Учителю
Открытый урок на тему Африканың ішкі сулары

Открытый урок на тему Африканың ішкі сулары

Автор публикации: Есмагамбетов Д.С.

Дата публикации: 19.08.2015

Краткое описание:

предварительный просмотр материала

Африка материгінің ішкі сулары .

Есмағамбетов Дәулет Советович

Тайынша ауданы , Ильичевка орта мектебі Пәні: География

Сыныбы: 7 «а»

Сабақтың тақырыбы: Африка материгінің ішкі сулары

Сабақтың мақсаты:

А) білімділік: Африка материгінің ішкі сулары жөнінде түсінік беру,картадан өзен көлдерін тауып сипаттама бере білуді меңгеру.

Ә) Тәрбиелік мәні:Оқушыларды тіршілік көзі суды қорғай,үнемдей білуге, табиғат байлықтарын қорғауға, қамқорлыққа алуға тәрбиелеу

Б) Дамытушылық: Оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттыру, өз ойын жеткізе білу қабілетін, сөйлеу мәдениетін, картамен жұмыс жүргізу дағдысын қалыптастыру.

Сабақтың типі: Жаңа сабақ

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: Әңгімелеу, сұрақ-жауап, сөзжұмбақ, картамен жұмыс жүргізу әдістері

Сабақты ұйымдастыру формасы: Блум жүйесі

Оқытудың формасы:Ұжымдық, жеке-даралап оқыту

Көрнекілігі: Африканың физикалық картасы, интерактивті тақта, үлестірмелі қағаздар.кесте.

Сабақ барысы:

І Ұйымдастыру кезеңі:

А) Оқушылармен сәлемдесу

Ә) Кезекші мәліметі

Б) Оқушылар назарын сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасы

а) "Зымыран сұрақтар!" ойыны.

ә) Сәйкестендіру кестесі

а) "Зымыран сұрақтар!" ойыны.

1. Шеткі нүктелері дүниенің төрт бұрышына да бағытталған материк-Африка

2.Африкада қандай климаттық белдеулер қайталанады, қайсылары қайталанбайды?

Жауабы: Экватордан басқа климаттық белдеулер екі реттен қайталанады олар: Субэкваторлық, тропиктік, Субтропиктік

3.Африка климатындағы басым ауа массаларын ата? Экваторлық, Қоңыржай, Тропиктік, Мұхит ағыстары

4. Жер шарындағы ең жоғары температура

Жауабы: +58ºС 1933 жылы Сахараның (әл-Азизия) Жерорта теңізі жағалауында тіркелген.

5. Жауын шашын ең аз жауатын жер?

Жауабы: Сахарада (0,5 мм, Асуан қаласы) тіркелген.

6. Теңіз деңгейінен ең төмен жатқан жері?

Жауабы:Ассаль көлінің деңгеі-153 м

7. Теңіз деңгейінен ең биік орналасқан нүктесі-

Жауабы:Килиманджаро жанартауы биіктігі-5895 м

8. Қандай пайдалы қазбаларға бай?

Жауабы:Мыс, мырыш, уран, алмас, алтын, таскөмір, мұнай, газ

9. Бұл бұғаз Үнді мұхитының батыс бөлігінде, Африка мен Мадагаскар аралын бөліп тұрады. Ол жер бетіндегі ең ұзын бұғаз?

Жауабы:

10.Бұл канал теңіз көліктеріне Африканы айналып өтпей-ақ, Еуропадан Азияға тіке шығуға мүмкіндік береді, ол-

Жауабы:Суец

ә) Сәйкестендіру кестесі.

Климаттық белдеулер

Ерекшеліктері

А)Субтропиктік

1.Материктің солтүстік және оңтүстік шеткі нүктелерін қамтиды.

Ә)Тропиктік

2.Жазы ыстық (+28ºС), құрғақ, қысы біршама жылы (+10ºС), ылғалды болады.

Б)Субэкваторлық

3.Экваторлық белдеуден екі жарты шарда шамамен 20⁰ ендіктеріне дейінгі аралықты, Мадагаскар аралының солтүстігін қамтиды.

В)Экваторлық

4.Конго өзені алабының экватор бойындағы бөлігін және Гвинея шығанағы жағалаын алып жатыр.

5.Жерорта теңізінің жағалауын алып жатыр

6. Материктің екі тропиктік шеңбер үстіндегі бөлігін қамтиды. Солтүстігі батыстан шығысқа қарай өте енді және аса зор Еуразия материгімен көршілес орналасқан.

7.Жазда жиі-жиі құмды дауылдар-самум желдері соғады, аспан ылғи шаңытып тұрады.

8.Белдеуге жазда экваторлық, қыста тропиктік ауа массалары әсер етеді

9.Таңертеңгі ашық ау райы түстен кейін найзағайлы нөсерге ұласады. Күн күркіреп, бірнеше сағат нөсер жаңбыр жауып, кешке қарай ышылады.

10.Белдеуде Жер шарындағы ең ыстық, ең құрғақ, ең үлкен Сахара шөлі орналасқан

А. 1,2,5.

Ә. 6,10, 7

Б.3,8

В. 4,9

ІІІ. Жаңа сабақты меңгерту:

«Таза тақта» ойынын ойнай отырып бұрынғы оқығанымызды қайталап, еске түсіріп алайық.

Тақтаға шыққан оқушы кез-келген қағазға жасырылған сұрақты таңдай отырып жауап береді . Жасырылған сұрақ біткен кезде тақта тазаланады.

Бұрынғы оқыған ұғымдарын анықтау. Қысқаша диктант

1.Өзеннің басталатын жері

2.Өзеннің басқа өзенге, көлге, теңізге құятын жері

3.Негізгі өзен барлық салаларымен қоса

4.Құрлықтағы табиғи ойысқа жиналған су

5.Арна деп аталатын ойпаң арқылы ағатын су

6.Биіктен құлап ағатын өзен

7.Жер қыртысының жоғарғы бөлігіндегі сулар.

Жауаптары:

1.Бастау; 2. Саға; 3.Алабы; 4.Көл; 5.Өзен;

6. Сарқырама; 7.Жер асты сулары

Ішкі сулар

Көл Өзен

Батпақтар Мұздықтар

Жер асты сулары

Құрлық ішкі суларының жылдық ағынының мөлшері (5400 км3) бойынша Еуразия мен Оңтүстік Америкадан кейінгі орында тұр. Африкадағы өзен жүйесінің неғұрлым жиі таралған жері-экватор маңы мен материктің оңтүстік шығыс бөлігі.

Өзен өзі жасаған арнамен ағатын уақытша немесе тұрақты су ағыны.Су шығыны өзеннің көлденең қимасы арқылы бір секундта ағып өтетін су мөлшері.Адам өзен суын өте ерте заманнан пайдаланып келеді.

Сұрақ1

Адамзаттың өзен суын пайдалануына үш мысал келтіріңіз.

________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________

Жауабы: 1.Қуат көзі ретінде (Энергетикалық мақсатта)

2. Көлік ретінде

3. Спорттық мақсатта (желкенді қайықпен, парашютті спорт)

4. Желкенді кемелермен саяхаттау үшін

5. Егінді суару үшін, егістікке су жіберу үшін

Ескерту: Осы мағыналас жауаптардың кез-келген үшеуі қабылданады.

Сұрақ 2

Желдің пайда болуының себебі - ауа қысымының жер бетінде әркелкі таралуы.

«Бриз» және «Муссон» сөздерін пайдаланып, олардың пайда болу үдерістерін түсіндіріңіз. Екеуінің ұқсастығын табыңыз. Бриз желі адамға пайдалы ма?

________________________________________________________
________________________________________________________
________________________________________________________

Жауабы: Бриз - құрлық пен судың үстіндегі ауаның әр-түрлі жылынуына байланысты бағытын тәулік ішінде 2 рет өзгертетін жел.

Муссон - құрлық пен теңіз арасында тұрақты соғатын маусымдық жел.

Ұқсастығы екеуіде - құрлық пен су айдыны арасында соғатын жел. Бриз желі айналасындағы құрылықтағы күндізгі аптап ыстықты бәсеңдетеді. Бриз французша жеңіл жел,яғни теңізден соғатын жанға жайлы самал жел. Рекреациялық - емдік қасиеті бар, теңіз жағасында демалуға, денсаулығын нығайтуға, таза ауамен тыныстауға пайдалы.

Сұрақ 3

Өзен арнасында су құлап ағатын тік кемер сарқырама деп аталады.

Әр жолдан иа немесе жоқ деп таңдай сызыңыз.

Дүниежүзіндегі ең биік сарқырыма Анхель ма?

Иа

Жоқ

Африканың ең биік сарқырамасы Тугела ма?

Иа

Жоқ

Нигер Үнді мұхитының алабына жата ма ?

Иа

Жоқ

Африканың ең ірі көлі Чад па?

Иа

Жоқ

Дұрыс жауабы:иа,иа,жоқ,жоқ.

2. Тірек-сызбамен жұмыс.

Тірек-сызба арқылы Африканың өзен алаптарын түсіндіру.

Ірі өзендердің көпшілігі Атлант мұхитына құяды.

Африканың ірі өзендері:

1. Ніл -Жер шарындағы ең ұзын өзен.

2.Конго (Зайр)- Экваторды екі рет кесіп өтетін Африка өзені ең мол сулы өзені, су жинау алабы мен суының молдығы жағынан дүние жүзінде Амазонкадан кейін екінші орын алады. Өзеннің ұзындығы-4320км.

3.Нигер

4.Замбези

5.Лимпопо

Африканың ірі көлдерінің барлығы дерлік Ұлы Шығыс Африка жарылысының бойында орналасқан. Сондықтан пішіндері көбіне созылыңқы болып келеді.

3.. Кестемен жұмыс.

Кесте арқылы Африканың көлдерін түсіндіру.

Танганьика

Көлдерінің ең тереңі, ені 50-80 км, ұзындығы 650 км.

Виктория.

Африканың ең үлкен көлі

Тана

Эфиопия таулы қыратында лава тасқындарының өзен аңғарын бөгеуінен пайда болған. Одан Көк Ніл ағып шығады.

Чад

Қалдық көл.Солтүстік Африкада ежелгі су айдындарының орнында сақталып қалған.

ІV. Бекіту кезеңі:

Семантикалық карта
«Кескін картамен жұмыс»
Ой толғаныс.
Ең,ең,ең... ойыны
«Озық ойлы» оқушы
«Африка» сөзжұмбағы

Жаңа сабақты бекіту тапсырмалары:

1.Семантикалық картамен жұмыс

Объектілер

көл

өзен

тау

шөл

мүйіс

түбек

Атлас

Сахара

Замбези

Чад

Намиб

Ніл

Сомали

Колахари

Ине

2. «Кескін картамен жұмыс»

Картаға өзен-көлдерді белгілеу.

3. Ой толғаныс.

«Көл» сөзіне ассоциациялық ой жиынын жасау. Жеке, жұппен, топпен.

4. Ең, ең, ең... ойыны

Ең ірі сарқырама Ең ірі көлі

Тугела. Биіктігі-993м Виктория, ауданы-68мың км²

Орташа тереңдігі-40 м.

Ең ірі аралы-Мадагаскар, ауданы-

590мың км²

Ең суы мол өзен Конго (Зайр), Ең терең көлі Танганьика,тереңдігі-1435м ұзындығы-Ұзындығы-650км, ені-50-80км

4320 км

5. «Озық ойлы» оқушы

Белгілі бір өзенге жоспар бойынша сипаттама беру.

Өзен аты:

1.Өзеннің материктегі орны, алабы

2.Өзен қайдан бастау алады, қайда құяды?

3.Өзеннің су жинау алабы

4.Өзеннің қоректену көздері

5.Шаруашылық маңызы

ҮІ Жаңа сабақты бекіту:

«Африка» сөзжұмбағы

Сұрақтары:

Үнді мұхиты алабының өзені (Замбези)

Африка деген сөз берберлердің қандай тайпасынан шыққан (Африги)

Гвинея шығанағына құятын өзен (Нигер)

Африканың ең үлкен көлі (Виктория)

Африканың ең мол сулы өзені (Конго)

Көк Ніл басталатын көл (Тана)

Сұрақтар:

1.Африка өзендері қандай алаптарға бөлінеді?

2.Ол Оңтүстік Африканы батыстан шығысқа қарай кесіп өтіп, Замбези өзенін зерттейді, Виктория сарқырамасын тауып, Конго өзені ағысын, Ньясса көлін сипаттап жазды. Ол 30 жыл Африкада тұрып, сонда қаза тапты. Бұл қай саяхатшы?

Жауабы:(Ағылшын саяхатшысы Давид Ливинхстон)

3. Көлдер неге Африканың шығысында шоғырланған?

4.Ежелгі мысырлықтар оны «киелі өзен» деп атаған және оған табынған, ол-

5.К.И.Чуковскийдің белгілі өлеңіндегі жолдарда Африкадағы тағы бір өзеннің аты аталады. Ол қандай өзен?

Айболит мініп бүркітке Оны күткен-гиппопотам

Ұшып келеді биікте ---------------дан, -------------дан.

6.Бұл өзеннің қай мұхит алабына жататынын анықта-------------------

А) Бұл өзен ұзындығы мен алабының ауданы бойынша Конго мен Нілден кейін тұрады, алайда Жер бетіндегі ірі өзендердің қатарына жатады Нигер

Б)Африканың оңтүстігіндегі бұл өзеннің аты кемпірқосақтың жеті түсінің біреуімен үндес (орыс тілінде)-----------

5.Картадан көлдерді көрсет

Кескін карта түсіру.

Қорытынды.

Бағалау

VІІ. Үй тапсырмасы:

Африка материгінің ішкі сулары.

Кескін картамен жұмысты аяқтау.

ҮІІІ Оқушы еңбегін бағалау:

⇧

⇩

скачать материал