Урок марийского (государственного) языка на тему 'Туризм - сай каныш' (7 класс)

Туризм - сай каныш.

7 класс.

Цели урока:

Актуализировать личностный смысл учащихся к изучению темы;

помочь учащимся осознать социальную, практическую и личностную значимость учебного материала.

Образовательные - Продолжать отрабатывать навыки и умения монологической и диалогической речи с целью извлечения общей и детальной информации.

Познакомить с туристической деятельностью учащихся, правилами поведения на природе.

( Йылме лывыртыме паша( монолог ден диалогым чонен моштымашым вияндаш. Туризм кружок дене палдараш, пуртусым аралаш кумыландаш.)

Развивающие - развивать способности продуктивных речевых действий, делать выводы из прочитанного, сравнивать.( Текст почеш ойканашым ыштен моштымаш)

Воспитательные - формировать способность к коллективной работе в группе; воспитать любовь к окружающей природе., к малой родине, формировать способность учащихся к туристко-краеведческой деятельности. ( тушкан пашам группа дене вияндымаш; шочмо- кушмо вер- шорым йораташ да тудым тузаташ кумыландаш)

Тип урока : Изучение нового материала.

Структура урока :

1. Организационный этап.

2. Актуализация субъектного опыта учащегося

3. Изучение нового материала.

1. Работа с текстом.

2. Краеведческая работа.

3. Изучение нового слова тулото.(костёр)

4. Словарная работа.

5. Практическая работа. Изготовление марийского компаса.

4. Обобщение изученного.

5. Рефлексия.

Основные методы:

1. Исследовательский

2. Наглядный

3. Метод самостоятельной работы

Учебно- наглядный комплекс:

1. Опоры, коллаж

2. Схемы- диалоги

3. Слайды

4. Дидактический материал

Ход урока:

1 . Организационный момент

- Поро кече, йоча-влак, поро кече уна- влак! - Тачысе урок туналаш ик йодышым пуэм.

- Ко каласа кызыт могай пагыт туналын?

Тунемше : - Кызыт уремыште эн сылне пагыт туналын тиде- шошо.

Тунытышо: - Чын, А шошо пагыт могай тылзым авалта?

Тунемше: Мый палем шошо пагыт кум тылзым авалта. Тиде март, апрель да май) Марлаже йонга : уярня тылзе, вудшор тылзе да ага тылзе.

Туныктышо: Тау, шичса вашмутым турыс пуышда?

2. Актуализация субъектного опыта учащегося.

1-ше слайд.

-А ынде чыланат шинчам кумена, шижыда, шушпык шушка, памаш шыргыкта. Ага тылзе лишемеш. А ынде шинчам почына да слайдым ончалына.( 1-ше слайд пуртус)

- Ко, каласа могай кумылым нолта тиде мотор пуртус. Пуртус шымлымаш урокнам туналына веле.

Почына тетрадьнам да возен шындена тачысе урокнат темыжым :

Туризм - сай каныш.

( 2-шо слайд)

Урокнан цельже : « Таче ме урокышто туризм нерген мутланаш туналына; щочмо-кушмо вер- шорым йораташ да тудым тузаташ кумыландаш кулмо нерген ойлаш туналына тачысе урокышто.

Туныктышо: Ко каласа мом ончыкта тиде туризм мут?

3-шо слайд : Туризм- средство познания своего края, физического и духовного развития, оздоровления, воспитание самостоятельности, приобретения трудовых и прикладных навыков.

Марлаже: Шочмо -кушмо мландым шымлымаш, тазалыкым пенгыдемдымаш.

3. Изучение нового материала.

Текст дене пашам ыштымаш.

А нде чыланат текстым почына да лудын лектына:

Туризм- сай каныш.

Заданий: Текстым лудаш туналына. Абзац дене лудаш туналына.

Кумда элна, шочмо кундемна мучко коштын савырныме деч пайдале канышым кушто эше муат! Ошкылат чодыра лонгаште, кузет курыкыш, лектат энер серыш, яндар южлан куанен, чевер кечылан йывыртен. Тупышто рюкзак. ( 4-ше слайд)

Турист пуртус лонгаште коштмыж годым пуртусым шымла : памашшинчам эрыкта, куткышуэм эскера. ( 5-ше слайд)

Мемнан республикыште турист- влак радпм палынак ешаралтеш. Марий турист- влак « Яльчик», «Элнет» турбазылаште лийыт, теплоход дене каят, поезд дене элна мучко коштын савырнат. ( 6-шо слайд)

Марий кундемын пуртус поянлыкше дене моло область да республикла гыч толшо турист- влакат палыме лийыт. Нуно Сура. Кугу Какшан энерла дене путешествийыш лектыт, Москва ден Санкт- Петербург гыч Юл дене волымышт годым Юрино поселкеш шогалыт. (7-ше слайд)

Туризм тазалыкым пенгыдемда, уш- акылым пойдара. ( 8-ше слайд)

Туныктышо : Тиде текстын тун шонымашыже могай.?

Чын. Тиде текстын пытартыш предложенийже. Чыланат тетрадьышкына возен шындена. Туризм- тазалыкым пенгыдемда, уш- акылым пойдара.

- А тендан школышто туризм кружок уло мо?

Тунемше: вашмутым пуа. (9-ше слайд)

Мемнан Марий Пыламарий школышто спортивный туризм кружок пашам ышта. Тудын вуйлатышыже - Волков Алесей Иванович. Тиде кружокыш ятыр удыр- рвезе коштыт. Республикнан турло кундемна мучко шке вийыштым мастарлыкыштым тергат. Теве мемнан школысо эн чолга рвезе- влак. Нунын коклаште Никита Екимов- кандидат спорт мастерым сенен налын. Нунын шуко- шуко медальышт да грамот- влак улыт.

- Туризм ден турслет мут коклаште икгайлык уло мо?

Мутланена йоча- влак дене.

4. Турло паша- влак дене самостоятельный паша.

1. Текстым лудаш да шке кундем материалым пурташ.

Мари- турек деч мундырно огыл …….. ял уло. Ял деч тораште огыл………. энер йоген эрта.. Тунемше- влак кажне ийын май тылзыште …… числаштыже энер воктене турслетым эртарат.

Тиде кечым тунемше- влак пешак вучат. Турслетышто танасымаш лиеш. Йоча- влак палаткым шындат, энер гоч вончат, тулым ылыжтат, чайым шолтат, компас дене палемдыме верым кычалыт. Вара чыланат тамле шурым кочкыт да шере чайым йуыт.

Походышто лийме ик кече ий мучкылан шарнен ойлаш сита.

2. Почеламутым ик тунемше лудын пуа. З. Ермакова.

Лач палатка. Турист еш да муро.( 10-шо слайд)

Шуко ужшын пеш онай йомак.

Волгалта, чучка. Тулото тулжо.

Шып покта пычкемышым умбак.

- Тулото мут рушлаже кузе лиеш?

Костер.( записать в тетрадь)

Те тидым паледа мо? ( текст дене материал)

Тулотым пушенган вер деч ордыштырак ылыжтыман. Иман деч - 15 метр , лышташан деч - 10 метр, палатке деч 6- 7 метр тора лийшаш. Торфан мланде дечат коранаш тыршыман. Тыгай вер уке гын, мландын умбалсе ужашыжым кунчалын корандат.

- Могай тун правил лектеш тиде текст почеш.

Турслетышто тулотым эскере!

3. - Турслетышто чайым шолташ могай кушкылым кучылташ лиеш? ( 11-ше слад)

Могай кушкыл уто пале : арым, шоптырвондо, нуж, кияк,, шерывочыж ,коншудо , пуртньык.

Лиеш Ок лий ( тушкан пашам ыштена)

4. Компасым палет мо?

Схеме почеш марла компасым ышташ.

Ныл велым тыге палемдат :

эрвел -В ( восток),

касвел -З ( запад),

кечывалвел- Ю( юг),

йудвел- С ( север).

Нунын кокласе велым тыге лумдат:

йудвел- эрвел- СВ ( северо- восток),

кечывалвел- касвел-ЮЗ( юго- запад),

кечывалвел- эрвел ЮВ ( юго- восток),

йудвел- касвел - СЗ( северо- запад)

Шергакан йоча- влак. Кидыш компасым кучен, те ынде мемнан Мари- Турек районысо турло верлашке миен коштын кертыда. Тиде мала компас дене ода йом.

-Чын!

А мом ме таче урокышто тунемна? Мо ум те пален налда. ( беседа с учениками 2- 3 мин)

А ынде республикысе да районысо турист - влак нерген изирак кином ончен налына.( ПОКАЗ ВИДЕОФИЛЬМА)

Рефлексия урока.

Шергакан удыр- рвезе- влак! Таче ме тендан дене урокым пырля эртарышна. Могай игече ыле таче мемнан урокыштына:

1. Ояр. Ясная погода на уроке.

2. Переменная облачная. Верын- верын пылан.

3. Пасмурная. Пылан.

Тау! Вес гана вашлиймешке!