Таратпа тапсырмалар. 'Бастапқы химиялық ұғымдар'

Бастапқы химиялық ұғымдар

1 тапсырма. Материяның күрделену схемасын сұрақтарға жауап беру арқылы толтыр.

1. Атом қандай бөлшектерден құралады?

2. Атомдар біріккенде не түзіледі?

3. Атомдардың бірдей түрінен қандай заттар түзіледі?

4. Атомдардың әр түрінен қандай заттар түзіледі?

5. Жай заттар қандай топтарға бөлінеді?

6. Қандай күрделі заттарды білесің?

ЗАТ

АТОМ

1

1 тапсырма жауабы

1. Протон, нейтрон.

2. Молекула.

3. Жай зат

4. Күрделі зат

5. Металл, бейметалл

6. Оксидтер, қышқылдар, негіздер, тұздар.

2 тапсырма.

Заттарды қоспадан бөлу әдістерін жаз.

Қоспа

Бөлу әдісі

анықтамасы

мысалдар

Біртекті

Әртекті

2 тапсырма жауабы:

Қоспа

Бөлу әдісі

анықтамасы

мысалдар

Біртекті

Қайта кристалдану

Бастапқы қатты күйдегі затты ерітіп, суалту жолымен тазарту.

Ас тұзының тертітіндісін суалту.

Айдау

Ұшқыш сұйықтықтарды алдымен буландырып, сонан соң салқындатып сұйық күйге ауыстырып, конденсациялау.

Дистильденген су осы әдіспен алынған.

Әртекті

Тұндыру

Заттардың тығыздықтарының әр түрлі болатынына негізделген.

Қоспадан темірді бөліп алу.

Сүзу

Ерітіндегі ерімеген бөлшектерді бөлуді тездету.

Суда еріген топырақты бөліп алу.

3 тапсырма.

Құбылыстардың жіктелуін жаз. Мысал келтір.

ҚҰБЫЛЫСТАР

Судың булануы

Ағаштың жануы

ФИЗИКАЛЫҚ

ХИМИЯЛЫҚ3 тапсырма жауабы:

4 тапсырма.

Сәйкестік тап. Химиялық элементтердің валенттілігіне сәйкес кестеге толтыр.

ЭЛЕМЕНТЕР

І

ІІ

ІІІ

АЙНЫМАЛЫ

Cu, H, Fe, Li, B, Ca, O, Na, P, Al, Hg, Be, Zn, F, Sn, K, Mg, C, S.

4 тапсырма жауабы:

Сәйкестік тап. Химиялық элементтердің валенттілігіне сәйкес кестеге толтыр.

ЭЛЕМЕНТЕР

І

ІІ

ІІІ

АЙНЫМАЛЫ

H,Li,K,F,Na

Ca,O,Be,Mg,Zn

B,Al

Cu,Fe,P,C,S,Hg,Sn

5 тапсырма.

Реакция типтері

Анықтамасы

Мысал

Қосылу

Айырылу

Орынбасу

Алмасу

Термохимиялық

5 тапсырма жауабы.

Реакция типтері

Анықтамасы

Мысал

Қосылу

Екі немесе бірнеше заттың бірігіп, бір күрделі затқа айналуын қосылу реакциясы деп аталады.

Fe + S = FeS

Айырылу

Бір заттың бірнеше затқа айналып ыдырауын айырылу реакциясы деп атайды.

2H₂O =2H₂ + O₂

Орынбасу

Күрделі заттың құрамындағы бір элемент атомының орнын басқа жа заттың атомы басатын, күрделі зат пен жай зат арасындағы реакция-орынбасу реакциясы деп аталады.

Fe + CuCl₂ = Cu +FeCl₂

Алмасу

Екі күрделі заттың құрамындағы атомдар бірінің орнын бірі басуы арқылы жүретін реакциясы -алмасу реакциясы деп аталады.

CuO +H₂SO₄ = CuSO₄ + H₂O

Термохимиялық

Реакцияның жылу эффекті көрсетілген химиялық реакциялар -термохимиялық теңдеулер деп аталады.

С + О₂ = СО₂ +402,24 кДж

6 тапсырма.

Азот топшасындағы элементтер қатарын көрсетіңіз.

N

O

Bi

Na

P

K

H

N

As

6 тапсырма жауабы

N

P

As

7 тапсырма

KNO₃

N₂O₅

NO

HNO₃

HNO₂

HNO₂

NaNO₃

N₂

KNO₂

7 тапсырма жауабы

KNO₃

N₂O₅

NO

HNO₃

HNO₂

HNO₂

NaNO₃

N₂

KNO₂

8 тапсырма.

Таза заттарды дөнгелетіп көрсетіңіз;

Күкірт

Қант

Кофе

Алтын

Дәрумен

Спирт

Темір

Кұм

Сүт

8 тапсырма жауабы.

Күкірт

Қант

Кофе

Алтын

Дәрумен

Спирт

Темір

Кұм

Сүт

9 тапсырма

№

Заттар

Жауаптары

1

N₂, H₂O₂, H₂SIO₃, Cu₃(P₄O)₂

2

CI_2, C₂H₆ H₂SO₄, Cr₃(OH)₃

3

P₄ , C₆H₆ , H₂CO₃ , Ca₃(PO₄)₂

4

S₈ ,P₂ O₅ , HCIO₄ , Cr₃(SO₄ )₃

5

O_2, Na₂O, C₂N₄

6

CO_2, CaCO₃

7

H_2, N₂

8

MgO, Br₂

9

C₂H_{2 ,} I₂

9 тапсырма жауабы.

№

Заттар

Жауаптары

1

N₂, H₂O₂, H₂SIO₃, Cu₃(P₄O)₂

2

CI_2, C₂H₆ H₂SO₄, Cr₃(OH)₃

3

P₄ , C₆H₆ , H₂CO₃ , Ca₃(PO₄)₂

4

S₈ ,P₂ O₅ , HCIO₄ , Cr₃(SO₄ )₃

5

O_2, Na₂O, C₂N₄

6

CO_2, CaCO₃

7

H_2, N₂

8

MgO, Br₂

9

C₂H_{2 ,} I₂

10тапсырма

Мына берілген заттар қанша молъден тұрады?

№

Заттың массасы

Жауабы

1

12г NaCI

2

8г FeS

3

22г MgCI₂

4

27г KNO₃

5

6г CO₂

6

4г CO₂

7

10г H₂0

8

20г CuO

9

5г BaCI₂

10 тапсырма жауабы:

№

Заттың массасы

Жауабы

1

12г NaCI

2

8г FeS

3

22г MgCI₂

4

27г KNO₃

5

6г CO₂

6

4г CO₂

7

10г H₂0

8

20г CuO

9

5г BaCI₂

11тапсырма

№

Заттар

1

0,3 моль О₂

1,5моль KNO₃

2

0,4моль N₂

1,4моль NaNO₃

3

0,2моль CI₂

1,3моль BaSO₄

4

0,5моль F₂

1,6моль CaCO₃

5

0,2моль N₂

1,7моль CaSIO₃

6

1моль O₂

0,5моль H₂O

7

2моль Br₂

1,5моль CaSO₄

8

1,5моль N₂

1моль MgCO₃

9

1,2моль H₂

0,5моль Mno₂

11 тапсырма тапстырма

№

Заттар

1

0,3 моль О₂

1,5моль KNO₃

2

0,4моль N₂

1,4моль NaNO₃

3

0,2моль CI₂

1,3моль BaSO₄

4

0,5моль F₂

1,6моль CaCO₃

5

0,2моль N₂

1,7моль CaSIO₃

6

1моль O₂

0,5моль H₂O

7

2моль Br₂

1,5моль CaSO₄

8

1,5моль N₂

1моль MgCO₃

9

1,2моль H₂

0,5моль Mno₂

Қышқылдар

Оттекті

Оттексіз

1 негізді

2 негізді

3 негізді

Зат бөлшектерінің саны, массасы ,көлемі мен зат мөлшері арасындағы негізгі қатынастар

Белгілі шама

Зат мөлшерін есептеу формулалары

Белгісіз шамаларды табу формулалары

m

n

N

n=m/M

n=V/V_M

n=N/N_A

N=nN_A N=nN_A

V=nV_M

V=nV_M

m=nM

m=nM

Мұнда: m-масса, n-зат мөлшері, N-бөлшектер саны, N_А-Авогадро тұрақтысы, V-көлем, V_M -молярлық көлем, М-молярлық масса.

14 тапсырма

ҚАСИЕТТЕРІ

F(fluorum)

Br(broumum)

J(jodum)

Грек тілінен аударғанда

бүлдіргіш

сасық

күлгін

Агрегаттық күйі түсі

Газ сары-жасыл

Сұйық қызыл-күрең

Қатты қара-+сұр

Балқу t

-219.7

-7.2

113.6

Қайнау t

118.2

59.2

185.5

Ашылу тарихы

1886 ж. А.МУАССАН

1826ж. Ж.БАЛАР

1811 ж. Б.КУРТУАТ

15 тапсырма

ҚОЛДАНЫЛУЫ

Фотор

Бром

Йод

-фоторопласт алуға;

-тоңазытқыш заттар;

-өсімдік зиянкесін өлтіретін препораттар;

-суда фоторлар;

-медицинада

-бензинге қоспалар алуда;

-фотосуреттерді жасауда;

-антидетонатор (автокөліктерде мотордағы дыбысты азайтатын сұйық зат;

-медицинада;

-түсті суреттер мен бояғыштар алуда;

-ас тұзын дайындау;

ТАБИҒАТТА КЕЗДЕСУІ

Фотор

Бром

Йод

Табиғатта бос күйінде кездеспейді Қосылыстар түрінде 8,5 % таралған .

-KBr-MgBr₂ - H₂O (

-KIO₃ (йод)

-KIO₄ (периодан) күйінде Чили мен Боливияда кездеседій.