«Назарбаев Зияткерлік мектептері»

Қала/мектеп:

Бағыты:

Сынып:

Тоқсан:

Аты-жөні:

Күні: _________ 2013-2014 оқу жылы

ТОҚСАНДЫҚ БАҚЫЛАУ ЖҰМЫСЫ

ҚАЗАҚ ТІЛІ

9-сынып

Оқу тілі: қазақ

ІІ тоқсан

Уақыты: 80 минут

Жалпы ұпай саны: 40 балл

Нұсқаулық:

1. Көк немесе қара сия қолданыңыз.

2. Ұялы телефон қолдануға тыйым салынады.

3. Ұпайлар саны төмендегі кестеде көрсетілген.

4. Жауап беруден бұрын сұрақтарды мұқият қарап шығыңыз.

5. Таза, ұқыпты жазыңыз.

6. Штрих пайдалануға тыйым салынады.

7. Жұмысты тапсырар алдында барлық жауаптарыңызды тексеріңіз.

8. Бұл тест барлығы 4 беттен тұрады.

І. А критерийі. Тыңдалым

1. Мәтіндегі негізгі тірек сөздерді табыңыз.

А) бала, әке

В) тағдыр, өзгерту

С) көршілер, ауыл-аймақ

D) аттар, жоғалу [1]

2. Бала не себепті соғысқа бармады?

А) Әскери адамдар тастап кетті.

В) Әкесі жібермеді.

С) Аяғын сындырып алды.

D) Аттарды іздеді [1]

3. Түсіп қалған ақпаратты толықтырыңыз

Оның аяғы ... белгілі болады.

А) тоңғаны;

В) жараланғаны;

С) қанағаны;

D) сынғаны; [1]

4. Мәтіннің мазмұнына сай сөйлемді аяқтаңыз.

Тура бір аптадан соң әскери адамдар келді де, ... __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ [1]

5. Сөйлемдерді ретімен орналастыр, оң жақтағы төртбұрыштарға жауаптарды дұрыс жазыңыз.

А) Бір күні ат қайтып келіпті. 1

В) Бірде баласы бұл аттарға мініп көре бастады. 2

С) Әкесі мен баласы ферма ашты. 3

D) -Ақыры жаман болды-ау!- десті көршілер. 4 [1]

6. Мәтін не туралы?

А) Бала тәрбиесі туралы

В) Еңбек туралы

С) Жаман мен жақсы туралы

D) Адамның тағдыры туралы [1]

ІІ. В критерийі. Оқылым

Арал теңізі

Арал теңізі осыдан 8-10 мың жылдай бұрын пайда болған. 1961 жылы Арал теңізінің алыбы 66,1 мың шаршы шақырым, ұзындығы 428 шақырым, ені 235 шақырым, тереңдігі 53 метрдей болған. Аралға құятын екі ірі өзендер: Өзбекстан жерімен өтетін Әмудария және Қазақстан жерімен өтетін Сырдария. Жер бетіндегі әлем көлдері арасында Арал теңізі 4 орын алатын еді.

Өткен ғасырдың 60-шы жылдары ортасында Кеңес үкіметінің шешімі бойынша Әмудария мен Сырдария өзендерінің суын теңізге жеткізбей, мақта, күріш суландыруға пайдалана бастады. Осының салдарынан кейбір жерлерде Арал бұрынғы жағасынан жүздеген шақырымға тартылып қалды. Теңіз деңгейі 20 метрге түскен, бұрынғы су көлемінің 60 пайызы ғана қалған.

Орташа тұздануы 2,5 есе артты. Бұл балықтың өліміне әкелді. Жел ашық қалған теңіз түбінен ондаған миллион тонна тұзды көтеріп, 400-500 шақырымға жаяды. Бүгінде Арал ауыр жағдайда.Экологиялық апат осы ауданда тұратын адамдардың ауыру деңгейін өсірді. Қауіпті демографиялық жағдайға, жұмыссыздық пен кедейлікке әкеліп соқты.

Арал аймағының экономикалық және экологиялық маңызы зор. Тапсырмалар:

1.Берілген сөздердің баламасын анықтаңдар

1. Артты а) өңір

2. Салдары в) қолданады

3. Аймақ с) көбейді

4. Пайдаланады d) себебі [4]

2. Берілген сөйлемдерді, өз сөздеріңмен қайта жазыңдар

1) Аралға құятын екі ірі өзендер: Өзбекстан жерімен өтетін Әмудария және Қазақстан жерімен өтетін Сырдария. _______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ [1]

2) Бүгінде Арал ауыр жағдайда. ____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________[1]

3) Орташа тұздануы 2,5 есе артты. Бұл балықтың өліміне әкелді. ____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________[1]

4) Экологиялық апат осы ауданда тұратын адамдардың ауыру деңгейін өсірді.

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________[1]

Тест тапсырмалары

1. Мәтіннің негізгі идеясы неде?

1. Арал тағдыры

2. Арал сипаты

3. Арал балығы

4. Арал күріші [1]

2. Автор не айтқысы келгеніне анализ жаса.

1. Табиғатты сақтайық

2. Табиғатты қолданайық

3. Табиғатта өмір сүрейік

4. Табиғатта еңбек етейік [1]

3. Қандай сөйлем мәтінге сәйкес келеді?

1. Отанға қалтықсыз еңбек ет

2. Отанға еңбегіңді міндет етпе

3. Қоршаған ортаны көздің қарашығындай сақта

4. Қоршаған ортаны бағала, қадірле [1]

4. Сіз үшін Арал теңізінің маңызы қандай? Өз ойларыңызды жазыңыздар

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ [3]

ІІІ. С критерийі. Жазылым

«Адам бақытты өз елі мен жерінен табады» тақырыбында эссе жазыңыз.

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

ІV. Д критерийі. Айтылым. (төмендегі тақырыптардың бірін әңгімелеңіз) [10]

1. Қазіргі уақытта өз Отанын сүйетін, патриоттық сезімі бар азаматтарды қандай іс-әрекеті арқылы анықтар едіңіз?

2. Туған жерімнің өркендеуіне менің қосатын үлесім қандай?

3. Азаттық үшін күрескен батырлар.

4. Қазіргі өмірде ерлікке орын бар ма?

5. Біз бірлігі жарасқан елдің болашағымыз.