Разработка урока по осетинскому языку в 10 классе Темæ: «Æз цард афтæ æмбарын…»

Ирон литературæйы урок 10-æм къласы

Темæ: «Æз цард афтæ æмбарын…»

(Мамсыраты Дæбейы радзырдтæ «Аууон» æмæ «Фæсмон»-мæ гæсгæ)

Эпигрæф урокмæ:

Цæргæ дæр лæгау, мæлгæ дæр лæгау!

Цæрæгойы цард нæ, адæймаджы цард!

Нафи

1-аг слайд

1.СКЪОЛАДЗАУТЫ СРАЗÆНГАРД КÆНЫН УРОЧЫ АРХАЙЫНМÆ. (МОТИВАЦИ)

- Уæ бон хорз, мæ æрыгон хæлæрттæ, уырны мæ, абон кæрæдзи кæй бамбардзыстæм, уый.

2- аг слайд (ахуыргæнæг скъоладзауты æргом раздахы фæйнæгмæ)

- Цавæр хъуыдытæ уæм æвзæрын кæны ацы ныв? Адæймаг кæд скæны маскæ? Йе ´цæг цæсгом адæмæй чи æмбæхсы, уыцы адæймаджы куыд хонæм? (козбау)

- Уырыссаг æвзагмæ ма ратæлмац кæнæм ацы дзырд.

2. РАЦЫД ÆРМÆГЫЛ КУСГÆЙÆ, КЪУЫЛЫМПЫТÆ КÆМ ÆЙЙАФЫНЦ, УЫЙ СБÆРÆГ КÆНЫН.

3- слайд

- Дзырд «козбауæн» ирон æвзаджы ис синонимтæ - цурон æмæ дыдзæсгом.

- Абон нæ урочы цæуыл ныхас кæндзыстæм? (козбаудзинадыл, маскæ-фæлгонцтыл)

4 слайд

(ахуыргæнæг скъоладзауты размæ рахæссы урочы темæ æмæ эпигрæф)

- Цавæр бынат æрцахста Дæбе ирон литературæйы? Дæбейы цард æмæ сфæлдыстадæй уæ зæрдыл уавæр цымыдисаг хабæрттæ зонут?

5 слайд

(Дæбе уыд ирон фысджыты зынгæдæр æмæ номдзыддæртæй. Йæ курдиат уыд бирæвæрсыг. Йæ курдиат уыд бирæвæрсыг. Куыста алы жанрты: поэзии, прозæ, драмæ. Кодта тæлмац, фæлæ уæлдай ахадындзинад ис йæ радзырдтæн.)

- Цы у радзырд?

- Ирон радзырды дæснытыл ма кæй нымайæм?

- Дæбе стыр хуын бахаста ирон дзырдаивады хæзнадонмæ.(6,7,8 сл.) Мæнæ куыд фыста Джыккайты Ш.

9 слайд

- Дæбе радзырдтæ «Аууон» æмæ «Фæсмон» куы ныффыста, уæдæй абонмæ раивта 3 фæлтæры, фæлæ уæддæр сты цымыдисаг æмæ нырыккон. Цымæ цæмæн?

(æвдисынц царды æцæгдзинад - адæймаджы ницæйаг удыхъад)

3. ЗЫНДЗИНАД (ЦÆЛХДУР) КУЫД АИУВАРС КÆНÆН ИС, УУЫЛ АХЪУЫДЫ КÆНЫН, ПРОЕКТЫ ХУЫЗЫ ЙÆ ÆРФЫССЫН.(ГИПОТЕЗÆ)

- Нæ урочы нысан цавæр уыдзæн? Цы хъуамæ раиртасæм урочы?

( - Райртасын, Дæбе нæ размæ цы проблемæтæ рахаста, уыдон абон актуалон сты æви нæ?

- Рæстæг аивта, фæлгонц-маскæтæ та куыд аивтой?

- Цæмæн ахуыр кæнæм ацы радзырдтæ, цы нын амонынц?

- Адæймаджы козбау цы скæны?)

10 слайд

Ахуыргæнæг дзуры урочы нысантæ.

1. Системон -архайдон технологийы бындурыл рартасын радзырды проблематикæ.

2. Скъоладзаутæн æмбарын кæнын уацмысы аивадон фæрæзтæ æмæ уый руаджы урочы темæ æргом кæнын.

3. Ахуырдзауты зæрдæты гуырын кæнын æнæуынондзинад фæлывд, гæды æмæ козбаудзинадмæ.

- Рахизæм радзырды проблемæтæ иртасынмæ.

4. ПРОЕКТ БАХХÆСТ КÆНЫН.

- Цы у аууон?

11 слайд

- Радзырды сæйраг архайæг чи у? Йæ сюжет ма йын нæ зæрдыл æрлæууын кæнæм.

- Чи у Сауаты Гæбил?

12 слайд

- Автор ын ахæм мыггаг цæмæн радта? (сау - талынг)

- Чиныджы-ма ссарут Гæбилы æддаг арфыст.

13 слайд

- Гæбилы миддуне (удыхъæд) та цавæр у?

14 слайд

- Куыд æмбары Гæбил цард? Ссарут-ма уыцы рæнхъытæ чиныджы.

- Гæбилы зондахаст, йæ царды философи у ахæм

(15 слайд)

- Сандыр Гæбилы йæ аууонимæ дзургæ куы баййæфы, уæд ын цы зæгъы? Ссарут-ма уыцы рæнхъытæ чиныджы.

- Сымах разы стут йемæ?

- Цæмæн схуыдта Дæбе йæ радзырд «Аууон»?

- Ахæм фæлгонц саразын фыссæджы къухы цавæр литературон фæрæзы руаджы бафтыд?

(Сатирæйы)

- Гæбилы фæлгонц уæ цæстытыл куыдæй ауад, уый ма аныв кæнут (смайличы хуызы) уæ разы цы сыфтæ ис, уымæн йæ 1-аг фарсыл. (къордты куыст)

16 - слайд

- Удыхъæдæй мæгуыр адæм иууылдæр къаннæг вæййынц? Ацы ныв та уын уæ зæрдыл кæй æрлæууын кодта? (Хæмæтхъаны «Фæсмон»-æй)

- Адæймаг фæсмон цæуыл фæкæны?

- Нæ зæрдыл ма æрлæууын кæнæм радзырд «Фæсмон»-ы сюжет.

- Цæмæй хуыздæр бамбарат райкомы кусæг чи уыд, уый тыххæй æркæсæм ацы схемæмæ.

17 - слайд

- Цы аивта дыууæ дуджы иерархийы? (ном)

- Дæбе нын Хæмæтхъаны нæ цæстытыл куыдæй ауайын кодта? Цавæр у йæ сурæт?

18 слайд

- Йæ цæсгомы æрфыст чиныджы ссарут. (Хæмæтхъанæн йе ´ддаг бакастæй йæ миддуне бæрæг нæу, йæ хъуыдытæ æмæ йе ´нкъарæнтæ сты арфдæр æмбæхст)

- Цæмæй Гæбил æмæ Хæмæтхъаны фæлгонцтæ афтæ ирдæй ауайой нæ цæстытыл, уый тыххæй Дæбе спайда кодта аивадон мадзал - портретæй.

19 слайд

- Бакæсæм- ма, цы у портрет?

- Ацы аивадон мадзалæй - ма нæ фысджытæй æнтысджынæй чи пайда кодта?

- Уæ сыфы 2-аг фарсыг сныв кæнут Хæмæтхъаны цæсгом (къордты куыст)

- Цавæр æнкъарæн иу кæны Гæбил æмæ Хæмæтхъаны? (тас)

20 слайд

- Хæмæтхъаны тасдзинад ирддæрæй кæцыран æвдыст æрцыд?

- Хæмæтхъан та куыд æмбары цард? (Раст зæгъынц, фæлæ хицаумæ афтæ бауæнд)

- Цавæр аивадон фæрæзтæй пайда кæны Дæбе йæ радзырдты?

21 слайд

_Базонум-ма, радзырдтæй ист рæнхъытæ цавæр æнкъарæнтæ æвдисынц?

- Дæбе сныв кодта 2 ирд фæлгонцы. Куыд уæм кæсы, æхсæнадæн дзы фылдæр зиан кæцы у?

- Цавæр æнкъарæнтæ уæм æвзæрын кæнынц Гæбил æмæ Хæмæтхъан?

- Ацы радзырдтæй Дæбе цы зæгъынмæ хъавыд, цæуыл нæ ахуыр кæны?

5. ПРОЕКТЫЛ КУЫСТ ЦАС ÆНТЫСТДЖЫН РАУАД, УЫЙ СБÆРÆГ КÆНЫН.

22 слайд.

- Баххæст-ма кæнæм иу цымыдисаг куыст.

23 слайд.

- Дæбе йæ радзырдтæ «Аууон», «Фæсмон» æмæ «Хъæндил»-ы цы фæлгонцтæ сарæзта, уыдон абарæн ис уырыссаг æмæ дунеон литературæйы ахæм сатаирикон фыст уацмысты хъайтартимæ. Уæ зæрдыл цавæр уацмыстæ æмæ хъайтартæ æрлæууыдысты?

- Цы сæ иу кæны?

6. СКЪОЛАДЗАУТЫ ХИБАРÆЙ КУЫСТ; ХИ РАСТ КÆНЫНЫНМÆ КУЫД АРÆХСЫНЦ, УЫЙ СБÆРÆГ КÆНЫН.

- Цæмæй нæ куыст кæронмæ æххæст æрцæуа, уый тыххæй нæ хъайтарты абарын хъæуы абоны цардимæ. Абон не ´хсæн Гæбилтæ æмæ Хæтæтхъантæ æмбæлынц? Арæхдæр кæм æмбæлынц?

- Цард цæуы, дугтæ ивынц, фæлæ бæрнон кусджытæ æмæ се ´ххуысгæнджытæ абон дæр сты. Сæ уавæртæ, сæ куыст фæивта, вæййы сын фембæлдтытæ адæмимæ, рацæуынц комкоммæ эфиры. Ахъуыды-ма кæнут, цавæр фарст сæм радтиккат, цæмæй уын сныв кæна абоны разамонæджы портрет.

- Уæ сыфæн йе 3-аг фарсыл равдисут абоны разамонæджы. (къорды куыст.)

- Кæцы ныв уын хуыздæр рауадис æмæ цæмæн?

- Сывæллæттæ, сомбоны кусæг дæр æмæ разамонæг дæр уе ´хсæн ис, æмæ цы хуызæн хъуамæ уа? Куыд хъуыды кæнут?

- Куыд æмбарут сымах та цард?

7. ÆРМÆГ БАФИДАР КÆНЫНЫЛ КУЫСТ.

Хатдзæгтæ

24 - слайд

Аулæфт

Разминкæ-хъазт «Хорз дукани»

25-слайд

- Дуканигæс æлхæны адæймаджы хорз æмæ æвзæр миниуджытæ, æмæ сæ уæй дæр кæны. Уæхимæ цы миниуджытæ хатут, уыдон ма ныффыссут карточкæтыл. Цы миниуæгæй уæ фæнды февæзын, уый мын рауæй кæнут.Уæ бон у балхæнын , цы миниуæг уæм нæ фаг кæны, уый. (скъоладзауты куыст)

8. ÆРМÆГ КУЫД БАМБÆРСТОЙ, УЫЙ СБÆРÆГ КÆНЫН (РЕФЛЕКСИ).

- Нæ урочы нысан цавæр уыди?

- Сæххæст æй кодтам? Дзуаппытæй дæтгæйæ пайда кæнут ацы хъуыдыйæдтæй.

26-м слайд

9.ХÆДЗАРМÆ КУЫСТ

27 слайд

- Мæ зæрдæмæ фæцыд, куыд куыстой…………..

- ---------- уыдысты активон.

------------кусын хъæуы активонæй дæр.

- Арсæгты Ю. ныффыста диссаджы æмдзæвгæ «Ныхас Дæбеимæ»

28 слайд

- Мæ зæрдæ уын зæгъы, цæмæй царды кæддæриддæр уадзат рæсугъд фæд.

Ууыл нæ урок фæци.