Әдістемелік кітапша Оқытуда қолданылатын әдіс-тәсілдер

3-қадам

Жұптық жұмыс (кесте бойынша талдау)

4-қадам

Қорытнды шығару

5-қадам

Ұстанған бағыттарына қарай топқа бөліну

«Қолдаушы топ», «Қарсы топ», «Қалыс қалушылар»

6-қадам

Салмақты дәйектемелер дайындау

7-қадам

Пікірталас жүргізу

«Ротация» әдісі

1-қадам

Сұрақ дайындау (1-ден 4-ке дейін) сұрақтарды нөмірленген ватмандарға жазып, аудиторияның әр бұрышына ілу

2-қадам Сынып оқушыларын төрт топқа бөлу

Әр топ оз сұрақтарына жауап беру

3-қадам

Сағат тілімен орындарын алмастыру

4-қадам

Барлық топтардың жауаптары талқылану

«Зигзаг» әдісі

1-қадам Сабақтың тақырыбы мен мақсатын анықтау

2-қадам : Топтарға бөлу («жанұяға» - 1,2,3,4) Мәтін қанша бөлікке бөлінсе оқушылар сонша топқа бөлінеді

3-қадам: Жанұяның әр мүшесіне тапсырма беріледі.

4-қадам: Сараптау топтарына бөлінеді (1+1+1+1; 2+2+2+2; 3+3+3+3; 4+4+4+4)

5-қадам

Сараптау тобы мәтін бөлігін топта талдап, өзге оқушыларға тиімді түсіндіру жолдарын қарастырады.

6-қадам

«Жанұя» тобына барып білгенін үйретеді.

7-қадам

Мәтін бойынша сұрақтар қою

«Семантикалық карта» әдісі

жуан

жіңішке

ашық

қысаң

а

+

+

ә

+

+

у

+

+

+

о

+

+

е

+

+

«Автор орындығы» әдісі

1-қадам Кез келген жұмысты жазып болғаннан кейін тақтаның алдына үстел қою

2-қадам: Үстелге отырып өз жазғаның аудиторияға оқу

3-қадам: аудиторияны тыңдау. Сұрақтарына жауап беру

«Алты телпек» әдісі

Сыныпты алты топқа бөлу

«Ақ телпек» - статистикалық (мәселеге қатысты деректерді таласссыз келтіреді)

«Сары телпек» - сәттілік (сәтті кезеңдерді айтады)

«Қара телпек» - сәтсіздік (оқып жатқан мәселенің сәтсіз тұсын айтады)

«Көк телпек» - аналитикалық (талдау жасайды, топтар не үшін? неге? неге байланысты? Деген сұрақтарға жауап іздейді)

«Жасыл телпек» - шығармашылық (ақылға сыйымсыз идеялар мен болжамсдар айтады)

«Қызыл телпек» - сезімтал (оқиғаны оқу барысында бастан кешірген сезімдерін айтады)

«Біреуі үйде, үшеуі қонақта» әдісі

1-қадам

Сабақтың тақыпыбы мен мақсатын ашу

2-қадам Төрт адамнан «үй» тобына бөлу. Әр оп 1,2,3,4 деген өз нөмірлерін алады

3-қадам

Әрқайсына тапсырма үлестіріледі

4-қадам топ ішінде әр оқушыға нөмір беріледі (1,2,3,4)

5-қадам

Үй тобында мәселе талқыланады

6-қадам Белгілі бір уақыттан кейін топтағы оқушылар орнынан тұрады 1 нөмірлер көрші топқа, 2-нөмірлер 3-топқа, 3-нөмірлер 4-топқа, 4-нөмірлер 1-топқа жиналады.

7-қадам

«қонақтар сұрақ қояды» сосын өз топтарына қайтады.

8-қадам

1,2,3-нөмірлер үй тобына келіп , кезек-кезек қонақта не үйреніп келгендерін айтады.

9-қадам: Топ жұмыстарын өзара салыстырады

«Жүк журналы» әдісі

1-қадам: Сабақ

2-қадамТақырып бойынша болжамды «Жүк журналының сол жағына жазу»3-қадам Жұмыс жұбын құру

4-қадам Ақпаратты тыңдау барысында жұптың біреуі «Болжам» бөлімімен жұмыс жасап «+» таңбасын болжамның дұрыс-бұрыстығына қарай қойып отырады, ал екіншісі тек жаңа ақпарат жазады. Оқушылар жеке жұмыс жасайды.

5-қадам:

«Жүк журналының» екі жағын салыстыру, ақпартты қосу, жазғандарын сыныппен талдауға дайындық

«Фишбон» әдісі

«Қалам үстелдің ортасында» әдісі

1-қадам: Мәселенің қойылуы

2-қадам

Шағын топтарға бөлу

3-қадам «Дөңгелек үстел» жұмысының ережесін қабылдау

Әр оқушы ортаға қаламын қою арқылы ойынға өз қатысуын белгілейді

4-қадам: Қабылданған мәселені үстел басында талдау

5-қадам: Кіші топтарда болған әңгімені түйіндеу

«Лото» әдісі

1-қадам: Оқушыларға сандары жазылған лото таратылып беріледі.

2-қадам: Мұғалім лото тастарынының нөміріне сәйкес сұрақтарды оқиды

3-қадам. Лотосында бар санның сұрағына сол топ жауап беріп, лото тасын ұтып алып лотоны толтырулары керек.

4-қадам: Қай топ толық толтырса сол топ жеңімпаз атанады

«Қара жәшік» әдісі

1-қадам: Қара жәшік дайындалады.

2-қадам: қара жәшікке тақырыпқа қатысты сөз немесе сурет жасырынады

3-қадам:

Қара жәшіктегі заттың түрлі белгілерін біртіндеп оқиды

4-қадам: жасырын зат табылады

«Галереяға саяхат» әдісі

1-қадам:

Қабырға газетін жасау

2-қадам Қабырға газеттері бөлме қабырғаларына ілінеді

3-қадам: Мұғалімнің белгісімен топтар кабинет ішінде қозғалысқа түседі, талдайды, сараптайды, жапсырма қағазы арқылы пікірін не сұрағын жапсырады.

4-қадам: Галереяға саяхат аяқталған соң өз газеттерін алып пікірлерді оқып, сұрақтарға жауап береді. Қорытынды жасайды

«Кубизм» әдісі

Кубик жасалынып, оның 6 қырына 6 түрлі тапсырма жазылады. Мұғалім кубті ортаға тастап, қай қыры түссе, оқушы сол қырындағы тапсырмаға жауап береді.

«Синкуейн» әдісі

Мұны бес жолдан тұратын өлең деп те атайды. Бұл әрбір ой толғау кезеңінде қолданылады.

Синквейн жазу ережесі:



1) Бірінші қатарға бір сөзбен тақырып жазылады (зат есім түрінде).

2) Екінші қатарға тақырыпты екі сөзбен келтіруі (екі сын есім түрінде).

3) Үшінші қатарға үш сөзбен осы тақырып бойынша іс - әрекет жазылады (етістік, көсемше).

4) Төртінші қатарға төрт сөзден тұратын осы тақырыпқа қатысты сөйлем немесе сөз тіркесі.

5) Соңғы қатарға тақырып мәнін сипаттайтын бір сөзден тұратын синоним (метафора) жазылады

Дидактикалық ойындар

«Сен жалғастыр» ойыны

Ойынның мақсаты: Басталған буынға буын қосып, сөз құрауға, зейінділікке баулу.

Мұғалім сөздің басты буынын айтады, ал оқушылар оны аяқтайды.

Мысалы, Ә-ЖЕ, ТА-ЗА, А-ТА, АЛ-МА. Т.б.

«Достасқан буындар».

Қатар отырған оқушылар ауызша орындайды. Орындау тәртібі бойынша бірінші оқушы қа буынын айтса, екінші келесі буынын тауып сөз құрауы керек.

«Адасқан әріптер»ойыны

Дыбыстарды тиісінше тіркестіріп сөз жаса.

1. р, о, б.- бор

2. а, ш, а, ғ.- шаға

«Жалғасын тап» ойыны.

Тақтаға белгілі мақалдардан екіден сөз жазылады. Оларды қалған оқушылар тауып, қосып айтулары тиіс.

1. Ұяда....

Ұшқанда

2. Көп...

Терең...

«Кім білгір»ойыны.

Тақтаға заттардың, жан - жануарлардың суреті ілінеді. Суретке байланысты мақал - мәтелдерді кім біледі?

«Жылдам жауап»ойыны.

Оқушыларға әзіл аралас сұрақтар беріледі. Сұраққа толық тұрақты сөз тіркестерімен және мақал - мәтелдермен дұрыс әрі жылдам жауап берілуі керек.

«Ойлан тап»ойыны.

1. Біріккен сөздің бірінші түбірі тағам сөзімен синонимдес, екінші түбірі - тағам ыдыстың аты. Ол қай сөз? Асқазан

2. Бір сөз сын есім мен зат есімнен бірігіп келіп, бір аңның атын білдіреді? Ақбөкен

3. Республикамыздағы қандай қала, өзен аттары біріккен сөз түрінде айтылады? Жетісу, Талдықорған

«Ойна да ойлан»ойыны.

1. Адамның туыстық атауларын білдіретін зат есімдерді жаз.
   
   2. Қолмен ұстауға, көзбен көруге болатын зат есімдерді жаз.

«Кім тез тауып, оқи алады?» ойыны.

Мына сөйлемдерде сөздердің орын тәртібі ауысып жазылған. Оны тиісті тәртібіне келтіріп, кім тез тауып оқи алады?

«Ұйқасын тап ойыны»

Өзінше ноян, Қорқақ кім?.. қоян."Бата алмас түлкі, Үсті тікен.. кірпі

«Жалғасын тап ойыны»

Атаңның баласы болма,

/адамның баласы бол/

«Синтаксистік касса» ойыны.

Карточкада бірнеше суреттер көрсетіледі (адам, құс, т.б.) беріледі және қойылатын сұрақтар карточкасы жасалады. Суреттің үстіне сұрақтары айтылып қойылады.

«Сөйлем қуаласпақ» ойыны.

Интерактивті тақтадан мазмұнды суреттер көрсетіледі. Топта сөйлемдер арқылы мәтін түрлері немесе хат, эссе, ой-толғау, хабарландыру, жарнама құрастырылады (ауызша).

«Кедергіден өту» ойыны.

Интерактивті тақтадан «кедергілер» көрсетіледі. Әр кедергінің өз тапсырамасы тақтадан көрінеді. Тапсырмалар топқа беріледі. Осылайша ойын соңында кедергілерден өтіп мәреге жеткен топ жеңіске жетеді.

«Вагон құрау» ойыны.

Әр топқа бірнеше вагондар беріледі. Әр балаға 1 вагоннан. Вагонның артындағы тапсырманы орындаған оқушы вагонды ретімен тақтаға келіп іледі. Қай топтың вагондары алдымен құралса, сол топ жеңіске жетеді.

«Алтын айт» ойыны.

Интерактивті тақтадан бір-бірімен араласқан бірнеше суреттер тұрады. Оқушылар кезекпен шығып суреттерді «белгісі» арқылы топтан себебін түсіндіреді.

</

Кіші топтарға бөлу әдістері

Мақал құрастыру

Бұл жағдайда алдын ала кеспеқағаздарға бір мақалды бөліп-бөліп жазып, таратады, сосын ойыншыларға мақалды құрасатыру тапсырылады. Осылайша топтар құрастырылады.

Сүйікті жемістер

Топқа бөліну үшін жемістердің атауы немесе суреті ұсынылады.

Осылай «Тәулік уақыты», «Жыл мезгілдері» деп те топтастыруға болады.

Ән бойынша бөліну

Оқушыларға өздері жақсы білетін бір әндердің қайрмасы мен шумағы қимқағаздар арқылы таратылып беріледі. Сол ән бойынша топтастырылады. Кейін өздері құрастырған әнді шырқайды.

«Қала таңдау»

Қала аттары тақтаға жазылады. Әр оқушы өз атын бір қаланың тұсына жазады.

Гүл, көлік, спорт атаулары бойынша да осылай бөлуге болады.

«Заттар бойынша бөлу»

Әр оқушы өзінің ұсақ затын ортақ себетке салады. Мұғалім бұл заттарыды әр партаға бөліп қояды. Кімнің заты қай партада оқушы сол топқа жиналады.

«Поэзиялық бөлініс»

Оқушыларға өздері білетін бір өлеңнің жолдары қимақағаздар арқылы үлестіріледі. Оқушылар өлеңнің шумақтарын құрастыру арқылы топтарға бөлінеді.

«Шырша бездендіру»

Оқушыларғатүрлі -түсті шырша ойыншықтары таратылып беріледі. Қанша топ болса сонша шырша жасалынып, әр шыршаның төбесіне белгеле бір түстегі жұлдызша ілінеді. Оқушылар қолдарындағы ойыншықтың түсін жұлдыздың түсімен сәйкестендіре отырып топтаады.

«Сөз құрастыру»

Топтың санына байланысты белгілі бір түрлі-түсті бояумен жазылған сөздерді дайндар, әріптерге бөліп оқушыларға таратып береді. Оқушы әріпінің түсіне қарай топтасады. Сөз құрастырады. Сол топтың атаы болады.