Татар теле. ФДББС. Сүз төзелеше.

Тема: Сүз ясалышы, төзелешенең предметы.

Максат: 1. Проект эшләрен сыйныфка тәкъдим итү.

2.Сүз төзелеше бүлегенең өйрәнү объектын билгеләү.

3. Сүзнең мәгънәле кисәкләре һәм морфема төшенчәләре турында белешмә бирү.

4. Төркемнәрдә һәм мөстәкыйль эшләү күнекмәләрен ныгыту.

5. Туганлык, дуслык хисләрен үстерү.

Дәрес тибы: Яңа белем бирү.

Җиһазлау: дәреслек, ярдәмлек, схемаУкытучы эшчәнлеге

Укучы эшчәнлеге

Уку-укыту гамәлләре

Мотивация

Укучыларны саләмләү, уңышлар теләү.

Ходаның һәр бирмеш көнендә

Бер матур як белән ачылыйк:

Һәркемнең гомере бер генә,

Яхшылык эшләргә ашыгыйк.

(Ф.Яруллин)

Саләмне тыңлау, бер-берләренә яхшы кәеф теләп эшкә керешү.

Тыңлаган әсәрләр буенча сораулар бирә белү;

әхлакый-этик бәяләү

социаль һәм шәхси бәяләрдән чыгып,шәхеснең мораль сайланышында үзләштерү эчтәлеген бәяләү

Актуализация

1. Өй эшенә бирелгән проект эшләрен тикшерү. (сыйныфка тәкъдим итү)

2. Тел белеменең моңа кадәр өйрәнелгән тармакларын искә төшерү, сорауларга җавап бирү рәвешендә:

• Авазларны өйрәнә торган тел белеме бүлеге ничек тала?

• Дөрес язылышны кайсы бүлек өйрәнә?

• Орфоэпия нәрсәне өйрәнә?

• Лексикология дип тел белеменең кайсы бүлеген атыйлар?

3. Дәреснең темасын билгеләү:

• Грекчадан "лексика" ничек тәрҗемә ителә? (сүз)

• Минем әти - төзүче,

Ул сала биек йортлар.

Ул салган биек йортларда

Балкып торалар утлар.

(Ә. Ерикәй)

-Лирик геройның әтисе кайда эшли? (төзелештә)

- Темабыз нинди?

Сүз төзелеше.

Үз эшләрен сыйныфка укыйлар.

Укучылар теоретик белемнәрен яңарталар, телдән җавап бирәләр.

Сорауларга җавап бирәләр.

Сүзлек диктанты язалар, үрнәк буенча тикшерәләр.

Сорауларга җавап бирәләр, теманы уйлап чыгаралар.

Соңгы нәтиҗәләрне исәпкә алып, максатларның эзлеклелеген билгеләү.план төзү һәм эшнең эзлеклелеге

Прогнозлау(алдан фаразлау)

Нәтиҗәгә соклану һәм аның үзләштерү дәрәҗәсен билгеләү,аның вакытлы характеристикалары

Укучы нинди авырлыклар белән очраша?

Дәреснең максатларын ачу.

• Кайбер төшенчәләр белән таныш түгел.

• Сүзлек белән эшләү.

Укучылар тарафыннан белгән яки әлегәчә белмәгән күнекмәләрне үзара бәйләү; Планлаштыру;

Авырлык

тан чыгу юллары.

Тамыр һәм кушымчалар турында белгәннәрне искә төшерү, сорауларга җавап бирү:

Урманчыларның

Сүзне тикшереп карау.

Сүзлекләр белән эшлиләр.

Сорауларга җавап бирәләр, аңлаталар.

- проблеманың әйтелеше яки бирелеше

-эзләнүле һәм иҗади характердагы проблемаларны чишү юлларын мөстәкыйль табу.

Яңа материал бирү

1.Мисал ярдәмендә проблемалы ситуация тудыру аны үәл итү:

Олыларны хөрмәт ит, кечеләргә шәфкать ит.

• Нинди кисәкләрдән тора?

• Ничә мәгънәле кисәктән тора?

2. Дәреслектәге кагыйдә белән танышу, чагыштыру.

3.Өйрәнү объектлары буенча схема төзү.

Укучылар алда өйрәнгәннәрен искә төшерәләр, аңлатмалы сүзлектән карыйлар.

Бер берсенә сораулар бирәләр,

Нәтиҗә чыгаралар.

Кагыйдә белән чагыштыру (124б.)

Укучылар киңәшеп тактага чыгып модель төзиләр.

Тел сүзе кергән җөмләләрне дәфтәргә күчереп язалар;

Үзләре теләгән 3 сүзтезмә белән җөмләләр төзиләр.

-кирәкле информация туплау;

- билге-символлар

- модельләштерү

Логик

- билгеләрне табу максатыннан чыгып, анализлау

- җитмәгән компонентларны тулыландырып,синтезлау;

- чагыштыру,объектларны классларга бүлү, серияләү өчен критерийлар сайлау;

Материал

ны беренчел ныгыту.

1. Дәреслектәге күнегү өстендә эшләү. (278нче күнегү ) Укучыларның нәтиҗәләре белән чагыштыру.

Таблицаны өйрәнәләр, алдагы сыйныфларда өйрәнгәннәрне искә төшерәләр. Фикерләрен сыйныфка әйтәләр. Мисаллар ярдәмендә дәлиллиләр. Сүзлек белән эшлиләр.

Төрле фикерләрне исәпкә алу, үз позициясен нигезләү. сәбәп-нәтиҗә бәйләнешен ачыклау,

- логик фикерләү чылбырын төзү,

- исбатлау.

Телдән аңлату.

Физкультминутка

Ак куян басып тора,

Колакларын селкетә.

Менә шулай, менә шулай

Колакларын селкетә.

Ак куян басып тора,

Ул кулларын җылыта.

Менә шулай, менә шулай

Ул кулларын җылыта.

Ак куян басып тора,

Аякларын җылыта.

Менә шулай, менә шулай

Аякларын җылыта.

Тыңлыйлар, хәрәкәтләрне башкаралар.

Ишетеп аңлау

Мөстә

кыйль эш.

Бирелгән сүзләрне иҗекләргә бүлү.

Шул ук сүзләрне мәгънәле кисәкләргә аеру.

Менә, әнкәй, салкын кыш та үтте,

Сандугачлы язлар килделәр.

Тургайларсыз язлар булмаган күк,

Һәрчак синдә безнең күңелләр.

(Марсель Гыймазетдинов)

• Сүзләрне кагыйдәгә таянып ике төркемгә аеру.

• Беренче багана - иҗекләргә бүлү;

• Икенчесендә - мәгънәле кисәкләргә

Үрнәк буенча тикшерәләр, үзбәя.

Нәтиҗәгә соклану һәм аның үзләштерү дәрәҗәсен билгеләү ,аның вакытлы характеристикалары. Контроль;

Кабатлау һәм ныгыту күнегүләре.

Төркемдә эшләү:

Ике генә мәгънәле кисәктән торган сүзләрне кулланып төмләләр тузегез (5 бәйләнешле җөмлә)

Бергәләп эшлиләр, чагыштыралар. Күрсәтмә материал белән эшлиләр.

Сорауларга җавап бирәләр, киңәшеп төркемдә эшлиләр.

Төркемдә эшләү Төрле фикерләрне исәпкә алу, үз позициясен нигезләү. логик фикерләү чылбырын төзү,

Тикшерү, коррекцияләү, иптәшеңнең эшчәнлеген бәяләү,үз фикереңне тулы әйтә

Рефлексия. Өй эше.

Дәрескә йомгак ясау.

• Нинди эш башкардык?

• Нинди яңалык белдегез?

• Кайсы эш катлаулы булды?

Үзбәя.

1. 279нчы күнегү.

2. 3 мәгънәле кисәкле сүзләрне кулланып 5 җөмлә төзегез.

3. кагыйдәне ятлагыз (124б.)

Үз эшен, иптәшләренең җавапларын, үз хезмәтен бәяли белү.