Doklad -aaraștırmak AYLÄ. AYLÄ PAALILIKLARI.

Kioroglo N.P.

Üüredici gagauz dili hem literaturasında

I didaktik kategoriyası

Çadır dolayın teoretik liţeyi

M.P.Guboglunun adında

Doklad -aaraștırmak

Tema: AYLÄ. AYLÄ PAALILIKLARI.

Dedelerin baașıșı- o bizim yașamamız,

Onnar iҫin cȍmert aklında tutması- bizim șűkűrlűűműz.

Garun Agaţarskiy

"Aaҫ bűűyer, ҫiҫek aҫȇr ozaman,

Aҫan kȍk yașamak verer.

Ȍlӓ dӓ Soy Aacı-

Taa kaavi o, angısı kȍklerini aklında tutȇr".

Taa evelki vakıtlarda aylӓ en ȍnemli eri kaplardı, ҫűnkű kӓr o herbir halkın eni evlat boylarını bűűdӓrdi hem kaavileștirӓrdi. Aylӓylӓn gururlanardılar hem ona umutlanardılar. Aylӓ- o en ȍnemli, ne herbir insanın yașamasında var. Burada biz űűreneriz yașamaa, dostlarlan davranmakları savașȇrız dűzmӓӓ, sevmӓӓ, yakındakılar iҫin dűșűnmӓӓ da cuvap etmӓӓ aҫık űreklӓn geeri. Herbirimizӓ deyni o dayak , elbetki, aylӓ. Aylӓ - o kuytu er, neredӓ herbirimiz yașamak zorluklarından saklanmaa savașȇrız, hem, bana kalsa, taa ҫok yalnızlıktan hem korkudan kurtulmak bulȇrız. Kendi aylenin, tamızlıın, soyun geҫmișini en ȍnemli - lӓӓzım bilmӓӓ, ҫűnkű kaybeler senselӓ baalantıları. Kendi dedelerinnӓn gururlanmaa isteyiș hem onnarın ȍrneendӓ evlad boylarını terbietmӓӓ- te bu baș motivleri o adamda, angısı koruyȇr kendi aylӓ istoriyasını.

Şindiki zamandaș űűrenicilerӓ deyni bu bilgi eni maanayı kableder: nicӓ kaybelmemӓӓ bűűk informaţion alanda (prostranstvo) da aylӓ paalılıklarını korumaa?

Evelki zamannardan kendi soy aacının bilmesi sayılardı namus ișiydi, sayılardı hem tutturulardı. Soyun istoriyasının ȍrneklerindӓn űűrenӓrdilӓr diil salt memleketin istoriyasını, ama da ne o ii yașamak, ne o yaptık, nesoy tabeet ҫizileri vardı soyda, nesoy bașarılar hem paalılıklar geҫirilӓrdilӓr evlad boyundan evlad boyuna. Eveldӓ sȍlӓrdilӓr, neredӓ kendin duramayacan, soy tutacek.

Hem taa mutlaka lӓӓzım bilmӓӓ, ani kendi tamızlıını aaraștırması ҫıkarȇr adamı ȍbűr fikir uuruna, neredӓ ȍz saygının duygusu, kendi dedelerin iҫin gururluu peydalanȇr.

Benimcӓ, aylӓ paalılıkları gagauz halkımıza deyni, evlat boylarımıza pek ȍnemni, ҫűnkű halk, ani bilmeer kendi istoriyasını, adetlerini kaybeler er űzűndӓn.

"AYLÄ - O İLK ER,
NEREDÄ İNSAN LÄÄZIM ÜÜRENSİN İİLİK YAPMAA".
(V. SUHOMLİNSKİY)

Ne o aylӓ? Aaraștırmamızı ҫekettik sȍzlüktӓn: 1)«Aylӓ - barabar yașayan yakın hısımnarın grupası.» S.İ. Ojegov 2)«Aylӓ- insannarın grupası,angısı ana- bobalardan,ușaklardan, torunnardan hem yakın hısımnardan dűzűlmӓ, ani barabar yașȇȇrlar."D.N.Ușakov

Ama nicӓ yazdılar bizim űűrenicilerimiz, aylӓ - hepsi bașlantıların ҫeketmesi. Hısımnarın hem yakındakıların dolayında ușak ilk lafını sȍleer, ilk adımnarını yapȇr. Bizim liţeyimizdӓ sorduk űűrenicilerӓ 3 "a",6 "b",11 "B"klaslardan: "NE O AYLÄ?"(bir laflan). Da biz esaba aldık, ani kűҫűk űűrenici taa sık baalı evlӓn, aylӓylӓn. Ama salt ușak ҫekeder bűűmӓӓ, onun dűnnesi genișlener: okul, dostlar, sport, klub. Bűűk klaslardan űűrenicilӓr artık duymȇȇrlar okadar sık kan baalantıyı aylӓylӓn, angısı vardı taa ieri. Taa sık o bak

r evӓ nicӓ yapıya, angısında doyuraceklar, giidereceklӓr, gecelemӓӓ kolvereceklӓr.

DİAGRAMADA GȌRERİZ, Kİ HEPSİ ÜÜRENİCİLERȀ DEYNİ AYLȀ - O ANA- BOBALAR, SEVGİ, İNANMAK!

İkincilӓӓ, sorduk, nesoy asoţiaţiyalar peydalanȇr onnarda, ișittiynӓn lafı - aylӓ.

Üҫűncű sorușumuz, KİMDȀN DÜZÜLER AYLȀ? Bu soruș g

sterdi, ani ҫoyun űűrenicilerin aylesi dolu: ana, boba, mali, dӓdu hem ușaklar.

Bizim űűrenicilerimizin birisi - Jelezoglo Art

m yazdı șiiri "Mamu"

Bizim liţeyimizdӓ her yıl geҫer yortu "BENİM SEVGİLİ MALİM", angısında űűrenicilӓr gelerlӓr kendi malilerinnӓn. Bu yortunun en baș neeti - terbietmӓӓ saygıyı kendi aylӓ azalarına, unutmamaa hristian nasaatlarını.

Elbetki, ani hepsi aylelӓr ayırlanȇrlar, benzӓmeerlӓr biri -birinӓ. Ayırlanȇrlar onnar kendi tabeetlerinnӓn, adetlerinnӓn, atmosferasınnan, aylӓ paalılıklarınnan. . Tradiţiyalar geҫerlӓr evlat boylarından evlat boylarına. Adam duuȇr bu dűnneyӓ, bűűyer da dűșűnmӓӓ bașlȇȇr: Kim bӓn? Neredӓn bӓn ? Neredӓn benim k

klerim?

NE O AYLÄ PAALILIKLARI?" Sȍzlűrtӓ bulduk bu annamaları: AYLȀ PAALILIKLARI - 1) SAYIMNIK, FAYDA. 2) O, NEYİ ADAM AYIRICA PAASIZ EDER ŐMÜRÜNDÄ, NEDÄ GŐRER ŐMÜRÜN GERÇEK MAANASINI. Psihologlar ayırȇrlar bu paalılıkları:

• Soţiallı

• Politikalı

• Ekonomikalı

• Ruh

• AYLȀ

Onnarın arasında en ȍnemli- AYLȀ PAALILIKLARI,ҫűnkű ayledӓn hepsi ҫekiler!

Bizim sorușturmamızda biz ișittik bu paalılıkları:

Üűrenicilӓr 2 "a" hem 3 "a" klastan "gagauz halkın istoriya , kultura hem tradiţiyaları" uroonda kendi soy (aylӓ) aaҫlarını hazırladılar. Bu ișin neeti- bilmӓӓ ,unutmamaa hem saymaa kendi hısımnarını, ayleni!

Ama unutmamaa deyni, lӓӓzım herbir gűnű, yortuyu, olușu ayledӓ geҫirmӓӓ! Taa bir aylӓ paalılıı, angısı biz sayȇrız, ani mutlaka koruyȇr, tutȇr ayleyi- RUH (DİN) PAALILIKLARI! Herbir insan kendiycesinӓ dua eder, angıların maanası bűűktűr! M. Çakirin din kiyatlarından "Dua saalar iҫin"

Bizim aaraştırmamızda temelä alındı bu gagauz avtorların yaratmaların materialları:

• Dmitriy Kara Çoban -annatma "Nıșannar"

• M. Çakirin din kiyatları (dualar)

• G.Gaydarci -annatma "İki ool"

• D.Tanasoglu - "Uzun kervan" romanından parҫalar

Aaraștırdık literatura uurunda da bu temayı, ҫűnkű literatura - incӓzanaatın en duygulu hem dűnneyin gȍrűműnűn tanımasının șekillerin birisiydir(один из способов познания мира)! Űűrenicilӓr resimnedilӓr gagauz yazıcılarımızın yaratmalarına gȍrӓ resimneri.

Yaraștırdık D.K.Çobanın annatmasını "Nıșannar" rus literaturasından yaratmaylan "Всё оставляет своё след" hem rumın literaturasından yaratmaylan "Nici lemnul nu iartă", angılarında bir tema aҫıklanȇr, hristiannik nasaatı- prostetmӓk!

D.Tanasoglunun romanın terbietmӓk neeti bűűktűr- unutmamaa hısımnarımızı, kȍklerimizi, istoriyamızı!

Romanın "BALKANDAN AYIRILMAK"payında var bu sıralar:"…Sora dӓdu Tanas ҫıkardı meșindӓn bir deridӓn

kesecik, da, aҫip onu, dedi:

-Tӓ burayı koydum biraz toprak bizim harmandan, duuma topraamızdan bir auҫ. Al da tașı yanında, kuvet verir, aklına getirir Balkannarı, bizi, ani kalȇrız, hem dӓ mezarlarda, kırlarda gȍműlű girgin dedelerimizi, ҫocuum!

Dӓdunun yașlandı gȍzleri…Todur, alıp, ȍptű o topracıı: -Emin ederim, dӓdu, sana hem duuma erlerimizӓ!

-E, Allaa yardım etsin, ҫocuum! …"

Sonunda, isteeriz sȍlemӓӓ- koruyun kendi aylӓ paalılıklarını, ki onnar dedelerdӓn eni evlat boylarına geҫerilsinnӓr, kalarak osoy "űzűmcűk ", angısı hepsi ayleleri ayırȇr biri birindӓn.Sȍleyiștӓ sȍlener, ani șen, kısmetli insannar ҫıkȇrlar kaavi, dostlu ayledӓn.Ama kurmaa bȍlӓ ayleyi yardım ederlӓr yortular, ani dolu eveldӓn kalma adetlӓrlӓn, angıları yașamanın arifliini korumușlar, hem eni adetlӓr, angılarını kendimiz kurȇrız. Hepsi onnar yardım ederlӓr bizӓ kuvetleștirmӓӓ aylemizi hem kaybetmemӓӓ aylӓ paalılıklarımızı!

Dirlik hem kısmet sizin aylenizӓ!

BİBLİOGRAFİYA

• Dmitriy Kara Çoban annatma "Nıșannar"

• M. Çakirin din kiyatları (dualar)

• G.Gaydarci annatma "İki ool"

• D.Tanasoglu "Uzun kervan" romanından parҫalar

• wikipedia.

• http://works.doklad.ru/