Татар теле. ФДББС. Яңа сүзләр.(Неологизмнар).

Тема: Хаталар өстендә эш. Яңа сүзләр. Неологизмнар.

Максат: 1. Изложение билгеләре белән танышу, нәтиҗәләр чыгару.

2. Хаталар өстендә эш башкару.

3. Яңа сүзләр (неологизмнар )турында белешмә бирү.

3. Төркемнәрдә һәм мөстәкыйль эшләү күнекмәләрен ныгыту.

4. Халкыбызның тарихы белән кызыксындыру.

Дәрес тибы: Яңа белем бирү.

Җиһазлау: дәреслек, ярдәмлек, схемаУкытучы эшчәнлеге

Укучы эшчәнлеге

Уку-укыту гамәлләре

Мотивация

Укучыларны саләмләү, уңышлар теләү. Бик борынгыдан

Бабалар аша

Миңа да килеп җиттең.

Бирдең аң,

Бирлең белем.

Хәзер инде

Офыктагы маяк булып

Алга чакы,

Татар теле,

Тукай теле,

Туган телем!.. (Акъегет)

Саләмне тыңлау, бер-берләренә яхшы кәеф теләп эшкә керешү.

Тыңлаган әсәрләр буенча сораулар бирә белү;

әхлакый-этик бәяләү

социаль һәм шәхси бәяләрдән чыгып,шәхеснең мораль сайланышында үзләштерү эчтәлеген бәяләү

Актуализация

1. Изложение билгеләре белән танышу, нәтиҗәләр чыгару.

2. Хаталар өстендә эш башкару.

3. Сорауларга җавап биреп, теоретик белемнәрне яңарту.

- Кулланыштан төшеп калган сүзләрне ничек атыйлар?

- Алар вакытлыр үтү белән нишлиләр?

- Архаизмнар дип нинди сүзләр атала?

- Тарихи сүзләр кайчан барлыкка килә?

Язма эшләре өчен билгеләрен карыйлар, хаталары белән танышалар.

Сорауларга җавап бирәләр.

Соңгы нәтиҗәләрне исәпкә алып, максатларның эзлеклелеген билгеләү.план төзү һәм эшнең эзлеклелеге

Прогнозлау(алдан фаразлау)

Нәтиҗәгә соклану һәм аның үзләштерү дәрәҗәсен билгеләү

Укучы нинди авырлыклар белән очраша?

Дәреснең максатларын ачу.

Мисал бирү, дәреснең максатын билгеләү өчен проблемалы ситуация тудыру.

Тиздән кырга

Ирек чоры килер,

Җирләр ачылыр,

Көннәр язаер.

(Х. Туфан)

• Без бүген нинди эш белән шөгыльләнербез?

Мисалларны укыйлар, уйлыйлар, сүзлек белән эшлиләр.

Укучылар тарафыннан белгән яки әлегәчә белмәгән күнекмәләрне үзара бәйләү; Планлаштыру;

Авырлык

тан чыгу юллары.

Аңлатмалы сүзлек белән эшләү.

Сүзлекләр белән эшлиләр.

Сорауларга җавап бирәләр, аңлаталар.

- проблеманың әйтелеше яки бирелеше;

-проблемаларны чишү юлларын мөстәкыйль табу.

Яңа материал бирү.

1. 264нче күнегү өстендә эшләү.

А. күнегү ярдәмендә проблемалы ситуация тудыру, аны хәл итү.

- Телдә яңа сүзләр ничек барлыкка килә?

- син нинди яңа сүзләр беләсең?

- Алар ничек атала?

Б. дәреслектәге кагыйдәне укып чыгу (116б.)

В. нәтиҗәләрне чагыштыру.

2. Модель төзү.

Неологизмнар

Яңа предметлар һәм төшенчәләрнең атамалары.

Яңа технологияләр белән бәйле (инглиз теленнән кергәннәр)

Үз җирлегендә барлыкка килгән сүзләр

Бер берсенә сораулар бирәләр,

Нәтиҗә чыгаралар.

Кагыйдә белән чагыштыру (106б.)

Укучылар киңәшеп тактага чыгып модель төзиләр.

кирәкле информация туплау;

- билге-символлар

- модельләштерү

Логик

- билгеләрне табу максатыннан чыгып, анализлау

- җитмәгән компонентларны тулыландырып,синтезлау;

- чагыштыру,объектларны классларга бүлү, серияләү өчен критерийлар сайлау;

Материал

ны беренчел ныгыту.

1. 265нче күнегү өстендә эшләү. (биремне телдән башкару.)

• Мәсәлне укып чыгу;

• Эчтәлеге буенча әңгәмә өештыру;

• Тексттан яңа сүзләрне табу, аларның ничек килеп чыгышын уйлау.

Текстны өйрәнәләр, алдагы сыйныфларда өйрәнгәннәрне искә төшерәләр. Фикерләрен сыйныфка әйтәләр. Мисаллар ярдәмендә дәлиллиләр. Сүзлек белән эшлиләр.

Төрле фикерләрне исәпкә алу, үз позициясен нигезләү, сәбәп-нәтиҗә бәйләнешен ачыклау,

- логик фикерләү чылбырын төзү,

- исбатлау.

Телдән аңлату.

Физкульт

минутка

Күрсәт әле, үскәнем,

Ничек йөри аюлар?

• Менә шулай, менә шулай,

• Шулай йөри аюлар.

Күрсәт әле, үскәнем,

• Ничек йөри куяннар? (төлкеләр, бүреләр)

....

Тыңлыйлар, хәрәкәтләрне башкаралар.

Ишетеп аңлау

Мөстә

кыйль эш.

266нчы күнегүне башкару.

-Текстны укып чыгу;

- Неологизмнарны табу, сайлап язу.

- Сүзләрнең мәгънәсен ачыклау.

• Язма эшләрен үрнәк буенча тикшерәләр.

Ук, җәя, кылыч, кистән, сөңге, шишәк, көбә, пищаль, яка чылбыры, хәситәләр, чулпылар, аеллар, бәллүр.

Үрнәк буенча тикшерәләр, үзбәя.

Нәтиҗәгә соклану һәм аның үзләштерү дәрәҗәсен билгеләү ,аның вакытлы характеристикалары.

Кабатлау һәм ныгыту күнегүләре.

Төркемдә эшләү:

267нче күнегүне эшләү.

-сүзләрне уку, мәгънәләрен ачыклау;

- җөмләләр төзү.

Таблицаны тутыралар. Бергәләп эшлиләр, чагыштыралар.

Сорауларга җавап бирәләр, киңәшеп төркемдә эшлиләр.

Төркемдә эшләү Төрле фикерләрне исәпкә алу, үз позициясен нигезләү. логик фикерләү чылбырын төзү,

Тикшерү, коррекцияләү, иптәшеңнең эшчәнлеген бәяләү,үз фикереңне тулы әйт

Рефлексия. Өй эше.

Дәрескә йомгак ясау.

• Нинди эш башкардык?

• Нинди яңалык белдегез?

Үзбәя.

1. Кагыйдәне ятлагыз (116б.).

2. 268нче күнегү.

3. Җөмләләр төзеп языгыз.

Үз эшен, иптәшләренең җавапларын, үз хезмәтен бәяли белү.