. Mac OS

4. Операциялық жүйелердің дамуы бағдарлама жазушыларға қалай әсер етті? Жауабыңды дәлелде.

ІІ деңгей тапсырмалары

1. Операциялық жүйенің атқаратын негізгі қызметтерін көрсететін сызбанұсқа сызыңыз.

2. Дербес компьютерлерге арналған ОЖ - лерді сипаттаңдар және мысал келтіріңдер.

ІІІ деңгей тапсырмалары

1. Кеңінен таралған операциялық жүйелерді жасап шығарған тұлғалар жайлы білетін мағлұматыңмен бөліс (мысалы Билл Гейтс).

Топтық жұмыс.

Сынып оқушылары 4 топқа бөлінуі тиіс. Әр топ оқушылары келесі сұрақтарға жауап беруі тиіс

1. Өзің қандай операциялық жүйені пайдаланасың?

2. Достарың ше?

3. Топ ішінде ең жиі қолданылатын операциялық жүйені анықтаңдар және себебін түсіндіруге тырысыңдар.

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

№ 9 сабақ

Тақырыбы:

• Бақылау жұмысы. 1 - тоқсан.

Күтілетін нәтиже:

• 1 - тоқсан бойы өткен материалды есіне түсіру.

• Ақпарат түрлерін және өлшем бірліктерін айырып тану.

• Пернетақта жайлы білімдерін пайдаланып, пернелердің рөлін және олардың комбинацияларының сырын ашып білу.

• Компьютерді пайдалану сызбанұсқасын сызады.

• Берілген компьютерді пайдалану тізбегіндегі қатені анықтау.

• Бақылау жұмысына байланысты интеллектуалдық тренинг блогы орындалмау.

• Сабақта жазған бақылау жұмысына сыни талдау жасау.

Үй тапсырмасы:

• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы

• Бақылау жұмысында шығара алмаған немесе шешіміне сенімді емес есептерді қарау, қатемен жұмысқа дайындалу

• Бонус - балл тапсырмасы

Келесі мәтіндегі қателерді тауып, орынына дұрыс сөздерді қойп жаз.

• Менің түсінігім бойынша Операциялық жүйе компьютерлерді сөндіргенде барлық құрылғыларының жұмысын басқаратын арнайы программа.
  
  Windows - ты мен үй деп аудардым. UNIX программасы бойынша тек мен өзім ғана жұмыс істей аламын.

САБАҚ БЛОКТАРЫ 

Тақырып жоспары:

1. Ақпарат және оның түрлері.

2. Компьютер және оның құрылғылары.

3. Ақпараттық қамтамасыз ету.

4. Операциялық жүйе.

Слайдтар:2 - слайд Ақпарат

«Ақпарат» сөзі латынша түсіндіру, баяндау, мәлімет деген мағынаны білдіретін informatio сөзінен шыққан.

3 - слайд Ақпараттың түрлері

• Мәтін, сурет, сызба

• Жарық немесе дыбыс сигналдары

• Радиотолқындар

• Электр және нерв импульстері

• Магниттік жазбалар

• Ымдау, қимылдау түрлері

• Иіс және дәм сезімдері

• Организм қасиеттері мен белгілерін есте сақтап, ұрпақ бойынша таратып отыратын хромосомалар, т. б.

4 - слайд Ақпаратты өңдеу кезеңдері:

• Қабылдау

• Есте сақтау

• Түрлендіру

• Тасымалдау (жіберу)

*Ақпаратты өңдеу құралдары - адам жасап шығарған әр түрлі құрылғылар мен жүйелер. Әдетте, компьютер болып табылады.

5 - слайд Ақпарат саны (мөлшері, көлемі)

• Ақпарат саны - ақпарат қабылданған кезде жойылған белгісіздіктің мөлшерін көрсететін ақпараттың санмен берілген сипаттамасы.

6 - слайд Ақпараттың санын (мөлшері) анықтаудың 3 түрлі әдісі бар:

7 - слайд

Компьютер (ағылш. computer - «есептегіш») - есептеулерді жүргізуге, және ақпаратты алдын ала белгіленген алгоритм бойынша қабылдау, қайта өңдеу, сақтау және нәтиже шығару үшін арналған машина.

8 - слайд Компьютердің негізгі құрылғылары:

9 - слайд Программалық қамтамасыз ету

Программалық қамтамасыз ету - компьютерде белгілі командаларды орындауға арналған программалар жиынтығы.

10 - слайд

11 - слайд Пернетақта дегеніміз не?

• Компьютерге ақпарат енгізуге арналған құрылғы. Ол әріптің және цифр пернелерінің көмегімен компьютерге кез - келген ақпаратты беруге мүмкіндік жасайды.

12 - слайд Операциялық жүйе дегеніміз не?

• Операциялық жүйе (ОЖ) - бұл компьютерді іске қосқан кезде жүктелетін және оның барлық құрылғыларының жұмысын басқаратын арнайы программа.

13 - слайд Файлдық жүйе мен аппараттық құралдарды басқарудағы ОЖ - нің негізгі тәсілдері:

• Диалогтық қоршаулар

• Драйверлер

• Утилиттер

іі. Логикалық тапсырмалар блогы

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Қорытынды:________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. Ақпарат деген сөзге қандай мағына бересіңдер?

_____________________________________________________________________

2. Windows ОЖ - нің негізгі басқару элементтері қандай?

_____________________________________________________________________

3. Адам ақпаратты пішімдер түрінде қабылдайды. Олар нешеге бөлінеді?

_____________________________________________________________________

4. Таңбалы ақпаратқа қандай ақпарат жатады?

_____________________________________________________________________

5. 1 Мбайтта қанша бит бар?

_____________________________________________________________________

6. Ақпараттық процесстер дегеніміз не?

_____________________________________________________________________

7. Операциялық жүйені басқарудың қандай тәсілдері бар?

_____________________________________________________________________

8. Информативтілік дегеніміз не?

_____________________________________________________________________

9. Ең көп тараған пернетақта түрін атаңыз.

_____________________________________________________________________

10. 1 бит дегеніміз не?

_____________________________________________________________________

11. Ақпарат санын (мөлшерін) анықтаудың қанша және қандай жолары бар?

_____________________________________________________________________

12. Пиктограмма немесе жарлық дегеніміз не?

_____________________________________________________________________

13. Операциялық жүйе қандай қызмет атқарады?

_____________________________________________________________________

14. 1 Кбайтта қанша бит бар?

_____________________________________________________________________

ІІ деңгей тапсырмалары

1. Күрделі операцияларды тез орындау үшін пернетақтадағы қандай пернелер тобын қолданасың?

1. Функционалды пернелер

2. Меңзерді экран бетінде басқару пернелері

3. Символдық пернелер

2. Бұл пернені бір рет басса, бас (үлкен) әріптер енгізіледі, тағы бір рет басса,қайта кіші әріптер енгізіледі. Қандай перне?

1. ENTER

2. CTRL

3. alt="Поурочный план по информатике 5 класс информатика"

4. SHIFT

5. NumLock

3. Компьютерде белгілі командаларды орындауға арналған программалар жиынтығы қалай аталады?

1. Программа

2. Программалық қамтамасыз ету

3. Қолданбалы жүйелік программалар

4. Тышқанның оң жақ қосымша батырмасы қай команданы орындайды?

1. Бөліп алу

2. Жанама меню

3. Іске қосу

5. Өзіне ұсынылған программа бойынша есептеулерді жүзеге асыратын және компьютерлерді жалпы басқаратын компьютердің басты бөлігі?

1. Процессор

2. Пернетақта

3. Тышқан

6. Қайсысы компьютердің негізгі құрылғыларына жатпайды?

1. Процессор

2. Монитор

3. Принтер

7. Кесте сызу программалары қандай программалар тобына жатады?

1. Жалпы мақсаттағы программалар

2. Арнайы мақсаттағы программалар

3. Үйретуші программалар

8. Программа тілінде компьютерлік жаңа программалар құрастыруды жеңілдетуге арналған программалар жиынтығы қалай аталады?

1. Жүйелік программалық жабдықтау

2. Қолданбалы жүйелік программалар

3. Программалық жабдықтау системасы

9. Алғашқы Windows операциялық жүйесі қай жылы шықты?

10. Операциялық жүйелердің шығуы бағдарламашыларға қалай әсер етті? Жауабыңды дәлелде.

11. Операциялық жүйенің адамға компьютерді қолданудағы қандай көмегі бар?

ІІІ деңгей тапсырмалары

1. Жұмыс істеушінің компьютерді қолдану схемасын сыз.

2. alt="Поурочный план по информатике 5 класс информатика"+F4 комбинациясы қандай функцияны атқарады?

1. Көшіру

2. Бос орын тастау

3. Компьютерді қосу

4. Компьютерді өшіру

5. Дұрыс жауабы жоқ

3. 10 пернеден тұратын пернетақта бөлігін атаңыз.

1. Функционалды пернелер

2. Символды пернелер

3. Цифрлы пернелер

4. Басқару пернелері

5. Дұрыс жауабы жоқ

4. Windows операциялық жүйесінің объектілерін ата.

5. Келесі іс әрекеттер тізбегін оқы. Қателерді тауып орнына дұрыс сөздерді қой.

Мен компьютермен жұмыс істегенде алдымен монитор мен сканерді іске қосамын. Тышқанмен әріптерді теремін. Сурет салғым келме, сканерді пайдаланамын. Компьютерге дайын мәтінді қолдан енгізбеу үшін джойстикті қолданамын. Ал мәтінді басып алу үшін терезелерге қағаз саламын. Принтер арқылы әндерді тыңдаймын.

Топтық жұмыс.

Бақылау жұмысы кезінде топтық жұмыс орындалмайды.

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

№10 сабақ

Тақырыбы:

• Файлдар, бумалар және белгілер

Күтілетін нәтиже:Файл, бума, белгішелер жайлы түсінікті тұжырымдау.

• Файл, бума, белгішелердің қызметі мен ерекшелігін түйіндеу.

• Файл, буманы құрып, сақтау амалдарын пайдалана отырып тәжірибеде қолдану.

• Файлды құру және оны сақтау жолдарын анықтап саралау.

• Буманың адам өміріндегі маңызы ұғымын тұтастыру.

• Файлды құру жолдарын қайта қарастыру.

• Файл, бума, белгіше ұғымдары жайлы түсінікті қысқаша қайта қарастыру.

• Файл құру маңыздылығын ерекшелеу.

Үй тапсырмасы:

Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы

1. Анықтамаларды жаттау.

2. Келесі тапсырманы орындау:

Терезеде кез келген атаумен файл құрып, сол файлдың кем дегенде екі түрлі атқа өзгертіп сақта.

САБАҚ БЛОКТАРЫ 

І. АҚПАРАТ АЛМАСУ

Тақырып жоспары:

1. Файл жайлы түсінік.

2. Бума дегеніміз не?

3. Белгішелер туралы түсінік.

Слайдтар5 - слайд Файлдар дегеніміз не?

Файлдар дегеніміз - мәліметтер сақтауға арналған сыртқы тасымалдаушыдағы жадының ат қойылған аймағы немесе бөлігі.

File (ағылшын тілінен аударылғанда) бума, іс қағаздар жинағы, сонымен қатар ақпаратты сақтау деген мағынаны білдіреді.

6 - слайд Файлдың құрылысы

Файл типтерінің кейбір негізгі «құжат ретінде» белгіленулерінің тізімі төменде келтірілген:

• . bmp Paint

• . doc Word WordPad

• . txt Блокнот қолданбасының құжаты

• . wav Фонограф қолданбасының дыбыстық файлы.

• . avi Бейне - клип

• . xls Excel кестелік процессорының құжаты

• . ppt PowerPoint қолданбасының тұсаукесері

7 - слайд Файлдың құрылысы

Файлдың аты мен түрі нүктемен бөлінеді.

Оң бөлік - түрі (типі)Әр файлдың аты болады.

Сол бөлік - аты

Бұл бөлігі 3 символдан тұрады және оның түрін (типін) анықтайды.О сы бөліктің ұзындығы

1 - 255 символға

дейін болады.

8 - слайд Файлдың құрылысы

Файл не бағдарлама, не құжат болуы мүмкін

• Файлдың типі бойынша компьютер оның бағдарлама немесе құжат екендігін анықтайды.

• Егер файлдың типінде .ехе немесе .соm белгілеулері тұрса, онда бұл бағдарлама болғаны. Ал қалған белгілеулері бұлардың бәрін компьютер құжат деп анықтайды.

9 - слайд Файлдар құрылысы

Файлдың аты, түрі, символмен берілген (байт) көлемі, операциялық жүйенің календары мен сағатынан алынып жазылған күні, айы, сағаты файлдың атрибуттары (көрсеткіштері) деп аталады.

11 - слайд Бумалар

Бума дегеніміз - аты аталған файлдар тобы.

• Windows 98 - дің бумалары каталог рөлін атқарады.

Мысалы: тұрмыстық деңгейде буманы кәдімгі ішіне қағаз беттерін - файлдарды салатын бумалармен салыстыруға болады.

• Windows 98 - дегі барлық файлдар, құжаттар мен бағдарламалар бумаларда сақталады.

• Бумалардың аты, файлдың аты сияқты оның мазмұнын көрсете алады.

12 - слайд

Жүйелік бума - каталогтар

Жұмыс бумалары

13 - слайд Бума Элементтері

• Тақырып

• Мәзір

• Терезені басқару батырмалары

• Айналдыру жолағы

• Құрал саймандар тақтасы

• Қалып күй жолы.

14 - слайд Бумалар

Буманың пиктограммасы болуы мүмкін.

Бума бос болуы да мүмкін.

! Бумада аты бірдей объектілері болмауы керек.

! Буманың ішіндегісін қарап шығу үшін, тінтуірдің батырмасын онда екі рет басу жеткілікті.

15 - слайд Файлдар мен Бумалар

Файлдар мен Бумалар жиынымен мынадай операциялар жасауға болады:

• Көшіру;

• Таңдалған шарт бойынша реттеу;

• Қолданбалы программалар арқылы мазмұнын қарап, өзгертуге болады.

17 - слайд Белгішелер

Белгіше дегеніміз(ағылш. icon) - бейнебетте көрінетін және пайдаланушы қандай да бір әрекеттерді жасай алатын нысанды көрсететін кішкене сурет.

Белгішелер тиісті файлдар мен құрылғылардың белгішелері болып табылады, сондықтан оларды үстеу немесе жою бағдарламалар мен файлдардың өздеріне ешқандай әсер етпейді.

18 - слайд Белгішелер

Қызметі:

1. Әмірлерді еске сақтамастан н/е оларды пернетақтадан терместен компьютердің белгілі бір әрекеттерін басқаруға мүмкіндік береді.

2. Оларды компьютерде сақталған файлдар мен бағдарламаларға есік ашатын порталдар ретінде қарастыруға болады.

3. Белгішелер бағдарламаларды, файлдарды, қалталарды, дискілерді, веб - беттер мен басып шығарғыштарды ашуға мүмкіндік береді.

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Белгіше дегеніміз не?

Қорытынды:_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

 Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. Файл дегеніміз не?

2. Файл типтерін ата.

3. Бума дегеніміз не?Бума түрлерін ата.

4. Компьютерде бума құру әдістерін көрсет.

5. Белгіше дегеніміз не? Белгішенің қызметін ата.

6. Буманың бос болуы мүмкін бе, әлде жоқ па?

7. Файл сөзінің ағылшынша аудармасы қандай?

ІІ деңгей тапсырмалары

1. Файлдың аты мен түрі нүктемен бөлінеді.Олай болса mydream.txt құжатының сипаттап беріңіз. Сондай файлды құрып, құрылған файлдың түрін басқа типті файлға өзгерт.

2. Кез келген құжатты Power Point түрінде қолдану үшін файлды сәйкес атаумен жазыңыз.

ІІІ деңгей тапсырмалары

1. Терезеде кез келген атаумен жаңа файлды ашып ішіне кез келген екі сурет көшіріп сақта. Енді файл атын өзгерт те, ішінен тағы файл ашып сақта. Не байқадың? Байқағаныңды қысқашы әңгімелеп бер.

• Топтық жұмыс

1 - топқа: Файл, бума, белгіше арасындағы тығыз байланысқа мысал келтір. Осы үшеуін қатыстырып, топ арасында кішкене көрініс ұйымдастыр.

2 - топқа:Файл, оның ішінде файл, тағы сол сияқты тәртіппен жасалған файлды құр.

3 - топқа:Буманы қандай жағдайда адам қатты керек етеді деп ойлайсың?

• Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

№11 сабақ

Тақырыбы:

Бумалар мен белгішелерді құру, атын өзгерту

Күтілетін нәтиже:Бумалар мен белгішелерді жасау жолдарын таниды. Бумалар мен белгішелердің атын өзгертуді білу.

• Бумалар мен белгішелерге қолданылатын іс - әрекеттерді болжау. Жаңа бума мен белгіше жасаудағы командаларды түсіну.

• Адам компьютерде түрлі операция жасай отырып бума мен белгішенің құрылымын анықтау. Пайдаланушы мен компьютер арасындағы байланысты анықтау.

•Бумалар мен белгішелерге қолданылатын іс - әрекеттерді салыстыру. Бумалар мен белгішелерді құру жолдарын қарастыру.

•Бумалар мен белгішелерді жасай білудің адам өміріндегі маңызын түйіндеу.

•Бумалар мен белгішелерді жасау жолдарының арасындағы айырмашылықты түсіну. Командалардың белгіленген ретпен сәйкес жасалуының маңыздылығын ерекшелеу.

Үй тапсырмасы:

Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы

1. Анықтамаларды жаттау.

2. Бумалар мен белгішелерді жасау жолдарын жаттау.

САБАҚ БЛОКТАРЫ 

Тақырып жоспары:

1. Бума мен белгішені құру жолдары.

2. Бумалар мен белгішелердің атын қалай өзгертсе болады?

3. Бумалар мен белгішелерге қолданатын операциялар.

Слайдтар:

4 - слайд 1 - тақырыпша. Бума мен белгішені құру жолдары.

5 - слайд

Терезеде жаңа бума құру:

• Буманы Файл→Құру→Бума командасын құрады. Мұны орындағаннан кейін осы терезенің бумалары мен файлдарының тізімінің соңында жаңа бума белгішесі болады.Буманың атын оны құрғаннан кейін бірден енгізуге болады.Файлға ат берілмеген жағдайда оған автоматты түрде «Жаңа Файл» аты меншіктеледі.

6 - слайд

7 - слайд

8 - слайд Жұмыс үстелінде жаңа бума құру:

• Жұмыс үстелінің жаңа буманы орналастырмақшы болған жерінде тінтуірдің оң жақ батырмасын басу - контексті меню пайда болады. Создать→Папка командасын орындау. Жұмыс үстелінде бума белгішесі пайда болады. Буманың атын енгізіп,енгізу пернесін басамыз.

9 - слайд

10 - слайд Белгішелерді құрудың жолдары:

• Бірінші жолы:

Таңбашаны орындайтын объектісі бар қапшықты ашыңдар.

Тінтуірдің нұсқағышын керек объектіге апарып,онда тінтуірдің оң жақ батырмасын шерту.

Пайда болған динамикалық менюден Создать ярлык командасын таңдау.

• Екінші жолы:

Таңдаған белгішеде тінтуірдің оң жақ батырмасын шерту.

Пайда болған динамикалық менюден Создать ярлык командасын таңдау. Windows таңбашаны объектінің өзі орналасқан қапшықта жасайды.

Жаңа ғана жасалған таңбашаны қажетті орынға жылжыту.

11 - слайд

2 - тақырыпша. Бумалар мен белгішелердің атын қалай өзгертсе болады?

13 - слайд Бумалардың, белгішелердің аттарын өзгертудің бірнеше әдістері бар:

1. Объектіні белгілеп тышқанның оң батырмасын басу, қосымша менюден Атын өзгерту командасын орындау

2. Объектіні белгілеп оның атында тышқанның батырмасын шерту, жаңа ат жазу

3. Объектіні белгілеп Ғ2 пернесін басу, жаңа ат жазу

14 - слайд

16 - слайд Бумалар мен белгішелерді жылжыту:

1. Бірінші Правка менюінің Көшіру (Копировать), Қию (Вырезать) деп аталатын командаларын пайдаланамыз.

2. Бұл командаларды пайдаланғанда, ақпарат алдымен алмасу буферіне орналастырылады.

Алмасу буфері -жылжытылатын немесе көшірілетін ақпараттарды уақытша сақтауға арналған жадтың арнайы бөлігі. Алмасу буферін пайдалану үшін, алдымен деректерді оған орналастырып (сақтап) қояды да, содан кейін одан алып қажетті құжатқа кірістіреді. Оны қиып алып кірістіру немесе көшіріп алып кірістіру процедурасы деп атайды.

Көшіру деп алғашқы құжаттағы белгіленген ақпараттың Алмасу буферіне осы деректердің көшірмесі түрінде орналастырылуын айтады.

Қиып алу деп алғашқы құжаттағы белгіленген ақпараттың берілген құжаттан алынып, алмасу буферіне орналастырылуын айтады.

Кірістіру деп қазіргі кезде алмасу буферінде бар ақпараттарды құжаттың қажетті жеріне кірістіруді айтады.

17 - слайд

Көшіру Қиып алу және Кірістіру командаларын

пернетақтаның көмегімен объектілерді көшіру үшін Ctrl+C,

қиып алу үшін Ctrl+X, қажетті орынға кірістіру үшін Ctrl+V

пернелерін басып шақыруға болады.

18 - слайд Бумалар мен белгішелерді жою жолдары:

1.Объектіні белгілеп, Delete пернесін басу

2.Белгіленген объектіде тышқанның оң батырмасын басып, қосымша менюден Файл командасын басу

3. Белгіленген объектіде тышқанның оң батырмасын басып, қосымша менюден Файл - Удалить командасын басу

4.Объектіні немесе объектілер тобын белгілеп, тышқанның сол батырмасын басып тұру арқылы Себет (Корзина) белгішесіне апару

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Бумалар мен белгішелердің атын қалай өзгертсе болады?

Бумалар мен белгішелерге қолданатын операциялар.

Қорытынды:_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

 Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. Бума мен белгіше дегеніміз не?

2. Бумаларды жасаудың қандай жолдары бар?

3. Белгішені жасауға болатын бір жолын айт.

4. Бума мен белгішенің атын ауыстыруға болатын қанша әдіс бар?

5. Объектіні белгілеп Ғ2 пернесін басу арқылы қандай операция орындалады?

6. Алмасу буфері дегеніміз не?

ІІ деңгей тапсырмалары

3. Бір - біріне сәйкес термин мен анықтаманы тап. Бірінші бағанды екінші бағанмен байланыстыр.

Қиып алу

алғашқы құжаттағы белгіленген ақпараттың Алмасу буферіне осы деректердің көшірмесі түрінде орналастырылуы

Себет

объектіні белгілеп оның атында тышқанның батырмасын шерту

Алмасу буфері

алғашқы құжаттағы белгіленген ақпараттың берілген құжаттан алынып, алмасу буферіне орналастырылуы

Көшіру

объектіні немесе объектілер тобын белгілеп, тышқанның сол батырмасын басып тұру арқылы жою үшін апаратын белгіше

Жаңа ат жазу

IІІ деңгей тапсырмалары

Бос қалған нүктелердің орнын толтыр.

1. Буманы Файл→....... →Бума командасын құрады.

2. ....... деп қазіргі кезде алмасу буферінде бар ақпараттарды құжаттың қажетті жеріне кірістіруді айтады.

3. Құру→Бума комадасын орындау кезінде ....... үстелінде бума белгішесі пайда болады.

4. Бумалар мен белгішелерді жылжыту үшін бірінші ....... менюінің Көшіру (Копировать), Қию (Вырезать) деп аталатын командаларын пайдаланамыз.

5. Пернетақтаның көмегімен объектілерді ....... үшін Ctrl+C, ....... үшін Ctrl+X, қажетті орынға ....... үшін Ctrl+V пернелерін басып шақыруға болады

 Топтық жұмыс.

1 - топқа: Пернетақтамен бумалар мен белгішелерді жылжытуға мүмкін басқа пернелердің комбинациясына мысал келтір.

2 - топқа: Бумалар мен белгішелерге орындауға болатын басқа қандай операциялар бар (мысал келтір).

3 - топқа: Операциялық жүйенің объектілерінің жарлықтарын білудің маңызы қандай?

 Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

№ 12 сабақ

Тақырыбы:

• Объектілерді іздеу, объектілерді көшірмелеу, орнын ауыстыру және жою.

Күтілетін нәтиже:Объект ұғымын тану.

Компьютерде объектілерді іздеу жолдарын білу.

Объектілерді іздеу, көшірмелеу, орын ауыстыру және жою жолдарын тану.

• Көшірмелеу, табу, жою, орын ауыстыру амалдарының жолын түсіну.

• Мәлімет көзі мен қабылдаушысын тану.

• Объектіні іздеу, көшірмелеу және орын ауыстыру амалдарын қолданады.

• Алмасу буфері не екенін түсінуге әрекет ету.

• Барлық осы амалдардың арасындағы байланысты (ретін) анықтау.

• Орын ауыстыру мен көшірмелеуді салыстыру.

• Көшірмелеу мен орын ауыстыруды қиыстыру.

• Көшірмелеу мен жоюды ерекшелеу.

• Алмасу буфері арқылы және Алмасу буферінің көмегісіз көшірмелерді қарсы қойып салыстыру.

Үй тапсырмасы:

Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы:

• Анықтамаларды жаттау.

• Келесі сабаққа Алмасу буфері жайлы көбірек мәлімет жинап, не үшін қолданылатынын табу.

Бонус - балл тапсырмасы:

Алмасу буфері дегенді қалай түсінесің? Алмасу буферіндегі мәлімет қанша уақытқа дейін сонда тұрады деп ойлайсың?

САБАҚ БЛОКТАРЫ 

Тақырып жоспары:

1. Объект. Объектілерді іздеу.

2. Объектілерді көшірмелеу мен орындарын ауыстыру.

3. Мәлімет көзі мен қабылдаушысы.

4. Windows алмасу буфері.

5. Windows алмасу буфері көмегімен көшірмелеу және орын ауыстыру.

6. Объектіні жою.

Слайдтар:5 - слайд Объект

Объект дегеніміз - белгілі бір қасиеттері бар ақпарат жиынтығы.

Объектінің мысалдары: файлдар, бумалар, құжат, т. б.

6 - слайд Объектілерді іздеу

Windows - та Табу деген арнайы нұсқау бар. Оны басты меню арқылы ашуға болады, яғни Пуск -> Табу -> Файлдар мен бумалар немесе Менің компьютерім /Пуск -> Табу функциялары басылады.

8 - слайд Объектілерді көшірмелеу мен орындарын ауыстыру

• Объектіні көшірмелеу деп объектінің дәл бастапқыдай нұсқасын басқа жерде де сақтап қою болып табылады.

• Ал оның орнын ауыстырған кезде, бастапқы орнында объектінің өзі қалмайды, яғни басқа орынға көшеді.

9 - слайд Объектілерді көшірмелеу мен орындарын ауыстыру

• Алдымен сол объект орналасқан буманы (мәлімет көзін) ашып, экранның оң жағына қою керек.

• Кейін қабылдаушы буманы тауып қою керек, бірақ ашудың керегі жоқ.

• Соңында объектті оң жақтағы терезеден қабылдаушы бумаға меңзермен апарады. объекттің түсі өзгерген кезде оны жіберуге болады.

10 - слайд

• Егер қабылдаушы бума мен мәлімет көзі бір дискте орналасса, онда объектінің орны ауысады, ал екі түрлі дискте болса, көшірмеленеді.

• Егер қабылдаушы бума мен мәлімет көзі екі түрлі дискте орналасса, бірақ объекттің орнын ауыстыру керек болса, онда оны қиып алып, қабылдаушыға қоямыз. Бұл алмасу буфері көмегімен орындалады.

12 - слайд Мәлімет көзі мен қабылдаушысы

• Көшірмелеу жасалатын объектінің орналасқан бумасы мәлімет көзі болып табылады.

• Ал көшіргеннен кейін қойылатын бума қабылдаушы деп аталады.

• Көшірмелерді меңзердің көмегімен объектіні ұстап тұрып мәлімет көзінен қабылдаушыға апару арқылы орындалады.

14 - слайд Windows алмасу буфері

Алмасу буфері дегеніміз - ақпараттың уақытша орналасатын орны. Ол компьютердің жадында сақталғандықтан компьютерді өшіргенде жоғалады.

15 - слайд Windows алмасу буфері

Оның ішінде бумалар, файлдар, мәтін бөліктері мен суреттерді сақтауға болады.

Бұл жады оған жазылған уақытша ақпаратты басқа объектке қоюға мүмкіндік береді, яғни мәлімет бұнда мәлімет көзінен алып, бірақ қабылдаушыға салынбай тұрған кезде сақталады.

17 - слайд Алмасу буфері көмегімен көшірмелеу және орнын ауыстыру

• Объектті Ctrl + C пернелерін басып буферге көшірмелейміз, ал Ctrl + X пернелерінің көмегімен буферге қиып аламыз.

• Ctrl + Z пернелері арқылы буферден қабылдаушы бумаға қоямыз.

19 - слайд Объектіні жою

Объектіні жоюдың бірнеше жолы бар:

Қарапайым жол:

Файл - Жою командасы көмегімен жою. Егер бір де бір объект белгіленіп тұрмаса, онда ешнәрсе өшірілмейді. Сол үшін алдымен объектті басу керек

20 - слайд

Жоюдың тағы бір жолы - объектінің үстін тінтуірдің оң жағымен басып, өшіру пунктін таңдау.

Ең ыңғайлы жоюдың жолы - объектті таңдап, Delete пернесін басу.

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.Home - Меңзерді жолдың басына апару;

End - Меңзерді жолдың аяғына апару;

Page up - Меңзерді алдыңғы бетке апару;

Page down - Меңзерді кейінгі бетке апару.

Ерекшелену керек бөліктің басына меңзерді апарып, тышқанның сол жақ батырмасы мен Alt батырмасын қатар басып аяғына апару арқылы.

Тышқанның сол жақ батырмасын баса отырып, меңзерді сол үзінді бойымен жүргізу арқылы.

Қорытынды:_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. Объект дегеніміз не?

2. Объектілерді іздеудің қандай және қанша жолы болады?

3. Объектті көшірмелеу деп нені атаймыз?

4. Көшірмелеудің орын ауыстырудан қандай айырмашылығы бар?

5. Мәлімет көзі дегеніміз не?

6. Қабылдағыш деп нені атаймыз?

ІІ деңгей тапсырмалары

1. Қабылдауыш пен мәлімет көзі бір дискіде орналасса, ал сіз меңзермен буманы бір терезеден (мәлімет көзінен) қабылдауыш терезесіне апарғанда не болады?

1. 1. Бума көшіріледі;

   2. Буманың орны ауысады;

   3. Бума өз орнында қалады;

   4. Бума алмасу буферінде сақталып тұрады.

2. Компьютердегі екі түрлі дисктің ішінде тұрған бумалардың біреуінен екіншісіне файлды апарғанда не болады?

ІІІ деңгей тапсырмалары

1. Ctrl + C, Ctrl + X, Ctrl + V пернелер комбинациялары басылғанда объекттің орналасқан жерлерін рет - ретімен жаз. Мысалы, Ctrl + C пернелерін баспай тұрғанда объект мәлімет көзінде орналасады.

2. Файлдың орнын ауыстыру мен оны көшірмелеудің айырмашылығы неде?

Топтық жұмыс.

1 - топқа: Компьютерде файлдың орнын ауыстыру үшін жасалатын әрекеттердің ретін жаз.

2 - топқа: Компьютерде файлды көшірмелеу үшін жасалатын әрекеттердің ретін жаз.

3 - топқа:Тышқан арқылы ғана орындалатын көшірілудің жолын сипатта.

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________

13 сабақТақырыбы:

• Ақпаратты жазу және оқу.Ақпаратты тасымалдаушылар.

Күтілетін нәтиже:Ақпарат тасымалдаушысын анықтау.

• Ақпарат тасымалдаушыларының ерекшеліктерін түсіну.

• Ақпарат тасымалдаушылардың анықтамасын мысалдарда қолдану.

• Ертедегі ақпарат тасымалдаушылары мен қазіргі заманғы ақпарат тасымалдаушыларының байланысын анықтау.

• CD - R мен CD - RW - ны салыстыру.

• Ақпарат тасымалдаушылардың қызметін түсіндіру.

Үй тапсырмасы:

• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы

1. Анықтамаларды жаттау.

2. Ақпарат тасымалдаушыға мысал келтір.

• Бонус - балл тапсырмасы

1. Кестені толтыр:

аты

ерекшелігі

сыйымдылығы

САБАҚ БЛОКТАРЫ 

і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1. Ақпаратты жазу және оқу.

2. Ақпарат тасымалдаушылардың даму тарихы.

3. Ақпарат тасымалдаушылардың түрлері.

Слайдтар:Ақпаратты жазу және оқу

5 - слайд Ақпаратты жазу және оқу

Ақпараттарды ақпарат тасымалдаушыларына жазуға және ақпарат тасымалдаушы арқылы оқуға болады.

Мысалы, CD - RW ақпаратты жазуға және оқуға мүмкіншілік береді, ал CD - R тек оқуға ғана арналған.

Ақпаратты ақпарат тасымалдаушыларға жазу әр - түрлі әдістермен жүргізіледі,ол ақпарат тасымалдаушының түріне байланысты.

6 - слайд Ақпаратты тасымалдаушылар

Ақпарат тасымалдаушылар деп мәліметтерді жазуға және сақтауға қабілетті құрылғыларды атаймыз. Оларды компьютердің сыртқы жады деп те атайды.

7 - слайд Ақпарат тасымалдаушы

Қар ақпарат тасымалдаушы болып есептеледі, егер бала онымен жүріп өтіп, артынан із қалдырған болса. Бірақ ол жаңадан қар жауғанға дейін ғана ақпарат тасымалдаушы бола алады.

2 - тақырыпша. Ақпарат тасымалдаушылардың даму тарихы

9 - слайд Ақпарат тасымалдаушылардың даму тарихы

Ақпарат тасымалдаушылардың түрлері

11 - слайд Магнитті дискілер

Магниттік диск (ағылш. magnetic disk) - жалпақ дөңгелек табақша немесе диск түрінде жасалып, мәліметтер сақтау үшін беті магниттік қабықшамен қапталған металл немесе шыны пластина. Олардың иілгіш және қатты етіп жасалған түрлері бар.

12 - слайд Қатқыл диск

Қатқыл диск немесе винчестер(ағылш. Hard Disk Drive) - магнитті жазбаның ұстанымында негізделген есте сақтау құрылғысы.

• Жазу және оқу уақыты - 133 МБ/сек.

• Сыйымдылығы - 10 - 320 ГБ.

• Өлшемі - 3,5 - 4,5 дюйм.

13 - слайд Иілгіш диск

Иілгіш дискілер(ағылш. floppy disk) - магниттік қабыршағы бар иілгіш диск түрінде жасалған компьютердің алмалы - салмалы сыртқы сақтаушы құрылғысы.

• Жазу және оқу уақыты - 40кБ/сек.

• Сыйымдылығы - 1,2 - 1,44 MБ.

• Өлшемі - 3,5 - 5,25 дюйм.

14 - слайд Лазерлік дискілер

Лазерлік диск (ағылш. </</u>optical disk) - мәліметтерді жазу және оқуды лазерлік сөйлеу арқылы орындауға арналған диск. Мұнда ақпаратты өшіру және өзгерту ескерілмеген.

15 - слайд CD - R және CD - RW

CD - R және CD - RW - тек оқуға арналған лазерлік ақпарат тасымалдаушысы.

CD - RW - дың CD - R - дан басты айырмашылығы :

CD - RW - ға ақпараттарды бірнеше рет жазуға болады.

• Жазу және оқу уақыты - 7,8 МБ/сек.

• Сыйымдылығы - 650 - 700 MБ.

• Өлшемі - 3,1 - 4,7 дюйм.

16 - слайд DVD - R және DVD - RW

DVD - R және DVD - RW - тек оқуға арналған графикалық ақпараттарды сақтауға арналған лазерлік диск.

• Жазу және оқу уақыты - 4,7 ГБ/сек.

• Сыйымдылығы - 4,7 - 17 ГБ.

• Өлшемі - 3,1 - 4,7 дюйм.

17 - слайд Флеш - жадтар

Флеш - жадтар - жеңіл қораппен қапталған микросхема.

• Жазу және оқу уақыты - 4000 - 5300 MБ/сек.

• Сыйымдылығы - 1 ГБ жоғары

• Өлшемі - 1 - 2 дюйм.

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Қорытынды:________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

 Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. Ақпарат тасымалдаушысы дегеніміз не?

2. Ақпарат тасымалдаушыларын басқаша қалай атаймыз?

3. Магниттік дискілерінің қанша түрі бар?

4. Магниттік қабыршағы бар иілгіш диск түрінде жасалған компьютердің сыртқы сақтаушы құрылғысын ата.

5. Лазерлік дискілер дегеніміз не?

6. Магниттік дискілерге нелер жатады?

ІІ деңгей тапсырмалары

1. Егер аспанда ракета ұшып бара жатқан болса қайсысы ақпарат тасымалдаушы болып есептеледі? Неге?

2. Қазіргі заманғы ақпарат тасымалдаушыларының ертедегі ақпарат тасымалдаушылардың (кітап) басты кемшілігі неде деп ойлайсың?

ІІІ деңгей тапсырмалары

1. CD - R - дың CD - RW - дан басты айырмашылығы неде?

 Топтық жұмыс.

1 - топқа: Егер ақпарат тасымалдаушыларын уақытша және ұзақ уақытқа деп бөлер болсақ, онда уақытша ақпарат тасымалдаушыларына және ұзақ уақыттық ақпарат тасымалдаушыларына не жатқызар едің?

2 - топқа: Ақпарат тасымалдаушылардың таму тарихына қарай отырып ақпаратты енгізу құралдарының даму тарихының схемасын сыз.

3 - топқа: Адам ақпарат тасымалдаушы бола ала ма? Адамның ақпарат қабылдаушы мүшесін, ақпаратты сақтау және ақпаратты оқу мүшелерін ата.

 Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

______________________________________________________________________

____________________________________________________________________________________________________________________________________________

№14 сабақ

Тақырыбы:

Қарапайым графикалық редакторы.Суретті ашу және сақтау.

Күтілетін нәтиже:Қарапайым графикалық редактордың ұғымын анықтау. Paint графикалық редакторын тану.

• Paint графикалық редакторының мүмкіндіктерін білу.
  
  Paint графикалық редакторын жұмыс істеу жүйесін білу.

• Орындаушы Paint графикалық редакторын қолдану әдісін меңгеру. Paint графикалық редакторын орындаушы ретіндегі сипаттамаларын көрсету.

• Paint графикалық редакторын ашу және сақтау төсілдерін талдау.

• Қарапайым графикалық редакторды қолданудың адам өміріндегі көмегін көрсету.

Үй тапсырмасы:

Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы

1. Анықтамаларды жаттау.

2. Қарапайым графикалық редакторын құрылымын жаттау

САБАҚ БЛОКТАРЫ 

Тақырып жоспары:

1. Графикалық редактор дегеніміз не?

2. Paint қарапайым графикалық редакторы.

3. Paint графикалық редакторының құрылымы.

4. Paint - ті ашу және сақтау жолдары.

Слайдтар:5 - слайд Графикалық редактор

Графикалық редактор - графикалық бейне түріндегі суреттерді салуға және оларды өңдеуге арналған арнайы бағыттағы программа.

Графикалық редактор:

• Нүктелік (растрлық)

• Векторлық

Нүктелік графикалық редакторларда кез келген сурет пиксельдер деп аталатын нүктелерден тұратын кішкене бейнелер (мозаика) арқылы салынады, ал нүктелердің әрқайсысы түрлі түске бояла алады.

7 - слайд

Paint (Paintbrush) - Windows жүйесінің стандартты программалар тобына кіретін қарапайым нүктелік графикалық редактор. Paint өзінің мүмкіндіктері жағынан профессионалды графикалық редакторлардан біршама төмендеу болғанымен ол едәуір күрделі, әрі тартымды, түрлі - түсті және ақ - қара суреттерді, схемаларды, сызбаларды (чертеждер) даярлауға мүмкіндік береді.

8 - слайд

9 - слайд Paint программасының мүмкіндіктері:

Paint программасы графикалық бейнелерді құруға және оны өңдеуге мүмкіндік береді. Бұл программа көмегімен қарапайым сурет секілді өнер туындылары болып табылатын суреттерді де салуға болады.

Paint программасында Windows - тің басқа қосымшаларындағы дайын суреттерді немесе сканер көмегімен алынған салуға қиын бейнелерді көшіріп алып, оны қою арқылы да сурет салуға болады

11 - слайд

Paint программасын іске қосу Paint графикалық редакторын іске қосу үшін келесі әрекеттерді орындау керек:

1. Іске қосу батырмасын шерту.

2. Бас мәзірден Программалар командасын таңдау.

3. Пайда болған мәзірден Стандартты командасын таңдаңыз.

4. Келесі пайда болған қосымша мәзірден Графикалық редактор Paint командасын таңдаңыз.

Алдағы уақытта кез - келген қосымшаны іске қосу үшін орындалатын мұндай әрекеттің тізімін келесі түрде жазамыз:

Іске қосу - Программалар - Стандартты - Графикалық редактор Paint

12 - слайд

13 - слайд

1. Командалар орындалғаннан кейін экранға PAINT графикалық редакторының терезесі шығады.

2. PAINT графикалық редакторының терезесінің ең жоғарғы бөлігі ол тақырып жолы деп аталады.

3. Тақырып жолының оң жақ бұрышында терезені жабу, жаю немесе қалпына келтіру және терезені жыймалау батырмасы орналасқан

4. Келесі жол меню қатары деп аталады. Бұл меню қатары Файл, Правка, Вид, Рисунок, Палитра, Справка командаларынан тұрады.

14 - слайд

1. Терезенің үлкен бөлігін бос кеңістік - сурет салу алаңы алады.

2. Оның сол жағында белгішелер тобы - құралдар жиыны орналасқан.

3. Терезенің төменгі жағында түстер палитрасы. Paint - та бір уақытта екі түспен сурет салуға болады: қалам түсімен (негізгі) және фон түсімен (мұнан былай оны фондық деп атаймыз). Палитраның сол жақ шетінде бірі екіншісінің ішіне орналасқан кішкене екі төртбұрыш тұр, осылардың үстіңгісі - негізгі түсті, ал астыңғы - фондық түстерді көрсетеді.

16 - слайд

• Paint графикалық редакторының меню қатары Файл, Түзету, Түр, Сурет, Палитра, Анықтамалық командаларынан тұрады. Файл менюі - Құру, Ашу, Сақтау, Файлдар тізімі, Шығу командаларын орындау мүмкіндігін береді. Яғни, бұл меню командаларының көмегімен салынған суретті сақтау, сақталынған файлды ашу, басқа атпен сақтау болады.

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Қорытынды:________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

 Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. Графикалық редактор дегеніміз не?

2. Оның қандай түрлері бар?

3. Графикалық редакторының мүмкіндіктері?

4. Paint - ті іске қосу жолы?

5. Түстер палитрасы дегеніміз не?

6. Paint - тің құрылымын ата.

7. Paint - ті сақтау жолы қандай?

ІІ деңгей тапсырмалары

1. Мына бос жәшіктердің тиісті атауын көрсет.

ІІІ деңгей тапсырмалары

2. Мына берілген сұрақтарға жауап анықтаңыз.

Сұрақтарға

жауап бер

Қандай түстер үнсіз келісім бойынша орнатылады?

Бейнелеу түсін қалай таңдауға болады?

Фон түсін қалай таңдауға болады?

 Топтық жұмыс.

1 - топқа: Paint терезесінің құрылымын еске түсіріп, терезесін салып шығындар.

2 - топқа: Суретті сақтау үшін және сақталған суретті ашу үшін қандай командаларды орындаймыз?(салынған Paint терезесін қолданыңдар)

3 - топқа: Графикалық редакторды іске қосу жолын көсетіндер және ол үшін неше әрекет жасалатынын айтыңдар.

 Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

№ 15 сабақТақырыбы:

• Бақылау жұмысы. 2 - тоқсан.

Күтілетін нәтиже:

• 2 - тоқсан бойы өткен материалды есіне түсіру.

• Файлдар, бумалар мен белгішелерді айырып тану.

• Объектілерді іздеу және көшірмелеу, орнын ауыстыру және жою жолдарын үйрену. Ақпаратты қалай жазу және санау керек екенін түсіну.

• Қарапайым графикалық редакторында суретті ашу мен қалай сақтауды үйрену. Ақпаратты тасымалдаушыларын талдап, ажырата білу.

• Сабақта жазған бақылау жұмысына сыни талдау жасау.

Үй тапсырмасы:

• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы

• Бақылау жұмысында шығара алмаған немесе шешіміне сенімді емес есептерді қарау, қатемен жұмысқа дайындалу

• Бонус - балл тапсырмасы

Келесі мәтіндегі қателерді тауып, орнына дұрыс сөздерді қойып жаз.

• Windows дегеніміз - мәліметтер сақтауға арналған сыртқы тасымалдаушыдағы жадының ат қойылған аймағы немесе бөлігі. Windows - та Құру деген арнайы нұсқау бар. Оны басты меню арқылы ашуға болады. Көшірмелеу жасалатын объектінің орналасқан бумасы жарлық болып табылады.

САБАҚ БЛОКТАРЫ 

Тақырып жоспары:

1.Файлдар, бумалар және белгішелер

2.Бумалар мен белгішелерді құру, атын өзгерту

3.Объектілерді іздеу және көшірмелеу, орнын ауыстыру және жою

4.Ақпаратты жазу және санау, ақпаратты тасымалдаушылар

5.Қарапайым графикалық редакторы, суретті ашу және сақтау

Слайдтар:5 - слайд Файлдар дегеніміз не?

• Файлдар дегеніміз - мәліметтер сақтауға арналған сыртқы тасымалдаушыдағы жадының ат қойылған аймағы немесе бөлігі.

• File(ағылшын тілінен аударылғанда) бума, іс қағаздар жинағы, сонымен қатар ақпаратты сақтау деген мағынаны білдіреді.

6 - слайд

2 - тақырыпша. Бумалар мен белгішелерді құру, атын өзгерту

7 - слайд Терезеде жаңа бума құру:

• Буманы Файл→Құру→Бума командасын құрады. Мұны орындағаннан кейін осы терезенің бумалары мен файлдарының тізімінің соңында жаңа бума белгішесі болады.Буманың атын оны құрғаннан кейін бірден енгізуге болады.Файлға ат берілмеген жағдайда оған автоматты түрде «Жаңа Файл» аты меншіктеледі.

8 - слайд Бумалар мен белгішелерді жылжыту:

1. Бірінші Правка менюінің Көшіру (Копировать), Қию (Вырезать) деп аталатын командаларын пайдаланамыз.

2. Бұл командаларды пайдаланғанда, ақпарат алдымен алмасу буферіне орналастырылады.

Алмасу буфері -жылжытылатын немесе көшірілетін ақпараттарды уақытша сақтауға арналған жадтың арнайы бөлігі. Алмасу буферін пайдалану үшін, алдымен деректерді оған орналастырып (сақтап) қояды да, содан кейін одан алып қажетті құжатқа кірістіреді. Оны қиып алып кірістіру немесе көшіріп алып кірістіру процедурасы деп атайды.

Көшіру деп алғашқы құжаттағы белгіленген ақпараттың Алмасу буферіне осы деректердің көшірмесі түрінде орналастырылуын айтады.

Қиып алу деп алғашқы құжаттағы белгіленген ақпараттың берілген құжаттан алынып, алмасу буферіне орналастырылуын айтады.

Кірістіру деп қазіргі кезде алмасу буферінде бар ақпараттарды құжатты қажетті жеріне кірістіруді айтады.

9 - слайд

3 - тақырыпша. Объектілерді іздеу және көшірмелеу, орнын ауыстыру және жою

10 - слайд Объектілерді іздеу

Windows - та Табу деген арнайы нұсқау бар. Оны басты меню арқылы ашуға болады, яғни

Пуск Табу Файлдар мен бумалар

Немесе

Менің компьютерім / Пуск Табу функциялары басылады.

11 - слайд Мәлімет көзі мен Қабылдаушысы

• Көшірмелеу жасалатын объектінің орналасқан бумасы мәлімет көзі болып табылады.

• Ал көшіргеннен кейін қойылатын бума қабылдаушы деп аталады.

• Көшірмелеуді меңзердің көмегімен объектіні ұстап тұрып мәлімет көзінен қабылдаушыға апару арқылы орындалады.

13 - слайд Ақпарат тасымалдаушылар

• Ақпарат тасымалдаушылар деп мәліметтерді жазуға және сақтауға қабілетті құрылғыларды атаймыз.

• Оларды компьютердің сыртқы жады деп те атайды.

14 - слайд CD - R және CD - RW

• CD - R және CD - RW - тек оқуға арналған лазерлік ақпарат тасымалдаушысы.

• CD - RW - дың CD - R - дан басты айырмашылығы :

• CD - RW - ға ақпараттарды бірнеше рет жазуға болады.

• Жазу және оқу уақыты - 7,8 МБ/сек.

• Сыйымдылығы - 650 - 700 MБ.

• Өлшемі - 3,1 - 4,7 дюйм.

4 - тақырыпша. Қарапайым графикалық редакторы, суретті ашу және сақтау

16 - слайд Графикалық редактор

Графикалық редактор - графикалық бейне түріндегі суреттерді салуға және оларды өңдеуге арналған арнайы бағыттағы программа.

Графикалық редактор:

• Нүктелік (растрлық)

• Векторлық

Нүктелік графикалық редакторларды кез келген сурет пиксельдер деп аталатын нүктелерден тұратын кішкене бейнелер (мозаика) арқылы салынады, ал нүктелердің әрқайсысы түрлі түске бояла алады.

17 - слайд

• Paint (Paintbrush) - Windows жүйесінің стандартты программалар тобына кіретін қарапайым нүктелік графикалық редактор. Paint өзінің мүмкіндіктері жағынан профессионалды графикалық редакторлардан біршама төмендеу болғанымен ол едәуір күрделі, әрі тартымды, түрлі - түсті және ақ - қара суреттерді, схемаларды, сызбаларды (чертеждер) даярлауға мүмкіндік береді.

18 - слайд

Paint графикалық редакторының меню қатары Файл, Түзету, Түр, Сурет, Палитра, Анықтамалық командаларынан тұрады. Файл менюі - Құру, Ашу, Сақтау, Файлдар тізімі, Шығу командаларын орындау мүмкіндігін береді. Яғни, бұл меню командаларының көмегімен салынған суретті сақтау, сақталынған файлды ашу, басқа атпен сақтау болады.

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Қорытынды:_________________________________________________________________________________________________________________________________

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. Paint - ті іске қосу жолы?

_____________________________________________________________________

2. Бумаларды жасаудың қандай жолдары бар?

_____________________________________________________________________

3. Винчестердің басқаша атауы қалай?

_____________________________________________________________________

4. .txt типі ненің құжаты?

_____________________________________________________________________

5. Түстер палитрасы дегеніміз не?

_____________________________________________________________________

6. Объектіні белгілеп Ғ2 пернесін басқанда не болады?

_____________________________________________________________________

7. Бумалар мен белгішелерді жою жолдарын ата.

_____________________________________________________________________

8. Мәлімет көзі дегеніміз не?

_____________________________________________________________________

9. Paint программасының мүмкіндіктерін ата.

_____________________________________________________________________

10. Басты меню арқылы табу қалай орындалады?

_____________________________________________________________________

11. Фондық түсті қалай өзгертсе болады?

_____________________________________________________________________

12. Графикалық редактор дегеніміз не?

_____________________________________________________________________

ІІ деңгей тапсырмалары

1. Мәліметтерді жазуға және сақтауға қабілетті құрылғыларды ата.

А.Ақпаратты тасымалдаушылар

B.Ақпаратты өңдеушілер

С.Ақпаратты құрастырушылар

2.Бейне бетте көрінетін және пайдаланушы қандай да бір әрекеттерді жасай алатын нысанды көрсет:

A. Файл

B. Сурет

C. Белгіше

3.Жылжытылатын немесе көшірілетін ақпараттарды уақытша сақтауға арналған жадтың арнайы бөлігі?

A. Алмасу буфері

B. Меню

C. Правка

4.Түстер палитрасында бір уақытта қанша түспен бояса болады:

A. 1

B. 5

C. 2

5.Компьютердің қанша жады бар?

А. 6

B. 3

С.2

6.Файлға ат берілмеген жағдайда оған автоматты түрде қандай ат меншіктеледі?

A. «Себет»

B. «Жаңа Файл»

C. «Көшірме»

7.Сурет салу алаңының сол жағындағы белгішелер тобы?

A. құралдар жиыны

B. тақырып жолы

C. түстер палитрасы

8.Тек оқуға арналған лазерлік ақпарат тасымалдаушыны ата.

А.CD - RW

B.Винчестер

С.Хард диск

9. Мәліметтерді сақтауға арналған сыртқы тасымалдаушыдағы жадының та қойылған аймағы немесе бөлігі не деп аталады?

A. Бума

B. Файл

C. Белгіше

10.Пернетақтаның көмегімен объектілерді көшіру үшін қандай комбинация қолданылады?

A. Ctrl+C

B. Ctrl+X

C. Ctrl+V

ІІІ деңгей тапсырмалары

6. Графикалық редакторды іске қосу жолын көрсетіндер және ол үшін неше әрекет жасалатынын айтыңдар.

7. Ctrl+X комбинациясы қандай функцияны атқарады?

6. Бос орын тастау

7. Компьютерді қосу

8. Компьютерді өшіру

9. Қиып алу

10. Дұрыс жауабы жоқ

8. Магнитті жазбаның ұстанымында негізделген есте сақтау құрылғысы

6. Лазерлік диск

7. Қатқыл диск

8. Иілгіш диск

9. CD - R

10. Дұрыс жауабы жоқ

9. Файлдың атрибуттарына не жатады.

10. Paint терезесінің құрылымын еске түсіріп, терезесін салып шығындар.

Топтық жұмыс.

Бақылау жұмысы кезінде топтық жұмыс орындалмайды.

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

№16 сабақ

Тақырыбы:

Қарапайым графикалық редактордың сурет салу құралдары.

Күтілетін нәтиже:Қарапайым графикалық редакторда сурет салуды үйрену. Paint графикалық редакторын тану.

• Paint графикалық редакторының құралдарымен танысу. Түрлі фигуралармен жұмыс істеу.

• Орындаушы Paint графикалық редакторының құралдарын қолдану әдісін меңгеру.

• Paint графикалық редакторында аспаптармен түрлі суреттер салу тәсілдерін талдау.

• Paint графикалық редакторының құралдарын қолданудың сурет салудағы маңыздылығын көрсету.

• Paint графикалық редакторында құралдарды қолдануға үйрену қажеттілігін түсіну.

Үй тапсырмасы:

Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы

1. Анықтамаларды жаттау.

2. Paint қарапайым графикалық редакторын құрадарын атауларын жаттау

САБАҚ БЛОКТАРЫ 

Тақырып жоспары:

1. Paint қарапайым графикалық редакторының сурет салу құралдары.

2. Paint графикалық редакторындағы сурет салу құралдарының ерекшеліктері?

3. Сурет салу кезеңдері қандай?

4. Сурет салу кезінде қолданылатын командалар.

Слайдтар:4 - слайд

1 - тақырыпша. Paint қарапайым графикалық редакторының сурет салу құралдары.

5 - слайд

PAINT графикалық редакторында 16 құралды пайдалануға болады.

Олардың міндеттерін білу үшін тышқанның нұсқағышын қажетті

құралдың үстіне апару керек, сонда ішіне олардың міндеттері

жазылған төртбұрыш пайда болады.

6 - слайд

2 - тақырыпша. Paint графикалық редакторындағы сурет салу құралдарының ерекшеліктері?

7 - слайд

- ерікті аймақты белгілеу құралы, қисық пішінді үзіндіні

таңдау қызметін атқарады;

- белгілеу құралы, суреттің тік төртбұрышты үзіндісін

таңдау қызметін атқарады;

- өшіргіш, суреттің белгілі бір бөлігін өшіруге арналған;

- құю құралы, тұйық контурдың ішін кескін немесе фон

түсімен бояйды;

8 - слайд

- түс таңдау, кескіннің немесе оның фонын суреттің кез

келген нүктесінің түсіне өзгертеді;

- масштаб, суреттің жеке үзінділерін үлкейтуге мүмкіндік береді;

- қарындаш, кез келген сызықты әр түрлі қалыңдықта

сызуға арналған;

- қылқалам, ерікті сызықтарды салуға арналған;

- бүріккіш, пульверизатор эффектісін береді;

- жазу, сурет ішіне мәтін орналастырады;

9 - слайд

- сызық, түзу сызықтар салуға арналған;

- қисық, тегістелген, қабаттасқан сызықтар салуға арналған;

- тіктөртбұрыш, тік төртбұрыштар салуға арналған;

- көпбұрыш, ерікті пішінді тұйық көпбұрыштар салады;

- эллипс, шеңбер және эллипс салуға арналған;

- бұрыштары дөңгеленген (доғал) тік төртбұрыш,бұрыштары дөңгеленген квадраттар мен тік төртбұрыштар салуға мүмкіндік береді.

10 - слайд

11 - слайд Бүріккішті пайдалану

Бүріккіш сайманы аэрограф сияқты жұмыс жасайды. Саймандар тақтасында осы аспапты және дақтардың өлшемінің ішінен керектісін, одан кейін қажетті түсті таңдап, тышқанның көмегімен жылжытып шерту арқылы бояймыз.

Масштаб аспабы

Бұл аспап 200%, 400%, 600%, 800% - ке үлкейту мүмкіндігін береді.Аспапты таңдап алғаннан кейін, саймандар тақтасының төменгі жағында тізімнің қажеттісінде тышқанды шерту жеткілікті. Сондай - ақ Түр - Масштаб - Таңдау командасын орындағанда ашылған сұхбат терезеде қажетті өрісті белгілеу арқылы да іске асыруға болады.

12 - слайд

13 - слайд

14 - слайд

Суретке сендер мәтін енгізу үшін құралын пайдаланасыңдар.

Егер сендер қаріптің өлшемін өзгерткілерің келсе, немесе оларды курсив, жартылай қалың немесе асты сызылған етіп жасағыларың келсе, онда бұл үшін Шрифты құрал - саймандар тақтасы қажет болады.

Егер бұл тақта экранда жоқ болса, онда мына команданы орындаңдар:

Вид - Панель атрибутов текста

Түр - Мәтін атрибуттарының тақтасы

15 - слайд

• Редакторда суреттік бейнелер көрінісіне мәтіндік фрагменттер қосу үшін Мәтін аспабы қолданылады.

• Мәтін теру кезінде курсор пішіні қарапайым редакторлардағы сияқты енгізу курсорына ұқсас түрге айналады. Мәтін енгізуді бастау курсорды суреттің белгілі бір нүктесіне апарып, тышқанды шерту арқылы іске асады. Мәтін негізгі түспен енгізіледі, енгізу барысында әдеттегідей BackSpace, Delete пернелерінің көмегімен символдарды жоюға болады. Егер енгізіліп жатқан мәтіннің қарпін, оның өлшемдерін, стилін өзгерткіңіз келсе, енгізу режимін тоқтатпай - ақ (тышқанды шерткенге дейін) мәзірдің Мәтін командасы арқылы өңдеп - түзетуге болады.

17 - слайд Сурет салу процесі мынадай негізгі кезеңдерден тұрады:

1.Құрал таңдап алу керек

2. Сызықтың қалыңдығын, кисть түрін немесе төртбұрыштың типін тағайындау

3. Кескіннің түсін таңдау

4. Фонның түсін таңдау

5. Сурет салуды бастаймыз

18 - слайд

4 - тақырыпша. Сурет салу кезінде қолданылатын командалар.

19 - слайд

• Paint аспаптарын іс жүзінде игеруге кіріспес бұрын ескертетін бір жайт - редакторда жұмыс істеу барысында соңғы орындалған әрекетті өзгерту мүмкіндігі бар (бұл әрекет барлық программаларда кездеседі). Өзгерту операциясы алғашқы кезде жиі қолданылады. Оны іске асыру үшін менюдегі Түзету → Өзгерту {Ctrl+Z} (Редактирование → Отменить) командасын таңдау керек.

іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Қорытынды:___________________________________________________________

 Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. Құралдар жиыны қанша құралдардан тұрады?

2. Оның атаулары қандай?

3. Сурет салудың неше кезеңі бар?

4. Суреттің жеке үзінділерін үлкейтуге арналған құрал?

5. Доптың суретін салу үшін қандай құрал пайдаланады?

6. Карандаш құралы қандай қызмет атқарады?

7. Редакторда жұмыс істеу барысында соңғы орындалған әрекетті қалай өзгертеді?

ІІ деңгей тапсырмалары

1. Мына бос жәшіктердің тиісті атауын көрсет.

1. Суреттің жеке үзінділерін үлкейтуге мүмкіндік береді.

2. Сурет ішіне мәтін орналастыру.

3. Кез - келген сызықты әр түрлі жуандықта сызуға арналған.

4. Суреттің тіктөртбұрышты үзіндісін таңдау.

5. Т

   1

   
   
   

   2

   
   
   

   3

   
   
   

   4

   
   
   

   5іктөртбұрыштар салуға арналған құрылғы.

ІІІ деңгей тапсырмалары

1. Төмендегі суреттерді қандай құралдың көмегімен салуға болады ?

 Топтық жұмыс.

1 - топқа:

Мұғалім берілген тапсырманы оқиды, ал оқушылар тапсырмаларды компьютерде орындайды.

1. Үлкен шеңбер салыңыз.

2. Сол шеңбердің төменгі бөлігін өшіріңіз. Сол кезде доға пайда болады.

3. Кішкентай шеңбер салыңыз.

4. Сол шеңбердің бірнеше көшірмесін жасап немесе бірнеше шеңбер салып бірінен соң бірін орналастырыңыз.

5. Оларды доғаның астына орналастырыңыз.

6. Кіші шеңберлердің төменгі бөліктерін өшіріңіз.

7. Центрінен бастап сызық жүргізіңіз.

8. Сызықтың төменгі сол жағына кішкене шеңбер орналастырыңыз.

9. Шеңбердің жоғарғы жартысын өшіріңіз.

10. Өзіңізге ұнаған түспен бояңыз.

2 - топқа:

«Қай сөз артық?»

Артық сөзді табу керек және әріптердің орнын ауыстырып дұрыс сөздерді шығару қажет.

Intpa -

Суетр -

Юенм -

Рындашка -

Ықсыз -

Қысиқ -

Иплсэл -

Кішрікбү -

Бұртөышрт -

3 - топқа:

 Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

№17 сабақ

Тақырыбы:

Суреттің үзінділерін ерекшелеу және жұмыс істеу.

Күтілетін нәтиже:Қарапайым графикалық редакторда сурет үзінділерін ерекшелеуді үйрену. Paint графикалық редакторында сурет үзінділерін тану.

• Paint графикалық редакторының сурет үзінділерінің ерекшеліктерімен танысу.Суреттің үзінділерімен жұмыс істеу.

• Орындаушы Paint графикалық редакторының сурет үзінділерін түрлендіру әдісін меңгеру.

• Paint графикалық редакторында сурет үзінділерін ереушелеу тәсілдерін талдау.

• Сурет үзінділерімен жұмыс кезінде Paint графикалық редакторының құралдарын қолданудың маңыздылығын көрсету.

• Сурет үзінділерімен жұмыс істеудің маңыздылығын ерекшелеу.

Үй тапсырмасы:

Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы

1. Анықтамаларды жаттау.

2. Paint қарапайым графикалық редакторында сурет үзінділерін ерекшелеу тәсілдерін және жұмыс істеу ерекшеліктерін жаттау.

САБАҚ БЛОКТАРЫ 

Тақырып жоспары:

1. Сурет үзінділерін ерекшелеу тәсілдері қандай?

2. Сурет үзінділерін ерекшелеу кезіндегі командалар.

3. Сурет үзінділерімен жұмыс істеу.

Слайдтар:5 - слайд Фрагменттерді ерекшелеу және олармен жұмыс істеу

Көбінесе салынып біткен сурет бөліктерін, яғни оның фрагментін пайдалана отырып басқа суреттік бейнелерді салуға тура келеді. Paint редакторында сондай фрагменттерді ерекшелеп алып, басқа орынға ауыстыруға мүмкіндік беретін де аспаптар бар, ол фрагменттер уақытша алмастыру буферіне орналастырылып, басқа суретке бірнеше рет қойылуы мүмкін.

6 - слайд Аспаптар тақтасын фрагменттерді ерекшелеуге арналған Тіктөртбұрышты және Фигуралы қайшылар бар.

Тіктөртбұрышты қайшы арқылы фрагментті ерекшелеу экранда тіктөртбұрыш салу әдісін еске түсіреді. Ал, фигуралы қайшы көмегімен ерекшелеу Қылқаламмен жұмыс істеу сияқты орындалады (ерекшеленетін аумақты қисық тұйық сызықпен қоршап шығу). Ерекшеленген фрагмент экранда пунктирлі сызықпен қоршалып тұрады.

7 - слайд

9 - слайд

Ерекшеленген фрагмент экранда пунктирлі сызықпен қоршалып тұрғанда басқа орынға ауыстыру үшін:

­ курсорды ерекшеленген фрагменттің кез келген ішкі нүктесіне апарып, тышқан батырмасын басыңыз;

­ батырманы басулы күйінде ұстап тұрып, фрагментті басқа орынға ауыстырыңыз;

­ батырманы босатыңыз.

Фрагменттің алдыңғы тұрған жері жойылып, фондық түске боялады.

10 - слайд

11 - слайд

• Фрагмент жаңа орынға ауыстырылған соң да, оның ерекшеленуі алынбайды, яғни ол буферде қала береді. Егер фрагментті ауыстыру кезінде тышқан батырмасымен бірге Shift пернесі қатар басылатын болса, онда экран бетінде фрагменттің орын ауыстырып жылжыған ізі көрініп тұрады.

• Жаңа орында фрагменттің тек көшірмесін алу үшін (мұнда фрагмент бұрынғы орында да қалатынын ескерте кетейік) орын ауыстыруда көрсетілген іс - әрекеттер сол күйінде орындалып, тек «тышқан» батырмасы басылған сәтте онымен бірге Ctrl пернесі де басылуы тиіс.

12 - слайд

14 - слайд

Ерекшеленген фрагментпен мынандай түрлендіру жұмыстарын атқаруға болады:

­ Түрлендіру → Көлденеңінен бұрау (Преобразования → Повернуть по Горизонтали) командасы арқылы орындалатын фрагментті көлденең бұрау;

15 - слайд

• Түрлендіру → Тігінен бұрау (команда Преобразования → Повернуть по Вертикали) командасы арқылы орындалатын фрагментті тігінен бұрау;

16 - слайд

• ­ Түрлендіру → Инверсиялау (Преобразования → Инвертировать) командасы арқылы орындалатын фрагментті барлық түстерді қарама - қарсы (инверсиялық) түстерге ауыстыру.

17 - слайд

Ерекшеленген фрагмент мәзірдің Түзету (Правка) командасының ішкі мүмкіндіктеріне сәйкес алмастыру буферіне ауыстырылуы немесе қиылып алынуы мүмкін. Бұдан кейін сол менюдегі Кірістіру (Вставить) командасын орындауға болады, ол буферге орналастырылған фрагментті экранның сол жақ жоғарғы бұрышына шығарып көрсетеді немесе Өшіру (Очистить) командасын басып жойса болады.

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Сурет үзінділерін ерекшелеу кезіндегі командалар.

Сурет үзінділерімен жұмыс істеу.

Қорытынды:________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

 Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. Инверциялау дегеніміз не?

2. Алмасу буфері дегеніміз не?

3. Суреттің бөлінген бөлігін қалай атаймыз?

4. Суреттің жеке үзінділерін үлкейтуге арналған құрал?

5. Ерекшеленген фрагмент экранда қандай сызықпен қоршалып тұрады?

6. Ерекшеленген фрагментті қалай жойса болады?

7. Сурет үзінділерін ерекшелеу тәсілдері қандай?

8. Ерекшеленген фрагмент экранда пунктирлі сызықпен қоршалып тұрғанда басқа орынға ауыстыру үшін не істеу қажет?

ІІ деңгей тапсырмалары

3. Сәйкестендіру тесті: Әрекеттер мен Командалар

Үзіндіні көшіру үшін Белгілеу - Вырезать - Вставить

Үзіндіні жылжыту үшін Белгілеу - Повернуть

Үзіндіні көбейту үшін Белгілеу - Жанама меню - Удалить

Үзіндіні бұру үшін Белгілеу - Копировать - Вставить

Үзіндіні жою үшін Белгілеу - Shift пернесін басу

ІІІ деңгей тапсырмалары

1. «Жалғасын тап» ойын элементтері арқылы үй тапсырмасын пысықтауға арналған сұрақтар беремін.

   1. Аспаптар тақтасын фрагменттерді ерекшелеуге арналған ........ және ......... қайшылар бар.

   2. Ерекшеленген фрагмент мәзірдің ........ (Правка) командасының ішкі мүмкіндіктеріне сәйкес алмастыру буферіне ауыстырылуы немесе қиылып алынуы мүмкін.

   3. Ерекшеленген фрагмент экранда басқа орынға ауыстырылған кезде, Фрагменттің алдыңғы тұрған жері жойылып, ........ түске боялады

 Топтық жұмыс.

1 - топқа:

Мұғалім берілген тапсырманы оқиды, ал оқушылар тапсырмаларды компьютерде орындайды.

«Сиқырлы балықтар әлемінің» тапсырмалары:

Тордағы балықтар.

Жұмыс аймағын төрт торға бөл

Бірінші торға шағын сурет сал

Үзіндіні белгіле

Оны әрбір торға көшір

Үзіндіні бейнеле де, қайталанбауы үшін әр түрлі бағыттарда бұр

Көрсетілген үзінділерден әрқайсысын алу үшін алғашқы үзіндімен қандай әрекеттер орындау керек екенін сәйкес төртбұрыштарға жаз.

2 - топқа:

«Сұраққа жауап тап?»

1.Егер фрагментті ауыстыру кезінде тышқан батырмасымен бірге Shift пернесі қатар басылатын болса экранда не өзгереді?

2.Орын ауыстыруда «тышқан» батырмасы басылған сәтте онымен бірге Ctrl пернесі басылса не болады?

3.Түзету,кірістіру және өшіру командаларын түсіндір?

3 - топқа: Мына суретте көрсетілген түрлендірулерді түсіндір

 Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

№18 сабақ

Тақырыбы:

• Масштаб және Графикалық ақпаратты өңдеу технологиясы

Күтілетін нәтиже:Масштаб ұғымымен танысу.

Графикалық ақпаратты өңдеудің жолдарын анықтау.

Графикалық ақпаратты өңдеудің программаларын біліп тану.

• Масштабтың қызметін және оның ерекшелігін түсіну.

• Графикалық ақпаратты өңдеу технологиясының ерекшелігін және оның қолданыс аясын түйіндеу.

• Масштабтың және графикалық ақпаратты анықтамаларын қолдана отырып, оларды тәжірибеде қолдану.

• Кескіннің үлкейтілген және керісінше кішірейтілген екі түрлі масштабының байланысын анықтап саралау.

• Масштаб пен графикалық ақпаратты өңдеудің адам өміріндегі маңызы ұғымдарын тұтастыру.

• Масштабтау, масштаб ұғымдарын қайта қарастыру

• Масштабтаудың және графикалық ақпаратты өңдеу технологиясын түйіндеу.

Үй тапсырмасы:

• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы

1. Анықтамаларды жаттау.

2. Келесі тапсырманы орындау:

Кез келген кескінді пайдалан отырып, оның масштабымен жұмыс істеңіз.

САБАҚ БЛОКТАРЫ 

І. АҚПАРАТ АЛМАСУ

Тақырып жоспары:

1. Масштаб және графикалық ақпарат дегеніміз не?

2. Масштабтың және графикалық ақпараттың байланысы мен қолданысы қандай?

Слайдтар:4 - слайд

1 - тақырыпша. Масштаб дегеніміз не және графикалық ақпарат дегеніміз не?

5 - слайд Масштабтау

(орысш.: масштабирование; ағылш.: zoom) - берілген графикалық ақпаратты немесе оның бөлігін үлкейте немесе кішірейте отырып көрсету тәсілі де осылай аталады.

6 - слайд Масштабтаудың қолданысы

Paint редакторында масштабты үлкейтіп және

кішірейтетін көптеген

амалдар бар. Олар графикалық ақпаратты өзгерту жолына тікелей байланысты.

Үлкейту Кішірейту

Ең алдымен масштабты өзгерту үшін Paint редакторына кіріп, терезенің үстіндегі "Түр" ("Вид") батырмасын басу арқылы Үлкейту және Кішірейту батырмасын қолданамыз.

7 - слайд Графикалық редактор

ГРАФИКАЛЫҚ АҚПАРАТ

(орысш.: Графическая информация;

Ағылш.: image(pattern) information) схемалар, эскиздер, диаграммалар, графиктер пішіндегі фигуралар немесе бейнелер (көрнекті символдар) түрінде берілетін ақпарат.

Графиктік Ақпаратты Өңдеу Графикалық обьектінің өзеру процесі

8 - слайд Графикалық ақпаратты өңдеу программалары

• MS DRAW

• PAINT

• PAINTBRUSH

• PHOTOFINISH

• 3D STUDIO

• ALDUS PHOTOSTYLER

• ADOBE ILLUSTRATOR

• ADOBE PHOTOSHOP

• COREL DRAW

9 - слайд Графикалық ақпаратты өңдеудің типтік шарттары

• Г
  
  
  
  
  
  рафикалық ақпаратты енгізу және оның бе йнеленуі;

• Графикалық ақпаратты өңдеу;

• Графикалық ақпаратты сақтау;

• Ақпаратты санау (буманы, яғни файлды көшіру);

• Баспаға шығару;

10 - слайд Графикалық редакторлар және арнайы программалар

• Пайдасы:

1) Графикалық примитивтерді (сызық,төртбұрыш т.б) салу.

2) Кескіннің кез келген бөлігін кесіп алу.

3) Сурет салу және бояу.

4) Ұсақ бөлшектерді анықтап зерттеу.

5) Көркем хабарлама дайындау.

6) Сақтау. Редакциялау

11 - слайд

"Компьютерлік графика" деген сөзді жиі естуге болады.

Компьютерлер көмегімен құрылған кескіндер компьютерлік графика деп аталады

Компьютерлік графиканың қолданыс аясы:

• Автомобиль, авиа құрылысында;

• Ғылыми жобаларда (сызбалар, схема, картина);

• Медицина саласында;

• Газет, журнал баспаларында;

• Кино, мультипликация саласында және теледидарда қолданылады.

12 - слайд Цифрлық кескіндерді өңдеу программасы

13 - слайд Графикалық редакторы - Paint

• Кіру

Бастау батырмасы(Пуск)/Программалар

(Программы)/Стандартты (Стандартные)/Paint

• Қоданылуы

Қарапайым графикалық ақпарат құру үшін

қолданылады

Терезенің аты

Құрал - жабдықтар орны

Көлденең мәзір

Жай - күй жолы14 - слайд Графикалық редакторы - Paint терезесі

Мәзір орны

Бояу тақтайшасы

іі. алғашқы бекіту

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Қорытынды:________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

 Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. Масштаб сөзі ағылшын тілінен аударғанда қандай мағына береді?

2. Paint редакторында кескінді масштабтау үшін қандай екі амал қолданылады?

3. Масштабтау қандай қызмет атқарады?

4. Графикалық объектінің өзгеру процесін қалай атайды?.

5. Қарапайым графикалық ақпарат құру үшін қолданылатын редактор атауы.

6. ADOBE PHOTOSHOP қандай программалар қатарына кіреді?

ІІ деңгей тапсырмалары

1. Paint редакторын ашып, төрт геометриялық фигуралар салыңыз.

2. Салынған фигуралардың масштабын екі түрлі жолмен өзгерт.

ІІІ деңгей тапсырмалары

1. Кез келген бір суретті алып, оны қысқаша сипаттап бер. Таныстырып болғаннан кейін масштабын 15% - ға үлкейтіп, өзгерісті баяндап бер. Енді кері амал орындап, керісінше 15% ға кішірейт те өзгерісті баянда. Талқыламас бұрын, масштабтың анықтамасын қайталап айтып бер.

 Топтық жұмыс.

1 - топқа: Белгілі бір графикалық ақпаратты масштабтаудың адам өміріндегі керекті нәрселердің бірі екендігіне көз жеткізе отырып, мысал келтіре дәлелдеңдер.

2 - топқа: Графикалық ақпаратты өңдеу программаларының бірі - Paint редакторына қосылу схемасын қайта қарап сызып көрсет.

3 - топқа: Суретші таудың суретін ақ қағазына салу үшін масштабтауды қолданатыны анық. Масштабтау кезінде суретші масштабтың қандай түрін қолданатынын ойлап тап. Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

_____________________________________________________________________

№19 сабақ

Тақырыбы:

• Баспаға дайындау және баспадан шығару

Күтілетін нәтиже:Құжатты баспаға шығару жолдарын анықтау.

Баспадан шығаруға дайындық жұмыстарын тұжырымдау.

• Баспадан дайындау мен баспадан шығару амалдарының қызметі мен ерекшелігін түйіндеу.

• Баспаға дайындау мен баспадан шығару амалдарын пайдалана отырып тәжірибеде қолдану.

• Құжатты басып шығаруға дайындық амалдарын саралап, жасалған жұмысты сызбанұсқа түрінде бейнелеу.

• Кез келген құжатты баспадан шығару амалдарын адам өміріндегі маңызы ұғымдарымен тұтастыру.

• Баспадан құжаттың шығуын қайта қарастыру.

• Баспадан шығу мен баспаға дайындаудың маңыздылығын ерекшелеу.

Үй тапсырмасы:

Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы

1. Анықтамаларды жаттау.

2. Келесі тапсырманы орындау:

Кез келген қолданыстағы құжаттың бір дана бетіне ғана шығару үшін керекті амалды орындап, жазбаша схема түрінде сипаттап бер.

САБАҚ БЛОКТАРЫ 

і. аҚПАРАТ алмасу

Тақырып жоспары:

1. Құжатты баспаға дайындау амалдары.

2. Баспадан құжатты шығару мәзірлерінің түрлері.

Слайдтар5 - слайд Баспаға дайындау және шығару мәзірлері

Орындалатын мәзірлер:

1. Баспаға шығару

2. Беттің параметрлері

3. Алдын ала көру

Барлығы Файл батырмасында

орналасқан

6 - слайд Баспаға дайындау

Баспаға шығарылатын мәтінді көру үшін келесі

5 қадамның кез келгенін қолдана аламыз:

1. Кәдімгі (обычный)

2. Электрондық құжат (электронный документ)

3. Беттерді белгілеу (разметка страницы)

4. Құжат құрылымы (структура документа)

5. Баспаға шығару кезінде алдын ала көру (предварительный просмотр)

7 - слайд Құжатты баспаға дайындау

• Құжатты баспаға жібермес бұрын, алдымен оның қағаз бетінде қалай орналасатынын арнаулы Алдын Ала Көру режимі арқылы қарап шығуға болады.

• Пайдасы: уақытты және қағазды үнемдеуге мүмкіндік береді.

Баспадан шығару

Алдын ала қөру режимі 8 - слайд Құжатты баспадан шығаруға дайындау

1

9 - слайд

Алдын ала көру кезінде орындаушы құжатына өзгерту енгізгісі келсе, келесі мәзірді орындай алады:

Беттің санын өзгертуге арналған мәзір

Алдын ала көру мәзірінен шығу мәзірі

Масштабын өзгерту. Мысалы:200% немесе 75%

10 - слайд

2 - тақырыпша. Баспадан құжатты шығару мәзірлері

11 - слайд Құжатты баспаға шығару

1. Құжатты алдын ала көріп болдық;

2. Керек өзгертулерді енгізіп болдық;

3. Құжатты баспаға шығару керек;

Word редакторында бірден мәтіннің

• Бірнеше дана көшірмесін немесе

• Кейбір беттерін ғана баспаға шығаруға болады.

Егер басқа өзгертулермен баспадан шығарсақ

Файл

Баспа

Баспадан шығару12 - слайд Баспадан шығару

Құжаттың тек бір ғана

данасын шығару үшін:

Файл

Баспа

Тез арада баспадан шығару

13 - слайд Баспадан шығару

• Баспадан шығарарда керек параметрлер өзгерісін енгізуге болатын Диалогтық терезе ашылады.

14 - слайд Баспадан шығару

• Принтер мәзірі- принтерді таңдау мәзірі

• Беттер (страницы) мәзірі - баспадан шығатын беттердің керекті мөлшерін орнатуға арналған

• Барлығы мәзірі (все) - баспадан құжаттың барлық беттері басылып шығады

• Қолданыстағы бет мәзірі (текущая) - меңзер орналасқан бет қана басылып шығады.

15 - слайд Баспадан шығару

• Белгіленген бөлігі (выделенный фрагмент) - тек қана құжаттың белгіленген үзіндісі басылып шығады.

• Нөмірлері (номера)- құжаттың белгілі нөмірленген тобы басылып шығады.

• Мысалы: 1, 5, 11, 12, 13 беттері кере болса, онда 1, 5, 11-13 деп енгізуге болады.

16 - слайд Баспадан шығару

Көшірмелер(копии)мәзірі - баспадан шығатын құжаттың көшірмелер санын орнату үшін және құжат беттерінің тізбегіне арналған.

• Ең алдымен бүкіл құжаттың бірінші көшірмесін содан кейін екіншісін басып шығару үшін

Көшірмелер бойынша реттеу(разобрать по копиям) мәзіріне белгі қою керек.

• Кері жағдайда ең алдымен белгіленген бірінші көшірменің саны басылып шығады содан кейін екіншісі шығады.

17 - слайд Баспадан шығару

Баспадан шығару кезінде керек мәзірлерді орындап болғаннан кейін ОК батырмасын басу керек. Енді құжат баспадан шығуда…

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Баспадан шығарарда

керек параметрлер

өзгерісін

енгізуге болатын арнайы ашылатын терезе

Басып шығарылатын беттің санын қай амалда өзгертуге

болады?

Қорытынды:___________________________________________________________

 Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. Уақыт пен қағаз үнемдеуде үлес қосатын режим қалай аталады?

2. Баспадан шығару кезінде белгіленген бөлшек мәзірі қандай қызмет атқарады?

3. Баспадан шығарылатын мәтінді көру үшін қанша режим түрін қолдануға болады?

4. Құжаттың белгілі нөмірленген тобы басылып шығуын басқаратын мәзір қалай аталады?

5. Принтерді таңдау мәзірі қай жерде орналасқан?

6. Құжатты баспадан шығарудың соңғы қадамында қандай батырманы басу керек?

7. Құжаттың белгілі нөмірленген тобы басып шығаруға көмектесетін мәзірді ата.

ІІ деңгей тапсырмалары

1. Баспадан шығарарда керек параметрлер өзгерісін енгізуге болатын белгілі бір терезе ашылады. Ол терезе қалай аталады және сол терезенің жұмысына тәжірибе жүзінде көз жеткіз.

2. Көшірмелер бойынша реттеу (разобрать по копиям) мәзіріне белгі қою арқылы кез келген бір құжатпен жұмыс істеңіз де, ол құжатты баспадан шығардың деп есепте. Енді кері жағдайда белгі қоймай баспадан шығардың деп ойла. Анықтамаға сүйене отырып, болған жағдайдың арасындағы байланысты қорытындылай отырып, түсіндіріңіз. Не байқадың?

ІІІ деңгей тапсырмалары

1. Кез келген бір құжатты таңдап, слайдта аталған баспадан шығару амалдарды қайта қайталай отырып, амалыңның схемасын сызып көрсет.

1 - топқа: Адам құжатты баспадан шығару амалдарын өмірде жиі қолданатынына мысал келтіріңіздер.

2 - топқа: Алдын ала көру режимінің басты пайдасы мен қасиетін слайдтан қайта еске түсіріп, бұл амалдың адам өміріндегі қандай мәселелерді шешуге көмектесе алатындығын әңгімелеп бер

3 - топқа: Құжатты баспадан шығару жолдарын білудің адам өміріндегі маңызы қандай?

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

____________________________________________________________________

№20 сабақ

Тақырыбы:

• Қарапайым мәтіндік редакторы

Күтілетін нәтиже:

Қарапайым мәтіндік редакторының қызметі мен жұмыстарын тұжырымдайды.

• Wordpad мәтіндік редакторының атқаратын қызметіне қорытынды шығарады.

• Кез келген қолданыстағы мәтіннің пішімін өзгерту тәсілдерін тәжірибе жүзінде қолданады.

• Қарапайым мәтіндік редакторында пішімдеу амалдарының қолданысын саралайды.

• Қарапайым мәтіндік редакторының адам өміріндегі маңызы ұғымдарын тұтастырады.

• Әдебиет сабағымен тығыз байланыстыра отырып, мәтінді пішімдеу амалдарының қолданысын қайта қарастырады

• Мәтінді теру мен өзгертудің маңыздылығын ерекшелейді.

Үй тапсырмасы:

Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы

1. Анықтамаларды жаттау.

2. Келесі тапсырманы орындау:

Құжатты құрудың соңғы сатысы қалай аталады? Осы процессті жазбаша сипаттап бер.

САБАҚ БЛОКТАРЫ 

Қарапайым мәтіндік редакторымен жұмыс істеу.

Слайдтар5 - слайд Мәтіндік процессор

• Мәтіндік процессор - бұл тек қана мәтінді енгізу мен түзету ғана емес, сонымен қатар оны пішімдеу құралдары бар бағдарламалар класы.

• Сонымен қатар пішімдеу қағаз бен экранға шығаруды басқаратын көрінбейтін кодтарды енгізу жолымен іске асады.

6 - слайд WordPad - қарапайым мәтіндік редакторы

WordPad мәтінді пішімдеудің минималды мүмкіншілігі бар қарапайым мәтіндік процессор болып табылады.

Жай құжаттарды дайындау үшін және мәтіндік файлдарды

бір пішіннен басқа пішінге өзгерту үшін пайдаланылады

7 - слайд Қолданыс аясы

• Қазіргі кезде дербес компьютерлерді құжаттар мен мәтіндер дайындауда кеңінен пайдаланылады.

• Компьютерлер тек баспа машинасының қызметін атқарып қана қоймай, құжаттарды дайындау процесінде көптеген қосымша мүмкіндіктер береді.

9 - слайд WordPad мәтіндік редакторымен жұмыс істеу

• Мәтін мен абзацты пішімдеуге;

• Шекараларды жылжытуға;

• Шегініс орнатуға;

• Әр түрлі қаріп қолдануға;

• Графикалық кескіндерді, дыбыс үзінділері мен бейне клиптерді қоюға болады.

10 - слайд WordPad бағдарламасын іске қосу

Іске қосу үшін:

Пуск - Программы - Стандартные - WordPad

Wordpad терезесінде келесі элементтерден тұрады:

• Тақырып жолы

• Меню жолы

• Құрал - саймандар тақтасы

• Пішімдеу тақтасы

• Сызғыш және терезенің жұмыс аймағы

Терезенің көп бөлігін жұмыс аймағы алады, оған мәтін енгізіледі.

11 - слайд WordPad терезесінің құрамы

• Терезенің тақырып жолында құжат аты және WordPad бағдарламасының аты көрінеді.

• Құрал - саймандар тақтасында жиі пайдаланылатын командаларды шақыру батырмалары бар.

• Тышқанның нұсқағышын сол батырманың үстіне орналастырғаннан кейін, аз уақыттан соң ішіне батырманың қысқаша аты жазылған кішкене төртбұрыш шығады.

Батырманың аты оның орындайтын қызметін көрсетеді.

12 - слайд WordPad - та құжат құру

• Негізгі орындалатын сатылар

1. Қаріп және оны өлшемін таңдау.

2. Мәтінді енгізу және редакциялау.

3. Мәтінді пішімдеу.

4. Құжатты сақтау және ашу.

5. Баспаға шығару.

13 - слайд Мәтінді енгізу мен редакциялау

• Мәтінді енгізгенде жолдар автоматты түрде төмен жылжытылып отырады.

Мәтінді теру кезіндегі кейбір пернелердің қызметі:

• Enter - жаңа жолға көшу

• Shift - бас әріптерді теру.

• CapsLock - бас әріптер режиміне ауысу

• Backspace - меңзердің сол жағындағы символдарды өшіру

• Delete - меңзердің оң жағындағы символдарды өшіру.

14 - слайд Мәтінді пішімдеу. Мәтіннің әлпеті

• Мәтіннің әлпетін өзгерту және мәтінді беттердің шеттері бойынша тегістеу әрекеттерін орындау мәтінді пішімдеу деп аталады.

• Ж - жартылай қалың

• К - курсив

• Ч - асты сызылған.

Кәдімгі пішімдеу құрал - саймандар тақтасындағы Ж,К,Ч батырмаларын шерту арқылы жылдам орындалады.

15 - слайд Мәтінді тегістеу

• Пішімдеу құрал - саймандар тақтасындағы

• сол жақ шеті

• оң жақ шеті

• ортасы

• бойынша тегістеу батырмалары қолданылады.

Бұл әрекетті Пішім (Формат) - Абзац командасы арқылы да орындауға болады.

16 - слайд Құжатты сақтау және ашу

• WordPad мәтіндік редакторында құжатты сақтау үшін:

• Файл - (Cохранить как ) командасын орындаймыз. Осы редакторда сақталған файлдың кеңейтілуі автоматты түрде *.doc болады.

• Сақталған құжатты ашу үшін:

• Файл - (Открыть) командасын орындаймыз.

• Жаңа құжатты құру үшін:

• Файл - (Создать) командасын орындаймыз

17 - слайд Құжаттарды басу

Құжатты құрудың соңғы сатысы - оны баспаға беру.

• Құжатты баспаға беру әрекеттері:
  
  Файл - Алдын - ала қарап шығу (Предварительный просмотр);

• Файл - Баспаға шығару (Печать).

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Қорытынды:___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

 Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. Мәтіндік процессор дегеніміз не?

2. Жаңа жолға көшуді басқаратын перне қалай аталады?

3. Мәтіндік редакторда құжатты сақтау үшін қандай команданы орындайсыз?

4. Құжаттың құрудың соңғы сатысы не деп аталады?

5. Мәтінді пішімдеу дегеніміз не?

6. Шақыру батырмалары дегеніміз не?

7. WordPad терезесіндегі батырманың аты нені көрсетеді?

ІІ деңгей тапсырмалары

WordPad программасын іске қосудың алгоритмін жазып көрсетіңіз.

1. Қысқаша әнгіме құрастырып, оны WordPad та мәтін ді пішімдеу амалдарын теріп жаз.

ІІІ деңгей тапсырмалары

1. " Құрметті ханымдар мен мырзалар...." деп мәтінді WordPadта бастап, ары қарай үш сөйлеммен аяқтаңыз. Пайда болған мәтіннің ішінен "Е" қаріпінің пішімдеңіз, яғни жартылай қалың, курсив,асты сызылған амалдарын пайдалан.

• Топтық жұмыс.

1 - топқа: Адам өміріндегі жағдайды мысалға ала отырып, қарапайым мәтіндік редакторы WordPadтың маңыздылығын қарапайым тілмен түсіндір.

2 - топқа: Әдебиет сабағында жаттаған Абай атамыздың өлеңінің үзіндісін мәтіндік редакторында теріп, бірінші тармағын жартылай қалың пішімдерін қолданып өзгерт.

3 - топқа: 2 - топтың тапсырмасындағы өлеңді теріп жазып, екінші тармақтап бастап, курсив пішімдеуін қолдана отырып өзгеріңіз. Солдан кейін құжатты сақтап қой.

• Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

№21 сабақ

Тақырыбы: Қарапайым мәтіндік редакторының интерфейсі

Күтілетін нәтиже:

Қарапайым графикалық редактордың ұғымын анықтау. Paint графикалық редакторын таниды. Қарапайым мәтіндік редакторының интерфейсін тану. Интерфейс құрылымын білу.

• Қарапайым мәтіндік редакторының интерфейсінің элементтеріне қолданылатын іс - әрекеттерді болжау. Қарапайым мәтіндік редакторының интерфейсін түсіну.

• Адам компьютерде WordPad терезесінің құрылымын анықтау. Пайдаланушы мен компьютер арасындағы байланысты анықтау.

• Интерфейс элементтерінің қызметін салыстыру. WordPad интерфейсінің мәзірін қарастыру.

• Қарапайым мәтіндік редакторының интерфейсін пайдалана білудің адам өміріндегі маңызын түйіндеу.

• WordPad интерфейсінің элементтерінің арасындағы айырмашылықты түсіну. WordPad Қарапайым мәтіндік редакторын жалпы түсіну.

Үй тапсырмасы:

Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы

1. Анықтамаларды жаттау.

2. Қарапайым мәтіндік редакторының интерфейсінің элементтерін жаттау.

САБАҚ БЛОКТАРЫ 

Тақырып жоспары:

1. Интерфейс дегеніміз не?

2. Қарапайым мәтіндік редакторының интерфейсі.

3. WordPad интерфейсінің элементтері және оның ерекшеліктері.

Слайдтар:2 - слайд

Сабақтың мақсаты

3 - слайд

Тақырып жоспары

4 - слайд

1 - тақырыпша. Интерфейс дегеніміз не?

5 - слайд

• Редакторды іске қосқаннан кейін экранға WordPad мәтіндік редакторының интерфейсі (интерфейс - адам мен компьютер арасындағы қарым - қатынас) шығады. WordPad программасының терезесінде Windows жүйесіндегі стандартты көптеген элементтер бар. WordPad - ң терезесі тақырып қатары, меню қатары, құрал - саймандар тақтасы, пішімдеу тақтасы, қалып - күй қатары, сызғыш, жұмыс аймағы. Терезенің көп бөлiгiн бос кеңiстiк жұмыс аймағы алады, оған мәтін еңгiзiледi.

7 - слайд

8 - слайд

1. тақырып қатары

2. меню қатары

3. құрал - саймандар тақтасы

4. пішімдеу тақтасы

5. сызғыш

6. қалып - күй қатары

7. жұмыс аймағы

9 - слайд

• Тақырып жолағы. Тақырып жолағы - онда терезені басқару батырмалары және аты орналасады.

• Мәзір жолағы. Мәзірдің әрбір тармағы бір типтес әмірлер тобынан құралады.

10 - слайд

• WordPad мәтіндік редакторында Файл мәзірі орналасқан. Құжатты сақтау үшін Файл - Сохранить как командасын орындасақ болады. Ал сақталған құжатты ашу үшін:

• Файл - Открыть командасын орындаймыз.

11 - слайд

• WordPad тің интерфейсіне кіретін басты командаларының оналасуы Правка және пернетақтамен тез басу қосымша мүмкіншіліктері.

12 - слайд

3 - тақырыпша. WordPad интерфейсінің элементтері және оның ерекшеліктері

13 - слайд

Құрал саймандар тақтасында жиi пайдалынатын командаларды шақыру батырмалары бар. әрбір батырманың мiндетiн бiлу үшiн, маустың нұсқағышын сол батырманың мiндетiн бiлу үшiн, маустың нұсқағышын сол батырманың үстiне апарып орналастырсаңдар, аз уақыттан соң батырманың қысқаша аты жазылған кiшкене төртбұрыш шығады. Батырманың аты оның орындайтын қызметiн көрсетедi.

14 - слайд

"құжат құру" (жаңа құжат құрады);

"ашу" (бар құжатты немесе құжатты ашады);

"құжатты сақтау" (активтi құжатты немесе үлгiнi сақтайды);

"баспа" (активтi құжатты ағымдағы үнсiз келiсімдi пайдаланып басады);

"басылымды қарап шығу" (беттердi қалай басылатын болса, солай көрсетедi);

"буферден қою" (алмасу буферiндегi енгiзу нүктесiне қояды);

15 - слайд

"қарiп" (белгiленгеннiн қарiпiн өзгертедi);

"қарiп өлшемi" (мәтiннiң қарiпiнiң өлшемiн өзгертедi);

"жартылай қалың" (белгiленген мәтiндi жартылай қалың әрiптермен жазады);

"асты сызылған" (белгiленген жолдардың астын үздiксiз сызады);

"курсив" (белгiленген мәтiндi курсивпен жазады);

"дата/уақыт" (құжатқа ағымдағы дата мен уақытты қояды);

16 - слайд

"сол жақ шетi" (абзацты сол жақ шетi бойынша туралайды);

"орта бойынша" (абзацты ортасы бойынша туралайды);

"оң жақ шетi" (абзацты оң жақ шетi бойынша туралайды);

"маркерлеу" (ағымдағы үнсiз келiсiм бойынша бюллетен - тiзiмдi құрады). "түс" (белгiленген мәтiннiң түсiн өзгертедi);

12 - слайд

• WordPad бағдарламасында екi меңзер болады: кiрiстiру нүктесi және I - меңзерi.

• Кiрiстiру нүктесi - өшiп - жанып тұратын тiк сызықша. Ол мәтiндi енгiзгенде символдық қай жерде пайда болатынын көрсетедi.

• I - меңзерi - бұл тышқанның меңзері.

Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

Интерфейс дегеніміз не?

Қарапайым мәтіндік редакторының интерфейсі.

WordPad интерфейсінің элементтері және оның ерекшеліктері.

Қорытынды:________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

 Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. Қарапайым редакторының интерфейсі дегеніміз не?

2. Қарапайым редакторының интерфейсінің элементтері қандай?

3. Терезенің көп бөлігін не алып жатыр?

4. Тақырып жолағында не орналасады?

5. Файл мәзірінде қандай командаларды орындаса болады?

6. Командаларды шақыру батырмалары қайда орналасқан?

7. WordPad бағдарламасында қанша меңзер болады?

ІІ деңгей тапсырмалары

2. Бір - біріне сәйкес белгі мен анықтаманы тап.

"дата / уақыт" (құжатқа ағымдағы дата мен уақытты қояды);

"басылымды қарап шығу" (беттердi қалай басылатын болса, солай көрсетедi);

"курсив" (белгiленген мәтiндi курсивпен жазады);

"маркерлеу" (ағымдағы үнсiз келiсiм бойынша бюллетен - тiзiмдi құрады).

ІІІ деңгей тапсырмалары

1. 1. Бос қалған жәшіктердің ішін толтыр.

 Топтық жұмыс.

1 - топқа: Пернетақтамен WordPad тің интерфейсінің менюіндегі Правкаға кіретін командаларды орындайтын пернелердің комбинациясына мысал келтір.

2 - топқа: Файл мәзірінде орындауға болатын қандай операциялар бар (пернетақтамен комбинациясын келтір).

3 - топқа: Интерфейятегі құрал - саймандарды(қаріп өлшемі,түс,қалыңдық) қолдана отырып екі - үш сөйлем жазыңдар.

 Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

_________________________________________________________________

№22 сабақ

Тақырыбы:

• Мәтінді теру ережелері

Күтілетін нәтиже:Мәтін теру ережелерінің маңызын білу.

Мәтінді теру ережелерін тану.

• Мәтінді теру ережелерінің әрбірінің орындалу жолын түсіну.

• Мәтінді компьютерде теру кезінде белгілі бір ережелер тізімін ұстану керектігін түсіну.

• Пернетақтаны қолдана отырып мәтінді теру ережелерінің кейбіреулерін қолдану.

• Дұрыс жазылған құжат жазуға әрекет ету.

• Мәтінді теру ережелерінің әрбірін бір - бірінен бөлшектеп қарастыру.

• Ережелерді айырып тану.

• Мәтінді компьютерде теру ережелерін топтарға бөлу.

• Мәтінді компьютерде теру ережелерін өзара ерекшелеу.

• Олардың әрқайсысын қолданғандағы маңызын бағалау.

Үй тапсырмасы:

• Келесі сабаққа дайындық тапсырмасы

• Анықтамаларды жаттау.

• Келесі сабаққа ғаламтордан алынған кез келген шамамен 200 сөзден тұратын мәтінді ережелер бойынша түзеп, жазу.

Бонус - балл тапсырмасы:

1. Ақпараттың оған қойылған талаптарға сәйкес келмеуі неге алып келуі мүмкін?

САБАҚ БЛОКТАРЫ 

Тақырып жоспары:

1. Мәтінді теру ережелері не үшін керек?

2. Мәтін теру ережелері.

Слайдтар:5 - слайд

• Мәтінді компьютерде теру кезінде белгілі бір ережелер тізімін ұстану керек.

• Бұны біз текстіміздің кітап шығарғанда қолданылатын рәсімдеп жасалатын түп нұсқа - макетіне ұқсауы үшін қолданамыз.

Мәтінді дұрыс теру оны кез келген басқа операциялық жүйеде оқуды, әрі ғаламторға салуды жеңілдетеді.

6 - слайд

2 - тақырыпша. Мәтін теру ережелері.

7 - слайд Мәтін теру ережелері:

• Тақырыптың соңына нүкте қойылмайды. Егер тақырып бірнеше сөйлемнен тұрса, онда соңғысынан кейін ғана нүкте қойылмайды;

• Өлшем бірлігі бар есептік пен реттік бір таңбалы сан есімдер сөзбен, өлшем бірлігі бар және көп таңбалы сан есімдер санмен және аралас түрде (мыс. 25 мың) жазылады. Ал септеліп тұрғандары сан ретінде жазылып, артынан дефис арқылы жалғауы жалғанады;

• Индекстер мен дәрежелердің алдынан және артынан бос орын қойылмайды (Н₂О, м³/с);

• Cөздердің арасында тек бір бос орын* қойылады;

• Тыныс белгілері мен олардың алдындағы (сол жағындағы) мәтіннің арасында бос орын қалдырмайды, бос орын тыныс белгісінен кейін тұрады.

• *бос орын - орысша пробел.

9 - слайд

• Мәтіндегі белгілі бір абзацтың соңғы жолы қысқа болмауы жөн, яғни ең аз дегенде 5 - 7 әріптен құралуы керек;

• Ғылыми жұмыстарда формулалар мәтіннен бір не екі бос орын арқылы ажыратылулары тиіс. Егер бірнеше формула қатарынан келсе, онда өзара екі бос орынмен бөлінулері керек;

• Дефис алдыңғы және кейінгі сөзден бос орын арқылы ажыратылмайды;

10 - слайд

• Сызықшаның (+Пернетақтадағы минус таңбасы) екі жағынан да бос орын қойылады;

• Тырнақша немесе жақшаға алынған сөздер мен осы белгілер арасында бос орын болмауы тиіс;

• Тақырыптың соңына нүкте қойылмайды;

• Келесі жолға көшу үшін пернесі басылады;

11 - слайд

• Сөйлем демеулік не септеулік шылаудан басталған кезде шылаудан кейін ажырағысыз бос орын қойылады;

• Сөйлемнің ортасында бір әріптен тұратын сөз болса, онда ол да келесі сөзбен ажырағысыз бос орын арқылы жазылады;

• Адам есімдері мен тектерін, күнді, айды, жылды жазғанда да араларында ажырағысыз бос орын қойылады;

12 - слайд

• «КСРО», «БҰҰ» сияқты қысқартылған сөздердің әріптерінің арасына нүкте және бос орын қойылмайды;

• Әрі «т.с.с.», «т.б.» сияқты қысқартуларды сөйлемнің аяғына ғана қолдануға болады, ал ортасында кездессе қысқартылмай жазылуы тиіс;

• Келесі жолға көшіруге болмайтын жағдайда ажырағысыз бос орынды қою керек;

13 - слайд

• Бөлшек сандарды орысша не қазақша мәтінде қолданғанда бүтін мен бөлшек бөлігінің арасына үтір қойған жөн (0,356), ал ағылшынша нүкте қойылады (0.356);

• Сандар № мен § белгілерінен бос орынмен бөлінеді, бірақ сан мен таңба бір жолда орналасу керек. Егер белгілер қосарлы болса, онда араларында ешнәрсе қойылмайды (§§). Осы белгілеге қатысты сандар бір жолда жазылулары міндетті;

14 - слайд

• Абзацтың сол жақтан шегіністері бос орын пернесі арқылы емес, сызғыш* арқылы орнатылуы керек;

• Жалпы қолданылатын қысқартылған сөздерден кейін (мысалы «кг», «т», «ц», «км», «млрд») нүкте қойылмау керек;

• Мәтіндегі барлық абзацтар бір сызықтың бойында жату керек.

* сызғыш (линейка) - microsoft word - тің жоғарғы жағында орналасқан, сандары жазылған, шегіністерді орнату үшін қолданылатын құрал.

15 - слайд

• «Процент» (%), «градус» (°), «минут» ('), «секунд» (") белгілері сандардан бос орынмен ажыратылмайды (25%, 30°12'05'');

• Араларында дефис қойылуы керек, бірақ бір жолға сыймайтын сөздер арасында дефис тұрса, сол сөздердің екеуін де келесі жолға көшіру керек.

• Мына кестені толтыра отырып сабақтың мазмұны бойынша қорытынды шығар.

шығарғанда қолданылатын

рәсімдеп жасалатын

түп нұсқа - макетіне ұқсауы үшін.

Индекстер мен дәрежелердің алдынан және артынан бос орын қойылмайды (, /с);

Сөздердің арасында тек бір бос орын* қойылады;

Тыныс белгілері мен олардың алдындағы (сол жағындағы) мәтіннің арасында бос орын қалдырылмайды, бос орын тыныс белгісінен кейін тұрады;

«КСРО», «БҰҰ» сияқты қысқартылған сөздердің әріптерінің арасына нүкте және бос орын қойылмайды;

Әрі «т.с.с.», «т.б.» сияқты қысқартуларды сөйлемнің аяғына ғана қолдануға болады, ал ортасында кездессе қысқартылмай жазылуы тиіс;

Жалпы қолданылатын қысқартылған сөздерден кейін (мысалы «кг», «т», «ц», «км», «млрд») нүкте қойылмауы керек;

Қорытынды:_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

ііі. құзырлылық қалыптастыру

Деңгейлік тапсырмалар:

І деңгей тапсырмалары

1. Мәтін теру ережелерінің кез келген үшеуін жаз.

______________________________________________________________________Сан есімдер туралы қандай теру ережелерін білесің?

______________________________________________________________________ Индекстер мен дәрежелердің алдынан және артынан бос орын қойылады ма?

______________________________________________________________________Сөздердің арасында қанша бос орын қойылады?

______________________________________________________________________Тыныс белгілерінің алдында да артында да бос орын қойылады ма, әлде тек тыны белгісінен кейін ғана ма?

______________________________________________________________________Егер мәтінде бірнеше формулалар қатарынан келсе, онда олардың арасында қанша бос орын қойылуы тиіс?

______________________________________________________________________Дефис алдыңғы мен артқы сөздерден бос орын арқылы ажыратылады ма?

______________________________________________________________________Келесі жолға көшу үшін қандай перне басылады?

______________________________________________________________________

ІІ деңгей тапсырмалары

1. Төмендегі мәтінде жолдардың шегіністері бірдей емес. Бірдей шегініс орнат. Нені қолдандың?

Қара батыр деген ерді бала күнінде түрікпен елінің жортуылшылары ұстап алып, еліне апарған соң қой бақтырыпты.

Аш, жалаңаш сақтап, жөнді тамақ бермеген соң бала қойдың далада сүтін сауып ішіп, сонымен күн көріп жүріпті.

Бір күні бала далада қамығып жылап отырғанда, алдына бір қарға келіп қонады...

2. Төмендегі сөз тіркестерде кеткен қателерді тап.

250 кг. картоп, т.с.с. жағдайлар қарастырылады, К.С.Р.О. халықаралық сахнадан кеткенде, ата - ана, 25 %.

ІІІ деңгей тапсырмалары

Мәтін теру ережелерінің ұқсастарын бір бағанға, басқа ережелерге ұқсамайтындарын екінші бағанға жаз.

Топтық жұмыс:

1 - топқа: Мәтін тергендегі жіберілетін ең жиі қателіктердің тізімін жасаңдар.

2 - топқа: Екі адам ортаға шығып кезектесіп ережелердің атын атайды, тоқтаған адам (ережелер бітпеген жағдайда) жеңілген болып саналады.

3 - топқа: Пунктуацияға ғана қатысты мәтін теру ережелерді жазыңдар.

Сабақтың мақсатына қалай қол жеткізгендігін туралы эссе жаз.

______________________________________________________________________

______________________________________________________________________

№23 сабақ

Тақырыбы:

• Мәтін бойымен жылжыту. Мәтіннің үзіндісін ерекшелеу

Күтілетін нәтиже:Мәтіннің бойымен жылжыту мен үзіндісін ерекшелеу амалдарын білу.

Солардың орындалу жолдарын тану.

• Мәтін бойымен меңзерді жылжыту жолдарын түсіну.

• Мәтіннің үзіндісін, сөзді, жолды, сөйлемді, абзацты, бүкіл құжатты, тікбұрышты блокты ерекшелеудің жолдарын түсіну.

• Мәтін бойымен жылжыту амалдарын қолдану.

• F5 функциясы арқылы бір сөзді екінші сөзбен алмастыру амалын қолдану.

• Барлық осы амалдардың арасындағы байланысты (ретін) анықтау.

• Мәтінді пернетақта мен тышқан арқылы ерекшелеу жолдарын тану.

• Көшірмелеу жолдары мен ерекшелеу жолдарын тұтастыру.

• Көшірмелеу мен жоюды ерекшелеу.

• Ерекшелеудің түрлерін өзара салыстыру.