Санау жүйелері. Сандарды бір санау жүйесінен екіші санау жүйесіне аудару.

Бекітемін: ______________

Пәні: Информатика Күні_____________________

Пән мұғалімі: Аманжулова А.Ж. Сын. 8 «а,ә,б,в,г,ғ»

Сабақтың тақырыбы:

Санау жүйелері. Сандарды бір санау жүйесінен екіші санау жүйесіне аудару.

Сабақтың мақсаты: Оқушыларды Санау жүйелері. Сандарды бір санау жүйесінен екіші санау жүйелерімен таныстыру.
Сабақтың міндеті:
1. Санау жүйелерімен танысады;
2. Тақырып бойнша алған теориялық білімдерін практикалық тапсырма орындауда тиімді пайдаланады.
3. Компьютерде дұрыс жұмыс істеу ережесін ұстануға үйренеді.
Оқыту технологиясы: Сыни тұрғыдан ойлау технологиясы, Ақпараттық - коммуникациялық технологиясы.
Сабақтың түрі: Жаңа сабақ
Қажетті құралдар мен көрнекіліктер: Интерактивті тақта, компьютер, маркер, проектор, плакат,
дәптер, оқулық, слайдтар, электронды оқулықтар.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
1. Оқушылармен сәлемдесіп, түгендеп, құрал-жабдықтарын тексеру.
2. Сергіту сәтін пайдалана отырып, сабаққа назар аударту.
3. Гүлдер арқылы топқа бөлу.
ІІ. Жаңа сабақ. Қызығушылықты ояту.
Оқушылардан санау жүйесі туралы сұрау?

САНАУ ЖҮЙЕЛЕРІ ТУРАЛЫ ТҮСІНІК
Сандарды цифр деп аталатын арнайы символдардың көмегімен бейнелеу қабылданған. Сандарды атау және жазу ережелері мен әдістерінің жинағын- санау жүйесі деп атайды.
САНАУ ЖҮЙЕСІ
Позициялық санау жүйесі өзінің негізімен сипатталады. Позициялық санау жүйесінің негізі деп онда қолданылатын цифрлар санын айтады.
ОНДЫҚ САНАУ ЖҮЙЕСІ
Бұл жүйеде сандарды жазу үшін он цифр қолданылады - 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9.
Ондық жүйе позициялық болып табылады, өйткені ондық санның жазылуында цифрдің мәні оның позициясына немесе сандағы орнына байланысты. Санның цифрына бөлінетін позицияны разряд деп атайды.
Мысалы, 425 санының жазуы санның 4 жүздіктен, 2 ондықтан және 5 бірліктен тұратынын білдіреді. Егер осы цифрларды басқа ретте жазатын болсақ, мысалы, 524, онда сан 5 жүздіктен, 2 ондықтан және 4 бірліктен тұрады. Мұнда 5 цифрының салмағы ең үлкен болады да, санның үлкен цифры деп аталады, ал 4 цифры- кіші салмақты және осы санның кіші цифры деп аталады. Егер 524 санын қосынды түрінде жазсақ, 5*102+2*101+4*100
ЕКІЛІК САНАУ ЖҮЙЕСІ
Компьютерде, әдетте ондық емес, позициялық екілік санау жүйесі, яғни негізгі «2» санау жүйесі қолданылады.
Екілік санды тек 0 мен 1 цифрларынан тұратын ондық саннан ажырату үшін, екілік санның жазбасының индексіне екілік санау жүйесінің белгісі тіркеледі, мысалы, 10101,1112
Екілік санау жүйесінің маңызды құндылығы - цифрларды физикалық кескіндеудің ыңғайлығы (мысалы, 1 цифрына электр кернеуінің бар болуы, ал 0 цифрына электр кернеуінің жоқ болуы сәйкес келуі мүмкін ) және компьютер құрылғысының, атап айтқанда екілік сандармен арифметикалық және логикалық операцияларды орындауға арналған арифметикалық - логикалық құрылғысының қарапайымдылығы.
Мысалы, 1010101,101
1*26+0*25 +1*24+0*23+1*22+0*21+1*20+1*2-1+0*2-2+1*2-3
Берілген мысалда екілік сан жеті орынды бүтін және үш орынды бөлшек бөліктерден тұрады. Сонымен, 1010101 екілік саны 85,625 ондық санына сәйкес немесе 1010101,1012 =85,62510
АУЫСТЫРУ ЕРЕЖЕСІ. САНДЫ ЕКІЛІК ЖҮЙЕДЕН ОНДЫҚ САНАУ ЖҮЙЕСІНЕ АУЫСТЫРУ ҮШІН, ЕКІЛІК САНДЫ КОЭФФИЦЕНТ - ЦИФРЛАРЫМЕН ЕКІНІҢ ДӘРЕЖЕЛЕРІНІҢ КӨБЕЙТІНДІЛЕРІНІҢ ҚОСЫНДЫСЫ ТҮРІНДЕ ЖАЗЫП, ОСЫ ҚОСЫНДЫНЫ ТАБУ КЕРЕК.
Кемшілігі - санды бұл жүйеде жазу үшін 0 мен 1 цифрлары мейлінше көп қажет болатындығында. Сондықтан екілік жүйені, қағида бойынша компьютердің «ішкі қажеттілігі» үшін қолданады, ал адамның компьютермен жұмыс істеуі үшін, үлкен негізді санау жүйесін таңдайды.
СЕГІЗДІК САНАУ ЖҮЙЕСІ
0,1,2,3,4,5,6,7 цифрлары арқылы көрсетіледі.
357=3*82+5*81+7*80
357 санынының индексі 8 санау жүйесін білдіреді. 3578 =23910
ОНАЛТЫЛЫҚ САНАУ ЖҮЙЕСІ
Екілік сандарды жазуды қысқарту үшін негізі 16 санау жүйесін яғни оналтылық санау жүйесін қолданамыз.
0,1,2,3,4,5,6,7,8,9,А,В,С,D,E,F
3Е5А116=3*164+E*163+5*162+A*161+1*160
Ондық жүйеге қарағанда, оналтылық жүйеде сан ықшам орындалатынына көңіл аударыңдар.
89110=11011110112
ІV. Ой толғаныс:
Бүтін ондық сандарды екілік санау жүйесіне ауыстыру үшін қандай ереже қолданамыз? ! Ондык бөлшекті екілік санау жүйесіне ауыстыру ережесі кандай?
Каңдай жағдайда периодты бөлшек алынуы мүмкін?
Ондық сандарды сегіздік, оналтылық санау жүйесіне ауыстыру үшін кандай амалдар орындаймыз?
Сандарды екілік жүйеден сегіздік, оналтылық санау жүйесіне ауыстыру үшін не істейміз?

V. Үйге тапсырма.
Санау жүйелері. Сандарды бір санау жүйесінен екіші санау жүйесіне аудару.

VI. Бағалау.
Сабақ барысындағы көңіл - күйлерін, алған әсерлерін, нені біліп, үйренгендерін жазады.

Бекітемін: ______________

Пәні: Информатика Күні_____________________

Пән мұғалімі: Аманжулова А.Ж. Сын. 8 «а,ә,б,в,г,ғ»

Сабақтың тақырыбы: Санау жүйелері. Сандарды бір санау жүйесінен екіші санау жүйесіне аудару.

Сабақтың мақсаты: Оқушыларды Санау жүйелері. Сандарды бір санау жүйесінен екіші санау жүйелерімен таныстыру.

Сабақтың міндеті:
1. Санау жүйелерімен танысады;
2. Тақырып бойнша алған теориялық білімдерін практикалық тапсырма орындауда тиімді пайдаланады.
3. Компьютерде дұрыс жұмыс істеу ережесін ұстануға үйренеді.

Сабақтың түрі: Жаңа сабақ
Қажетті құралдар мен көрнекіліктер: Интерактивті тақта, компьютер, маркер, проектор, плакат,
дәптер, оқулық, слайдтар, электронды оқулықтар.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі.
1. Оқушылармен сәлемдесіп, түгендеп, құрал-жабдықтарын тексеру.
2. Сергіту сәтін пайдалана отырып, сабаққа назар аударту.
3. Гүлдер арқылы топқа бөлу.
ІІ. Жаңа сабақ. Қызығушылықты ояту.
Оқушылардан санау жүйесі туралы сұрау?
І топ:
Сан ұғымы - математикадағы сияқты информатиканың да іргелі негізі. Егер математикада сандарды өңдеу әдістеріне көп көңіл бөлінетін болса, информатикада сандардың берілу әдістерінің маңызы ерекше, өйткені солар ғана жадының қажет ресурсын, есептеу жылдамдығы мен қателіктерін айқындайды.

Сандарды цифр деп аталатын арнайы символдардың көмегімен бейнелеу қабылданған. Сандарды атау және жазу ережелері мен әдістерінің жинағын- санау жүйесі деп атайды.

Позициялық санау жүйесі өзінің негізімен сипатталады. Позициялық санау жүйесінің негізі деп онда қолданылатын цифрлар санын айтады.
ОНДЫҚ САНАУ ЖҮЙЕСІ
Бұл жүйеде сандарды жазу үшін он цифр қолданылады - 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9.
Ондық жүйе позициялық болып табылады, өйткені ондық санның жазылуында цифрдің мәні оның позициясына немесе сандағы орнына байланысты. Санның цифрына бөлінетін позицияны разряд деп атайды.
Мысалы, 425 санының жазуы санның 4 жүздіктен, 2 ондықтан және 5 бірліктен тұратынын білдіреді. Егер осы цифрларды басқа ретте жазатын болсақ, мысалы, 524, онда сан 5 жүздіктен, 2 ондықтан және 4 бірліктен тұрады. Мұнда 5 цифрының салмағы ең үлкен болады да, санның үлкен цифры деп аталады, ал 4 цифры- кіші салмақты және осы санның кіші цифры деп аталады. Егер 524 санын қосынды түрінде жазсақ, 5*102+2*101+4*100

Компьютерде, әдетте ондық емес, позициялық екілік санау жүйесі, яғни негізгі «2» санау жүйесі қолданылады.
Екілік санды тек 0 мен 1 цифрларынан тұратын ондық саннан ажырату үшін, екілік санның жазбасының индексіне екілік санау жүйесінің белгісі тіркеледі, мысалы, 10101,1112

Екілік санау жүйесінің маңызды құндылығы - цифрларды физикалық кескіндеудің ыңғайлығы (мысалы, 1 цифрына электр кернеуінің бар болуы, ал 0 цифрына электр кернеуінің жоқ болуы сәйкес келуі мүмкін ) және компьютер құрылғысының, атап айтқанда екілік сандармен арифметикалық және логикалық операцияларды орындауға арналған арифметикалық - логикалық құрылғысының қарапайымдылығы.
Мысалы, 1010101,101
1*26+0*25 +1*24+0*23+1*22+0*21+1*20+1*2-1+0*2-2+1*2-3
Берілген мысалда екілік сан жеті орынды бүтін және үш орынды бөлшек бөліктерден тұрады. Сонымен, 1010101 екілік саны 85,625 ондық санына сәйкес немесе 1010101,1012 =85,62510
АУЫСТЫРУ ЕРЕЖЕСІ. САНДЫ ЕКІЛІК ЖҮЙЕДЕН ОНДЫҚ САНАУ ЖҮЙЕСІНЕ АУЫСТЫРУ ҮШІН, ЕКІЛІК САНДЫ КОЭФФИЦЕНТ - ЦИФРЛАРЫМЕН ЕКІНІҢ ДӘРЕЖЕЛЕРІНІҢ КӨБЕЙТІНДІЛЕРІНІҢ ҚОСЫНДЫСЫ ТҮРІНДЕ ЖАЗЫП, ОСЫ ҚОСЫНДЫНЫ ТАБУ КЕРЕК.
Кемшілігі - санды бұл жүйеде жазу үшін 0 мен 1 цифрлары мейлінше көп қажет болатындығында. Сондықтан екілік жүйені, қағида бойынша компьютердің «ішкі қажеттілігі» үшін қолданады, ал адамның компьютермен жұмыс істеуі үшін, үлкен негізді санау жүйесін таңдайды.
СЕГІЗДІК САНАУ ЖҮЙЕСІ
0,1,2,3,4,5,6,7 цифрлары арқылы көрсетіледі.
357=3*82+5*81+7*80
357 санынының индексі 8 санау жүйесін білдіреді. 3578 =23910
ОНАЛТЫЛЫҚ САНАУ ЖҮЙЕСІ
Екілік сандарды жазуды қысқарту үшін негізі 16 санау жүйесін яғни оналтылық санау жүйесін қолданамыз.
0,1,2,3,4,5,6,7,8,9,А,В,С,D,E,F
3Е5А116=3*164+E*163+5*162+A*161+1*160
Ондық жүйеге қарағанда, оналтылық жүйеде сан ықшам орындалатынына көңіл аударыңдар.
89110=11011110112
ІV. Ой толғаныс:
Бүтін ондық сандарды екілік санау жүйесіне ауыстыру үшін қандай ереже қолданамыз? ! Ондык бөлшекті екілік санау жүйесіне ауыстыру ережесі кандай?
Каңдай жағдайда периодты бөлшек алынуы мүмкін?
Ондық сандарды сегіздік, оналтылық санау жүйесіне ауыстыру үшін кандай амалдар орындаймыз?
Сандарды екілік жүйеден сегіздік, оналтылық санау жүйесіне ауыстыру үшін не істейміз?

V. Үйге тапсырма.
Санау жүйелері. Сандарды бір санау жүйесінен екіші санау жүйесіне аудару.
VI. Бағалау.
Сабақ барысындағы көңіл - күйлерін, алған әсерлерін, нені біліп, үйренгендерін жазады.

Бекітемін: ______________

Пәні: Информатика Күні_____________________

Пән мұғалімі: Аманжулова А.Ж. Сын. 8 «а,ә,б,в,г,ғ»

Сабақтың тақырыбы: Екілік арифметика

Сабақтың мақсаты: Оқушыларға екілік сандармен орындалатын арифметикалық амалдарда қосу және азайту, көбейту тианақтап түсіндіру.

Білімділік: Оқушыларға екілік жүйедегі кесте бойынша арифметикалық амалдарды орындап, есептер шығаруда білімдерін тексеру.

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін және пәнге деген қызығушылығын дамыту.

Тәрбиелілік: Жан-жақты дамыған білім деңгейі жоғары, теориялық білімін топ ортасында көрсете алатын жеке тұлғаны тәрбиелеу.

Сабақтың көрнекілігі: Интерактивті тақта (слайдтарды көрсетуге), компьютер, кеспе қағаздары.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ.

Сабақтың әдіс-тәсілі: Жаңа сабақты түсіндіру, ойын элементтері қолдану, сұрақ-жауап, тест жұмыстары.

Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі:

• Оқушыларды тыныштыққа шақыру,

• Оқушыларды түгелдеу,

• Оқушылардың назарын сабаққа аудару.

ІІ.Үй тапсырмасын тексеру және өткен сабақтарды қайталау:

1.Информатика ғылымы қай ғасырда пайда болды және қандай сөзден

шыққан?

2. Инфоматика ғылымы нені зерттейді?

3. Ақпараттық процесстер дегеніміз не? Оның қандай түрлері бар?

Ақпаратты беру, сақтау және өңдеу дегеніміз не?

Санау жүйесі дегеніміз не? Оның қандай түрлері бар?

6. Цифр және Дәреже деп нені айтамыз?

Позициялық және позициялық емес санау жүйесінің айырмашылығы

неде? Бүтін ондық сандарды екілік санау жүйесіне ауыстыру ережесі.

7.6 сандарын ондық жүйеден екілік,сегіздік,он алтылық жүйеге қалай ауыстырамыз?

1001 сандарын екілік жүйеден ондық жүйеге қалай ауыстырамыз?

ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.

Екілік жүйедегі арифметикалық амалдар ондық жүйедегі ережесі бойынша орындалады. Тек айырмашылығы қосу және азайту, көбейту кестесі арқылы орындалады және тек екі цифр қолданылады 0 және 1 сандары.

Қосу кестесі. Екілік санау жүйесінде 0 және 1 сандарды қосу кезінде мынадай төрт ереже арқылы орындалады:

0+0=0

0+1=1

1+0=1

1+1=10 ( тек қосу амалын орындағанда ғана жоғарғы разрядқа тасмалдау жүреді.)

Қосу амалдарына бірнеше мысалдар қарастырайық:

1001 1001₂=1*2³+0*2²+0*2¹+1*2⁰=9₁₀

+ 1010 1010₂=1*2³+0*2²+1*2¹+0*2⁰=10₁₀

10011 9₁₀+10₁₀=19₁₀

10011₂=1*2⁴+0*2³+0*2²+1*2¹+1*2⁰=16+0+0+2+1=19₁₀

19₁₀=19₁₀

Нәтижелерін салыстыра отырып, қосудың дұрыс орындалуына көз жеткіздік.

Мысалы: 1) 1101 2) 0111

+ 1011 + 0111

11000 1110

Азайту кестесі. Азайту ережесін қарастырайық:

0-0=0

0-1=1

1-0=1

1-1=0

Азайту амалын орындау барысында әрдайым абсолюттік шамасы бойынша үлкеннен кіші алынып, үлкен санның таңбасы қойылады.

Мысалы: 1) 0101 0101₂= 0*2³+1*2²+0*2¹+1*2⁰=4+1=5₁₀

- 0010 0010₂=0*2³+0*2²+1*2¹+0*2⁰=2₁₀

0011₂ 3₁₀ 5₁₀ - 2₁₀=3₁₀ 3₁₀=3₁₀

Ондық жүйе

Екілік жүйе

Ондық жүйе

Екілік жүйе

0

0000

8

1000

1

0001

9

1001

2

0010

А(10)

1010

3

0011

В(11)

1011

4

0100

С(12)

1100

5

0101

D(13)

1101

6

0110

Е(14)

1110

7

0111

F (15)

1111

Көбейту

0*0=0 1*0=0 0*1=0 1*1=1

Мысалы : 101₂мен 110₂ екілік Сандарының көбейтіндісін табыңдар.Сандарды көбейтуді кіші разрядтан бастап бағанда орындайық:

101 Тексеру: 101₂=1*2²+0*2¹+1*2⁰=5

* 110 110₂=1*2²+1*2¹+0*2⁰=6

000 5*6 =30₁₀

101 30=30₁₀

+ 101

11110

11110₂=1*2⁴+1*2³+1*2²+1*1¹+0*2⁰=16+8+4+2+0=30₁₀

IV.Оқулықтағы есептерді шығару

16 бет. 2.3- тапсырма.

1. 1. Қосу амалдарын орындау:

• 1110₂+1001₂=?₁₀

• 1101₂+1011₂=?₁₀

• 1011₂+9₂=?₁₀

2. Азайту амалын орындау:

1) 1110₂-1001₂ =?₁₀

2) 1010₂-0101₂ =?₁₀

3) 1010₂-3₂ =?₁₀

3. Көбейту амалын орындау:

1) 101*101 =?

2) 011*110 =?

1. VI. Бекіту кезеңі:

«Қисынды ойлай білейік!» ойыны

(Әр қатарға 1 логикалық есеп беріледі.)

«Ойлан тап»

І топ.

1 - тапсырма

Мен 1111 жастамын. Мектеп табалдырығын 0111 жасымда аттадым. Мен 01100110 мектептің 1000 - сыныбында оқимын. Біздің сыныпта барлығы 00100101 оқушы. Менің арманым келешекте атақты компьютер маманы болу.

Жауабы: Мен 15 жастамын. Мектеп табалдырғын 7 жасымда аттадым. Мен 66 мектептің 8 - сыныбында оқимын. Біздің сыныпта барлығы 25 оқушы бар. Менің арманым келешекте атақты компьютер маманы болу.

ІІ топ 2 - тапсырма 1000-сынып оқушысымын.Сыныпта 00010110 оқушы бар. Сынып өте ұйымшыл. Біз 01100110 мектепте оқып жатқанымызды мақтан етеміз.

Жауабы: 8-сынып оқушысымын.Сыныпта 16 оқушы бар. Сынып өте ұйымшыл. Біз 66 мектепте оқып жатқанымызды мақтан етеміз.

VII.Сергіту сәті:

Жұмбақтың шешімін тап.
1.Батырмасын басасың,
Қажетті файлды ашасың (тінтуір)

2. Ақпараттарды қағазға шығарады,

Бұл құрылғы қалай деп аталады? ( баспа құрылғысы)

3.Төртбұрышты әйнек

Тұнып тұрған әлек. (монитор)
4.Қабат - қабат қаттама.

Ақылың болса аттама. (кітап)

VII. Сабақты қорытындылау:

VIІ.Үйге тапсырма: 16 бет. 2.3-тапсырмаларды орындап келу.

VIIІ.Оқушыларды бағалау.

Бекітемін: ______________

Пәні: Информатика Күні_____________________

Пән мұғалімі: Аманжулова А.Ж. Сын. 8 «а,ә,б,в,г,ғ»

Сабақтың тақырыбы: Компьютердің логикалық негіздері.

Сабақтың мақсаты:

Білімділігі: Компьютердің логикалық негіздері, логикалық пікірлердің негізгі түсініктері, ақиқат кестесі, логикалық операциялары туралы білімдерін қалыптастыру.

Тәрбиелігі: Жауапкершілікке баулу, дәлдікке үйрету.

Дамытушылығы: Оқушының әрбір сабаққа ынтасы мен қабілетін біріктіріп,пәнге деген қызығушылығын арттыру.

Сабақтың түрі: аралас сабақ

Сабақтың өту әдісі: сөздік, практикалық

Сабақтың көрнекілігі: компьютерлер, слайд

Оқыту формалары: ұжымдық.

Сабақтың өту барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Үйге берілген тапсырманы тексеру.

(Практикум жұмыстарын тексеру).

Логикалық операциялар

Логикалык жалғаулықтар математикада күрделі айтылымдарды сипаттайтын логикалық операциялар болып табылады.

Логикалық айтылымдармен жұмыс істеу үшін оларға ат кояды. «Айдар жазда теңізге барады» айтылымы А арқылы белгіленсін, ал В арқылы - «Айдар жазда тауға барады» айтылымы белгіленсін. Сонда «Айдар жазда теңізге де, тауға да барады» кұрамды айтылымың А жэне В түрінде қысқаша жазуға болады. Мұндағы «және» - логикалық жалғаулық, А,В - логикалық айнымалылар, олар тек екі мәнде болады: «акикат» немесе «жалған», сәйкесінше олар «0» не «1» арқылы белгіленеді.

Математикалық логикада ЖӘНЕ, НЕМЕСЕ, ЕМЕС логикалык операциялары ақиқаттық мәндер кестесімен анықталады.Ақиқаттық кестесі - бұл логикалық операцияның кестелік түрде ұсынылуы, онда кірістік операндалардың (айтылымдардың) ақиқаттың мәндерінің барлың мүмкін терулері осы терулердің әрқайсысына арналган операцияның шыгыстық нәтижесінің ақиқаттық мәнімен бірге аталған.

Негізгі логикалық операцияларды қарастырайық:

1. «және» конъюнкция (логикалық көбейту)

2. А және В «немесе» дизъюнкция (логикалық қосу)

3. А немесе В «емес» терістеу А емес

Логикалық көбейту

ЖӘНЕ жалғаулығының көмегімен қарапайым екі А мен В айтылымдарының бір құрамдасқа бірігуі логикалық көбейту немесе конъюнкция (латынша соіушісііо -біріктіру), ал операцияның нәтижесі - логикалық көбейтінді деп аталады.

ЖӘНЕ операциясы «.» нүктемен белгіленеді (& белгісімен де белгіленуі мүмкін).

ЖӘНЕ (конъюнкция) логикалық операцияның ақиқаттық кестесі:

А

в

АжәнеВ

Иә

Иә

Иә

Иә

Жоқ

Жоқ

Жок

Иә

Жоқ

Жок

Жок

Жоқ

Ақиқаттық кестесінен:

Пікірдің екеуі де акиқат болғанда, А және В конъюнкциясы ақиқат.

А немесе В пікірлерінің бірі немес екеуі де жалған болса, онда «А» және «В»

конъюнкциясы жалған болады,

Логикалық қосу

____________________________________________

Біріктіруші мағынада қолданылатын НЕМЕСЕ жалғаулығының көмегімен қарапайым А және В айтылымдарының бір құрамдасқа бірігуі логикалық қосу немесе дизъюнкция(латышда disjuncnctio - бөлу), ал операцияның нәтижесі - логикалық қосынды деп аталады.

НЕМЕСЕ логикалық операциясы белгісімен (кейде + белгісімен белгіленеді). НЕМЕСЕ логикалық операцияның ақиқаттық кестесі төмендегідей болады:

Логикалық терістеу

Қарапайым А айтылымына ЕМЕС шылауын қосу логикалық терістеу операциясы деп аталады, операцияны орындау нәтижесінде ЕМЕС операциясы айтылымның үстіне сызықша салумен белгіленеді.

ЕМЕС терістеу операциясының

ақицаттық кестесі:

А

А ЕМЕС

Иә

Жоқ

Жоқ

Иә

Бастапқы Бастапқы

пікір жалған болса, терістеу-ақиқат пікір ақиқат болса, терістеу-жалған

ЖӘНЕ, НЕМЕСЕ, ЕМЕС схемалары ЖӘНЕ схемасының ақиқаттық кестесі

Х*У
х

у

х.у

1

1

1

0

1

0

1

0

0

0

0

0

Құрылымдық схемалардағы конъюнкция операциясы «&» белгісімен белгіленеді («амперсэнд» деп оқылады), бұл and деген ағылшын сөзінің қысқартылып жазылуы.

НЕМЕСЕ схемасы НЕМЕСЕ схемасының ақиқаттық

х

у

х  у

1

1

1

1

0

1

0

1

1

0

0

0

1х

х  у

у

Жана сабаққа орындалатын тапсырмалар:

Практикумдагы 18 беттегі логикалық пайымдаулардың негізгі ұгымдарын толтыру. (Практикум) 3.1,3.2,3.3,, тапсырмаларды орындату. 3.6, 3.7,3.8,3.9,3.10 тапсырмалар.

Сабақты бекіту сұрақтары:

1. ЖӘНЕ жалғаулығына мысал келтіріңдер.

2. НЕМЕСЕ жалғаулығымен бөлуші рөлде, біріктіруші рөлде мысал келтіріңдер.

3. Пайымдауларды теріске шығаруға мысалдар келтіріңдер.

4. Логикалық көбейту деп нені айтады?

5. Дизъюнкция дегеніміз не?

6. Логикалық терістеу деп нені айтады?

Үйге тапсырма:

Практикум: 3.4,3.5 тапсырмалар, Оқулық: 34 беттегі 4,5,6 тапсырмаларды орындау.