Учителю
ҚАзақ тілі пәнінен 8 сынып жұмыс дәптері

ҚАзақ тілі пәнінен 8 сынып жұмыс дәптері

Автор публикации: Бектурова М.Н.

Дата публикации: 02.11.2015

Краткое описание:

предварительный просмотр материала

Қолданбалы курс бағдарламасы

Қазақ тілі оқулығына

қосымша жұмыс дәптері

Синтаксис

8 - сынып

І тарау

1 - сабақ. Сөйлем түрлері.

1. Синтаксис нені зерттейді? _______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ Сөз тіркесі болудың шарттарын ата. ____________________________________________________________________________________________________________________________________________

2 - сабақ.

Сөз тіркесі мен сөйлемнің айырмашылығы неде?

______________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Сөйлем түрлерін ата.

______________________________________________________________________________________________________________________________________________

3 - сабақ. Берілген кестені толтыр.

Лексикалық сөз тіркесі

Синтаксистік сөз тіркестері

Күрделі сөздер

Тұрақты тіркестер

Синтаксистік еркін сөз тіркесі

Күрделі сөздер

Етістікті сөз

тіркестері

сағат

сөйледі

Осы кестеге қарап ереже құрастыр.

4 - сабақ. Сөйлем.

1. Біз екеуміз көшенің сол жағында тұрмыз.

Ережесі: ____________________________________________________________________________________________________________________________________________

Сөйлем айтылу мақсатына қарай

5- сабақ.

1. Хабарлы сөйлемнің тәсілдері мен формалары

2. Кесте түріне мысалдар ойлап жаз. ____________________________________________________________________________________________________________________________________________

6 - сабақ.

1.Ережеге сәйкес мысал келтір.

2. «Сөйлем ауылы» атты тақырыпта ертегі құрастыр. Сөз тіркесінің лексика - грамматикалық құрылысына талдау жаса.

7 - сабақ. Сөйлем мүшелері.

1 - тапсырма. Сөйлем мүшелерінің емлесін есіңе түсір.

Сөйлем мүшелері

2 - тапсырма. Кестеге сәйкес сөйлем құра __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

8 - сабақ.

1 - тапсырма. Сөйлем мүшелерінің құрамдық түрлерін мысалмен көрсет.

Дара

2 - тапсырма. Бастауыштан кейін қойылатын сызықша.

Кестеге қарап сөйлем құра.

Сын е

Сан

пен

9 - сабақ. Анықтауыш.

1 - тапсырма. Кестені толтыр.

2 - тапсырма.

Сын

Сан

10 - сабақ.

1 - тапсырма. Толықтауыш

Кестені толтыр.

2 - тапсырма. Пысықтауыш

Кестені толтыр.

11 - сабақ.

1 - тапсырма. Сөйлемдерді сөйлем мүшесіне талды.

Көлшүмектің жағасындағы көк ала қамыс, судыр құрақтар айнаның жиегіне салынған әдемі өрнек сияқты. Белестер де, ойпаңдар да, далалар да, бұта, өсімдіктер де көкпеңбек, жасыл бояқтай. Бұл өңірде, әсіресе өзеннің бұл жағында, Абайды дос көрер жан жоқ.

2 - тапсырма. Бір сөйлем ойлап,келтірілген сызба бойынша сөйлем мүшелеріне талда.

Әлияның ағасы өзіне тапсырған міндетті жұмысын мезгілінде орындады.

Кім? Не істеді?

Кімнің?

Қашан?

Қандай? Несін?

Кімге?

Сызбасы:

______________________________________________________________________________________________________________________________________________

Сызбасы:

12 - сабақ.

1 - тапсырма. «Сөйлем мүшелері» тақырыбына ертегі әңгіме құрастыр.

2 - тапсырма. Бірыңғай мүшелердің емлесін есіңе түсір.

13 - сабақ

1 - тапсырма. Бірыңғай мүшелі сөйлемдер.

Кестеге сәйкес сөйлем құра.

2 - тапсырма.

14 - сабақ.

1 - тапсырма. Берілген одағайлар түріне мысалдар ойлап жаз.

Риза болу

Кектену

2 - тапсырма. Кестені толтыр.

15 - сабақ.

1 - тапсырма. Тест сұрақтары

1. Көз жазбау қай сөз тіркесіне жатады?

А) еркін, жай сөз тіркесіне;

В) күрделі сөз тіркесіне;

С) тұрақты сөз тіркесіне;

Д) шылаулы сөз тіркесіне;

Е) есімді сөз тіркесіне.

2. Тұрақты сөз тіркесін табыңыз.

А) көгілдір аспан;

В) көктемгі кез;

С) көктей шабу;

Д) көк шөп ;

Е) көзі тас төбесіне шығу.

3. Қиысуды табыңыз.

А) үздік оқушы;

В) жиырма бес оқушы;

С) оқушы естіді;

Д) оқушыға айт;

Е) оқушының кітабы.

4.Есімді сөз тіркесін табыңыз.

А) оқыған жігіт;

В) қарқылдап күлу;

С) тез жүру;

Д) бидай өңді жігіт;

Е) жалт қарау.

1. Етістікті сөз тіркесін табыңыз.

А) аспанға қарады;

В) жүйрік жорға;

С) жылы сөз;

Д) қаланың ортасы;

Е) жеті күн.

2 - тапсырма. Тест сұрақтары

1. «Оның сөзіне елең еткен адам болмады» сөйлеміндегі «елең еткен» тіркесі сөйлемнің қай мүшесі?

А) бастауыш;

В) баяндауыш;

С) анықтауыш;

Д) толықтауыш;

Е) пысықтауыш.

2. Жасырын тұрған табыс жалғаулы толықтауышты табыңыз.

А) Ана сүтін ардақта.

В) Қызмет ету.

С) Кітап алу.

Д) Кітаптан оқу.

Е) Кітаппен танысу.

3. Тұрлаулы мүшелердің екеуі де есімдерден (зат есім, сын есім, сан есім, есімдік) болып, сөйлемде атау тұлғада келгенде қойылатын тыныс белгісі.

А) қос нүкте;

В) үтір;

С) сызықша;

Д) дефис;

Е) көп нүкте.

4. Жалпылауыш сөз бен бірыңғай мүшелердің арасына қандай белгі қойылады?

А) нүкте;

В) үтір;

С) сызықша;

Д) қос нүкте;

Е) дефис.

5. Бастауыш пен баяндауыштың болу, болмауына қарай, не бастауышты баяндауышынан таба алатын жағдайына байланысты жай сөйлем нешеге бөлінеді?

А) бірге;

В) екіге;

С) үшке;

Д) төртке;

Е) беске.

16 - сабақ.

Қайталауға арналған сұрақтар

1.Синтаксис нені зерттейді?

______________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Сөйлем дегеніміз не? Түрлері.

______________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. Лепті сөйлемнің баяндауышы қалайжасалады?

______________________________________________________________________________________________________________________________________________

4. Тұрлаушы мүшелер дегеніміз не?

______________________________________________________________________________________________________________________________________________

5. Тұрлаусыз мүшелер дегеніміз не?

______________________________________________________________________________________________________________________________________________

6. Күрделі толықтауыш қалай жасалады?

______________________________________________________________________________________________________________________________________________

7. Пысықтауыш қандай сөз таптарынан жасалады?

______________________________________________________________________________________________________________________________________________

8. Пысықтауыштың мағыналық түрлері қалай жасалады?

______________________________________________________________________________________________________________________________________________

9. Қосарлы айқындауыш дегеніміз не?

______________________________________________________________________________________________________________________________________________

10. Сөйлегенде не жазғанда сөйлемнің бірыңғай мүшелері не үшін қолданылады?

______________________________________________________________________________________________________________________________________________

ІІ тарау

17 - сабақ. Жай сөйлем түрлері.

1 - тапсырма.

Жай сөйлем түрлері

2 - тапсырма. Берілген сөздерді бастауыш етіп, баяндауышын әр түрлі сөз табынан жасап, жақты сөйлем құрастыр.

Жазушы, аспаз, халық, сол келгендер, екеуміз, дәрігер.

______________________________________________________________________________________________________________________________________________

17 - сабақ.

1 - тапсырма. Беріген сөйлемді сөйлем мүшесіне талда.

Жазғытұрымдай орман іші де, шалғынды далалар да, ауыл маңдары да у - шу болып жатқан жоқ. _______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________

2 - тапсырма.

Жақсыз сөйлемнің жасалу жолдарын көрсет.

18 - сабақ.

1 - тапсырма. Кестені толтыр.

2 - тапсырма. Берілген сөздерді баяндауыш етіп, жақсыз сөйлем құра.

Айтқым келмеді, көруге болмайды, жақындауы мүмкін, келіп болмайды, тілі күрмеліп қалды.

______________________________________________________________________________________________________________________________________________

19 - сабақ.

1 - тапсырма. Берілген жалаң сөйлемдерді жайылма сөйлемге айналдыр. Кітап қызық. Бөлме жылы. Қарағың келеді. Кіруге бола ма?

______________________________________________________________________________________________________________________________________________

2 - тапсырма. Көп нүктенің орнына бастауыш пен баяндауыш ойлап тауып, жайылма сөйлем құра.

1. ... бізге беймәлім беттері өте ...

2. Үйге бірнеше кітаптар ұстаған ... ...

3. Қанша асықса да, жиналысқа ... дәл уақытында ... .

4. Көшіп шаршап келіп, жаппалап қонған ... ұйқы тұтқынында ... ...

21 - сабақ.

1 - тапсырма. «Менің сыныбым» әңгіме жазу.

2 - тапсырма.

Жақсыз сөйлемнің жасалу жолдарын көрсет.

22 - сабақ.

1 - тапсырма. Толымсыз сөйлемнің жасалуына қарай әңгіме жаз.

Ауа райы

Кешкілік. Әли мен Сәрсен қозыларына шөп әкеле жатты.

- Ертең күн ашық болады екен, - деді Әли.

- Неге?

2 - тапсырма. Берілген тіркестерді қатыстырып, толымды сөйлем құра.

Сөзі мірдің оғындай, нағыз азамат, таңдай қақтырар, жүзге жуық құлын

23 - сабақ.

1 - тапсырма. Берілген жай сөйлемдерді ережеге сәйкес сәйкестендір.

в)

6.Егін

2 - тапсырма. Тест сұрақтары

24 - сабақ.

1 - тапсырма. Берілген мәтінді жай сөйлем түріне талда.

Сол айтылған, жазылған жырлар әлі күнге Абайдың өзінде, өз бойында.. Аталған, арналған жеріне бірде - бірі жеткен жоқ. Үміт бар ма? О да жоқ.! Тек жалғыз шерленіп, тебіренеді. Тек жалғыз қиял медеуі құлаққа кеп, ап - айқын соғып бір жақындап, бір алыстап кететін шолпы сылдыры. Атқан таңның ақ - қызыл шапағындай үлбіреген ал қызыл шұғыласы. Көз алдынан сол жүз кетпейді. Ұмыттырмайды, тастамайды. (М.Ә.)

Жақты сөйлем

Жақсыз сөйлем

2 - тапсырма. Жыр үзіндісінің мазмұнын жай сөйлем түрлерімен жазып шық.

Арқада жер жетпейді Бурабайға,

Бөленген бұйра сыпсың қарағайға.

Бұлт құшқан мәңгі мең - зең Көкшетауға,

Бөлектау «Ой бауырым!» дер анадайда.

Оқжетпес найза қия - қыранға ұя.

Қарасаң жанның шері тарамай ма?

Солардың ортасында Бурабай көл,

Мөп - мөлдір, дөп - дөңгелек, ұқсайды Айға

Бурабай - Арқа арасы, жер еркесі,

Ертеде қоныс болған Абылайға.

25 - сабақ. Қайталауға арналған сұрақтар

1. Жай сөйлем құрылысына қарай нешеге бөлінеді?

______________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Жақты, жақсыз сөйлемдердің айырмашылығы неде?

______________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. Жалаң және жайылма сөйлемдердің айырмасы неден көрінеді?

______________________________________________________________________________________________________________________________________________

4. Толымды, толымсыз сөйлемдердің ерекшеліктерін білесіңдер ме?

______________________________________________________________________________________________________________________________________________

5. Атаулы сөйлем дегеніміз не?

______________________________________________________________________________________________________________________________________________

ІІІ ТАРАУ

26 - сабақ. Құрмалас сөйлем

1 - тапсырма. Құрмалас сөйлем емлесін есіңе түсір.

______________________________________________________________________________________________________________________________________________

Құрмалас сөйлем түрлері

2 - тапсырма. Берілген жай сөйлемдерді құрмаласқа айналдыр.

Жаңбыр жауды. Жер көгерді. Күн шықты. Мал өріске кетті. Бет қаратпайтын боран болды. Қапан қалаға бармады.

27 - сабақ.

1 - тапсырма. Көрсетілген кесте бойынша ыңғайлас салаласқа сөйлем құра.

1. , .

2. да , .

3. , де .

4. , әрі .

5. әрі , әрі .

2 - тапсырма. Құрмалас салаластың бірінші сыңарын тауып, қарсылықты салалас жаса.

1. ... ... ... ... ,өлеңді қайтіп қоярсың

2. ... ... ... ... ,сонда да шаршаған жоқ

3. ... ... ... ... , дегенмен сөйлесе алмады

4. ... ... ... ... ,әйткенмен сөйлесе алмады

5. ... ... ... ... ,өзін-өзі зорға тоқтатты

6. ... ... ... ... ,сонда да келмей қалды

28 - сабақ.

1 - тапсырма. Қос мақалды қарсы мағыналас мақалға мысал келтір.

Үлгі: Жақсыдан кес жоқ,

Жаманда тек жоқ.

___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2 - тапсырма. Берілген кесте бойынша себеп-салдар салаласқа сөйлем құра.

29 - сабақ.

1 - тапсырма. Берілген кесте бойынша түсіндірмелі салаласқа сөйлем құра.

интонация

2 - тапсырма. Ыңғайлас салаласқа көркем әдебиеттен мысалдар алып, талғаулы салаласқа айналдыр.

Үлгі: Күндіз олар өзіне жем іздейді және өзінің басқаға жем болмауын көздейді.

Күндіз олар не өзіне жем іздейді, не өзінің басқаға қосылмауын көздейді.

30 - сабақ.

1 - тапсырма. Берілген жай сөйлемдерді мағыналарына қарай топтастырып, талғаулы салалас етіп құра.

1. Қасқырлар шанадан жұлып алып қалды ма?

2. Шанадан өзі құлады ма?

3. Жасыл шөп ала алмадым.

4. Сұр шөп ала алмадым.

5. Кедергі болар тас жоқ. Жырақана жоқ

6. Қасқырлар оқ тиіп жараланған аңды алып жейді екен.

7. Адамнан қашқан аңның жолын тосады екен.

2 - тапсырма. Кезектес салаластың құрамындағы жай сөйлемдердің мағыналық қарым-қатынасы мен жасалу жолдарын сызба арқылы көрсет.

31 - сабақ.

1 - тапсырма. Берілген кесте бойынша кезектес салаласқа сөйлем құра

Кейде ____________ , кейде ___________ .

Біресе ____________ , ______________ .

Не _____________ , не _____________ . ____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

______________________________________________________________________________________________________________________________________________

2 - тапсырма. Төмендегі жай сөйлемдерді қатыстыра отырып, әрі ыңғайлас, әрі қарсылықты салалас құрамалас сөйлем жаса.

1. Ол мана ойық оямын деп кетіп еді,

______________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Тазысының өзі де айтудай бар екен,

______________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. Өмірбек таң сәріден оянды,

______________________________________________________________________________________________________________________________________________

4. Қар есіліп ерте кетті,

______________________________________________________________________________________________________________________________________________

32 - сабақ.

1 - тапсырма. Төмендегі сызба бойынша өз беттеріңмен көп құрамды салалас сөйлем ойлап жазыңдар.

1. __________ , __________ , сондықтан ____________ .

2. Біресе ____________ , біресе ________ , бірақ _______.

3. ________ : _________ да ______ , _______ да ________ .

4. ________ ма, әлде ___________ ме, _____________ .

2 - тапсырма. Берілген салалас құрмалас сөйлемдердің тыныс белгісін қой.

1. Бала жасында балықты өзі де аулапты әкесі де балықшы болыпты.

2. Ол үндемейін деген жоқ еді осы кезде көз алдына әлденелер елестеді.

3. Ашуланғаны сонша өңінде ызаның ұшқындары шашырап тұрды.

4. Жаяуға үш торап жол кездесті бірі оң жаққа бұрылды екіншісі тұп-тура тауға терең шатты өрлей тартты үшіншісі тауды балақтай кетті.

5. Жойқын алыптарды үңгірде, көрде тұрғызу салт-сананың ең ескі түрінің бірі үңгір адам баласының ежелгі тұрағы.

33 - сабақ.

1 - тапсырма. Мына сөздерді бастауыш етіп, салалас құрмалас сөйлем құрап жаз.

Үлгі: Күн жаңбыр - Күн бұлттанды, бірақ жаңбыр жауған жоқ.

1. дала, егін; 2. өзен, балық; 3. көл, қайық; 4. қыс, мал;

5. бала, кітап;

2 - тапсырма. Сабақтас құрмаластың емлесін есіңе түсір:

Сабақтас құрмалас сөйлем түрлері

34 - сабақ.

1 - тапсырма. Кестені толтыр.

№

рай

2 - тапсырма. Көп нүктенің орнына бағыныңқы сөйлем ойлап тауып, шартты бағыныңқы сабақтас жаса.

1. ... ... ..., қар жанар

2. ... ... ... , ісің ілгері баспайды.

3. ... ... ... , Ерлердің ісі бітер ме

4. ... ... ... , ішерсің тегін

5. ... ... ... , біз де үлгеретін едік

6. ... ... ... , көл болады.

35 - сабақ.

1 - тапсырма. Қарсылықты салаластарды қарсылысты сабақтасқа айналдырып жаз.

1. Қазір көзі жазылып келеді, бірақ оқуға баруына дәрігер рұқсат етпейді.

2. Жел ауаны тазартсын, - дауыл болып құтырмасын.

3. Ол Қарағандының тек отын ғана көріп тұр, ал өзі оның ұғымында ғана.

4. Урядник бірдеме деп жатты, - оны Асқар тыңдаған жоқ

2 - тапсырма. Көп нүктенің орнына басыңқы сөйлем ойлап тауып, мезгіл бағыныңқы сабақтасқа айналдыр.

1.Көрме ашылғанда, ______________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Жолаушылар арбадан түсіп болғанша, ______________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. Жел саябырси бере, ______________________________________________________________________________________________________________________________________________

4. Ойын тарқаған соң, ______________________________________________________________________________________________________________________________________________

5. Қонақтар үйге кіріп отырысымен,

______________________________________________________________________________________________________________________________________________

36 - сабақ.

1 - тапсырма. Қимыл-сын бағыныңқы сабақтастың жасалу жолын сызба арқылы көрсет.

2 - тапсырма. Көп бағыныңқы сабақтас құрмалас емлесін сызба арқылы еске түсір

37 - сабақ.

1 - тапсырма. Көп басыңқылы сабақтас құрмаласқа мысал келтір.

2 - тапсырма. Берілген сызбаға сүйеніп, сөйлем құра.

пақ болып

аттанды

у үшін

Айт айын деп

аттанысты

сын деп

са + м деп

38 - сабақ.

1 - тапсырма. Аралас құрмаластың жасалу жолдарын пайдаланып, мысал ойлап жаз.

1. бағыныңқы , басыңқы , басыңқы

2. басыңқы , бағыныңқы , басыңқы

3. бағыныңқы, бағыныңқы, басыңқы , басыңқы

4. басыңқы, бағыныңқы, бағыныңқы, басыңқы

5. бағыныңқы, басыңқы, бағыныңқы, басыңқы

2 - тапсырма. Аралас құрмалас сөйлемдерді көп бағыныңқыдан схема арқылы ажырат

39 - сабақ.

1 - тапсырма. Қайталауға арналған сұрақтар

1. Сабақтас құрмалас сөйлем дегеніміз не?

______________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Сабақтас құрмалас қандай тәсілдер арқылы жасалады?

______________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. Сабақтастың құрамындағы жай сөйлемдерді неліктен бағыныңқы және басыңқы деп бөлеміз?

______________________________________________________________________________________________________________________________________________

4. Сабақтас құрмалас неше түрге бөлінеді? Етістіктің шартты райы қай бағыңқылардың баяндауышы болады?

______________________________________________________________________________________________________________________________________________

5. Көсемше қай бағыныңқылардың баяндауышы болады?

______________________________________________________________________________________________________________________________________________

6. Есімше негізді баяндауыштардың қайсысы әр түрлі бағыныңқылардың баяндауышы болады?

______________________________________________________________________________________________________________________________________________

7. Қандай сабақтасты көп бағыныңқылы сабақтас дейміз?

______________________________________________________________________________________________________________________________________________

8. Көп бағыныңқылы сабақтастар неше түрге бөлінеді?

______________________________________________________________________________________________________________________________________________

9. Жарыспалы көп бағыныңқылы мен сатылы көп бағыныңқылының арасында қандай айырма бар?

______________________________________________________________________________________________________________________________________________

10. Көп басыңқы сабақтас жөнінде не білесің?

______________________________________________________________________________________________________________________________________________

11. Сабақтаста бағыныңқы сөйлем қалай орналасады? Сабақтас құрмаласқа қандай тыныс белгісі қойылады?

______________________________________________________________________________________________________________________________________________

2 - тапсырма. Қорытынды тест

Синтаксис саласы бойынша тест дайында

⇧

⇩