Сөйлемнің түрлері. Хабарлы сөйлем сабақ жоспары

Күні: Сыныбы: 8 «А,Б» Пәні: қазақ тіліОқытудағы жаңа тәсілдер (диалогтық оқыту), АКТ, Сыни тұрғыдан ойлау

Қолданылатын әдіс- тәсілдер

«Миға шабуыл» әдісі «Сұрақ-жауп» әдісі, «Синквейн» әдісі

Көрнекліктер

Карточкалар, қима қағаздар, маркерлер, дидактикалық материалдар.

Сабақтың барысы

Сабақтың кезеңдері

Мұғалімнің іс-әрекеті

Оқушының іс-әрекеті

Психологиялық ахуал тудыру

Тренинг

Білу (7мин)

«Сұрақ-жауап» әдісі

Сәлемдеседі, түгендейді, сабаққа әзірліктерін тексереді.

"Құлақ - мұрын" тренингі Мақсаты:Балада қабылдау процесінің қалай дамығанын анықтау.Жүргізілуі:

Үй тапсырмасын тексереді.

26-жаттығу. Мәтіннен жалғау арқылы байланысқан сөз тіркестерін теріп жазу.

Карточкалар арқылы білімдерін бағалау.

Сәлемдесіп, оқу құралдарын дайындайды.

Балалар шеңбер жасап тұрады. Жүргізуші "құлақ" деп қолымен мұрынын, ал "мұрын" деп құлағын ұстайды. Ал балалар шатастырып алмай "құлақ" дегенде құлағын, "мұрын" дегенде мұрынын ұстау керек.Шатастырған балаларды ойыннан шығара береді.Соңғы қалған адам жеңімпаз атанады.

Дәптерлерін ашып, үй тапсырмасын талдайды.

Сұрақтар,а жауап береді.

Түсіну(23мин) «Миға шабуыл» әдісі

Қосымша мәлімет

Тақтаға бірнеше сөйлемдер жазылады:

Қазақстанның патриоты болуға өзімді дайындап келемін.

Өз Отаның үшін не жасай аласың?

Отан үшін отқа да түсем!

Сұрақ:

Сөйлемде тұрлаулы мүшенің біреуі ғана болуы мүмкін бе?

Хабарлы сөйлемнің негізгі грамматикалық белгілері:

1. Баяндауыштары негізінен ашық рай формалы етістіктен (немесе осы формаға сипаттас жұмсалатын есімдерден) жасалады;

2. Өзіне тән интонациясы болады. Хабарлы сөйлемдер баяу әуенмен айтылады. Жалаң сөйлемдер бірте-бірте қайырылса, жайылма сөйлемдерде дауыс сөйлемнің соңында бәсеңдей түседі. Мысалы, Түн жым-жырт. Жел де жоқ. Бірақ сәл ғана білінген салқын бар.

3. Хабарлы сөйлем баяндауыштарының тұлғалық ерекшеліктеріне қарай болымды (Жаңбыр жауды), болымсыз (Жаңбыр жаумайды), қалаулы (Енді қырманға барайықшы), болжамды (Маржан ертең келетін шығар), ал баяндауыштарының қай сөз табынан жасалуына қарай етістікті (Үйдің іші жылынды), есімді (Күн жылы. Аспан ашық) болып бөлінеді. Хабарлы сөйлем екі негізді және бір негізді құрамда болады. Құрамында екі негізгі мүше бастауыш пен баяндауыш болып, сөйлем оларды тірек етіп құрылған болса, екі негізді болып келеді. Мысалы, Енді, міне, үш бала қатар келе жатырмыз. (С.М.) Бір негізді сөйлемдер грамматикалық сипаты жағынан екі түрлі:

4. Арнаулы құрылысы бар баяндауыш мүшені тірек етіп құрылады. Мысалы, Оны бұзуға болмайды;

5. Бастауыш, баяндауыш деп тануға келмейтін, тірек мүше деп аталатын компонентті негіз</<font face="Times New Roman, serif"> етіп құрылады. Мысалы, Мидай дала. Жарқыраған ай.

Жазуда хабарлы сөйлем соңына нүкте қойылады.

Сөйлемдерді өздері саралайды. Өзара қандай ерекшеліктері барын айтады. Сөйлемдердің айтылу мақсатына қарай түрлерін ажыратады. Сөйлемнен тұрлаулы мүшелерді табады.

Қосымша мәліметті дәптерге жазып алады.

Қолдану(8 мин)

Тапсырма береді, бақылайды, көмектеседі.

28-жаттығу. Үш қатар бойынша орындау

33-жаттығу. Хабарлы сөйлемдерді лепті, бұйрықты, сұраулы сөйлемге айналдыру (ауызша).

34-жаттығу. Өлең жолдарын қара сөзге айналдырып жазу.

Жеке жұмыс-мәтінмен танысады.тақтаға және дәптерлеріне жазады

Талдау(5 мин)

Қасиеті ел аузынан қалған жоқ. Сөйлем мүшелеріне талдау.

Талдайды, дәптерге жазады.

Жинақтау(2 мин)

«Синквейн» әдісі

Рефлексия

Хабарлы сөйлемге бес жолды өлең құрастыру.

1.Хабарлы сөйлем

2.Баяу, бір қалыпты, хабарлы

3. Хабарлайды, болжайды, қалайды.

4. Хабарлы сөйлем - бірқалыпты интонациямен айтылады.

5. Хабарлау

«Күлегештер»(смайликтер) салу. Балалар бүгінгі ойын - тренингтерден алған әсерлерін, көңіл - күйлерін ақ қағаз бетіне күлегештерді сала отырып, ол арқылы өзінің көңіл - күйін көрсетеді, салады, өз еркісімен әсемдеуге болады.

Дәптерге жазады.

Рефлекция жазады, мұғалімге береді

Үйге тапсырма

36-жаттығу. Мәтіннің сөз тіркестерін пайдаланып «Ұстаз сыры» тақырыбында эссе жазу.

Күнделіктеріне жазып алады.

Бағалау(1 мин)

Оқушылардың бағалауларын жинайды, қорытынды бағасын қояды

Бағаларын күнделікке қойғызады.