Разработка открытого урока на тему Рентгеновские лучи

Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі
Жаңақорған аграрлы-техникалық колледжі

«БЕКІТЕМІН»

Жаңақорған аграрлы-техникалық

колледж директорының

оқу ісі жөніндегі орынбасары

___________ Т. Тұрымтаева

САБАҚТЫҢ ТАҚЫРЫБЫ: РЕНТГЕН СӘУЛЕЛЕРІ

Физика пәнінің мұғалімі,

жаратылыстану ғылымдарының

магистрі: Алпамышева Қарлығаш

2015-2016 оқу жылы

Өмірде көп шәкірттің біреуі сіз,

Бірліксіз өсе алмайсыз бір өзіңіз.

Курс: II-курс

Топ: №51

Сабақтың өткізілетін уақыты:

Сабақтың өткізілетін орны: Физика кабинеті

Сабақтың тақырыбы

Рентген сәулелері

Сілтеме

Жоспар

Сабақтың мақсаты

Білімділік- студенттердің бойында рентген сәулелері жайлы түсінік қалыптастыру, рентген сәулелерінің қолданылу аясымен таныстыру

Дамытушылық- студенттердің білім деңгейін және білім мазмұнының тұрақтылығын дамыту және оларды игерудегі іскерлік пен дағдыны қалыптастыру. Сөйлеу мәдениеті мен есте сақтау қабілеттерін дамыту

Тәрбиелігі- студенттерді адамгершілікке, ұқыптылыққа, алғырлыққа, отансүйгіштікке, сыйластық пен әдептілікке баулу, топта тиімді жұмыс жасай білуге тәрбиелеу

Сабақтың түрі

Жаңа сабақ

Сабақтың әдісі

Топқа бөлу, түсіндіру, баяндау, топтастыру, тест

Негізгі идеялар

Электромагниттік толқындар

Рентген сәулелері

Рентген сәулелерінің қолданылуы

Тапсырмалар

Топтық жұмыс

Жұптық жұмыс

Жеке жұмыс

Күтілетін нәтиже

Студенттер рентген сәулелерімен, оның қасиеттерімен, қолданылу аясымен танысады; адамгершілікті, топтағы сыйластықты, ұқыптылықты бойға сіңіреді

Қажетті құралдар

Оқулықтар, слайдтар, ноутбук, плакат, маркер, интерактивті тақта

Бағалау

Жұппен және жеке жасаған жұмыстарын формативті бағалау

Сабақ барысы

1. Ұйымдастыру бөлімі

Сәлемдесу; сабақты бастар алдында жақсы ахуал туғызу; студенттерді екі топқа бөлу; студенттерді түгелдеу; студенттердің назарын сабаққа аудару (1-3 минут).

2. Өткен сабақты сұрау

Ұйымдастыру бөлімінде студенттер инфрақызыл сәулелер және ультракүлгін сәулелер деген екі топқа бөлінді. Үй тапсырмасына екі топтың студенттері бір-біріне сұрақтар қою және жауап беру арқылы жауап береді (10-15 минут).

3. Жаңа сабақты түсіндіру

Жылдам электрондар кенеттен тежелгенде пайда болатын толқын ұзындығы өте қысқа электромагниттік сәулелер рентген сәулелері деп аталады.

Рентген сәулелерінің толқын үзындығы 10^-12м-ден 10^-9м-ге дейінгі диапазонда болады.

Рентген өзі анықтаған сәулелерін бірінші рет Вюрцбург қаласында 1896 жылы 23 қаңтарда болған физика медицина ғылыми қызметкерлері жиналысында баяндайды. Жиналыста атақты анатом және гистолог Келликердің ұсынысы бойынша бұл жаналықты рентген сәулелері деген атаумен ұйғарылады. Сөйтіп бұл ат бүкіл жер жүзіне жарияланған.
Рентгеннің «Жаңа сәулелер туралы» деген кітапшасы аз уақыт ішінде ағылшын, француз, итальян және орыс тілдеріне аударылып шығарылған. Дүние жүзі ғалымдары өз лабораториясында Рентгеннің тәжірибелерін талай рет тексеріп шыққан. Барлық елдерде адам мен жануарлар қаңқаларының бірінші рет рентгенограмма суреті көрсетіліп, халықтар арасында баяндамалар өткізілді.

Катод пен анод арасына U кернеу беріледі. Катодтан ұшып шыққан е үлкен жылдамдықпен
Анодқа келіп соқтығысқанда тежеулік рентген сәулесін шығарады.
Электронның энергиясының біразы электромагниттік толқын тудыруға кетсе, біразы анодты қыздырады. Егер анод пен катодтың арасындағы кернеу U болса, онда электронның энергиясы
E=eU
болады. Мұндағы е -электронның заряды. Рентген спектрі біртұтас болады.

Өте жоғары кернеуде U тежеулік рентген сәулесінен басқада сызықтық спектрі бар сипаттамалық рентген сәулесі пайда болады. Себебі үдетілген е атомның ішіне кіріп, ішкі қабаттан е ұшырып шығарады. Оның орнына сыртқы қабаттан е келеді, яғни сипаттамалық рентген сәулесі пайда болады.

Екі топқа жеке тапсырмалар беріледі:

1 топ. Рентген сәулелерінің ашылуы, рентген сәулелерінің қасиеттері.

2 топ. Рентген сәулелерінің қолданылу аясы, қарапайым рентген түтігінің құрылысы.

Екі топқа да ортақ тапсырмалар:

1. Металл пластинка рентген сәулелерінің әсерінен зарядталды. Зарядтың таңбасы қандай? (Рентген сәулелерінің әсерінен пластинкадан электрондар жұлынып шығады да, заряд оң таңбаға ие болады).

2. Рентген сәулелері металл қабатынан да өтеді. Неліктен рентген түтігіненауаны сорып алады? (Ауа антикатодты соққылайтын электрондардың үдеуіне кедергі болады).

3. Қалыңдықтары бірдей алюминийден және темірден жасалған екі металл беттердің қайсысы рентгенологты сәулеленуден жақсырақ сақтайды? (Темір. Рентген сәулелерінің жұтылу қарқындылығы заттың тығыздығына тура пропорционал).

4. Неліктен рентгенологтар жұмыс уақытында құрамында қорғасын тұзы бар қолғаптарды, алжапқыштарды және көз әйнектерді пайдаланады? (Қорғасын және қорғасын тұздары рентген сәулелерін жұтады) (25-30 минут).

4. Сергіту сәті

Жасырылған физикалық жұмбақты шешіп, оны үш тілде айтып шығу керек:

Қозғалысқа келтіріп,
Жылдамдығын береді.
Өлшемдерін қарасақ,
Ньютонға ол келеді. (Күш, сила, strength)

Жоғалмайды ешқашан,
Түрлендірсек егер де.
Басқа күйге ауысқан,
Жұмыс істейді әрқашан. (Энергия, энергия, energy)

Аса қажет өмірге халық үшін,
Пайдаланамыз күн сайын жарық үшін. (ток күші, ток, current)

Туыстарын шетінен,
Өбеді де бетінен.
Бала - шаға ұсағын,
Бауырына қысады. (магнит, магнит, magnet)

Хабар алған алыстан,

Екі өріс табысқан. (Электромагниттік өріс, электромагнитное поле) (1-3 минут).

5. Сабақты бекіту

Студенттерге жеке жұмыс-тест тапсырмалары беріледі (мысалы):

А) Тест тапсырмалары

Тест тапсырмалары №1

1) Рентген сәулелерін қай жылы және кім ашты?

А) 1985ж., В. Рентген Б) 1905ж., А. Эйнштейн В) 1887ж., А. Столетов Г) 1900ж., Ф. Ленард

2) Рентген сәулелері электромагниттік сәулелерге жата ма?

А) жоқ Б) ия В) білмеймін Г) дұрыс жауабы жоқ

3) Рентген сәулелерінің толқын ұзындығы

А) өте ұзын Б) ұзын В) өте қысқа Г) толқын ұзындығы әртүрлі

4) Толқынның барлық түріне соның ішінде рентген сәулелеріне де тән құбылысты көрсет

А) спектрлік анализ Б) дисперсия В) интерференция Г) дифракция

5) Рентген сәулелері қай салаларда қолданылады?

А) медицинада Б) дифектоскопияда В) күнделікті тұрмыста Г) А және Б жауаптары

Жауабы: 1)А; 2)Б; 3)В; 4)Г; 5)Г.

Б) Сәйкестендіру тесті

Сәйкестендіру тесті №1

1

Рентген сәулелерін … В. Рентген ашты.

А

Электромагниттік сәулелерге

2

Рентген сәулелері ... кең түрде қолданылады.

Б

Негізгі сегіз бөліктен

3

Рентген сәулелері ... жатады.

В

Өте қысқа

4

Рентген түтікшесі негізгі ... тұрады.

Г

Медицинада

5

Рентген сәулелерінің толқын ұзындығы ...

Д

1985ж

Жауабы: 1)Д; 2)Г; 3)А; 4)Б; 5В (3 минут).

6. Үй тапсырмасы

Физика 10кл. Г.Я. Мякишев, Б.Б. Буховцев §75, физика 11кл. жаратылыстану-математика бағыты §6.7.