Орталық Қазақстанның экономикалық-географиялық жағдайы,табиғат жағдайлары,ресурстары,халқы.

Сынып: 9 «Б»

Күні:12.02.2016ж

Сабақтың тақырыбы: Орталық Қазақстанның экономикалық-географиялық жағдайы,табиғат жағдайлары,ресурстары,халқы.

Сабақтың мақсаты:

А)Білімділігі: Оқушыларға Орталық Қазақстанның экономикалық - географиялық жағдайы мен табиғат ресурстары, халқы туралы түсінік беру. Орталық Қазақстанның кенге бай екендігін, аса ірі өнеркәсіп орталықтарының бірі екендігі туралы білім беру.

Ә)Тәрбиелігі: Балаларды ұйымшылдыққа тәрбиелеу, адамгершілік қасиеті мен географиялық мәдениетін қалыптастыру. Табиғат байлығына, ресурстарына баға бере отырып, оны ұқыпты пайдалана білуге оқушыларды тәрбиелеу.

Б)Дамытушылығы: Қарағандының даму болашағын көздеріне елестете отырып, түрлі тапсырмалар арқылы дүниетанымын дамыту. Оқушылардың өз ойларын жеткізе білу, қарым-қатынас жасауды үйрету.

Көрнекілік:Қазақстанның әкімшілік-аймақтық картасы,минералдар,шартты белгілер (магнитті),таратпа қағаздар,суреттер,бағалау бетшелері,видеоролик т.б.

Сабақ түрі: Аралас сабақ

Сабақтың типі: білік пен дағдыны қалыптастыру

Сабақтың әдісі: топтық,жұптық,жеке жұмыс

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі(3мин)

Сәлемдесу

Сыныпты түрлі түсті асық арқылы 4 топқа бөлу

1. Қызыл асық- Геологтар

2. Жасыл асық-Климатологтар

3. Қара асық-Демографтар

4. Ақ асық-Зерттеушілер

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.(2+4мин)

Графикалық бақылау жұмысы(«+» дұрыс, «-»дұрыс емес)

Қызмет көрсету саласы-кәсіпорынның біртекті өнім шығаруы

-

3

Өндіріст аумақтық ұйымдастырудың формасы-аумақтық өндірістік кешен

+

4

Сауда және қаржы орталығын-экономикалық аудан дейміз

-

5

Шығыс Қазақстан егін шаруашылығына маманданған

-

6

Оңтүстік Қазақстан қант,май өнімдерімен қамтамасыз етуде

+

7

Өнеркәсіп орталықтары-бір немесе бірнеше салаларды біріктіру

-

8

Өнеркәсіпті аудан-бұл бір-бірімен өндірістік байланысы бар,бір немесе бірнеше салаларды біріктіру

+

ІІІ. Жаңа сабақ.

Орталық Қазақстан туралы қысқаша бейнебаян көрсетемін(2-3мин)

1-тапсырма:

Оқушыларға мәтінмен танысуға (3мин+4мин)

1.«Геологтар» тобының мақсаты Орталық Қазақстанның пайдалы қазбаларына,өндіріс орындарына ОСКТТ бойынша талдау. (4мин)

Анықтама

Тану

Ерекшелігі

Салыстыру

Болашағы

Нәтижесі

2. «Климатолог» тобына пайдалы қазбалардың шартты белгілері мен минералдар беріледі.Шартты белгілерді 3тілде түсіндірулері керек.Тақырып бойынша түсінік беру. (4мин)

Табиғат ресурстары

тас көмір

мыс

корунд

әктас

саз

пирофилит

құрылыс материалдары

3. «Зерттеушілер» тобы Қ.Сәтбаев зерттеулері туралы интернет көмегімен қосымша мәлімет берулері тиіс және А.Байжанов туралы аңызды актерлік шеберліктерімен сомдау. (4мин)

4. «Демографтар» бұл топқа әр түрлі ұлт өкілдерінің суреттері беріледі.Топтың мақсаты қосымша ақпарат көздерімен Орталық Қазақстан халқы туралы мәлімет беру. (4мин)

Халқы- 1430,4 мың адам.

Орыс

Украин

Неміс

Татар

Беларусь

Корей

Молдаван

2- тапсырма:

«Географиялық диктант» (3мин+2мин)

1.Орталық Қазақстанның көлеміне ______________________________ мемлекеттері сыйып кетеді.

2. Орталық Қазақстан республикамыздың _________________________орналасқан.

3.Табиғат ресурстарынан ______________________________________________________кездеседі.

4. Темір мен марганецтің ___________________ кендері бар.Олардың маңыздылары: ___________________________________________________________.

5.Қарағанды облысы республикамызда асбест қоры жөнінен ___________орында.

6.Ауданда ___________________________________________________ұлт өкілдері тұрады.

7.Көмірді алғаш тапқан____________________________________.

IV.Қорытындылау(3мин)

ПНМС-формуласы.

Оқушылар жинақтаған білімдеріне сүйене отырып ПНМС формуласын жазып шығарулары керек.

Пікір-

Нақтылық-

Мысал-

Салдар-

V.Рефлексия (2мин)

VI.Бағалау. (Әр топтың топ басшылары бағалайды)

аты-жөні

Үй тапсыр масын түсіндіруі

Тақырыпты түсіне білуі,ойын толық жеткізуі

шығармашылық тапсырма орын дауы

Топпен жұмыс жасауы

Жобаны қорғау

Қоры

тынды

баға

1

2

3

4

5

VII.Үйге тапсырма: 1. Орталық Қазақстан

2. Қосымша мәлімет

3. Атласпен жұмыс.

Табиғат ресурстары

тас көмір

мыс

корунд

әктас

саз

пирофилит

құрылыс материалдары

Графикалық бақылау жұмысы(«+» дұрыс, «-»дұрыс емес)

Қызмет көрсету саласы-кәсіпорынның біртекті өнім шығаруы

3

Өндіріст аумақтық ұйымдастырудың формасы-аумақтық өндірістік кешен

4

Сауда және қаржы орталығын-экономикалық аудан дейміз

5

Шығыс Қазақстан егін шаруашылығына маманданған

6

Оңтүстік Қазақстан қант,май өнімдерімен қамтамасыз етуде

7

Өнеркәсіп орталықтары-бір немесе бірнеше салаларды біріктіру

8

Өнеркәсіпті аудан-бұл бір-бірімен өндірістік байланысы бар,бір немесе бірнеше салаларды біріктіру

Оқушының есімі:________________________

Графикалық бақылау жұмысы(«+» дұрыс, «-»дұрыс емес)

Қызмет көрсету саласы-кәсіпорынның біртекті өнім шығаруы

3

Өндіріст аумақтық ұйымдастырудың формасы-аумақтық өндірістік кешен

4

Сауда және қаржы орталығын-экономикалық аудан дейміз

5

Шығыс Қазақстан егін шаруашылығына маманданған

6

Оңтүстік Қазақстан қант,май өнімдерімен қамтамасыз етуде

7

Өнеркәсіп орталықтары-бір немесе бірнеше салаларды біріктіру

8

Өнеркәсіпті аудан-бұл бір-бірімен өндірістік байланысы бар,бір немесе бірнеше салаларды біріктіру

Оқушының есімі:______________________

«Географиялық диктант»

1.Орталық Қазақстанның көлеміне ______________________________ мемлекеттері сыйып кетеді.

2. Орталық Қазақстан республикамыздың _________________________орналасқан.

3.Табиғат ресурстарынан ______________________________________________________кездеседі.

4. Темір мен марганецтің ___________________ кендері бар.Олардың маңыздылары: ___________________________________________________________.

5.Қарағанды облысы республикамызда асбест қоры жөнінен ___________орында.

6.Ауданда ___________________________________________________ұлт өкілдері тұрады.

7.Көмірді алғаш тапқан____________________________________.

«Географиялық диктант»

1.Орталық Қазақстанның көлеміне ______________________________ мемлекеттері сыйып кетеді.

2. Орталық Қазақстан республикамыздың _________________________орналасқан.

3.Табиғат ресурстарынан ______________________________________________________кездеседі.

4. Темір мен марганецтің ___________________ кендері бар.Олардың маңыздылары: ___________________________________________________________.

5.Қарағанды облысы республикамызда асбест қоры жөнінен ___________орында.

6.Ауданда ___________________________________________________ұлт өкілдері тұрады.

7.Көмірді алғаш тапқан____________________________________.

«Географиялық диктант»

1.Орталық Қазақстанның көлеміне ______________________________ мемлекеттері сыйып кетеді.

2. Орталық Қазақстан республикамыздың _________________________орналасқан.

3.Табиғат ресурстарынан ______________________________________________________кездеседі.

4. Темір мен марганецтің ___________________ кендері бар.Олардың маңыздылары: ___________________________________________________________.

5.Қарағанды облысы республикамызда асбест қоры жөнінен ___________орында.

6.Ауданда ___________________________________________________ұлт өкілдері тұрады.

7.Көмірді алғаш тапқан____________________________________.

«Географиялық диктант»

1.Орталық Қазақстанның көлеміне ______________________________ мемлекеттері сыйып кетеді.

2. Орталық Қазақстан республикамыздың _________________________орналасқан.

3.Табиғат ресурстарынан ______________________________________________________кездеседі.

4. Темір мен марганецтің ___________________ кендері бар.Олардың маңыздылары: ___________________________________________________________.

5.Қарағанды облысы республикамызда асбест қоры жөнінен ___________орында.

6.Ауданда ___________________________________________________ұлт өкілдері тұрады.

7.Көмірді алғаш тапқан____________________________________.

А.Байжанов Қарағанды көмір бассейнін алғаш ашушы, кен білгірі 1824 жылы Нұра өңірінің оңтүстігінен 25 км. жердегі Қарағанды мекенінде туып-өскен. Ол жастайынан жергілікті болыстың қойын бақты. 1833 жылы ол жер бетіне шығып жатқан тас көмір қабатын тапты (қазіргі "Северная" шахтасының жері). Көмірдің жанатын қасиетін білетін Аппақ оны өндіріп, жақын маңайдағы ауылдарды отынмен қамтамасыз ете бастады. А.Байжановтың жаңалығы ол кездері іскер топтардың назарына шалынбады, оның үстіне жергілікті бай-шонжарлар шаруашылықтың дәстүрлі үрдісін бұзғысы келмеді. Қарағандыда 23 жыл өткен соң ғана көмір өндіру басталды. 1856 жылы Қарағанды петропавлдық көпес Н.Ушаковтың қолына өткеннен кейін бұл жерде көмір өндіріле бастады.

Қарағанды көмір бассейнін алғаш ашушыға 1999 жылы 29 тамызда кеншілердің кәсіби мерекесін және Қарағанды қаласының 65 жылдығын тойлау кезінде А.Байжановтың ескерткішін ресми ашу рәсімі болды. Ескерткіш облыстық тарихи-өлкетану мұражайының алдына орнатылды. Тастан ойылып жасалған, басында тымағы бар балаң жігіттің тізерлеп отырған, оң тізесінің үстінде қойылған қолында көмірдің сынығы бар ескерткіштің авторы скульптор Ю.Гумель. Аппақ есімімен Қарағандыда көше аталған

Аппақ Байжанов туралы аңыз Қарағанды көмір кенішін алғаш ашушы Аппақ Байжанов, ол 1833 жылы Нұра өзенінен оңтүстікке қарай Қарағандыбасы деген жерде тас көмір кесектерін табады. Ел ауызындағы аңызға қарағанда, Қазіргі Қарағандыдағы Ескі қаланың орнында қалы қараған өседі екен. Сол қарағанның ішінде соңында екі тазысы бар Аппақ деген бір байдың қойшысы қой жайып жүреді. Бір кезде қойдың бір шеті дүр ете қалады. Жалт қараса бір суыр қашып бара жатыр екен. Тазылар тұра бастыртады, бірақ, суырдың іні таяу екен, ініне қояды да кетеді. Ол күнү-күн кешкіріп қалғандықтан Аппақ суырдың інінің аузын таспен бекітіп кетеді. Келесі күні ерте келіп, суырды інінен қазып алады.

Сол күні ін түбінен көмір шыққан екен дейді. Әуелде Аппақ оның не екенін білмейді… Қара бояу ма деп ойлайды. Бірсыпырасын үйіне алып келіп жүн бояп көреді. Жүнді тек кірлеткені болмаса жүнге бояу болып қаппайды. Содан ауыл ақсақалдарына көрсетеді. Олар да шеше алмайды. Бір күні кешкілікте тезектің маздап жанған отын айнала қоршап отырғандар тағы да сарапқа салады. - Бірақ бұл алтын да емес, күміс те емес, жез де емес, ал жәй тас та емес. Не екенін "бір Алла" өзі білсін, - деп отырғанда, бір тас отқа түсіп кетеді. Ол жана бастайды. Отырғандар: - Тас жанып жатыр, тас жанып жатыр!- деп шу ете қалысады. Басқалар қолындағы тастарын отқа салады, әлгі тас онан сайын қыза жанады. Сол жерде "бұл жәй тас емес", "Жанатын тас" болды деседі. Ертеңінде-ақ сол "Жанатын тас" туралы хабар жоғарғы жерге жеткен екен. Сол тасты тапқан Аппақты бір төре іздеп келген дейді. Аппақ әлгі төреге тасты тапқан жерін көрсетеді. Ол үшін Аппаққа ат тұяғындай алтын, қой тұяғындай күміс берген екен. Карағандыдағы тұңғыш рет ашылған "Қаразабой" деген шахта сол Аппақтың көмірін тапқан жерінен ашылған дейді.