Тұздар гидролизі 9 класс

Тұздар гидролизі. Биосферадағы тұздар гидролизінің маңызы. рН туралы түсінік (сутектік көрсеткіште). №1 көрсетілім (тұздардың суда еруі және рН шкаласын қолданып, тұз ерітінділерінің сутектік көрсеткішін рН әмбебап индикаторымен анықтау;). №2 зертханалық жұмыс (Тұздар гидролизі). (1 сағат).

Сілтеме:

Оқулық 9 сынып «Химия» Алматы «Мектеп» 2013.

Жалпы мақсаты:

Тұздардың гидролизі туралы түсініп, әр түрлі тұздар ерітінділерінің ортасын анықтау.

Міндеттері:

1.Заттардың суда еруі тек физикалық процесс қана емес, еріген заттың сумен әрекеттесуімен қатар жүретін химиялық процесс екендігі туралы ұғымдарын тереңдету;

2.Тұздар гидролизінің теңдеулерін құру дағдысын қалыптастыру;

3.Әртүрлі тұз ерітінділерінің ортасын болжап айта білуге үйрену.

Оқу нәтижесі:

Оқушылар өз бетінше ізденуге, өз ойын ашық айтуға және еркін пікір алмасуға үйренеді.

Түйінді идеялар:

Бейтарап ерітінді. Сілтілік ерітінді. Қышқылдық ерітінді. Әлсіз негіз бен күшті қышқылдың тұзы. Күшті негіз бен әлсіз қышқылдың тұзы. Әлсіз негіз бен әлсіз қышқылдан түзілген тұздар. Сутектік көрсеткіш. Тұздар гидролизінің биосферадағы маңызы.

Реактивтер мен құрал-жабдықтар

Ас тұзы (қатты); мыс (ІІ) сульфаты (қатты); натрий хлориді, натрий карбонаты, алюминий сульфаты ерітінділері; су; қызыл және көк лакмус қағаздары; сынауықтар; тамызғыштар.

Тапсырма көздері:

1. Сынауықтағы ас тұзының судағы ерітіндісін қадағалап, реакция теңдеуін жазыңдар: NaСІ + Н₂О =

2. Енді мыс (ІІ) сульфатының тұздағы ерітндісін қадағалап, реакция теңдеуін жазыңдар СuSO₄ + Н₂О =

3. Берілген екі тұздың судағы ерітіндісінде қандай айырмашылық бар?

Тақырыпты ашу.

Жұптық жұмыс.

Жаттығулар:

Деңгейлік тапсырмалар, №2 зертханалық жұмыс тапсырмалары.

Топтық жұмыс

Сергіту сәті:

Топқа бөлу арқылы сергіту.

Топтық жұмыс.

Оқуға арналған тапсырмалар:

§12 оқу, 56-57 беттердегі №1-7 тапсырмалар.

Сабақ жүрісі

І. Амандасып, сынып реттілігін тексеру.

ІІ.Өткенді қайталау сұрақтары:

1. Қандай иондар катиондар деп, қандай иондар аниондар деп аталады? («+», «-»)

2. Ерітіндіде сутек катионының бар екені қалай анықталады? (Н⁺ , а) + лакмус = ерітінді қызарады; ә) + металл = Н₂↑).

3. Ерітіндіде гидроксид аниондарының бар екенін қалай анықтайды? (ОН^- , + фенолфталеин = таңқурай түсті).

ІІІ. Тапсырма. Тақырыпты ашу. Жұптық жұмыс. Көрсетілім көрсетіледі, соған қарап оқушылар жұмысты қорытындылап, жауап береді.

1. Сынауықтағы ас тұзының судағы ерітіндісін қадағалап, реакция теңдеуін жазыңдар: NaСІ + Н₂О =

2. Енді мыс (ІІ) сульфатының тұздағы ерітндісін қадағалап, реакция теңдеуін жазыңдар СuSO₄ + Н₂О =

3. Берілген екі тұздың судағы ерітіндісінде қандай айырмашылық бар?

ІV. Сыныпты 3 топқа бөлу. (Формулалары келтірілген заттар арқылы кластарға жіктеледі). 1-қосымша.

1-топ: «Қышқылдар»

2-топ: «Негіздер»

3-топ: «Тұздар»

V. Әр топ алдарына таратылған жоспарға қарап отырып, «Тұздар гидролизі» туралы түсінік береді. 2-қосымша.

VІ. Тақырыпты қорытындылау үшін көрсетілім көрсетіледі:

№1 көрсетілім «Тұздардың суда еруі және рН шкаласын қолданып, тұз ерітінділерінің сутектік көрсеткішін рН әмбебап индикаторымен анықтау»

VІІ. Топқа бөліну арқылу сергіту (өз қалаулары бойынша 5 топқа топтасады).

VІІІ.Топтық жұмыс деңгейлік тапсырмалар және №2 зертханалық жұмыс тапсырмалары 3-қосымша

Бағалау. (критериалды, яғни жалпы сабақ барысы бойынша және орындаған зертханалық жүмыстары бойынша бағалану). 4-қосымша.

Үйге тапсырма.

Рефлексия.

1-қосымша.СаСІ₂

HF

NaCI

HBr

Na₂CO₃

НNO₃

KNO₃

H₂SO₄

AgNO₃

KOH

CuSO₄

LiOH

CaSO₄

Ba(OH)₂

НСІ

Fe(OH)₃

Н₂СО₃

АІСІ₃

H₃PO₄

НІ

2-қосымша. «Тұздар гидролизі» тақырыбына жоспар:

1. Бейтарап ерітінді.

2. Сілтілік ерітінді.

3. Қышқылдық ерітінді.

4. Әлсіз негіз бен күшті қышқылдың тұзы.

5. Күшті негіз бен әлсіз қышқылдың тұзы.

6. Әлсіз негіз бен әлсіз қышқылдан түзілген тұздар.

7. Сутектік көрсеткіш.

8. Тұздар гидролизінің биосферадағы маңызы.

3-қосымша.

А-деңгейлік тапсырма.

Төменде келтірілген топтардың қайсысында барлық тұздар түгелімен гидролизге ұшырайды?

1) Na₂SO₄, KCI, Fe(NO₃)₂;

2) AI₂(SO₄)₃, NaCI, Zn(NO₃)₂;

3) K₂S, Mg(NO₃)₂, CaCI_2;

4) Na₂CO₃, AICI₃, K₃PO₄;

В-деңгейлік тапсырма.

Мына тұздардың:

А) натрий сульфиді (Na₂S);

Ә) калий силикаты (К₂SіО₃);

Б) темір (ІІ) хлориді (ҒеСІ₂)

Гидролиздену реакцияларының бірінші сатысын жазып, ерітіндінің ортасын анықтаңдар.

С-деңгейлік тапсырма.

№2-зертханалық жұмыс «Тұздар гидролизі»

Тәжірибенің орындалуы. Сынауықтарға 1 мл-ден тұз ерітінділерін: натрий хлоридін, натрий карбонатын және алюминий хлоридін құйыңдар. Әрбір ерітіндіден тамызғанда лакмус қағаздарының түсі қалай өзгеретінін бақылаңдар. Тұз ерітінділерінің ортасын анықтаңдар. Жүретін тұздар гидролизінің реакция теңдеулерін жазыңдар. Бақылау нәтижелерін кестеге түсіріңдер.

4-қосымша. Бағалау.

1-ші бағалау парағы. Оқушылар өздерін критериалды бағалайды.

Бағалаупарағы. _____________________________________________________________________Үй тапсырмасының орныдалуы

(сұрақ-жауап)

Мүлдем жауап таба алмауы

1

Жартылай жауап таба алуы

2

Барлығына жауап таба алуы

3

Барлығы:

11-12 балл - 5

8-10 балл - 4

4-7 балл - 3

0-3 балл - 2

2-ші бағалау парағы. Оқушыларды мұғалім бақылап жүріп, критериалды бағалау. (жасаған зертханалық жұмыстары бойынша).Тексеруге арналған элементтер-

ге қойылатын ұпай

Орындал-

ған тапсырма-ға қойыла-

тын ұпай

1

Лабораториялық құралдарды қолдана отырып берілген тапсырма бойынша эксперимент жүргізу.

Қауіпсіздік техникасының ережесін сақтай отырып жұмысты жүргізуге қажетті құрал-жабдықтарды таңдап алу, жұмыс орнын дайындау;

1б

6 б

Құрал-жабдықтарды дұрыс пайдалана отырып, ұсынылған тапсырмадағы химиялық заттарға зерттеу жүргізу;

1б

Лакмус қағаздары арқылы тұздардың ортасын анықтау;

1б

Жұмыс орнын тазарту;

1б

Тәжірибе жүргізу арқылы алынған нәтижелерді өз бетінше жүйелеп қорытынды шығара алу;

1б

Орындалған жұмыстың қорытындысын өз бетінше кестетүсіре алуы;

1б

Жалпы ұпай саны: 6