7


  • Учителю
  • Разработка урока по химии на тему: Периодический закон и периодическая система химических элементов Д. И. Менделеева

Разработка урока по химии на тему: Периодический закон и периодическая система химических элементов Д. И. Менделеева

Автор публикации:
Дата публикации:
Краткое описание:
предварительный просмотр материала
  1. Сабақтың технологиялық картасы № 6

Технологическая карта урока (план)

Тобы/Группа__________________ Күні/Дата___________________________.

Тақырыбы/Тема: Химиялық элементтер, атом және молекула. Д.И.Менделеевтің периодтық заң мен периодтық жүйесiнің құрылысы. Атомдағы электрондардың күйлері

Педагогикалық технология/ Педагогическая технология: сабақты жүргізудегі дәстүрлі әдістермен қатар жаңа технологиялар қолдану, тестілеу, есептер шығару, деңгейлік оқыту.

Сабақтың түрі/Тип урока: аралас

Сабақтың мақсаты/ Цели урока:

  1. Оқытушылық/Обучающая: ппериод жүйесіндегі құрылысын оның периодтық заңдылықтарын, химиялық элементтердің атом құрылысы, атомдағы электрондардың қозғалысы, энергетикалық деңгейлердің құрылысы түсіндіру.

  2. Дамытушылық/Развивающая: оқушылардың инеллектін және олардың жалпы дамуын көтеру.

  3. Тәрбиелік/Воспитательная: шығармышылық белсенділігін дамытуды жалғастыру.

ҚР Білім беру стандарты/ Государственный стандарт образования РК:

  1. Білім/ Знания: кесте бойынша элементтердің атомдағы электрон және нейтрон санын анықтау. s- , p- , d- , f - элементерді ажырата білу.

  2. Біліктілік/ Умения: Менделеевтің периодтық заңы және құрылысы. Период бойынша элементердің топтарын білу. Топтар бойынша элементтерге сипаттама беру.

  3. Дағдылар/ Навыки: элементтердің атом құрылысын графикалық және электрондық схема арқылы жазу білу.

Глоссарий: s- , p- , d- , f - деңгейшелер (орбитальдар), нейтрон, электрон, период, реттік нөмір, квант сандары: бас, спин, магнит, орбитальды.

Негізгі және қосымша әдебиеттер/Основная и дополнительная литература: Темирбулатова А, Нурахметова Н, Рудзитис, Жумадилова Р.

Пенаралық байланыс/ Межпредметные связи: физика, биология

Көрнекті құралдар, жабдықтар үлестірме қағаздар/Нагладные пособия, оборудование, раздаточный материал: оқулық, тірек конспект, периодтық жүйе.

Сабақ барысы/Ход урока.

1.Ұйымдастыру бөлімі/Организационная часть: 1)Топты тізім бойынша тексеру.

2) сабаққа дайындылығын тексеру.

3) сабақтың мақсаттарын айту.

2. Өткен тақырыпты қайталау/Опрос и проверка пройденного материала: 1) химиялық байланыстардың неше түрі?

  1. Ковалентті байланыс дегеніміз не? Қандай байланыстар ковалентті байланыстарға жатады? Ковалентті байланыстың неше түрге бөлінеді?

  2. Иондық байланыс дегеніміз не? Иондық байланысқа мысалдар келтіру?

  3. Иондық және металдық байланыстар қандай байланыстар жатады?


  1. Жаңа тақырыпты зерделеу/Изучение нового материала: 1) Менделеевтің периодтық жүйесінің құрылысын түсіндіру.

Қазіргі кездегі периодтық жүйеде барлық элементтер рет бойынша нөмірленген. Элементтердің нөмірлерін реттік немесе атомдық нөмір деп атайды.

Периодтар гаризонталь қатардан тұрады. Период жүйесінде . Период бар, олар рим сандарымен белгіленген. I, II және III периодтар бір қатардан тұрады және кіші периодтар деп аталады, ал IV, V, VI, VII периодтар екі қатардан тұрады, оларды үлкен периодтар деп атайды. Бірінші периодта- 2 элемент, екінші және үшіншіде -8-ден, төртінші және бесінші -18ден, алтыншы -32, жетіншіде 32 элемент бар (аяқталмаған). Әр бір период біріншіден басқасы, сілтілік металдан басталып, инертті газбен аяқталады.

Менделеев II және III период элементтерін типтік деп атады. Бұл элементтердің қасиеттері типтік металдан екі дайлы элементтерге одан бейметалмен инертті газға қарай заңдылықты өзгереді. Сонымен қатар периодтарда элемент қосылыстарының қасиеттері және формалары да заңдылықпен өзгереді. Периодтарға араб сандарымен белгіленген 10 қатар кіреді. Үлкен периодтардың жұп қатарларында ( төртінші, алтыншы, сегізінші және оныншы) тек металдар тұр және бұл қатарлардағы элементтердің қасиеттері аздап қана өзгереді. Үлкен периодтардың тақ қатарларындағы ( бесінші, жетінші және тоғызыншы) элементтердің қасиеттері қатардағы типтік элементтерідегі сияқты солдан оңға қарай өзгереді.

Үлкен периодтардың элементтері тотығу дәрежелері бойынша екі қатардағы бөлінген. Мысалы IV периодтағы элементтердің тотығу дәрежелері жұп қатардағы К-ден Мn-ке қарай +1-ден +7-ге дейін артады, оған жалғасып сегізінші топта Fe, Co, Ni триадасы келеді. Содан соң қайтадан тотығу дәрежелерінің артуы тақ қатардағы Cu-тан Br-ға дейінгі элементтерде байқалады.

VI периодта лантаннан кейін реттік нөмірлері 58-71-ге тең 14 элементті лантаноидтар деп атайды.

VII периодта реттік нөмірлері90-103-ке дейін 14 элементті актаноидтар деп атайды.

Тігінен орналасқан элементтердің қатарын топтар деп атайды. Периодтық жүйеде сегіз топ бар, олардың саны рим санымен белгіленген. Топ нөмірі элементтің ең жоғары тотығу дәрежесіне сәйкес келеді. Фтордың тотығу дәрежесі әр қашан -1-ге тең. Әр бір топ- негізгі (А) және (Б) қосымша деп екі топшаға бөлінеді. Негізгі топшаны табиғи ұқсас элементтер және химиялық қасиеттері соларға ұқсас үлкен периодтардың элементтері креді. Қосымша топшаны тек металдар құрайды. VIII топ қалған топтардан ерекшеленеді. Инертті газдардың негізгі топшасымен басқа, онда үш қосымша топша бар: темір топшасы, кобальт топшасы және никель топшасы, оларды көлденең алғандатриада деп атайды. Негізгі және қосымша топша элементтері химиялық қасиеттерімен ерекшеленеді. Мысалы VII топтың негізгі топшаларында гологендер F, Cl, Br, I, At, ал қосымша металдар Mn ,Ts, Re құрайды.

2) химиялық элементтер атомдар құрылысы. Ядро, атомдық масса, радиоактикті элементтер дегенімізге түсініктемелер беру.

Химиялық элементтер атомдар құрылысы.

Әрбір атом ядросының оң заряды, сол сияқты атомда қозғалыста болатын электрондар саны элементтің реттік нөміріне тең. Сутек атомының құрылысы қарапайым реттік нөмірі, оның ядросының заряды бір оң және ядро өрісінде бір электрон болады. Барлық атомдардың ядролары пратоннан (Z) және нейтроннан (N) тұрады. А (салыстырмалы атомдық масса Аr)- массалық саны атом ядросындағы протон Z мен нейтрон N сандарының қосындысы тең, А=Z+N.

Ядрода протон мен нейтронды ұстап тұратын күштерді ядролық күштер деп атайды.

Бір химиялық элементтің ядросындағы нейтрон саны әр түрлі болғанда изоптар түрі шығады.

Атом құрамына элементар бөлшектер: протондар, нейтрондар, электрондар кіреді.

Атомдағы электрондардың қозғалысы.

Электрондар- бұл микробөлшектер, олар макродүние заңдарына бағынбайды.

Атомдағы электрондар қозғалысының траекториясы белгісіз. Орасан жылдамдықпен қозғалатын электрондар ядроны қоршаған кеңістіктің кез келген бөлігінде болуы мүмкін, оны электрондық бұлт деп атаған.

Ядроның маңындаңы электронның болу ықтималдығы жоғары кеңістіктің орбиталь деп аталады. Атомының орбитальдарының мөлшері әр түрлі. Электрон ядроға күшті тартылса, яғни ядромен неғұрлым берік байланысса, соғұрлым орбиталь мөлшері азаюы керек. Мөлшері жуық орбитальдардан электрондық қабаттар немесе энергетикалық деңгейлер қалыптасады. Энергитекалық деңгейлерді ядродан қашықтағаннан қарай нөмірленеді: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, кейде оларды сәйкесінше әріптермен белгілейді: К, L, M, N, O, P, Q.

Электрондардыдың энергиясын сипаттайтын бүтін сан n квант саны деп аталады. Атомдағы энергетикалық деңгейлердің саны элемент орналасқан периодтың нөміріне тең; I период элемент- атомдарында бір энергетикалық деңгей, II-2-ге, III-3ке тең. Энергетика деңгейдегі электрондардың максимал саны (V периодқа дейін) мынадай формуламен белгіленеді:

N = 2n2

Мұндағы N- электрон саны, ал n- деңгей нөмір немесе квант саны.

3) атомдағы электрондардың қозғалысы (орбиталь, электрондық бұлт, энергетикалық деңгейлер) түсініктеме беру, тақтаға атомның құрылысын жазып түсіндіру.

Энергетикалық деңгейлердің құрылысы.

Деңгейшелер әр түрлі пішінді орбитальдардан тұрады. Олар латын әріптермен белгілену қабылданған: s- бірінші, әрбір энергетикалық деңгейдің ядроға жақын деңгейшесі, ол бір s- орбитальдардан тұрады, p- екінші деңгейше, үш р- орбитальдардан тұрады,d- үшінші, ол бес d- орбитальдардан тұрады, f- төртінші деңгейше, ол жеті f- орбитальдардан тұрады. Орбитальдардың пішіні орбиталь квант санымен анықталады. s- орбиталь пішіні шар тәрізді, p- орбиталь пішіні гантель немесе көлемдік сегіздік тәрізді болады.

Орбитальдардың кеңістікте орналасуы магнит квант санымен (m) сипатталады. р- орбитальдар кеңістікте координаттарлардың осьтерімен бағытталған, оларды жиі рх-, рy-,рz- орбитальдар түрінде кездеседі.

Электрондардың осінде қарама-қарсы бағытта ұршық тәрізді айналу қабілеті анықталды. Оны спин квант саны сипаттайды. Және 2 мәнді қабылдауы мүмкін. Әрбір орбитальдарда қарама-қарсы спинді екі электрон ғана болуы мүмкін. Егер орбитальдарда бір электрон болса, онда ол ол жұптаспаған, егер екеу болса, онда жұптасқан электрондар деп аталады. Паули ұсталымы N = 2n2 формуласынын мәнін түсіндіреді. Мысалы n=3, N=2*32 =18 болса, онда үшінші деңгейде (n=3) s-, p-, d- орбитальдары бар. Электрон қауызының құрылысын энергетикалық немесекванттық ұяшықтар көмегімен бейнелеуге болады- бұл графиктік электрондық белгіленеді: тор- бұл орбиталь, ондағы бағдарша- бұл электрон, бағдаршының бағыты- бұл спиннің шартты бағыты, бос тор- толтырылмаған бос орбиталь. Паули принципі бойынша сәйкес ұяшықта 2 электронан ғана болады.

I периодта 1s орбиталь.

II периодтың элементерінде екінші деңгей n=2 толтырылады, алдымен электрондар s- деңгейшенің орбитальна, содан кейін р- деңгейшелерінің 3 орбиталына түседі. Барлық орбитальдар бір-бір электронмен толтырылғаннан кейін ғана кванттық ұяшықтарда жұптар пайда болады. Мысалы;

2Не 1s2

11Na 1s2 2s26 3s1

  1. Нығайту/Закрепление: карточкалармен жұмыс істеу.

Мына қатарда қай химиялық элемент артық:

а) F, Cl, Mn, Br. б) Al, Si, P, C

2) 19К, 22Тi, 27Со, 33Аs, 36Кr атомдарының электрондарының таралуының электрондық және графиктік формуларын жазыңдар.

5.Өздік жұмыс/Самостаятельная работа учащихся: конспект 30/

6. Сабақтың қорытындысы/ Подведение итогов урока: 1) ковалетті, иондық, сутектік, металдық байланыстар дегеніз не? 2) тақтаға схемасын көрсету.

7. Үй тапсырмасы/Домашнее задание: 39 беттегі №7 тапсырманы орындау.

Оқытушы/ преподаватель: Мухамеджанова М.К.




 
 
X

Чтобы скачать данный файл, порекомендуйте его своим друзьям в любой соц. сети.

После этого кнопка ЗАГРУЗКИ станет активной!

Кнопки рекомендации:

загрузить материал