Урок башкирского языка Труд взрослых и детей

Ололарҙың һәм балаларҙың хеҙмәте.

4синыф.

Дәрестең маҡсаты.1.Һөйләү телмәрен үҫтереү,үҙ аллы һәм аңлы уҡырға,эшләргә өйрәтеү.

2.Яңғыҙлыҡ һәм уртаҡлыҡ исемдәргә йомғаҡлау дәресе.

3.Тыуған ергә,тәбиғәткә һөйөү,туғандарға ихтирам тәрбиәләү.

Йыһазландырыу.Тыр-тыр ,сәскә,карта,һүрәттәр,Һүҙҙәр,"Аҡбуҙат",

журналы, (№9,2003.) биремдәр.

Таҡтала.Тыр-тыр һүрәте,тема,текст,һүҙҙәр.

Текст.Нефть-ҙур байлыҡ.Ул Башҡортостанда иң тәүҙә Ишембай ҡалаһында табылған.

Нефть Туймазы.Бәләбәй,Өфө эргәһендә лә сығарыла.

Һүҙҙәр:Башҡортостан,тау,ил,урман,йылға,бай,күп,матур.

Дәрес барышы:1.Ойоштороу.-Һаумыһығыҙ,балалар!

-Һаумыһығыҙ,ҡунаҡтар!

-Ултырығыҙ!

Дәрестең темаһы.Ололарҙың һәм балаларҙың хеҙмәте.

Дәрестең маҡсаты:Дәрестә хеҙмәт,Башҡортостан тураһында белемебеҙҙе ҡабатларбыҙ,яңғыҙлыҡ Һәм уртаҡлыҡ исемдәрҙе лә иҫкә төшөрөрбеҙ.

1.Артикуляцион күнегеү.

ҙа-ҙа-ҙа-ҡаҙҙар киткән һуң ҡайҙа?

ҙы-ҙы-ҙы-ҡаҙҙар йылғаға барҙы.

ҙә-ҙә-ҙә-рәхәтләнеп йөҙә.

ҙы-ҙы-ҙы-ҡыумағыҙсы ҡаҙҙарҙы.

2.Беҙҙең дәрескә ҡунаҡтар менән бергә бер малай килгән.(таҡтала тора.)

-Һинең исемең нисек?

-Минең исемем Тыр- тыр.

-Эйе,уның исеме Тыр-тыр.Ул ҡунаҡҡа буш килмәгән,үҙе менән күстәнәстәр килтергән.Яҡҡшы,дөрөҫ яуаптарға сәскә таратам.

-Нимә ул хеҙмәт?Ниндәй икенсе һүҙ менән алмаштырып була?

-Ғаиләлә кемдәр эшләй?

-Атайың кем булып эшләй?

-Әсәйең кем булып эшләй?

-Төҙөүсе нимә эшләй?(Төҙөүсе өй һала.)

-Уҡытыусы нимә эшләй?(Уҡытыусы балалар уҡыта.)

(Шофер,игенсе,һатыусы,тәрбиәсе,табип,нефтсе.)

-"Аҡбуҙат" журналынан уҡыйым.Һөнәрҙәр күп-һайлап ал!Миләүшә Ғәлиева.Ниндәй һөнәрҙәр тураһында бара?

а)Күбәләкле ал күлдәге б)Белем илен күргәнемюҡ,

Эй килешә Ләйләгә. Бәләкәй мин әлегә.

Ләйлә кейгән күлдәктәрҙе "Уҡытыусы ишек аса,-

Уңған апайҙар тегә. Ти әсәйем,-ул илгә."

в)Ағайым- етеҙ урмансы г)"Кем эшләмәй-шул ашамай",-

Тәбиғәтте һаҡлаусы, Яҡшы белә ашнаҡсы.

Терпекәйҙе,тейенкәйҙе, Шоколадтан торт бешереп

Ҡуянҡайҙы яҡлаусы. Тәмләтеп ҡарамаҡсы.

Мин дә урман ҡарайым Телдәреңде йоторлоҡ,

Ғорурланһын ағайым. Һөнәрҙәрен оторлоҡ!

-Эйе,һөнәрҙәр күп.Һөнәрҙе үҙеңә оҡшағанды,күңелеңә яҡын һөнәрҙе һайларға кәрәк.Уның өсөн яҡшы уҡырға кәрәк.

-Һин үҫкәс кем булаһың?(уҡыусыларҙан һорайым.)

-Атай-әсәйҙәр эшләйҙәр,эш хаҡы алалар.Ә һеҙ эшләйһегеҙме?

-Уҡыу-ул ҙур ,ауыр эш.Белем алыр өсөн тырышып,яҡшы уҡырға кәрәк.Илебеҙгә файҙалы,аҡыллы белгестәр кәрәк.

ЯЛ МИНУТЫ.

3.Хәҙер Башҡортостан тураһында һөйләшеп алайыҡ.

-Беҙҙең республика нисек атала?(картанан күрһәтәм.) Уның баш ҡалаһы-Өфө.Һеҙ ниндәй районда,ауылда йәшәйһегеҙ?(уҡыусылар таҡтаға сығып күрһәтә.)

-Күрше райондарҙы беләһегеҙме?(картанан күрһәтәм.)

-Ә ниндәй күрше өлкә бар?(Силәбе өлкәһе.)

4.Текст өҫтөндә эш.(таҡтала.)-Үҙ аллы уҡыу.

-Уҡыусынан уҡытам.Тәржемә итәләр.Нимә тураһында бара.

-Өфө,Ишембай,Туймазы,Бәләбәй-нимәисемдәре?Ни өсөн ҙур хәреф менән яҙылған?

-Ҡала исемдәре ҙур хәреф менән яҙыла.

-Текста уртаҡлыҡ исемдәр бармы? Нимә ул уртаҡлыҡ исемдәр?Миҫалдар килтерегеҙ.

5.Таҡтала һүҙҙәр яҙылған,шул һүҙҙәрҙән һөйләмдәр төҙөйҙәр.Иң матур һөйләмде уҡытып таҡтаға яҙҙырам.

6.Текст уҡыйым.

Ура…Уның күкрәгенән көс алып,урау-урау юлдар үтеп,беҙҙең данлы Ағиҙелебеҙ,тынғыһыҙ Ҡариҙелебеҙ киң далаларға ҡарап ашыға.Йырҙарҙа йырланған Ашҡаҙар,көйҙәрҙә көйләнгән Дим менән Һаҡмар,маҡтап һөйләгән Сәрмәсән,данлап телгә алынған Танып,Эҫем кеүек йылғалар тыуған яҡтың йәмен тыуҙыра.

• Ниндәй исемдәр ишеттегеҙ?Нимә исемдәре?

• Беҙҙең ауыл эргәһендә ниндәй йылғалар аға?Эҫем йылғаһы.

(картанан күрһәтәм.)

Йомғаҡлау.1.Бөгөн дәрестә нимәләр тураһында һөйләштек?(ололарҙың һәм балаларҙың хеҙмәте тураһында.Һөнәрҙәрҙе ҡабатлайбыҙ.Балаларҙың хеҙмәте-ул уҡыу.Яҡшы уҡыусы ата-әсәләргә киләсәктә ҙур ярҙамсы була.)

2.Ниндәй исемдәр яңғыҙлыҡ исемдәр тип атала?Ми-

ҫалдар килтерегеҙ.Ниндәй исемдәр уртаҡлыҡ исемдәр тип атала?Миҫалдар килтерегеҙ.

3.Беҙҙең республика,район,ауыл нисек атала?

Баһалау.Нисә сәскә йыйҙығыҙ?Был Тыр-тыр күстәнәсе.(чупа-чупс.)Афарин!Бөтәгеҙгә лә ҙур рәхмәт!

Өйгә эш.хеҙмәт тураһында ике мәҡәл яҙып килергә.