Конспекты по казахскому языку на тему' Белоктар'

І.БЕЛОКТАР

Белоктар - амин қышқыддарынын қалдықтарынан қүралган, жоғары молекулалы, күрделі органикалық қосылыстар. Орі анизмдегі зат алмасу, жиырылу, тітіркену, өсіп-өну мүмкіндігі, маі«рия эрекетінің жогары формасы - ойланудың да иайда болуы белоктарга байланысты. Белоктардың эртүрлі болуы амии қышқылдарының полипептидтік тізбекіе белгілі бір тэртіпнен орналасуына (белоктын біріншілік қүрлысы), полипеитид тізбегінің ішіндегі амин қышқылдарынын қосымша, элсіз сутектік байданыстарына, (екінілілік қүрылысы), полипептидтік тізбектің: иоидық, дисульфидтік, сутектік байланыстар, іидрофебтық эрекетгесу, диполь - дииольдық эрекетіесу аркылы кеңістікіе орналасуі іна тэуелді.

Белсктардын манызы олардың сан алуан биологиялык міндетінде гана емес, оларды басқа қоректік заттармен алмастыруға келмейтіндігінде.

Адам организміндегі белоктардың есесін тағам қүрамындағы багалы компопснттермен толтыруга болады. Азық-түлік өпімлеріиің кәпшіліі інде 20-і а жуық амин қышқылдары болады.

Адам организмінде тамақ белоктары, протеаз жэпе пептидаз ферменттсрініц эсерімен, амин кышқылдарына дейіп ыдырайды, одан әрі қанга сіціп бүкіл организмге тарайды. Түзілген амин қышқылдарының бір белігі жана амин қышкылдарып түзеді, олардан белоктар синтезделеді. Ондай амип кышқылдары- алмастырылатын амин кышқылдары деп аталады. Ал, 8 амин қышқылдары- изолейцин, лейцин, лизин, метионин, фснилаланик, триптофаи, треонин, валии- адам организмінде басқа амин кышқмлдарынаи түзілс ..ім.йды, тек тагаммен келуі керек. Бүл-ілыастырылмайтын амин кышкылдары. Тагамдагы белок тек алмастырылмайтьчі амин кышкылдарынын қүрамын баланс жасап қоймай, тагы да алмастырылатын жэнс алмасгырылмайтын қышқылдардын бетглі қтгьшасын баланстауга қаж«^,\ ссбебі сощысыныц біразы өз міндетін атқаруға жүмсалуы мүмкін.

1.1. БЕЛОКТАРДЫҢ ЖІКТЕЛУІ

Белоктар скі үлкш топқа бөлінеді.

1. Протеиндер- жэй белоктар. 2. Протеидтер- күрделі белоктар.

ҚАРАПАЙЫМ, ЖӘЙ БЕЛОКТАР. (ПРОТЕИНДЕР)

Протеиндер амин қышқылдарының қалдығынан түрады.

1. Альбуминдер- суда жақсы ериді, түзды ерітінділсрде түнбаға түседі. Мысалы: бидай дэнінде- лейкозин.

2. Глобулиндер-суда ерімейді. Бүлар бүршақ түқымдас, майлы дақылдарда кездеседі.

3. Проламиндер- суда да, түзда да ерімейді, 60-80 % этил ениртіндс ериді. Астық түқымдастарда кездеседі.

4. Глютелиндер- әлсіз қышкыл мен сілті ерітіндісінді; ериді.

5. Протаминдер- еріііштігі глютелинге Жақын. қасисгі озгсше.

КҮРДЕЛІБЕЛОКТАР (иіротеидтер).

Күрделі белоктар қүрамына белоктар жәке белоксыз комьонентгер кіреді.Белоксыз компоненнтердін қасиетіне байланысты:

1. Нуклеонротеидтер

2. Фосфоиротеидтер

3. Гликопротеидтер

4. Липопротеидтер

5. Металлопротеидтеріе бөлінеді.

N1 ЖУМЫС

1.1 БЕЛОКТАРДЫ ҚЬШЩЫЛМЕН ШДРОЛИЗДЕУ.

Белоктардың гидролизді ыдырау реакциясы қышқылдық оргада нуклеофильді орын басу реакциясының механизмімен жүреді (S_Nu), Гидролиз нэтажесінде амнн қышқылдарынан басқа NH₃; H₂S бояулы өнімдер, гумин заттары түзілуі мүмкін.

Белокташ нептнд байланнсының гндролизін келесі схемамен көрсетуіе болады: пептндтік байлаиыс

~ С -NH- *"* >~^-NH~
II I

о он

он он о

! ф !<D //

->~С-NH₂~-»~ С ~+ H₂N --ңт-> ~ С +NH₂~
I і I

он он он

Жүмысты жүргізу тәртібі: Қажетп реактивтер: і.Жүмыртқа белоіының ерітіндісі немесе даяр белок гадролизаты.

2. Түзқыаіқыяы (р=1.19).

3. 10%-NaOH ерітікдісі.

4. І%-Си20₄ерітіндісі.

Көлемі 50 мл дөңгелех түнті колбага 20 мл жүмыртқа беяошның ерітіндісін жэне 5мл ковд. түз қышқылын қүяды, Колбаны ауа мүздатқышпен жауып, суыргыш шкафта 45 немесе 90 мин. қаЯнатады (вте жай қыздыру арқылы).

Түзілген гидролизатты бнурет реакциясының комегімен анықтайды.Ол үшін пробиркага түзілген гидролизатгыц' 5мл қүйып,10 ироцептгік NaOH ерітіндісімеи нейтралдайды (толық гидролизденгенде

Н-04-Н-.

» ~С- n11 -*

!

он