7


  • Учителю
  • Апрацаваныя дыктанты па беларускай мове для падрыхтоўкі да экзаменаў - частка 2

Апрацаваныя дыктанты па беларускай мове для падрыхтоўкі да экзаменаў - частка 2

Автор публикации:
Дата публикации:
Краткое описание:
предварительный просмотр материала

ДЫКТАНТЫ - частка 2

12. Н…прошаны грыбнік

Часам сяро(т,д) лес(а,у) трапляю…а лапікі дробн…нькага (ні)быта прасея…ага пра(с,з) сіта сівавата(белага) пяск(а,у). Звычайна гэта (не)высокія пагорачкі. На іх (ні)чога (не)расце акрамя чэзлых (не)высокіх хвоек.

Вакол такой палянкі вел…мі грыбны лес. Растуць аранж…выя падасінавікі (танка)ногія ш…рыя бабкі з…лёныя і ч…рвоныя с…раежкі (залаціста)жоўтыя лісічкі з…лёна(дымчатыя) махавікі а ў верас(і,е) з чарнічнікам с…дзяць пузатыя з (цёмна)карычневымі шапкамі цары грыбоў баравікі.

Ды (не)аднаму мне ўпадабалася гэтая л…сная м…сціна. (С,з)падабалася яна і л…сному д…іку. Я ха…жу сюды (у,ў)дзень (с,з)біраць ягады і грыбы а ён гаспадарыць (у)ночы.

Аднойчы я пры…шоў на паляну а яна ўся п…рарыта. Лісце ігліца перамяша…ы з п…ском. Дзік то ў адным то ў другім месцы выб…раў (як)раз тыя куточкі дзе лепей за ўсё раслі баравікі і падасінавікі. У хвойніку дзе растуць л…січкі ён так п…равярнуў мох і ігліцу што (не)пакінуў ж…вой лапіны.

Усё лета дзік начамі «араў» лес з…нішчаў самыя лепшыя куточкі грыбовішчаў а я (ні)чога (не)мог яму зрабіць.

Паляна страціла ўтульнасць і прывабнас…ць. (162)


11. Міцкевічаў ду(п,б)

Сце…ка добра ўбітая нава(д,т) у нізінах спруж…ніла. На ёй было столькі каранёў (ні)бы хто (не)калі там гаць га…іў. Усе яны ажно гулі пад нагамі. Здавалася што ідзеш… не па сцежцы а па мудрагел…ста сплец…най драбіне.

Вось і дуб. Колькі(ж) гэта в…коў ён вартуе Свіцязь? Глядзеў а ўспам…наўся той што ў Шчорсах у старым парку стаіць. Гэты падлетак у параўна…і з тым. Той дуб у народз(і,е) называюць (М,м)іцкевічавым. Пад ім кажуць паэт піса(л,ў) сваю г…раічную паэму (Гражына). Пад ім (не)раз марыў аб с…ветлай долі для свайго народ(у,а).

Каб з…берагчы ж…вы помнік і падоўжыць яму жы…ё м…сцовыя кавалі яшчэ (не)калі спавілі дуб жалезнымі абручамі. Але стары вола(д,т) а…жывае сваё. У апошнія гады тол…кі адна(адзіная) галіна з…лянее на ім. Але і гэта в…лікая радас…ць для м…сцовай д…ятвы. Яна прыб…гае туды гаманкім табунком паз…рае на тую жывую яшчэ галіну і марыць дачака…а жалудоў каб вырасціць з іх новы(е,я) др…вы. (149)

Паводле Я. Пархуты

12. Юб…лейны год

У 2002 год…е (Б,б)еларусы адзначылі два сла…ныя юб…леі беларус…кай л…таратуры стадвац…аціго…зе з (Д,д)ня нараджэ…я паэтаў і прарокаў Янкі Купалы і Якуба Коласа. Ва (у,ў)мовах (паў)легальнага станаўле…я нашай л…таратурнай клас…ікі яны па…пісвалі сва(і,е) творы рознымі пс…ўданімамі. Але (на)заўсёды прыж…ліся два Янка Купала для сына беларус…кага бе…зямельнага шляхціца Івана Луцэвіча і Якуб Колас для выха…ца (з,са) слаўнага с…лянскага род(а,у) Кастуся Міцкевіча.

Юбілей добрая нагода для (Б,б)еларусаў зрабіць агледзіны нашых духоўных здабыткаў з найбольшай паўнатой выяўле…ых у нац…янальнай л…таратуры у мастацтве навуцы у д…яржаўным будаўні…ве. Бо паводле (Б,б)ібліі кожны сёмы і кожны пяцідз…сяты год абвя…чаўся св…тым годам годам агульнага дараван…я. А…пачынак полю зверу свойскай жывёл(і,е). (Ня)вольніку абяца…ая свабода беднаму с…пісанне даўгоў выгна…іку і (і,э)мігранту вяртанне на (Р,р)адзіму. Забараняліс… ў святы юбілей л…хвярства вайна калатнеча паміж людзьмі.

Наша краіна (ні)колі (не)была беднай на сваіх прарокаў паэтаў(песняроў) ас…ветнікаў д…яржаўных д…еячаў. Гэта яны тварылі нашую г…сторыю бо выдз…ляліся з усяго люд(а,у) свайго кра(я,ю) в…лікім талентам (не)адольнай прагай да служэ…я (Б,б)ацькаўшчыне унів…рсальнымі ведамі і ўзнёслай духоўнас…цю. (165)


Паводле У. Конана

13. Брэс…кая кр…пасць

Гэта пачалося (на)досвітку два…аць другога ч…рвеня тыс…ча дзевя…ьсот сорак першага год(у,а). Гітлераўскія войскі раптоўна напалі на нашу краіну. У тую ж раніцу на (Б,б)рэс…кую кр…пасць і на горад абруш…ўся агонь варожай арты…ерыі. 3 неба пасыпаліся бомбы. Але авалодаць кр…пасцю (з,с)ходу як м…ркавала нямецкае каманд…ванне ворагу (не)ўдалося. Гітлераўскія час…ці якія фарсіравалі Бу(х,г) і ўварваліс(ь,я) ў горад на кожным крок(е,у) сустракалі ж…рсткае с….праціўле(н,нн)е.

Мужна абаранялася (Б,б)рэс…кая кр…пасць. Яе (не)шматлікі гарн…зон змага…ся да апошняй ма…чымасці. Гітлераўцы прымянілі тут сваё самае новае ў той час узбрае…е. (Звыш)магутныя гарматныя ўстаноўкі пас…лалі адзін за адным фугасныя снарады.

Нава(д,т) ворагі (не)маглі (не)дзівіцца мужнас…ці і г…раізму абаронцаў кр…пасці.

Знясіле…ыя ранамі голадам і смагай героі (Б,б)рэс…кай кр…пасці трымаліся (аж,аш) да два…цатых чыслаў ліп…ня. Пра гэта све…чаць на…пісы на сценах. Вось адзін з іх. Ён знойдзе…ы ў падвале каз…мата (паўночна)заходняй часткі ц…тадэлі. (Не)вядомы г…рой напісаў сабра…шы відаць апошні(е,я) сілы Паміраю але (не)здаюся. Бывай (Р,р)адзіма! (153)


Паводле В. Вольскага

14. Наста…ніцкія клопаты

Работа ў школе наладз…лася.

Ц…лыя дні (з)ранку (да)вечара а…даваў Лабановіч школ(і,е). Ён а…чуваў вялікае маральнае задавальне…е вучні займаліся дружна старан…а і рабілі значныя посп…хі. Асабліва шма(д,т) увагі а…водзіў ён чатырна…аці вучням падрыхто…ваючы іх да экзам…наў. Калі дні значна пабольш…лі і на двар(ы,э) пас…вятлела ён склікаў выпускніко(в,ў) пасля кла…ных заняткаў і займа…ся з імі асобна. Гэта былі самыя лепш…я часіны школьнага навуча…я і для наста…ніка і для яго вуч…няў. Тады ўжо (не)захоўваўся той строгі ра…парадак які быў абавя…ковым калі ўсе дзеці былі ў по…ным зборы. Тут Лабановіч выходзіў часта за рамкі прагра…ы. Яму хацелася як мага болей абуд…іць дапытлівы розум сваіх выхаванцаў шыр…й ра…чыніць ім вочы на с…вет і навучыць іх крытычна ставіц…а да жыц…я да сваіх абавя…каў (у)адносінах да людзей. Задачы дыкто…кі часта зам…няліся чыта…ем мастацкіх твораў ру…кай кла…ічнай л…таратуры знаёмствам з б…графіямі выдатных людзей разборам тых ці іншых твораў. Наста…нік імкну…ся за…сёды трымаць сваіх вучняў (у)стане заціка…ленасці да таго пра што ён гаварыў або чытаў. (163)

Паводле Я. Коласа

15. Цана даж…авой кроплі

Хмара набл…жалася. Маланка змейкай прабегла над лесам (не)дзе за Акінч…цамі потым неба (з)верху (ў)ніз паласну(л,ў) (трох)зубы сахор. Гром страсянуў усё навако…е упалі першыя в…лікія кроплі даж…у. Пасля ляснула зусім блі…ка і (ад)разу лінула як з вядра.

Кастусь стаяў у гумне і наз…раў як бушавала неба. Ён (з)малку любіў (жыцц…)творныя летнія навальніцы іх хара…ство моц і сілу любіў наз…раць як пас…ля іх аж…вала і красавала прырода.

Ён с…лянскі сын добра ведаў ц…ну даж…авой кропл(е,і). Усё дз…цінства пра…шло ў яго тут на пя…чанай (над)нёманскай зямл(е,і) якая заўсёды прагна чакала даждж(а,у). Будзе дож(шч,дж) будзе хлеб на стале (не)будзе даждж(а,у) (не)будзе (не,ні)хлеба (не,ні)ягад (не,ні) грыбоў. Здаец…а (толькі)толькі с…шоў сне(х,г) у зямлі яшчэ шма(д,т) вільгаці але трава пачынае рас…ці толькі пасля першых в…сновых даж…оў. Пр…йдуць (М,м)айскія навальніцы зац…вітаюць белыя кветачкі суніц першы раз зас…пявае салавей. Пр…йдзе дож(шч,дж) выпл…вае колас. Дож(шч,дж) гэта ўра…жай хлеб на стале.

Вельмі любіў Кастусь наз…раць за навальніца(й,ю) (ў)ночы калі маланкі паласуюць неба а далёкія гр…моты з…ліваюцца ў дз…восную (музыку)кананаду. (166)

Паводле С. Александровіча




16. Кветкі пам…ці

(У)баку ад вё…кі ад люд…ей сяро(т,д) сон…ай прасторы сн…гоў чырванее (не)высокі гранён…ы слупок. На ім безліч разоў налепл…ваецца ша…ка снегу і столькі(ж) разоў вец…р з…дзімае яе.

Снягі і снягі халодная (усе)ўладная і бя…концая бель. I вакол ц…шыня. Пр…бяжыць вод…аль ранкам ці вечарам па сан…ай дарозе чаро…ка школьнікаў празв…ініць галасамі і зноў спакой да наступнага ран…я.

Вясной калі прачынае…а прырода і ўсё ў ёй пачынае бі…а вялікай прагай жыц…я ля чырвонага (слупка)пірамідкі а…сыхае ка…ка. А…сыхае до…га (таму)што яна ледзь віднее…а сяро(т,д) завялых в…нкоў і лугавых кветак.

(3,с)гэтай пары дарога ў школьнікаў пралягае праз лу(х,г). Яны ўжо (не)бягуць як зімой па холадз(і,е) а ідуць (не)с…пяшаючыся і ля бярозы зма…каюць. Пакіда…шы свае партфельчыкі яны (с,з)біраюць першы(е,я) краскі в…сны зала…істую лотаць вяжу…ь у пучоч…кі ружовыя смолкі і ўсе фарбы луг(а,у) усё яго сукве…е перабывае за вясну ля каскі.

Тут дзе бяроза за…сёды цішыня глыбокага смутку па (на)векі супакое…ым маладым сэр…цы. (155)

Паводле М. Ракітнага

17. Пачатак працо…нага дня

С…ветлая паласа на (У,ў)сходзе высока паднялася над зямлёй. Заружавелі лё…кія воблакі. (Вось)вось паві…а было ўзыс…ці сонца. Дос…вітак быў ціхі толькі (там)сям над ком…намі в…ліся дымкі узнімаючыся проста ў неба. Вёска ўжо (не)спала.

С…ргей пакрочыў (у)бок калгаснага двара (пакуль)што б…злюднай вуліцай. Па даро…е яму сустрэліся толькі дз…ве жанчыны з поўнымі вёдрамі вады. С…ргей гато(в,ў) быў пал…чыць гэта за добрую прымету але (ў,у)бачыўшы перад сабой калодзе(ш,ж) з ус…мешкай падумаў што ад калодзежа (ні)хто (не)ідзе з пустымі вёдрамі. (Ад,ат)гэтай усмешкі стала (не)як вес…лей.

На калгасным двар(э,ы) было большае ажы…ленне. Даяркі ў белых як у ме…сясцёр халатах насілі ў малочную б…тоны. Каля хлява ўжо с…дзеў пастух з па…паскамі чакаючы калі даяркі ўправя…а (з,са) сваёй работай. Каля трактара што стаяў сяро(т,д) двара зав…хаўся малады хлоп…ц у сінім камбін…зоне. 3 гаража далятала вуркатан…е матор(у,а) шафёр рыхтаваў машыну ў рэйс.

С…ргей прыв…таўся з людз…мі перакіну…ся з імі (словам)другім. (Не)заўважыўшы асаблівых (не)паладак у іх рабоце падаўся да канц…лярыі. (160)

Паводле У. Шахаўца

18. Музыка (у,ў) бар(у,ы)

Бы(л,ў) самы ранак час калі пачынае с…ходзіць з з…млі туман і з туман(а,у) паступова ра…гортваючы сваімі промнямі яго заслону выходз…ць со…нца. Яно яшчэ (не)грэе. Ц…мянае со…нцава кола кружы…а за туманавай заслонай над балотамі і вільготнай мяка…ю яго сц…рае з с…бе санлівасць.

Туман радзее а кру(х,г) со…нца ўсё чысцей усё яскравей і рухавей. Пакуль со…нца ў тумане сабра…ая ў кроплі раса трымае…а на мураве а кол…р муравы (мутнавата)з…лёны. Птушкі (не)спяваюць я…э а (як)бы перакл…каюцца адна (с,з) другой пас…ля ночы.

Як толькі ўзніме…а (ў)гору абмытае росамі со…нца а туман пач…не а…плываць за асмялеўшым ветрам на (У,ў)сход (як)бы згаварыўшыся разам пачнуць свой ран…шні спеў птушкі і густалісты асі…ік і бярэзнік заваруша…а гойдаючы тонкімі в…рхавінамі падста…ляючы гнуткія сва(і,е) галіны пад лё…кія і ўчэп…стыя птушы…ыя ногі.

Варухне…а мурава пад ветрам і за…скрыцца расой. Залачо…ымі пырскамі будзе ўзлятаць (з)пад ног раса (с,з)бітая з муравы а прымятая нагамі мурава будзе павольна падымаа (на)сустрач со…нцу. (154)


Паводле П. Галавача




 
 
X

Чтобы скачать данный файл, порекомендуйте его своим друзьям в любой соц. сети.

После этого кнопка ЗАГРУЗКИ станет активной!

Кнопки рекомендации:

загрузить материал