Энергия

3-4 сабақ 7- сынып

Сабақтың тақырыбы: Энергияның сақталы заңы.Бір түрден екінші түрге айналуы. Тәжірибеде энергиянын бір түрден екінші түрге айналуы және есептер шығаруда пайдалы әсер коэффициенті түсінігін қолдану.

Сабақтың оқыту мақсаты

-

Энергияның ПӘК ойын талқылау, оқушыларға энергияның тұтынылуы мен энергияның берілуін көрсететін Санк диаграммасы мысалын көрсету. Сол арқылы ПӘК-ті есептеулер.

Энергияның сақталу заңын және бір түрден екінші түрге айналуын түсіндіру.

Тілдік мақсаттар

Оқушылар:

Зерттеулер үшін жазбаша нұсқауларды түсініп, олардың нәтижелері туралы ауызша және жазбаша түрде сұрақтарға жауап беру алады

масса, импульс, векторлық жылдамдық, күш, серпімді, серпімсіз, кинетикалық энергия, потенциалдық энергия, серпімді деформацияның энергиясы

Қандай доп үлкен ……. ие?

………. қалай өзгерді?

Егер ….. орын алса іс-әрекетпен не болатындығын болжамдаңыз…..

Құндылықтар

сындарлы көзқарасты дамытуды, өзара қарым-қатынастар құрған кезде сыни ойлай білу

Пәнаралық байланыс

Математика

Сабақтың жоспары

Жоспарланған іс-шаралар

Уакыт

Ресурстар, құндылықтар

Оқушылардың жаңа сабақты меңгеруге дайындығын тексеру.

Өткен материалдар бойынша сұрақтар :

• 1. Энергияның қандай түрлерін білесіңдер?

• 2.Потенциалдық энергияға анықтама беріңдерші.

• 3. Кинетикалық энергияға анықтама беріңдерші

• 4. Серпімдідеформацияланған дененің потенциалдық энергиясының формуласы

• --кинетикалық энергияның формуласы

• - нөлдік деңгейден жоғары көтерілген дененің потенциалдық энергиясы қандай формуламен сипатталады?

Сабаққа қызықтыру

Мұғалім жеңіл және ауыр доптарды оқушыларға лақтырады, олар оны қағып алады. Оқушы масса және векторлық жылдамдық күшке әсер ететіндігін түсінуі тиіс.

Жаңа сабақтың тақырыбын хабарлау:

• Жоспар:

• Толық механикалық энергия .

• Энергияның сақталу заңын қолданып есепте пайдалану

• Энергияның ПӘК ойын талқылау, оқушыларға энергияның тұтынылуы мен энергияның берілуін көрсететін Санк диаграммасы.

Сонымен дене қай кезде потенциалдық энергияға ие болады ?

Дене қай кезде кинетикалық энергияға ие болады?

Екеуі бір мезгілде болуы мүмкін бе ? Мысал келтіріп көріңдерші

.

Толық механикалық энергия - кинетикалық энергия мен потенциалдық энергияның қосындысына тең.

Тұйық консервативті жүйеде толық механикалық энергияеың сақталу заңы орындалады:

• Толық механикалық энергияның сақталу заңы кинетикалық энергияның потенциалдық энергияға және керісінше орындалады. Сондықтан толық энергия өзгеріссіз сақталады.

Мысал :прекзентация

Есеп 1.

Жоғарыдан төмен лақтырылған жіпке ілінген шарик.

Бұл есеп толық механикалық энергияның сақталу заңы негізінде шығарылады. Максималь биіктігі берілген. Максималь потенциалдық энергиясын тауып, кинетикалық энергияға теңеңтіреміз. Содан кейін жылдамдықты табуға болады.

Есеп 2.

Тік жоғары лақтырылған доптың бастапқы жылдамдығы 15 м/с , доп көтерілген максималь биіктігін табыңыз.

Презентация мысал - түсіндірме жұмысы

Energy transfer diagrams

This energy transfer diagram shows the useful energy transfer in a car engine. You can see that a car engine transfers chemical energy, which is stored in the fuel, into kinetic energy in the engine and wheels.

Process of using chemical energy

This diagram shows the energy transfer diagram for the useful energy transfer in an electric lamp. You can see that the electric lamp transfers or converts electrical energy into light energy.

Process of using electrical energy

Notice that these energy transfer diagrams only show the useful energy transfers. However, car engines are also noisy and hot, and electric lamps also give out heat energy.

Sankey diagrams

Sankey diagrams summarise all the energy transfers taking place in a process. The thicker the line or arrow, the greater the amount of energy involved. The Sankey diagram for an electric lamp below shows that most of the electrical energy is transferred as heat rather than light.

Санки диаграммасы- барлық энергия көрсетілген. Неғұрлым жуан бағыт ол энергияның соншалықты көптігін білдіреді, мына схемада электр шамы ның үлкен бөлігі жарыққа кетеді, жылуға емес.

ПӘК-ті есептегенде-пәк берілген пайдалы энергияның толық энергияға қатынасын пайызға көбейтеміз.

Қорытныды, ПӘК әрқашан механизмдерде 100%. -ден кем болады.

Батареядан және күн батареясымен жұмыс істейтін электр шамдары тәрізді заттарды қолданыңыз.

Орындалған пайдалы жұмыс, шамның электр энергиясының бөлігін (тұтынуды) жарық энергиясына (пайдалы беру) беретіндігімен, ал энергияның қалған бөлігін жоғалатын жылу ретінде беретіндігімен түсіндірілуі мүмкін.

Массасы 70 кг адамның күнделікті өмірде шығын энергиясы

( "Концепции современного естествознания" Т.Я. Дубнищевой, 1997, с.182)

1 калория = 4.18400 Джоуля=4,18 Дж

түрлері

Шығындалған энергия

тамақ, 30 мин.

40 ккал

Желіп жүру , 10 мин.

30 ккал

Жазу үстелінде отыру, 1 сағат

110 ккал

Баспалдақтан түсу, 5 мин.

70 ккал

Баспалдақпен жоғары көтерілу, 10 мин.

180 ккал

Автомашина жүргізу, 2 сағат

350 ккал

Еденді сыпыру, 2 сағат

560 ккал

Киім үтіктеу , 1 сағат

270 ккал

Терезе жуу , 1 сағат

250 ккал

ұйықтау, 8 сағат

580 ккал

Санки диаграммасын әр оқушы 4-5 түрінен құру керек. құру .

Жаңа сабақты қаншалықты меңгергенін тексеру -ауызша немесе жазбаша түрде

(қосымшаны қарау)

Эксперименттік есеп

Көлбеу жазықтықпен болат шарик домалап бара жатыр. Шарик соқтығысқанға дейінгі кезеңді бақылаңыз.

Мына сұрақтарға қысқаша жауап беріп көріңіздер:

Энергияның қандай түрленуін байқадыңыздар?

Металл цилиндрге соқтығысқанда шариктің потенциалдық энергиясы қайда кетті?

Энергияның сақталу заңы бұзылды ма? Шариктің көлбеу жазықтықпен үйкелісін ескермеңіз.

Шариктің домалап бара жатқандағы жылдамдығын анықтаудың әдістерін ұсынып көріңіздер.*** Тек сызғыштың көмегімен шарик жылдамдығын анықтаңыз.

Сабақта не білдік?

Оқушылардың өзін-өзі бағалауы - рефлексия (қосымшаны қарау)

5 мин

3 мин

10 мин

10 мин

5 мин

10 мин

25 мин

10 мин

2 мин

http://www.bbc.co.uk/schools/gcsebitesize/science/aqa_pre_2011/energy/heatrev5.shtml

энергия мен Сэнк диаграммасын беру мысалдары берілген