Учителю
Сабақ жоспары 9 11 сынып

Сабақ жоспары 9 11 сынып

Автор публикации: ЕЛЕУБАЙ Б.Т.

Дата публикации: 14.04.2016

Краткое описание:

предварительный просмотр материала

Байменова М.Б.

Химия 11 «А» сынып

Күні : 22.01.13.уақыты

Білімділік мақсаты:

дамытушылық:

тәрбиелік:

Оқушыларға карбон қышқылдарының қасиеттері классификациясы, номенклатурасы, изомериясы, карбон қышқылдарының алынуы,карбоксил тобының құрылысы туралы білімді қалыптастыру;

карбон қышқылдарының гомологтарының формуласын,изомерлерінің формуласын құру, карбон қышқылдарын жүйелік номенклатура бойынша атау, карбон қышқылдарын жіктей білу білім-білік дағдыларын жетілдіру, есте сақтау қабілеттерін дамыту,сөздік қорын молайту.

сабақ уақытын бағалауға үйрету,еңбекқорлыққа және пәнге қызығушылығын арттыру.

Сабақ типі:

жаңа сабақ

Сабақ өткізілу түрі:

мұғалімнің түсіндіруі (ауызша), кітаппен өз бетінше жұмыс ,жаттығулар орындау,тәжірибе жасау.

Ұйымдастыру

кезеңі:

(Сабақтың мақсаты мен кезеңдерін анықтау.)

-сабақта қалыпты жұмыс істеуге мүмкіндік жасау ;

-оқушыларды психологиялық дайындау.

Амандасу.Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.Оқушылардың көңілін сабаққа аудару.Сабақтың жалпы мақсатын ашу ,оны өткізу жоспарын көрсету.

Үй тапсырмасын тексеру кезеңі:

Сабақтың білімділік мақсаты:

-үй тапсырмасының дұрыс, толық орындалғанын тексеру ;

-білімдеріндегі кеткен кемшіліктерді,тапсырма орындау барысында қиындықтарды анықтау ;

-кеткен кемшіліктерді жою.)

1.Жазбаша үй тапсырмасын тексеру (кімнің семинар сабағынан қалған сұрақтар бойынша сұрақтары бар)

5-7

Оқушыларды білімді ,саналы және белсенді түрде меңгеруге дайындау кезеңі:

1.Сабақ тақырыбын хабарлау.Оқушылармен біріге отырып сабақ мақсатын айқындау.

Жаңа материалды оқып үйренудің практикалық қажеттілігін көрсету. Оқушылардың алдына оқу проблемасын қою.Білімді жаңғырту. (Актуализация )

Білімділік міндеттері: .

-оқушылардың білім алуға деген ынта-ықыласын жұмылдыру.

-оқушыларды білім алудың мақсаттарын анықтауға;

- оқушылардың материалды бір мезгілде қабылдауы ,ой қорытындыларын жасауы,жалпылай және жүйелей білуі.

2.Оқыту проблемалары:

1.Білімді жаңғырту:

Карбон қышқылдары

Фронталды сұрақтар:

Гомологтар деген не? Изомерлер деген не?
Қандай заттар бейорганикалық қышқылдар деп аталады?
Мысал келтіріңдер.

Жаңа сабақты түсіндіру кезеңі:

Білімділік міндеттері:

Берілген материалды оқушылардың қабылдауын есте сақтауын қамтамасыз ету;

- оқушылардың білімді қабылдауына,алған білімнен қорытынды шығаруға,жүйелеуге қажетті түрлі әдіс -тәсілдерді үйрету;

- оқушылардың білімді қайта жаңғырту әдістерін қабылдауы;берілген оқу материалын өз бетінше ұғынуға ,түсініктерді ,заңдарды, анықтамаларды философиялық тұрғыдан түсінуге көмек жасау.

А) анықтама:Молекуласында бірнемесе бірнеше карбоксил( СООН) тобы бар көмірсутек туындыларын карбон қышқылы деп атаймыз. карбоновыми кислотами. Карбон қышқылдарының жалпы формуласы R(СООН). Карбон қышқылдары қаныққан ( C_nH_2n+1COOH ),қанықпаған (C_nH_2n-1COOH) ароматты - 20кесте(200 бет)

Б) номенклатурасы және изомериясы:

Халықаралык атау бойынша сәйкес көмірсутек атауына қышқылы сөзін жалғаймыз ,карбоксил тобы жақын тұрған жердегі еңұзын көмірсутек тізбегінен бастап нөмірлейміз,карбон қышқылы тривиальдыатау алғашқы пайда болуымен байланысты аталады.Мысалы: құмырсқа қышқылы құмырсқада болады.

Карбон қышқылдарының изомериясыкөміртегі қаңқасының құрылысыбойыншакласаралық изомерлері болады. Карбон қышқылдарының бастапқы үшеуінде көміртегі қаңқасыныңизомерлері болмайды.

В).Карбоксил тобының құрылысы:

Карбоксил тобы құрамындағы карбонил және гидроксил топтарының барлық байланыстары полюсті.Карбонил тобында электрон тығыздығы көміртек атомынан оттекке қарай ығысқандықтан, көміртек ішінара оң зарядталады.Орнын толтыру үшін ол гидроксил тобындағы оттектің жұп электронын өзіне қарай тартады. Сондықтан О-Н тобындағы байланыс әлсірейді де сутек атомы қозғалғыш келеді.

δ +О δ-

R - C

О H

мен байланысқан атомдар бір жазықтықта жатады,арасындағы бұрыш 120. С=О байланыс ұзындығыС-О байланыс ұзындығымен салыстырғанда қысқа. Қос байланыс полюстенген.Неге? (электртерістілікпен байланыстырыңдар). Электрондық тығыздық электртерістігі жоғары атом оттекке қарайығысады, сондықтан оттек ішінара теріс зарядқа ие болады:

1. Карбон қышқылдарының алынуы.

Өндірісте көп мөлшерде алифатты монокарбон қышқылдары синтезделеді.алкандардың тотығуы:

СН3-СН2-СН2-СН3+2,5О2---2СН3-СООН+Н2О

МГУ профессоры Николай Маркович Имануэль алды

қатты алкандардың тотықтырудың практикалық маңызы бар (парафиндер).

Б) алкендердің тотығуы:

Тармақтармаған алкенде қос байланыс бар жерден тотығып карбон қышқылдарын түзеді:

СН3-СН==СН-СН3 +4О ---- 2СН3СООН

В)біріншілік спирттер мен альдегидтердің тотығуы:

О О

R -СН2-ОН------ R-С ------R---С

Н О-Н

Тотықтырғыш ретінде калий перманганатынемесе бихроматы ерітіндісі,хром (6) оксидінің күкірт қышқылындағы ерітіндісі.

нитрилдердіңгидролизі (бұл әдіс көмірсутек тізбегін бір атомға ұзартады);

алкендердің СО мен әркекеттесуі

R -СН=СН2+СО+Н2О----

-- R -СН2 -СН2---СООН

эфирлерді карбонилдеу :

R-ОН +СО ---R-СООН

Карбонқышқылдарының қолданылуы

Құмырсқа қышқылы тотықсыздандырғыш ретінде қолданылады,медицинада- құмырсқа спирті (1,25% құмырсқа қышқылыныңспирттегі ерітіндісі)

Сірке қышқылы бояулар алу үшін қолданылады, , медициналық препараттар,күрделіэфирлер, ацетатты талшық алу өндірісінде қоладнылады.Үйде көкөністерді консервілеуде, дәмдеуіштер ретінде қолданады.

15-20

Жаңа сабақты қалай қабылдағанын

алғашқы тексеру кезеңі:

Білімділік мақсаты:

1. - оқылған материалды оқушылардың дұрыс меңгергенін анықтау;

-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау;

- кеткен кемшілікті жою жұмыстары; -

1.АТТАРЫ БЕРІЛГЕН КАРБОН ҚЫШҚЫЛДАРДЫҢ ФОРМУЛАСЫН жазыңдар:

А)3-метил гексанқышқылы

Б)2-метил-2-хлор-майқышқылы

В)2,3-диметилпентанқышқылы

Г)2,2,3,4-тетра метилгептанқышқылы

2.(Г)Жағдай үшін изомерлердің формуласынжазыңдар.

3.Мына қышқылдарға атау беріңдер:

4.Қай қышқыл күштірек :сірке немес құмырсқа қышқылы

Білімді қорытындылау және жүйелеу:

-тапсырмаларды оқушылар өз бетінше орындайтындай дәрежеге жеткізу;

-оқушылар білімі мен сыныптың ерекшелігіне қарай отырып тапсырманың күрделілігін анықтау;

2.фронталды әңгімелесу:

Карбон қышқылдары-бұл…

Карбон қышқылдарын халықаралық номенклатура бойынша....

Карбон қышқылдарын тривиалды номенклатура бойынша .....

Білімді тексеру және өз бетінше тексеру кезеңі:

-оқушылардың өтілген материалды қаншалықты дұрыс меңгергенін анықтау;

Оқушылардыңіс-әрекеті мен біліміндегі олқылықтарды анықтау.Кеткен олқылықтардың себебін анықтау.

-оқушылардың өзін -өзі бағалау қабілеттерін дамытуға жағдай жасау

Жаттығуды тексеру.

Үй тапсырмасын беру кезеңі:

Білімділік міндеттері:

-оқушыларға үй тапсырмасының берілу мақсаты ,мазмұны шығарылу жолы түсінікті болуын қамтамасыз ету

1. Үй тапсырмасын орындауға берілетін нұсқаулар.

Параграф 10.1-10.2оқу,1-5 жатт.жазбаша (211бет). 24 кесте(196бет) - оқу

2.Дәптерге жазғандарын тексеру .

Сабақ қорытындысын шығару кезеңі.

- жекелеген оқушылар мен сынып жұмысына баға беру.Сабақтың кемшілігі мен қорытындысын шығару. Баға қою.

Рефлексия кезеңі:

Білімділік міндеттері:

-оқушы мен мұғалім арасындағы дұрыс қарым қатынасты тудыру.

-оқушылардыңөзін өзі басқару және басқа адамдармен дұрыс қарым -қатынас принципін үйрету.

Жоспарланғаннәти-же:

Карбонкарбондарының формулаларын, изомерлерін құрастыра білу.

Жаңа ұғымдар:

Карбоксил тобы, карбон қышқылы

Химиядан сабақ жоспары Пән мұғалімі

Сыныбы - 11(Ж) сабақ реті: күні________

уақыты

Білімділік мақсаты:

дамытушылық:

тәрбиелік:

Оқушыларға карбон қышқылдарының қасиеттері туралы білімді қалыптастыру;

карбон қышқылдарының гомологтары , изомерлерінің формуласын құрастыру,химиялық қасиеттері мен алынуын сипаттайтын реакция теңдеулерін құрастыру,түсіндіре білу білім және дағдыларын жетілдіру;

талдау,жүйелеу дағдыларын қалыптастыра отырып дамыту,есте сақтау қабілеттерін дамыту,сөздік қорын молайту

сабақ уақытын бағалауға үйрету,еңбекқорлыққа және пәнге қызығушылығын арттыру.

Сабақ типі:

Жаңа сабақ. беру

Сабақ өткізілу түрі:

Мұғалімнің ауызша түсіндіруі, кітаппен өз бетінше жұмыс істеу,жаттығулар орындау,тәжірибе көрсету.

Құралдар мен реактивтер:

интерактивті тақта, пробиркалар, стеарин балауызы, сабын,тұз қышқылының ерітіндісі, 9-ЕТЖ-6, 11-ЕТЖ-1, гранулы цинк түйіршіктері, кальций оксиді, мыс гидроксиді, сірке қышқылының ерітіндісі

Ұйымдастыру

кезеңі:

(Сабақтың мақсаты мен кезеңдерін анықтау.)

-сабақта қалыпты жұмыс істеуге мүмкіндік жасау ;

-оқушыларды психологиялық дайындау.

1-2

Үй тапсырмасын тексеру кезеңі:

Сабақтың білімділік мақсаты:

-үй тапсырмасының дұрыс, толық орындалғанын тексеру ;

-білімдеріндегі кеткен кемшіліктерді,тапсырма орындау барысында қиындықтарды анықтау ;

-кеткен кемшіліктерді жою.

Айналым бойынша берілген тапсырманы тексеру.

5-7

Оқушыларды білімді ,саналы және белсенді түрде меңгеруге дайындау кезеңі:

1.Сабақ тақырыбын хабарлау.Оқушылармен біріге отырып сабақ мақсатын айқындау.

Білімділік міндеттері: .

-оқушылардың білім алуға деген ынта-ықыласын жұмылдыру.

-оқушыларды білім алудың мақсаттарын анықтауға;

- оқушылардың материалды бір мезгілде қабылдауы ,ой қорытындыларын жасауы,жалпылай және жүйелей білуі.

2.Оқыту проблемалары:

Карбон қышқылдарының қасиеттері.

1.Білімді жаңғырту:

1 . 11-ЕТЖ-1 жаттығулар орындау

№7-74 - 7-80

7-74құмырсқа қышқылы, 2-этил-4 метил-пентан қышқылы, пропан қышқылы, 3,3 -диметилбутаналь, гексан қышқылы.

7-79

1 и 5, 2,3,4,6

2. ТМ бойынша орындау 9-ЕТЖ-6 ( бірнеше оқушы)

3-4

Жаңа сабақты түсіндіру кезеңдері:

Білімділік міндеттері:

Берілген материалды оқушылардың қабылдауын есте сақтауын қамтамасыз ету;

- оқушылардың білімді қабылдауына,алған білімнен қорытынды

шығаруға,жүйелеуге қажетті түрлі әдіс -тәсілдерді үйрету;

оқушылардың білімді қайта жаңғырту әдістерін қабылдауы;берілген оқу материалын өз бетінше ұғынуға ,түсініктерді ,заңдарды, анықтамаларды философиялық тұрғыдан түсінуге көмек жасау.

1.Мұғалімнің аызша түсіндіруі

Карбон қышқылдарының химиялық қасиеттері.

1. Металдармен әрекетесуі

2CH₃COOH+Ca(CH₃COO)₂Ca+H2

2. Металл оксидтеріменәрекетесуі

2CH₃COOH+CaO----(CH3COO)₂Ca+H2O

3. Нейтралдануреакциясы

2CH₃COOH+Ca(OH)₂------(CH₃COO)₂Ca+2H₂O

4.Тұздарменәрекетесуі

2CH₃COOH+CaCO₃------(CH₃COO)₂Ca+H₂O+CO₂

5.Галогенагентінің әсері

6. Этерификацияреакциясы

CH₃COOH+HOСH₂CH_{3---------------}CH₃COOC₂H₅+H₂O

7.Қышқылдарды галогендеу

CH₃COOH+Br₂CH₂BrCOOH

Өндірісте көп мөлшерде алифатты монокарбон қышқылдары синтезделеді.

2. Табиғатта кездесуі:

1. параграф 10.4 өз бетінше оқу (нашар үлгерушілермен жұмыс)

Құмырсқа қышқылы: құмырсқада,қалақайда. Сірке қышқылы тамақ өнімдері,шірігенде ашығанда пайда болады.

3. Карбон қышқылдарыныңфизикалық және химиялық қасиеттері:

А)карбоксил тобындағы О-Н-байланыстың үзілуі арқылы жүретін реакциялар (диссоциациялану)

R---С

О------Н

Б).карбоксил тобындағы О-Н-байланыстың үзілуі арқылы жүретін реакциялар (күрделі эфирлердің тотықсыздану реакциясы)

R---С

ОН

В).декарбоксилдеу,мысалыэлектролиз: R------СООН:

СН3СООН------СН4 + СО2

Г) радикалдың а- көміртег іатомы бойынша жүретін реакциялар , мысалыа- галогенокарбон қышқылының түзілуі:

R----СН2----С

ОН

Диссоциация:

СН3СООН-------СН3СОО^- + Н⁺ (индикаторға әсері - лимон,алма кесегін алу)

Металлдармен кальций

2 CН3СООН + Zn----- (CН3СОО)2Zn + Н2

Кальций оксидімен кальций :

2 CН3СООН + Са----- (CН3СОО)2Са + Н2 (қышқылда ериді)

Этерификация реакциясы:

CН3СООН + С2Н5ОН----- CН3СООС2Н5 +НО

15-20

Жаңа сабақты қалай қабылдағанын

алғашқы тексеру кезеңі:

Білімділік мақсаты:

1. - оқылған материалды оқушылардың дұрыс меңгергенін анықтау;

-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау;

- кеткен кемшілікті жою жұмыстары;

11-ЕТЖ-1мен жұмыс істеу № 7--85

2-3;

Білімді қорытындылау және жүйелеу:

-тапсырмаларды оқушылар өз бетінше орындайтындай дәрежеге жеткізу;

-оқушылар білімі мен сыныптың ерекшелігіне қарай отырып тапсырманың күрделілігін анықтау;

№8-10 жаттығу орындау(211 бет)

Дәптерге жазу.

6-7

Білімді тексеру және өз бетінше тексеру кезеңі:

-оқушылардың өтілген материалды қаншалықты дұрыс меңгергенін анықтау;

Оқушылардыңіс-әрекеті мен біліміндегі олқылықтарды анықтау.Кеткен олқылықтардың себебін анықтау.

-оқушылардың өзін -өзі бағалау қабілеттерін дамытуға жағдай жасау.

Жаттығуды тексеру .

3-4

Үй тапсырмасын беру кезеңі:

Білімділік міндеттері:

-оқушыларға үй тапсырмасының берілу мақсаты ,мазмұны шығарылу жолы түсінікті болуын қамтамасыз ету

1. Үй тапсырмасын орындауға берілетін нұсқаулар.

Параграф 10.2-10.4 -оқу, жатт.11,12 - жазбаша орындау. (211 бет)

1-2

Сабақ қорытындысын шығару кезеңі.

- жекелеген оқушылар мен сынып жұмысына баға беру.Сабақтың кемшілігі мен қорытындысын шығару. Баға қою.

1-2

Рефлексия кезеңі:

Білімділік міндеттері:

-оқушы мен мұғалім арасындағы дұрыс қарым қатынасты тудыру.

-оқушылардыңөзін өзі басқару және басқа адамдармен дұрыс қарым -қатынас принципін үйрету.

1-2

Химиядан сабақ жоспары Пән мұғалімі

Сыныбы - 11 сабақ реті: күні________

уақыты

Білімділік мақсаты:

дамытушылық:

тәрбиелік:

Оқушыларға карбон қышқылдарының жеке өкілдері және қолданылуы туралы білімді қалыптастыру;

Құмырсқа қышқылы мен сірке қышқылының изомерлерінің формуласын құрастыру,химиялық қасиеттері мен алынуын сипаттайтын реакция теңдеулерін құрастыру,түсіндіре білу білім және дағдыларын жетілдіру;

талдау,жүйелеу дағдыларын қалыптастыра отырып дамыту,есте сақтау қабілеттерін дамыту,сөздік қорын молайту

сабақ уақытын бағалауға үйрету,еңбекқорлыққа және пәнге қызығушылығын арттыру.

Сабақ типі:

Жаңа сабақ. Беру

Сабақ өткізілу түрі:

Мұғалімнің ауызша түсіндіруі, кітаппен өз бетінше жұмыс істеу,жаттығулар орындау,тәжірибе көрсету.

Құралдар мен реактивтер:

1.Ұйымдастыру

кезеңі:

(Сабақтың мақсаты мен кезеңдерін анықтау.)

-сабақта қалыпты жұмыс істеуге мүмкіндік жасау ;

-оқушыларды психологиялық дайындау.

1-2

Үй тапсырмасын тексеру кезеңі:

Сабақтың білімділік мақсаты:

-үй тапсырмасының дұрыс, толық орындалғанын тексеру ;

-білімдеріндегі кеткен кемшіліктерді,тапсырма орындау барысында қиындықтарды анықтау ;

-кеткен кемшіліктерді жою.

Айналым бойынша берілген тапсырманы тексеру.

5-7

Оқушыларды білімді ,саналы және белсенді түрде меңгеруге дайындау кезеңі:

1.Сабақ тақырыбын хабарлау.Оқушылармен біріге отырып сабақ мақсатын айқындау.

Білімділік міндеттері: .

-оқушылардың білім алуға деген ынта-ықыласын жұмылдыру.

-оқушыларды білім алудың мақсаттарын анықтауға;

- оқушылардың материалды бір мезгілде қабылдауы ,ой қорытындыларын жасауы,жалпылай және жүйелей білуі.

2.Оқыту проблемалары:

Карбон қышқылдарының жеке өкілдері мен алынуы.

1.Білімді жаңғырту:

1.Карбон қышқылдарының алынуы.

2. Қасиеттері

Диссоциациясы:

СН3СООН-------СН3СОО + Н (индикаторға әсері - лимон,алма кесегін алу)

Металлдармен кальций әрекеттесуі

2 CН3СООН + Zn----- (CН3СОО)2Zn + Н2

Кальций оксидімен:

2 CН3СООН + Са----- (CН3СОО)2Са + Н2 (қышқылда ериді)

Кальций гидроксидімен:

2 CН3СООН + Са(ОН)2----- (CН3СОО)2Са + Н2О (тұнба ериді)

Этерификация реакциясы:

CН3СООН + С2Н5ОН----- CН3СООС2Н5 +НОН

3-4

Жаңа сабақты түсіндіру кезеңдері:

Білімділік міндеттері:

Берілген материалды оқушылардың қабылдауын есте сақтауын қамтамасыз ету;

- оқушылардың білімді қабылдауына,алған білімнен қорытынды

шығаруға,жүйелеуге қажетті түрлі әдіс -тәсілдерді үйрету;

оқушылардың білімді қайта жаңғырту әдістерін қабылдауы;берілген оқу материалын өз бетінше ұғынуға ,түсініктерді ,заңдарды, анықтамаларды философиялық тұрғыдан түсінуге көмек жасау.

1.Мұғалімнің ауызша түсіндіруі

1. Құмырсқа қышқылы

Құмырсқа қышқылы: құмырсқада,қалақайда. Сірке қышқылы тамақ өнімдері,шірігенде ашығанда пайда болады. НСООН

Алынуы

СО+NaOH---HCOONa

HCOONa+H₂SO₄----NaH SO₄+ НСООН

НСООН+Ag₂O---- Н₂СО₃+2 Ag

Құмырсқа қышқылы құрамында альдегид тобы болғандықтан, альдегидтерге тән реакцияға түсіп,күшті тотықсыздандырғыш қасиет көрсетеді.

Сірке қышқылы

Сірке қышқылы өткір иісті суда жақсы еритін,түссіз сұйықтық.

Сусуз сірке қышқылын мұзды сірке қышқылыдеп атайды. Себебі 16⁰С қатады.

СН₃СООН

20-22

Жаңа сабақты қалай қабылдағанын

алғашқы тексеру кезеңі:

Білімділік мақсаты:

1. - оқылған материалды оқушылардың дұрыс меңгергенін анықтау;

-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау;

- кеткен кемшілікті жою жұмыстары;

11-ЕТЖ-1мен жұмыс істеу № 7--85

2-3

Білімді қорытындылау және жүйелеу:

-тапсырмаларды оқушылар өз бетінше орындайтындай дәрежеге жеткізу;

-оқушылар білімі мен сыныптың ерекшелігіне қарай отырып тапсырманың күрделілігін анықтау;

№8-10 жаттығу орындау(211 бет)

Дәптерге жазу.

6-7

Білімді тексеру және өз бетінше тексеру кезеңі:

-оқушылардың өтілген материалды қаншалықты дұрыс меңгергенін анықтау;

Оқушылардыңіс-әрекеті мен біліміндегі олқылықтарды анықтау.Кеткен олқылықтардың себебін анықтау.

-оқушылардың өзін -өзі бағалау қабілеттерін дамытуға жағдай жасау.

Жаттығуды тексеру .

3-4

Үй тапсырмасын беру кезеңі:

Білімділік міндеттері:

-оқушыларға үй тапсырмасының берілу мақсаты ,мазмұны шығарылу жолы түсінікті болуын қамтамасыз ету

1. Үй тапсырмасын орындауға берілетін нұсқаулар.

Параграф 9.7-оқу, жатт.11,12 - жазбаша орындау. (211 бет)

1-2

Сабақ қорытындысын шығару кезеңі.

- жекелеген оқушылар мен сынып жұмысына баға беру.Сабақтың кемшілігі мен қорытындысын шығару. Баға қою.

1-2

Химиядан сабақ жоспары Пән мұғалімі

Сыныбы - 11 сабақ реті: күні________

уақыты

Білімділік мақсаты:

дамытушылық:

тәрбиелік:

Оқушыларға бір негізді қанықпаған карбон қышқылдарыныңжеке өкілдерінің кездесуі,алыну әдістері,қасиеттері туралы білімді қалыптастыру;

бір негізді қанықпаған карбон қышқылдарының гомологтары , изомерлерінің формуласын құрастыру,химиялық қасиеттері мен алынуын сипаттайтын реакция теңдеулерін құрастыру,түсіндіре білу білім және дағдыларын жетілдіру;

талдау,жүйелеу дағдыларын қалыптастыра отырып дамыту,есте сақтау қабілеттерін дамыту,сөздік қорын молайту

сабақ уақытын бағалауға үйрету,еңбекқорлыққа және пәнге қызығушылығын арттыру.

Сабақ типі:

Жаңа сабақ. Беру

Сабақ өткізілу түрі:

Мұғалімнің ауызша түсіндіруі, кітаппен өз бетінше жұмыс істеу,жаттығулар орындау,тәжірибе көрсету. 11 -ТҚ-11

Құралдар мен реактивтер:

интерактивті тақта, ЕТЖ-1, 11 -ТҚ-11

1.Ұйымдастыру

кезеңі:

(Сабақтың мақсаты мен кезеңдерін анықтау.)

-сабақта қалыпты жұмыс істеуге мүмкіндік жасау ;

-оқушыларды психологиялық дайындау.

1-2

11.Үй тапсырмасын тексеру кезеңі:

Сабақтың білімділік мақсаты:

-үй тапсырмасының дұрыс, толық орындалғанын тексеру ;

-білімдеріндегі кеткен кемшіліктерді,тапсырма орындау барысында қиындықтарды анықтау ;

-кеткен кемшіліктерді жою.

Айналым бойынша берілген тапсырманы тексеру.

5-7

ІІІ.Оқушыларды білімді ,саналы және белсенді түрде меңгеруге дайындау кезеңі:

1.Сабақ тақырыбын хабарлау.Оқушылармен біріге отырып сабақ мақсатын айқындау.

Білімділік міндеттері: .

-оқушылардың білім алуға деген ынта-ықыласын жұмылдыру.

-оқушыларды білім алудың мақсаттарын анықтауға;

- оқушылардың материалды бір мезгілде қабылдауы ,ой қорытындыларын жасауы,жалпылай және жүйелей білуі.

2.Оқыту проблемалары:

Бір негізді қанықпаған карбон қышқылдары.

1.Білімді жаңғырту:

1 . 11-ЕТЖ-1 жаттығулар орындау.№ 7-90,7-91.№7-74 - 7-80 (176бет),

3-4

IV.Жаңа сабақты түсіндіру кезеңдері:

Білімділік міндеттері:

Берілген материалды оқушылардың қабылдауын есте сақтауын қамтамасыз ету;

- оқушылардың білімді қабылдауына,алған білімнен қорытынды

шығаруға,жүйелеуге қажетті түрлі әдіс -тәсілдерді үйрету;

оқушылардың білімді қайта жаңғырту әдістерін қабылдауы;берілген оқу материалын өз бетінше ұғынуға ,түсініктерді ,заңдарды, анықтамаларды философиялық тұрғыдан түсінуге көмек жасау.

1.Мұғалімнің ауызша түсіндіруі

Молекуласында қанықпаған көмірсутек радикалы мен байланысқан карбоксил тобы бар қосылыстарды , қанықпаған карбон қышқылдары деп атайды.

Қанықпаған карбон қышқылдарының жалпы формуласында қанықпаған көмірсутек радикалында бір қос байланыс болады.Сп Н2п-1 СООН

А).СН2==СН-СООН - акрил(пропен қышқылы)

Б). СН2==С-СООН - метакрилқышқылы (2-метил-пропенқышқылы)

СН3

В).С17Н33СООН -олеин қышқылы

Г). С17Н31СООН -линолейнқышқылы

Д).С17Н29СООН -линолин қышқылы

Изомериясы және номенклатурасы:

Қанықпаған карбон қышқылдарының изомериясы көмірсутек радикалының құрылысына, қос байланыс орнына, екеңістіктік құрылысына байланысты.Мысалы:

СН2==С-СООН - метакрил қышқылы (2-метил-пропенқышқылы)

СН3

СН3-СН==СН-СООН - бутен-2- қышқылы

СН2==СН-СН2-СООН - бутен-3- қышқылы

Кротон қышқылының 2 геометриялық изомері бар - цис- , транс-изомерлері:

Н-С---СООН Н-С---СООН

Н3С-С---Н Н-С---Н3С

трансбутен-2кротонқышқылы цисбутен-2- кротон қышқылы

Химиялық қасиеттері:

Қанықпаған карбон қышқылдарыныңхимиялық қасиеттері карбоксил тобы мен қос байланыс анықтайды,сондықтан карбон қышқылдарына тән реакцияларға түседі,нәтижесінде тұздар, ангидридтер, күрделі эфирлер түзеді. Сонымен бірге олар қосылу, полимерлену,тотығу реакцияларына да түседі.

Өткір иісті сұйықтық,эфирлері метилметакрилатты полимерлегенде полиметилметакрилат түзіледі, полиметилметакрилат, техникада органикалық шыны

немесе плексиглас ретінде қолданылады.

Қанықпаған карбон қышқылдары

Олеин, линолейн екі қос байланысы бар,линолин қышқылы

үш қос байланысы бар

Екі негізді ароматтықышқылы

НООС-СООН -қымыздықнемесе этандион қышқылы

НООС-СН2--СООН -малон (пропандион) қышқылы кислота

НООС- СН2-- СН2--СООН -янтарқышқылы (бутандион)

Аромататты

С6Н5-СН-СООН - бензой қышқылы

С6Н5-СН2-СООН - фенолсіркеқышқылыһ

Екі негізді ароматтықышқылы

С6Н4(СООН)2 - фтал қышқылы

15-20

V.Жаңа сабақты қалай қабылдағанын

алғашқы тексеру кезеңі:

Білімділік мақсаты:

1. - оқылған материалды оқушылардың дұрыс меңгергенін анықтау;

-алғашқы берілген түсінікте кеткен кемшілікті анықтау;

- кеткен кемшілікті жою жұмыстары;

Кестемен жұмыс

2-3

VI.Білімді қорытындылау және жүйелеу:

-тапсырмаларды оқушылар өз бетінше орындайтындай дәрежеге жеткізу;

-оқушылар білімі мен сыныптың ерекшелігіне қарай отырып тапсырманың күрделілігін анықтау;

1.11-ЕТЖ-1мен жұмыс істеу№ 7-104, 7-108, 7-109

Дәптерге жазу.

6-7

VII.Білімді тексеру және өз бетінше тексеру кезеңі:

-оқушылардың өтілген материалды қаншалықты дұрыс меңгергенін анықтау;

Оқушылардыңіс-әрекеті мен біліміндегі олқылықтарды анықтау.Кеткен олқылықтардың себебін анықтау.

-оқушылардың өзін -өзі бағалау қабілеттерін дамытуға жағдай жасау.

Жаттығуды тексеру .

3-4

VIII.Үй тапсырмасын беру кезеңі:

Білімділік міндеттері:

-оқушыларға үй тапсырмасының берілу мақсаты ,мазмұны шығарылу жолы түсінікті болуын қамтамасыз ету

1. Үй тапсырмасын орындауға берілетін нұсқаулар.

Параграф 9.8 -оқу, жатт.11,12 - жазбаша орындау. (211 бет)

1-2

IX.Сабақ қорытындысын шығару кезеңі.

- жекелеген оқушылар мен сынып жұмысына баға беру.Сабақтың кемшілігі мен қорытындысын шығару. Баға қою.

1-2

Рефлексия кезеңі:

Білімділік міндеттері:

-оқушы мен мұғалім арасындағы дұрыс қарым қатынасты тудыру.

-оқушылардыңөзін өзі басқару және басқа адамдармен дұрыс қарым -қатынас принципін үйрету.

1-2

Химиядан сабақ жоспары Пән мұғалімі

Сыныбы - 11(Ж) сабақ реті: күні________

уақыты

Білімділік мақсаты:

дамытушылық:

тәрбиелік:

оқушыларғакөмірсутектер,спирттер, альдегидтер, карбон қышқылдарының химиялық қасиеттері, алынуы туралы білімді бекіту;

көмірсутектер,спирттер, альдегидтер, карбон қышқылдарының гомолог,изомерлерінің құрылымдық формуласын және алынуы мен химиялық қасиеттерін сипаттайтын реакция теңдеулерін құру дағдыларын жетілдіру, қалыптастыра отыр,олардың арасындағы генетикалық байланыс туралы білімді қалыптастыру; талдау,жүйелеу,қорытынды шығару құрылымдық формула және реакция теңдеулерін құру дағдыларын қалыптастыра отырып дамыту,есте сақтау қабілеттерін дамыту,сөздік қорын молайту.

сабақ уақытын бағалауға үйрету,еңбекқорлыққа және пәнге қызығушылығын арттыру.

Сабақ типі:

Жаңа сабақ.

Сабақ өткізілу түрі:

Мұғалімнің ауызша түсіндіруі, кітаппен өз бетінше жұмыс істеу,жаттығулар орындау.11-ТҚ-12, 11-ЕТЖ-1

Құралдар мен реактивтер:

интерактивті тақта, ТҚ-12, 11-ЕТЖ-1

1.Ұйымдастыру

кезеңі:

(Сабақтың мақсаты мен кезеңдерін анықтау.)

-сабақта қалыпты жұмыс істеуге мүмкіндік жасау ;

-оқушыларды психологиялық дайындау.

1-2

11.Үй тапсырмасын тексеру кезеңі:

Сабақтың білімділік мақсаты:

-үй тапсырмасының дұрыс, толық орындалғанын тексеру ;

-білімдеріндегі кеткен кемшіліктерді,тапсырма орындау барысында қиындықтарды анықтау ;

-кеткен кемшіліктерді жою.

Айналым бойынша берілген тапсырманы тексеру.

5-7

ІІІ.Оқушыларды білімді ,саналы және белсенді түрде меңгеруге дайындау кезеңі:

1.Сабақ тақырыбын хабарлау.Оқушылармен біріге отырып сабақ мақсатын айқындау.

Білімділік міндеттері: .

-оқушылардың білім алуға деген ынта-ықыласын жұмылдыру.

-оқушыларды білім алудың мақсаттарын анықтауға;

- оқушылардың материалды бір мезгілде қабылдауы ,ой қорытындыларын жасауы,жалпылай және жүйелей білуі.

2.Оқыту проблемалары:

Көмірсутектер, спирттер, альдегидтер, карбон қышқылдары арасындағы генетикалық байланыс

1.Білімді жаңғырту:

1.Фронталды сұрақтар:

Альдегидтер мен карбон қышқылдарын анықтайтын сапалық реакцияларды ата?
Көмірсутектердің тотығу реакциясы қалай жүреді?
Алкендер, алкиндер, алкадиендердің полимерлену реакциясы қалай жүреді?

3-4

VI.Білімді қорытындылау және жүйелеу:

-тапсырмаларды оқушылар өз бетінше орындайтындай дәрежеге жеткізу;

-оқушылар білімі мен сыныптың ерекшелігіне қарай отырып тапсырманың күрделілігін анықтау;

1. «Көмірсутектер, спирттер, альдегидтер, карбон қышқылдары арасындағы генетикалық байланыс» карточкаларды қолданып,тақырыбында дәптермен жұмыс:

(1 вариант):

1 нұсқа:

№1.

С12 КОН СиО Ад2О

СН4 ------СН3С1-----СН3ОН----------НСОН----------------НСООН

КС1 Си,Н2О 2Ад

№2.

С3Н6О2

Судағы ерітіндісі метилоранждың түсін қызыл түске өзгертеді; хлормен мынадай қосылыс түзеді С3Н5С1О2; натрий тұзымен этан түзіледі.

Пропан қышқылы индикатор метилоранждың түсін қызыл түске өзгертеді: С1-С1+СН3-СН2-СООН---------------НС1 + С1-СН2-СН2-СООН

СН3-СН2-СООNa + NaOH-----------C2H6 + Na2CO3

№3.

С2Н5Br

Бромэтан----------этанол-------------этан қышқылы

218 г х г 92г х г

С2Н5Br+ KOH --------- С2Н5OH + KBrС2Н5OH + O2 ---------------CH3COOH +Н2О

109г/м 46 г/м 46г/м 60 г/м

Х=92 грамм х=120 грамм

2.11-ЕТЖ-1 жұмыс жасау, № 7-106-7-113 (178)

7-106

НСООН + күміс оксиді---------Н2СО3 +2күміс

0,01моль 0,02моль

2,32 х= 2,16

232 2*108

7-107

12.20 г у л

2С6Н5-СООН + 17О2 ------- 14СО2 + 6Н2О

2* 122 г/м 17*22,4л/м

1.13,55 -100% у=12,2*17*22,4:2*122=19,04 литр

Х г -90 % х= 12,20 г

Жауап: жетеді

7-108

14250 г у г

2С17Н35СООН + Na2CO3 --------- 2С17Н35СООNa + CO2 + Н2О

106 2*306

15000 г - 100%

Х г ----95 % х= 14250 г

У= 82,27

VII.Білімді тексеру және өз бетінше тексеру кезеңі:

-оқушылардың өтілген материалды қаншалықты дұрыс меңгергенін анықтау;

Оқушылардыңіс-әрекеті мен біліміндегі олқылықтарды анықтау.Кеткен олқылықтардың себебін анықтау.

-оқушылардың өзін -өзі бағалау қабілеттерін дамытуға жағдай жасау

1.Жаттығуларды тексеру.

3-4

VIII.Үй тапсырмасын беру кезеңі:

Білімділік міндеттері:

-оқушыларға үй тапсырмасының берілу мақсаты ,мазмұны шығарылу жолы түсінікті болуын қамтамасыз ету

1. Үй тапсырмасын орындауға берілетін нұсқаулар.

2.Дәптерге жазғандарын тексеру .

Параграф 10.1 -10.5 -қайталау, 10.6 -оқу, №7-118-7-120 (ЕТЖ)

1-2

IX.Сабақ қорытындысын шығару кезеңі.

- жекелеген оқушылар мен сынып жұмысына баға беру.Сабақтың кемшілігі мен қорытындысын шығару. Баға қою.

1-2

Химиядан сабақ жоспары Пән мұғалімі

Сыныбы - 11(Ж) сабақ реті: күні________уақыты

уақыты

Білімділік мақсаты:

дамытушылық:

тәрбиелік:

Карбон қышқылдарының химиялық қасиеттері бойынша білімдерін бекіту; тәжірибе жасау білім-білік дағдыларын жетілдіру, карбон қышқылдарының химиялық қасиеттерін сипаттайтын реакция теңдеулерін құру білім-біліктіліктерін жетілдіру;

сабақ уақытын бағалауға үйрету,еңбекқорлыққа және пәнге қызығушылығын арттыру.

Сабақ типі:

Білімді бекіту сабағы

Сабақ өткізілу түрі:

Эксперимент жүргізу.

Құралдар мен реактивтер:

интерактивті тақта,сынауықтар,карточка нұсқау,құмырсқа қышқылының ерітіндісі, 2%-тік мыс сульфатының ерітіндісі, 10%-тік натрий гидроксидінің ерітіндісі,тұрғы, спирт шамы,сарамандық жұмыс дәптері.

1.Ұйымдастыру

кезеңі:

(Сабақтың мақсаты мен кезеңдерін анықтау.)

-сабақта қалыпты жұмыс істеуге мүмкіндік жасау ;

-оқушыларды психологиялық дайындау.

1-2

ІІІ.Практикалық жұмысты жүргізу кезеңі:

1.ТҚ. нұсқау беру.

2. Практикалық жұмысты орындау.

Карточка- нұсқауО

Н-С +2Си(ОН)2----2СиОН +2Н2О+ СО2

2СиОН-----Си2О +Н2О

Қорытынды:

Құмырсқа қышқылы- ерекше қышқыл,онда альдегидтік топ бар,сондықтан көмір қышқыл газына дейін тотығады:

НО-С --- СО2 +Н 2

Күшті тотықсыздандырғыш.

3.Схема бойынша дәптерге жазу.

4. Жұмыс орнын жинау.

3-4

Үй тапсырмасын беру кезеңі:

Параграф 10.1-10.4 - қайталау

1-2

Сабақ қорытындысын шығару:

Сабақты қорытындылау,практикалық жұмыс бойынша кеткен кемшіліктер.

1-2

20-22

Химиядан сабақ жоспары Пән мұғалімі

Сыныбы - 11(Ж) сабақ реті: күні________уақыты

уақыты

Білімділік мақсаты:

дамытушылық:

тәрбиелік:

Органикалық заттардың химиялық қасиеттері туралы алған білімдерін бекіту;

тәжірибе жасау білім-білік дағдыларын жетілдіру, химиялық қасиеттерін сипаттайтын реакция теңдеулерін құру білім-біліктіліктерін жетілдіру, талдай білу,есеп бере білу ,қорытынды жасау білу дағдыларын жетілдіру;

сабақ уақытын бағалауға үйрету,еңбекқорлыққа және пәнге қызығушылығын арттыру.

Сабақ типі:

Білімді бекіту сабағы

Сабақ өткізілу түрі:

Эксперимент жүргізу.

Құралдар мен реактивтер:

1.Ұйымдастыру

кезеңі:

(Сабақтың мақсаты мен кезеңдерін анықтау.)

-сабақта қалыпты жұмыс істеуге мүмкіндік жасау ;

-оқушыларды психологиялық дайындау.

1-2

ІІІ.Практикалық жұмысты жүргізу кезеңі:

1.ТҚ. нұсқау беру.

2. Практикалық жұмысты орындау.

Карточка- нұсқау

3.Схема бойынша дәптерге жазу.

4. Жұмыс орнын жинау.

3-4

Үй тапсырмасын беру кезеңі:

Параграф 10.1-10.4 - қайталау

Сабақ қорытындысын шығару:

Сабақты қорытындылау,практикалық жұмыс бойынша кеткен кемшіліктер.

20-22

Химиядансабақ жоспары Пән мұғалімі

Сыныбы - 11(Ж) сабақ реті: күні________

уақыты

Білімділік мақсаты:

дамытушылық:

тәрбиелік:

Оқушыларғаальдегидтер, карбон қышқылдарының номенклатурасы,изомериясы,құрылысы, қасиеттері, алынуы туралы білімді бекіту;

альдегидтер, карбон қышқылдарының гомолог,изомерлерінің құрылымдық формуласын және алынуы мен химиялық қасиеттерін сипаттайтын реакция теңдеулерін құру дағдыларын жетілдіру, қалыптастыра отыр,олардың арасындағы генетикалық байланыс туралы білімді қалыптастыру; талдау,жүйелеу,қорытынды шығару құрылымдық формула және реакция теңдеулерін құру дағдыларын қалыптастыра отырып дамыту,есте сақтау қабілеттерін дамыту,сөздік қорын молайту.

сабақ уақытын бағалауға үйрету,еңбекқорлыққа және пәнге қызығушылығын арттыру.

Сабақ типі:

Жаңа сабақ.

Сабақ өткізілу түрі:

Мұғалімнің ауызша түсіндіруі, кітаппен өз бетінше жұмыс істеу,жаттығулар орындау.11-ТҚ-12,13. 11-ЕТЖ-1

Құралдар мен реактивтер:

интерактивті тақта, 11-ЕТЖ-1, ТҚ-12, 13

1.Ұйымдастыру

кезеңі:

(Сабақтың мақсаты мен кезеңдерін анықтау.)

-сабақта қалыпты жұмыс істеуге мүмкіндік жасау ;

-оқушыларды психологиялық дайындау.

1-2

11.Үй тапсырмасын тексеру кезеңі:

Сабақтың білімділік мақсаты:

-үй тапсырмасының дұрыс, толық орындалғанын тексеру ;

-білімдеріндегі кеткен кемшіліктерді,тапсырма орындау барысында қиындықтарды анықтау ;

-кеткен кемшіліктерді жою.

1.Үй тапсырмасын өзара тексеру.Кеңесшілер көмегімен.

2. ТҚ-12,13 бойынша жұмыс істеу.

5-7

ІІІ.Оқушыларды білімді ,саналы және белсенді түрде меңгеруге дайындау кезеңі:

1.Сабақ тақырыбын хабарлау.Оқушылармен біріге отырып сабақ мақсатын айқындау.

Білімділік міндеттері: .

-оқушылардың білім алуға деген ынта-ықыласын жұмылдыру.

-оқушыларды білім алудың мақсаттарын анықтауға;

- оқушылардың материалды бір мезгілде қабылдауы ,ой қорытындыларын жасауы,жалпылай және жүйелей білуі.

2.Оқыту проблемалары:

1.Білімді жаңғырту:

1.Фронталды сұрақтар- (нашар үлгерушілермен):

1.Альдегидтер мен карбон қышқылдарына қандай қосылыстар жатады?

Жалпы формулаларын жазыңдар.

2.Сірке қышқылының электрондық формуласын жаз.

3. Молекулалық формуласы С5Н10О болатын барлық альдегидтердің құрылымдық формуласын бейнелеңдер.

4. Молекулалық формуласы С5Н10О болатын барлық карбон қышқылдарының құрылымдық формуласын бейнелеңдер (қалған оқушылар):

Мына заттардың өзара әрекеттесу реакция теңдеулерін жаз

сірке қышқылының с магниймен,

натрий гидроксидімен;

сірке альдегидінің алынуын,

метанальдың мыс гидроксидімен тотығуы

3-4

VI.Білімді қорытындылау және жүйелеу:

-тапсырмаларды оқушылар өз бетінше орындайтындай дәрежеге жеткізу;

-оқушылар білімі мен сыныптың ерекшелігіне қарай отырып тапсырманың күрделілігін анықтау;

11-ЕТЖ-1 бойынша жұмыс істеу:

VII.Білімді тексеру және өз бетінше тексеру кезеңі:

-оқушылардың өтілген материалды қаншалықты дұрыс меңгергенін анықтау;

Оқушылардыңіс-әрекеті мен біліміндегі олқылықтарды анықтау.Кеткен олқылықтардың себебін анықтау.

-оқушылардың өзін -өзі бағалау қабілеттерін дамытуға жағдай жасау

1.Жаттығуларды тексеру.

3-4

VIII.Үй тапсырмасын беру кезеңі:

Білімділік міндеттері:

-оқушыларға үй тапсырмасының берілу мақсаты ,мазмұны шығарылу жолы түсінікті болуын қамтамасыз ету

1. Үй тапсырмасын орындауға берілетін нұсқаулар.

2.Дәптерге жазғандарын тексеру .

1. 11-ЕТЖ-1 жұмыс жасау:

1-2

IX.Сабақ қорытындысын шығару кезеңі.

- жекелеген оқушылар мен сынып жұмысына баға беру.Сабақтың кемшілігі мен қорытындысын шығару. Баға қою.

1-2

Химиядан сабақ жоспары Пән мұғалімі

Сыныбы - 11 (Ж) сабақ реті: күні________

уақыты

Білімділік мақсаты:

дамытушылық:

тәрбиелік:

Оқушыларғаальдегидтер, карбон қышқылдарының номенклатурасы,изомериясы,құрылысы, қасиеттері, алынуы туралы білімдерін тексеру;

альдегидтер, карбон қышқылдарының гомолог,изомерлерінің құрылымдық формуласын және алынуы мен химиялық қасиеттерін сипаттайтын реакция теңдеулерін құру дағдыларын тексеру;

сабақ уақытын бағалауға үйрету,еңбекқорлыққа және пәнге қызығушылығын арттыру.

Сабақ типі:

Қорытындылау сабағы.

Сабақ өткізілу түрі:

Жазбаша бақылау жұмысы

Құралдар мен реактивтер:

Бақылау материалдары.

1.Ұйымдастыру

кезеңі:

(Сабақтың мақсаты мен кезеңдерін анықтау.)

-сабақта қалыпты жұмыс істеуге мүмкіндік жасау ;

-оқушыларды психологиялық дайындау.

1-2

Бақылау жұмысын орындау кезеңі:

Білімділік міндеттері:

1.материалдың сапалы меңгерілгенін анықтау;

Оқушылар білімі меніс әрекетіндегі кеткен кемшіліктерді анықтау.Анықталған кемшіліктердің себебін табу.;

-оқушылардың өздерінің қабілеттерін бағалау іс-әрекетін дамытуға мүмкіндік беру...

1.Жазбаша бақылау жұмысын орындау

3-4

VIII.Үй тапсырмасын беру кезеңі:

Білімділік міндеттері:

-оқушыларға үй тапсырмасының берілу мақсаты ,мазмұны шығарылу жолы түсінікті болуын қамтамасыз ету

1. Үй тапсырмасын орындауға берілетін нұсқаулар.

Параграф 9.1-10.6 - қайталау.

1-2

IX.Сабақ қорытындысын шығару кезеңі.

- жекелеген оқушылар мен сынып жұмысына баға беру.Сабақтың кемшілігі мен қорытындысын шығару. Баға қою.

1-2

⇧

⇩

скачать материал