Информатика пәнінен сабақ жоспары 'Файл және оны баптау ' (9 класс)

Күні 17.09.2015 ж

Сыныбы 9

Сабақтың тақырыбы: Файл және оны баптау

Сабақтың мақсаты:

1. Оқушыларға деректердің аса үлкен көлемін сыртқы жадыда сақтау үшін ыңғайлы құрал peminde файл ұғымын енгізу.

2. Оқушылардың файлдармен негізгі операцияларды орындай алуын қадағалау.

3. Программа мәтінін экранға және дәптерге жазудың эстетикасын сақтау. Сабақтың mүpi: Аралас сабақ

Сабақтың көрнекілігі: ДК, оқулық Паскаль б/т.

Сабақтың барысы:

1. Ұйымдастыру.

2. Yй тапсырмасын тексеру

3. Жаңа сабақ.

4. Етептер шығару

5. Сабақты қорытындылау

6. Yй тапсырмасын тексеру:

• Утилиттер дегеніміз не?

• Архивтеу программаларының қызметі?

Жаңа сабақ

Компъютердің сыртқы жадында белгілі бip атаумен сақталған деректер жинағы файл деп аталады. Дискідегі әр файлдың екі бөліктен - атауы мен кеңейілуінен тұратын белгілеуi болады. Аrrау 8 символдан тұрады (үлкен және кіші латын әpinmepi, цифрлар және символдар: !, #, %, ^А, &, (,), - , _). Кеңейтілу мен атау нүктемен бөлініп, рұқсат етілген үшке дейінгi символдардан тұрады.

Файлдардың екі mүpi болады: тізбекті (мәтіндік) және epiкmi (типтік) қатынас құру файлдары. Тізбекті файлдар ұзындығы әртүрлі элементтерден тұрады, олардың араларында ажыратқыш белгілері бар. Тізбекті файлдың элементін табу үшін алдыңғы файлдардың бipін қарап шығу керек. Мұндай файлды магнитофон таспасымен салыстыруға болады. Нақты өлеңдi табу үшін кассетаны басына дейін қайта орап, керекті өлең табылғанша өлеңдері бipiнeн соң бірін тыңдап шығу керек қой. Epiкmi қатынас құру файлдарды үшін оның әр компонентіне қатынауды ұйымдастыруға болады.

Бұдан былай мәтіндік файлдар туралы сөз болады.

Файлдар айнымалылары сипаттау бөліміне файлдық айнымалы text типімен сипатталады: var аты: text

Файлмен жұмыс үш пунктен тұрады:

• Файлды ашу;

• Оқу немесе жазу;

• Файлды жабу;

Мәтіндік айнымалылармен жұмыс icmeyee арналған процедураның негізгі операторлары:

assign (файлдық айнымалы, файлдың аты)

«файл» атты файлдың айнымалының міндеті

Reset (файлдык айнымалы)

Мәтіндік файлды оку үшін

Rewrite (файлдық айнымалы)

Мәтіндік файлды жазу үшін ашу

Append (файлдық айнымалы)

Мәтіндік файлды толықтыру үшін ашу

Close (файлдық айнымалы)

Файлды жабу

Eof (файлдық айнымалы)

Файлдың соңын анықтау

Паскальда файл айнымалы болып табылады, сондықтан оның аты бар. Eкiншi жағынан, операциялық жүйе өз кезегінде файлдардың аттарын пайдаланады. Паскальдағы айнымалы файл мен операциялық жүйедегі файл атының арасындағы байланысты тағайындау (анықтау) үшін assign процедурасы пайдаланады. assign(f,'ln.text') процедурасы программадағы файлдық айнымалы f -пен ln.txt сыртқы файлдық арасындағы сәйкестікті тағайындайды. Бұндай сәйкестік f айнымалысына қолданылатын операциялардың бәрі дискіде сақталатын ln.txt файлына да қолданылатынын білдіредi. Жаңа файл жасау үшін rewrite операторы пайдаланады. Файлды rewrite операторында aшy ол файлда сақталған мәліметті жоғалтуға әкеледі. Файлдағы ақпаратты толықтыру үшін append onepamopы пайдаланады. Оларда шығару тізімінің алдында файлдың айнымалы writeln(f,s) жазылады. Write операторы файлға шығарылатын информацияны ондағы бар информациямен жалғастырады, writeln операторы шығару miзіміндe ұйғарғанның бәрін жазады да, енгізуді жолдың соңғы символымен аяқтайды. Егер writeln(f,s) операторын write(f,s) операторымен файлға жазу режимінде ауыстырса, онда eкншi жол бірінші жолға жалғасады. Әр файл мен оның нақты элементін керсететін ағымдағы көрсеткіш ұғымы байланысты. Мәтіндік файл үшін көрсеткіш оның кезекті символының номеpi болып саналады. Файл ашылғаннан кейін көрсеткіш оның бірінші символын көрсетеді. Read(f,c) операторы жолды 6ip символ арқылы оқып, оны с (char munmi) айнымалыға жазады. Мысал қарастырайъщ: Бip жол жазып мәтіндік файл құрайық. Құрылған файлды екінші жолмен толықтырайық.

Program Рrim;{Матиндик файлды кұру}

var f:text;

s:string; c:char; begin

write('l-жолды енгизу');{файлды жазу}

readln(s);

assign(f,'ln.text');

rewrite(f);writeln(f,s);

close(f);

write ('2-жолды енгизу¹);

readln(s);

append(f);

writeln(f,s);

close(f);

reset(f);

while not eof(f) do begin

read(f,c);writeln(c);

end;

close(f);

readln;

end.

Жаңа сабақты бекту сұрақтары:

• Файл дегеніміз не?

• Қандай операторлар қолданылады?

• Файл қалай сипатталады?

Есептер шығару: 1.

Program Esep; {сынып журналы}

var f: text;

t:string[30];

n,i,fi,ma,inf, ist: byte;

begin

assign(f,'c:\klass.txt'); write('окушылар саны');

rewrite(f); readln(n);

writeln('Окушьшардын аты-жони, онын бағалары:');

{файлды жазу};

for i:=l to n do

begin

readln(t);writeln(f,t);

readln(f,fi,ma,inf,ist); writeln (f,fi,ma,inf,ist);

end;

close(f);

{файлдан оку};

Reset(f); for i:=l to n do

begin

readln(f,t); writeln(t);

readln(f,fi,ma,inf,ist); writeln (f,fi,ma,inf,ist);

end;

close(f);

end.

ТР-да

Program Esep1; {Үздик окушыларды тандау}

var f: text;

t:string[30];

n,i,fi,ma,inf,ist: byte;

begin

assign(f,'c:\klass.txt');

reset(f);

readln(n);

for i:=l to n do

begin

readln(f,t);

readln(f,fi,ma,inf,ist);

if fi+ma+inf+ist=20 then writeln (f,fi,ma,inf,ist);

end;

close(f);

end.

Сабақты қорытындылау:

integer типтi 10 мәні бар файл құрыңдар. Файлды оқыңдар да, оның элементтерінің қосындысын есептеу.

program _5;{Элементтер косындысы}

var f:text;m,s,i,n:integer;

begin

assign(f, 'с :\kl,txt') ;rewrite(f);

for i:=l to 10 do

begin

readln(m); writeln(f, m); end;

close(f);

reset(f); for i:=l to 10 do begin

readln(f,m);s:=s+m; end;

close(f);writeln('s=,s');

end.

Бағалау. Оқушыларды деңгейіне қарап бағалау

Үйге тапсырма: Тақырыпты оқу

integer типті N элементтен тұратын файлды жасайтын программа құрыңдар. Тек жұп элeмeттepi ғана шығару.

program_6;{^oi' yeaiai6oa6} var f:text;m,s,i,n:integer; begin

assign(f, 'c :\kl,txt') ;rewrite(f) ;readln(n);

for i:=l to n do

begin

readln(m) ;writeln(f,m);

end;

close(f);

reset(f); for i:=l to n do

readln(f,m);if not odd(m) then writeln(m);

end;

close(f);

end.