Инфоматика пәнінен сабақтың тақырыбы:Символдық алгоритмдерді программалауга есептер шығару

Практикалық жұмыс №20-21.

Тақырыбы: Символдық айнымалыларды түрлендіру.

Жаттығулар.

Символдық айнымалыларды түрлендірудің стандарт функциялары жəне процедураларын қолданып төмендегі есептердің Паскаль тілінде программасын құрыңдар:

1. Берілген мəтіндегі "а" əрпін "о" əрпімен алмастырыңдар.

2. Сөйлемде неше сөз бар екенін анықтаңдар.

3. Берілген əріп дауысты ма екенін анықтаңдар.

4. 1 ашылған жəне 1 жабылған жақшасы бар мəтін берілген. Жақша ішіндегі барлық символдарды шығарыңдар.

5. Сөйлемдегі неше сөз берілген əріптен басталады?

6. Латын əрпімен жазылған сөздегі барлық кіші əріптерді бас əріппен алмастырыңдар.

Практикалық жұмыс №22.

Тақырыбы: Көмекші (ішкі) программа: функция жəне процедура.

Практика мазмұны:

1.Көмекші программа- функция.

2.Көмекші прог-ма- процедура. Формальды жəне нақты параметрлер.

Паскаль тілінде ішкі (көмекші) программаның 2 түрі бар: процедура жəне функция.

Процедура деп қандай да бір есепті шешуге арналған атауы бар программа бөлігін атайды.

Процедураның жазылуының жалпы түрі:

PROCEDURE процедура аты (типтері сипатталған формальды

параметрлер тізімі);

<сипаттау бөлімдері>

Begin

операторлар бөлімі

End;

Негізгі программаның қажетті жерінде процедураны шақыру операторы орналасады.

Процедураны шақыру операторының жазылу үлгісі:

Процедура аты (нақты параметрлер тізімі);

Мысал1: Екі натурал санның ең үлкен ортақ бөлгішін табу процедурасын қолданып (ЕҮОБ), 4 натурал санның ең үлкен ортақ бөлгішін табыңдар.

Program P1; {негізгі программа}

Var x, y, z, t, n1,n2,n: word;

Procedure EYOB (a,b:word; Var K:word;);

begin {процедура басы}

While a<>b do

If a>b then a:=a-b then b:=b-a;

K:=a {процедура нəтижесі}

end; {процедура соңы}

begin

readln(x, y, z, t);

EYOB(x, y, n1);

EYOB(z, t, n2);

EYOB(n1, n2, n);

Writeln('4 санның ЕҮОБ-і=', n)

end. {негізгі программа соңы}

Мысал2: n!-ды табу процедурасын қолданып, бастапқы 5 жұп натурал

санның факториалдарын табыңдар.

Program m2;

Var i, n: integer; m:longint;

Procedure Fak (n:integer; Var p:longint);

var j:integer;

begin p:=1;

for j:=1 to n do

p:=p*j;

end;

{процедура нəтижесі}

begin

i:=2; while i<=10 do begin

Fak (i, m); writeln(i, '!=',m);

i:=i+2; end;end.

Бір ғана функция мəнін есептейтін ішкі программаны Паскальда функция деп атайды.

Функцияның жазылуының жалпы түрі: