- Учителю
- Бейорганикалық химия 8 сарамандық жұмыс дәптері
Бейорганикалық химия 8 сарамандық жұмыс дәптері
|
«Қызылқой ЖОББМ»КММ. |
|
Сарамандық жұмыс. 8- сынып |
|
Аты- жөні:______________________________ |
жазира
01.09.2016
№ сарамандық жұмыс
Қапуіпсіздік техникасының ережелері. Зертханалық құрал - жабдықтармен жұмыс істеу тәсілдері.
Күні « «
Жұмыстың мақсаты:
-
Хими ялық кабиентте жұмыс кезінде қауіпсіздік техникасының ережелерін сақтау;
-
Зертханалық құрал - жабдықтармен танысу. Зертханалық штативиермен және қыздыру құралдарымен жұмыс істеу тәсілдері.
Құрал- жабдықтар:
Химиялық ыдыстар: сынауық, құты, стақандар, өлшеуіш цилиндр, отбақыраш, штатив, құйғы.
Жұмыстың барысы:
Тапсырма: химиялық ыдыстардың үлгілері.
спирт Атқаратын қызметі:
_______________________________________
_______________________________________
___________________________________________
Атқаратын қызметі:
_______________________________________
_______________________________________
___________________________________________
2тапсырма. Лабораториялық штатив ______________________________________
_______________________________________
___________________________________________
тапсырма: Атауларын жаз
___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Тапысрма. Сөйлемді аяқта:
-
Реактивтерді қолмен ........................................................................................................ болмайды.
-
Әсіресе...............................................................................................................................жұмыс істегенде абай болыңдар!
Қортынды:
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Баға:_______ ______________
Мұғалімнің қолы.
Ескерту.
____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Сарамандық жұмыс №
Ластанған ас тұзын тазарту.
Күні « «
Жұмыстың мақсаты:
-
Қоспа құрамындағы компанаенттер тұз бен құмның физикалық қасиетіне сүйене отырып, оларды тазарту әдістерін зерттеу.
Құрал- жабдықтар: стақан, сүзгі қағазы, таяқша, штатив, спирт шамы, су, ластанған ас тұзы.
Жұмыстың барысы:Ластанған ас тұзының судаға ертіндісі
Химиялық стақанға екі немесе үш қасық ластанған ас тұзын салыңдар.
Стақандағы ас тұзына 50-70 мл дистелденген су құйыңдар.
Еріту процесін тездету үшін, шыны таяқшамен араластырыңдар.
Сүзу
Қондырғыныны мына сурет бойынша орналастыр.
Қайта кристалдану
Стақандағы ертіндіні отбақырағышқа құйыңдар да тұрғының сақинасына бекітіңдер.
Спирт шамның жалынына баяу қыздырыңдар.
Ертіндінің шетінде кристалдар пайда бола бастағанда қыздыруды тоқтатыңдар.
Тапсырма : келессі кестені толтыр.
1. Ластанған тұзды дистильденген суда еріту.
.
Ас тұзы:
Құм ыдыстың
Біраз уақыттан соң ол
-
Сүзгі дайындау.
-
Лас тұз ерітінді сінен таза ерітінді алу.
Құмның бөлігі
Ал стаканыда
4. Таза ерітіндіден құрғақ тұз алу.
Ертіндінің ас тұзының мөлшері қанығуға жеткен кезде.
Не пайда болды?
Қандай түс?
Заттың аты
Қорытынды: _______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Баға:_______ ______________
Мұғалімнің қолы.
Ескерту._______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
ІҮ сарамандық жұмыс . Оттекті алу және оның қасиеттерін зерттеу.
Күні « «
Жұмыстың мақсаты:
-
Лабораториялық құралдармен жұмыс істеуді одан әрі жетілдіру. Қауіпсіздік техникасын сақтау ережесімен таныстыру.
-
Оттекті жинап алып, жинағандығын дәлелдеу;
-
Оттектің физикалық және химиялық қасиеттерімен таныстыру;
Құрал- жабдықтар: Оттегін жинау аппараты, металл тұрғы, сынауық ұста ғыш, спирт шам, газ жүретін түтігі бар тығын, сіріңке , кесек мақта, су құйыл ған химиялық стақан. калий перманганаты, име сымы бар тығын. темір қасық, күкірт, әкті су, жай қасық, екі сынауық, шыны тақташа.
(сурет бойынша құрал- жабдықтардың атауларын жаз)
Жұмыстың барысы:
Жұыстың І бөлімі: Оттекті алу ,оны танып, жинау.
Оттекті жинауға арналған құрылғыны құрастырып, жинаңдар; ол үшін сынауықтың көлемінің ¼ бөлігіне келетін калий перманганатын салыңдар, тұрғының қысқышына бекітіп, сынауықтың ауыз жағына түтілген мақтаны қойып, сынауықты газ жүретін түтігі бар тығынмен бекіт, оның герметикалығын тексеріңдер.
Бос сынауықты су құйылған стақанға салыңдар, газ өткізгіш түтіктің ұшын, бос сынауықтың ішіне жоғары қаратып қойып ұстаңдар.
Оттекті жинау үшін қандай әдіс қолдандыңдар, неліктен?
Жұыстың І І бөлімі:Оттекті анықтау
Алдын ала оттегі жиналған сынауықтың ауызын тығынмен бекітіп, оттектің жиналғандығын анықтау үшін сынауықтың ауызына сөніп бара жатқан шырпыны апарыңдар, не байқадыңдар? Оттегінің бар еккендігін қалай анықталады?
ЖұыстыңІІІ бөлімі: Оттегінің физикалық қасиетімен танысу.
Оттегінің қасиеттері сипаттаңдар, түсі, иісі, күйі, суға әсері.
Жұыстың ІҮ бөлімі:Оттегігің химиялық қасиетімен танысу.
Оттегі бар сынауыққа тұтанған көмірді салыңда, не байқалды? Неліктен?
Тапсырма: кестені толтыр.
Жұмыстың орындалысы
Не көрдің? Қажетті заттардың суреті.
Қорытындысын және тиісті реакция теңдеулерін жаз.
-
Оттегін алу және жинау;
Оттекті алуға қажетті құрылғы құрастыру. Қүрылғының герметикалығын тексеру
------------------------------------------
------------------------------------------
-----------------------------------------
------------------------------------------
--------------------------------------------
------------------------------------------
-----------------------------------------------
-------------------------------------------
-------------------------------------------
Оттекті алу: калий перманганатын қыздыру және оттегі бар екендігін дәлелдеу
-------------------------------------------
-------------------------------------------
--------------------------------------------
-----------------------------------------
------------------------------------------
-------------------------------------------
-------------------------------------------
Оттекті жинау;
Ауа ығыстыру арқылы,
Судың астында.
а
б
-------------------------------------------
-------------------------------------------
--------------------------------------------
-----------------------------------------
------------------------------------------
-------------------------------------------
-------------------------------------------
Оттектің химиялық қасиеті:
Көмірдің оттекте жануы
-------------------------------------------
-------------------------------------------
--------------------------------------------
-----------------------------------------
------------------------------------------
-------------------------------------------
-------------------------------------------
1. Оттегінің қандай физикалық қасиеттерін байқадың? .....................................................
............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
2. Оттегінің қандай химиялық қасиетімен таныстың? .......................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
3.Көмір ауада және оттегінде жанғанда жалын түстері қалай өзгереді? Неліктен?...
.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
4. Оттегін суды ығыстыру арқылы жинау себебін түсіндір ..............................................
......................................................................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
5. Оттегін ауаны ығыстыру арқылы жинау себебін түсіндір..............................................
Қортынды:
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Баға:_______ ______________
Мұғалімнің қолы.
Ескерту.
____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Сарамандық жұмыс № «Суды лас қоспалардан тазарту»; Күні « «
Жұмыстың мақсаты:
Судың физикалық және химиялық қасиеттерін анықтау.
Судың ластануын эксперименттік анықтау.
Құрал- жабдықтар: сынауықтар , су, калий перманганаты, құты, спирт шамы
.Жұмыстың барысы:
Тапсырма. Судың физикалық қасиеттерін анықтау.
Құтыға көлеміндей су құйыңдар оны жауып араластырыңдар. Құтыны ашып судың иісін анықтаңдар. Егер иісі анықталмаса, онда 60 температурада қыздырып иісін байқаңдар.
Судың түсін анықтау.
Сынауыққа 10- 12 см биіктікке дейін су құйып үстінен қараңдар (жарық жанынан түссін). Кестеден түсін анықта.
Судың химиялық қасиеті.
Мына сызба нұсқаны жүзеге асыр.
Негіздік оксид + су негіз
Судың ластануын эксперименттік анықтау.
Құтыға су толтырыңдар. Калий перманганатының кристаллдарын аздап қосыңдар. Егер ертіндінің түсі қызыл - күлгін түс болса- су таза, түссізденсе - су ластанған.
Қорытынды: _______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Баға:_______ ______________
Мұғалімнің қолы.
Ескерту._______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Сарамандық жұмыс № «Берілген мольдік үлесі бойынша ерітіндіні дайындау» Күні « »
Жұмыстың мақсаты:
Оқу үрдісінде алған білімнің нәтижесін ерітінділер даярлауда іске асыру.
Өлшеу, есептеу дағдыларын дамытып, белгілі концентрацияда ерітінді йындау іскерлігін қалыптастыру
Құрал- жабдықтар: 50мл,25 мл, 100 мл көлемдегі стақандар, шыны таяқша, таразы, гирлер,қалақша, өлшегіш цилиндр, өлшемі бар құтылар 25 мл,50 мл,100 мл.
Жұмыстың барысы:
1.Заттың массалық үлесі көрсетілген тұз ерітіндісін дайындау;
1. Заттың массалық үлесі көрсетілген ерітіндіні дайындау үшін тиісті тапсырманы мұғалімнен ал.
2. Есептің шарты бойынша қажетті тұздың массасын және судың көлемін есепте;
3. Таразыға тұзды өлшеп конусты құтыға сал;
4. Дистилденген судың қажетті көлемін ал (сұйықтықтың көлемін өлшеу ереже сін есіңе түсір) және оны конусты құтыдағы тұздың үстіне құй;
5. Конусты құтыдағы тұз ерігенше араластыр;
6. Есепті төменде берілген үлгіде жазып шығар;
1-есеп. Массалық үлесі 5%-дық ас тұзының 50 грамм ерітіндісін дайында.
2-есеп. Массалық үлесі 5%-дық ас тұзының 25 грамм ерітіндісін дайында.
3-есеп. Массалық үлесі 10%-дық ас тұзының 10грамм ерітіндісін дайында.
Берілгені Шешуі: m(су) = mерітінді·mтұз ;ω(%)=
mерітінді(г)=
Табу керек:
Жауабы:_________
2. Мольдік концентрациясы көрсетілген тұз ерітіндісін дайындау;
1. Мольдік концентрациясы көрсетілген тұз ерітіндісін дайындау үшін тиісті тап сырманы мұғалімнен ал.
2. Заттың мольдік концентрациясы көрсетілген ерітіндіні дайындау үшін тұздың массасын және судың көлемін есепте;
3. Тұздың қажетті массасын өлше және құтыға сал;
4. Құтыға аз ғана су құй, тұзы толық ерігенше араластыр. Содан соң қажетті белгісіне дейін құтыға су құй.
5. Есепті төменде берілген үлгіде жазып шығар;
1-есеп. Мольдік концентрациясы 0,2 моль/л 50мл ас содасының ерітіндісін дайында.
2-есеп. Мольдік концентрациясы 0,5 моль/л 50мл ас содасының ерітіндісін дайында.
3-есеп. Мольдік концентрациясы 0,1 моль/л 50мл ас содасының ерітіндісін дайында.
Берілгені: Шешуі: CM = ;Vер(мл)=
C(моль/л)=
_______________
Табу керек:
mтұз(г)=?
Жауабы:___________
Қорытынды: _______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Баға:_______ ______________
Мұғалімнің қолы.
Ескерту._______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
№5 практикалық жұмыс «Бейорганикалық заттардың кластары арасындағы генетикалық байланыс»
Күні « »
Жұмыстың мақсаты: Оксидтер,негіздер,қышқылдар,тұздар жайлы алған білімді бір жүйеге келтіру және оқушылардың дағдысын, біліктілігін, тірек білімін химиялық эксперимент арқылы қалыптастыру. Ескерту. Қышқылмен, сілтімен жұмыс істегенде қауіпсіздік техникасы ережесін қатаң сақтау қажет.
Құрал- жабдықтар: Магний, темір, кальций, магний оксиді, темір (ІІІ) гидроксиді, тұз, күкірт, азот қышқылы ерітінділері, индикаторлар, тұрғылар, сынауықтар, құрастырғыштар, химиялық стақандар, ыдыстар.
Жұмыстың барысы:
1. Эксперименттік есепті ретімен біртіндеп орындау қажет.
2. Әр тапсырманы түсініп, қай заттар (реактив) пайдаланылады және оның нәтижесі қандай болатынын болжай білген дұрыс.
3. Тәжірибе орындау кезінде байқалатын өзгерістер мен түрлі құбылыстарды бақылаған жөн.
4. Жұмысты аяқтаған соң тәжірибе нәтижесін кестеге сүйеніп толтыр.
І нұсқа.3 → Fe(OH)3 → Fe2 (SO4)3
5 - есеп. Мыс (ІІ) гидроксиді, тұз қышқылы берілген. Мыс (ІІ) оксидін және мыс (ІІ) хлоридін алыңдар.
.
7 - есеп. Үстелде бар темір, темір (ІІІ) оксиді, тұз қышқылы, күкірт қышқылдарын пайдаланып, темір (ІІ) және темір (ІІІ) тұздарын алыңдар
9 - есеп. Берілген үш сынауықтағы заттар: әк суы, күйдіргіш калий және тұз қышқылы. Әрқайсысын өзіне тән реакция көмегімен анықтаңдар.
ІІ нұсқа
.
4 - есеп. Үстелде берілген:PbO, Pb(OH)2, H2SO4 реактивтерді пайдаланып, қорғасын сульфатын алыңдар және оны қоспадан тазартыңдар.
6 - есеп. Үстелде бар Mg, MgO, H2SO4 реактивтерді пайдаланып, екі әдіспен магний сульфатын алыңдар.
8 - есеп. Берілген үш сынауықта: а) күйдіргіш натр, күкірт қышқылы, су. Қай сынауық- та қандай зат бар екенін анықтаңдар; ә) үстелден мыс (ІІ) оксидін тауып, оның негіздік оксидке жататынын дәлелдеңдер.
10 - есеп. Екі оксид: P2O5 және CaO берілген. Бірншісі - негіздік, екіншісі - қышқылдық оксид екенін дәлелдеңдер.
Қорытынды: ____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ Баға:_______ ______________
Мұғалімнің қолы.
Ескерту._______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
№7-сарамандық жұмыс. Бейорганикалық қосылыстардың маңызды кластарын қорытындылауға арналған эксперименттік есептер
Қауіпсіздік техникасының ережелерімен таныс.
1. Мұғалімнің айтуы бойынша тиісті нұсқаңды ал.
2. Берілген әрбір есепті түсініп оқып ал және есептерді шешудің жоспарын құр.
1-нұсқа
Құралдар мен реактивтер: Н2О, Н2SO4, Са(ОН)2, индикаторлар, СuO, сынауық, сынауық қысқыш, спиртшам, сіріңке
Есеп шарты
Бақылағаныңды және реакция тең- деулерін жаз
Қорытындысы.
1. Нөмірленген үш сынауықта: су, күкірт қышқылы, әкті су ерітінділері бар. Әрбір сынауықтағы заттарды қалай анықтауға болады?
2. Тәжірибе жасау арқылы, мыс(ll)оксиді-негіздік оксид екенін қалай дәлелдеуге болады?
2-нұсқа
Құралдар мен реактивтер: Сu, Fe үгінділері, NaOH, Н2SO4,,екі стақан, сүзгі, сүзгі қағаз, шыны таяқша, қасық, сынауық қысқыш, сынауық, спиртшам, сіріңке.
Есеп шарты
Бақылағаныңды және реакция тең- деулерін жаз
Қорытындысы.
1. Мыс және темір қоспасынан, мыс үгінділерін химиялық тәсілмен қалай бөлуге болады?
2. Мыс (ll) оксидінен - мыс (ll) гидроксидін тәжірибе жасау арқылы қалай алуға болады?
3-нұсқа
Құралдар мен реактивтер: Mg, MgO, HCI, 3-сынауық, шыны пластина, тигель ұстайтын қысқыш, спиртшам, қасық, сіріңкеЕсеп шарты
Бақылағаныңды және реакция тең- деулерін жаз
Қорытындысы.
1. Магний, магний оксиді, тұз қышқылы берілген.Магний хлоридін екі тәсілмен қалай алуға болады?
2. Берілген мыс (ll) оксидінен , мыс (l) хлоридін қалай алуға болады?
4-нұсқа
Құралдар мен реактивтер: Ca(OH)2,фенолфталеин, НСІ, СО2 газы, шыны түтік, сынауық,Есеп шарты
Бақылағаныңды және реакция тең- деулерін жаз
Қорытындысы.
1. Әкті судың негіздік қасиет көрсететінін екі тәсіл арқылы дәлелде
2. Кальций гидроксидінің ерітіндісі (әкті су) берілген. Кальций карбонатын, одан кальций хлориді ерітіндісін ал.
Қорытынды: ___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ Баға:_______ ______________
Мұғалімнің қолы.
Ескерту._______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
«Химия кабинетінде жұмыс жасаудың техникалық қауіпсіздік ережелері»
1. Алдымен әрбір орындалатын жұмыспен танысып, ондағы қолданылатын заттардың қасиеттерімен, құрал-жабдықтардың нақты өздерімен әрі не үшін қолданылатынын айқындап алу керек.
2. Химиялық кабинетте жұмыс кезіндегі қауіпсіздікті қамтамасыз ететін дүниелердің: бастапқы көмек көрсететін дәріханалық қобдишаның, көзді жуатын айдалған судың, өрт сөндіргіштің, оттың бетін жауып кішігірім өртті сөндіретін жамылғыш пен құм салған ыдыстың, қан тоқтатқыш қоспаның, йод ерітіндісінің т.б. тұрған жерін дәл біліп алу керек.
3. Кез келген жұмысты орындаудан бұрын оқушы үстіне арнайы жұмыс халатын киіп, қажет болса көзіне қорғауыш көзілдірік, тіпті газтұтқыш арнайы тұмылдырық киіп алғаны дұрыс. Аяқ киімнің де жан-жағы жабық болғаны жөн, қолға арнайы қолғап кию де қажет болуы мүмкін. Егер оқушының шашы ұзын болса, оны жинап қою керек.
4. Тәжірибеге кірісердің алдында жұмыс үстелінің үстінен артық дүниені, соның ішінде оқулықтар мен басы артық қағаздарды шетке алып қою керек.
5. Реактив салынған ыдыстың сыртында жазылған заттың формуласы кем дегенде екі рет қарап, іздеп отырған заттың дәл сол ма айқындап алған жөн.
6. Реактивтерді қолмен ұстауға, дәмін татып көруге болмайды. Егер газ күйіндегі заттың иісін сезгің келсе, оның ыдысын мұрыннан алысырақ ұстап, аздап желпіп көру керек. Оны дұрыс орындауды мұғалім немесе лаборант көрсетіп береді.
7. Реактиві бар ыдыстың аузына үңілмейді, жанынан қарайды. Сынауықтың ашық аузын оқушы өзіне немесе жанындағы адамға қаратып ұстамауы керек.
8. Артық алынған реактивтің қалғанын қайтадантаза зат салынған ыдысқа салуға немесе құюға болмайды. Кабинетте тек қана таза зат пен таза ыдыс қолданылатынын үнемі есте ұстаған жөн.
9.Кабинеттегі компютерді, диспенсерді тоққа қосулы қалпында қалдырып кетуге болмайды. Өшіргендігіңе көз т.т. жеткізу қажет.
10.Әсіресе қышқылдармен немесе сілтілермен жұмыс істегенде абай болыңдар! Егер реактив денеге немесе киімге тиіп кетсе, бірден суды көбірек пайдаланып, жуып жіберген дұрыс.
11. Реактивтің әсерінен денедегі аздап күйіп қалған жерді суық ағынды сумен жақсылып шаю керек. Содан кейін барып тиісті дәрігерлік көмек көрсетіледі.
12. Кабинетте орынсыз жүре беруге, дауыс көтеріп сөйлеуге болмайды, өйткені басқаларға кедергі келтіресіңдер.
13.Жұмыс соңында қолданылған құрал-жабдықты, реактивтерді, қыздырғыш құралдарды өз орындарына апарып қою керек. Реактивтердің қалдығын ережеге сай мұғаліммен не лаборантпен келісіп алып, аластау керек.
14.Химиялық кабинеттен шығар алдында суды тоқтатқандығыңа, газды, ұыздырғыш торды өшіргендігіне, т.т. көз жеткізу қажет.
15.Газ жанарғысын, спирт шамды және электр қыздырғыштарды пайдаланудың өзіндік ерекшеліктері бар, соларды бұлжытпай орындау керек.