7


  • Учителю
  • Реферат на тему: Образ березы в хакасской поэзии

Реферат на тему: Образ березы в хакасской поэзии

Автор публикации:
Дата публикации:
Краткое описание:
предварительный просмотр материала

МБОУ Есинская СОШ

























Реферат





Тема: Хазыy аuастыy омазы саuамuы хакас поэзиязында.













Толдырuан: 10 класстыy eгренxbзb Боргоякова Карина Г.

Eгретчb: Барашкова З.А.





















Полтаков - 2014

1970 - 80 чылларда хакас литературазына наа чайаачылар хозылuаннар. Оларныy санында хакас поэзиязын тилiдiп, пjзiк синге читiр салuан В.Г.Майнашев.

Поэт Валерий Майнашев - Ах холныy, прай Хакас чирiнiy, хакас чоныныy поuдархазы паза саблыu кiзiзi.

Учёнайлар кjрiзiнеy, ол уuаа «чуuа» (тонкий) кjрiстiг лирик.

«В лирике жизнь предстает прочувствованной, обдуманной, пережитой поэтом. В лирике именно самое переживание является «предметом», темой образного воплощения, находится в центре художественного произведения. Различные стороны действительности здесь раскрыты в отношении к ним поэта, как бы пропущены через его личность. Стремления и чувства, мысли и побуждения воплощены и обобщены в художественном образе…» [Гринберг 1955].

В.Майнашевтiy творчествозында андаu хоос ома (художественный образ) полча аuастыy омазы. Ол айланча позыныy тjреен чирiндегi аuастарзар: хараuайuа («Чалuыс хараuай», «Хараuайлыu тигейде»), нымырт аuазына («Нымырт аuазы») паза ан.пасхазы. Че прайзынаy аuаа чаuын паза аарлыu ома - ол хазыy аuастыy омазы. «…именно ей, белоснежной, стройной, любимой и нежной он доверяет своё сердце…» («Развитие языков и культур коренных народов Сибири», стр.238)

В.Майнашевтiy прай чайаачызында Ах холл аалныy омазы араласча, аал хыриндаuы тайuа - чазылары харах jрiндiрче. Нин сууxах аuаа кeс хосча, кiчiгдегi хазыyнары аны ыраххы чолuа eдесчелер, анаy чалахай удурлапчалар, хомзыныстыu туста аныy чобалчатхан кjyнiн часхарчалар («Кeскe хазыy» кибелiсте). Хынчатхан хазыy аuазынаyар пазып, ол чоныныy паарсазын, удурлир - eдезер кибiрiн саuысха кирче:

Ыраххы чолuа Ах холдаy сыхсамох, Ол минi, eдезiп, холл саап турча. Хатап тjреен чирiмзер айланзамох, Иy пурнада ол минi удурлапча.

Пос чирiнеy артых аuаа чир чоuыл. Хайдаu даа ырах чирде полза, саuызы тjреен чирiнеy не палuалысча:

…Прай чирiмнеyер саuынчам мин Паза синнеyер, ах хазыyас. Син поезд соонxа ойлапчазыy, Маuаа пулuап чiбек холыyнаy… («Аuбаннаy Москваuа читiре»)

Поэттiy чайаачызында ixезiне чарыдылuан кибелiстер хазыyныy омазынаy палuалысчалар. В.Майнашев аймах jyнернеy хоостап, айланыстарнаy тузаланып, ixенiy паза хазыyныy омаларын тjjйлепче.

Поэттiy кjрiзiнеy, ixезiнiy омазы - ол чир-сууныy чардыuы.Хазыyнаyар пасчатса, ixенiy омазы хада ла чарыдылча.

В.Майнашев, С.Есенин чiли, кибелiстiрде ixезiнiзер пiчiктiрнеy айланча. Оларныy кибiлiстерiнде «Хазыy паза ixе» - ол прай чахсы нименiy пастаuxызы. Bxезiне хыныс - ол тиреy, хаxан даа чbтпес хыныс, андаuох хыныснаy ол хазыyнарuа хынча.

Поэт хайдаu дааа чобаuны, jрbнbстb позыныy чeреенxе иртbрче. Ол туста айланча ол bxезbнзер, хазыyнарзар.

Bди пу омаларны чайап, С.Есенин чbли, саuамuы хакас поэзиязына пbчbк - кибелbс алай айланыс - кибелbс кирген:

Bxеy, син минb bди тыy пыролаба: Удаа письмо саuаа паспинчам… Bxеy, bxеy, саuызым парча синзер… Удаа маuаа кjрbнче, от саап, Хайди пbс bкjлеy сbренчебbс, Анаy пай хазыy алтында, от салып, Кjлекте азыранып одырчабыс.

В.Майнашев илееде кибелbстерде хазыyныy сbлиин чайапча: «Хысхы арыuда», «Ах хазыy», «Кeскe хазыy», «Bxемнеy хазыyы». Пbлдbстbг, поэттby иy хынuан аuазы - хазыy. «Белая берёза для Майнашева - первая любовь таёжных жителей», яркий луч рассвета, символ добра на земле» [Майнашев, 1985]. Bди чарытча позы автор ах хазыyнаyар.

Аuастарны кjглеенb поэттby чир-сууна хынызын киречbлепче. Ол хазыyнаy нанxызы чbли чоохтасча, аннаyар кbзbнby омазын чарытчатхан сjстернеy тузаланча:

Мин парчам, минby алнымда хазыyнар, Харны хахтаныбызып, чeгeрче. («Хысхы арыuда»)

Минby чeреемде Ылuасчалар хазыyнар

Чалuыс ах хазыyас Пbлленbп сыхтапча. («Соох салымнарда кeн»)

Изен,bxемнеy хазыyы, Мындох ла чуртапчазыy син… («Bxемнеy хазыyы»)

Минby чeрегbм - кeскe хазыy, Ачыu чилге чалаастатча… Кjзенек алтында тbрbг хазыy Алтын сeрместерbн сайанuан. («Кeскe хазыy»)

В.Майнашевтby кибелbстерb пeдbзb, кjj хоостыра орыс поэзиязына тjjйли пазылuаннар. Че лирическай матырлары хакас кbзbнby хылиин, оyдайын таныхтапчалар. «Вего лирике мы слышим блоковские, есенинские, рубцовские мотивы… . Она отражает лучи лермонтовской, тютчевской, фетовской поэзии, - таныхтапча профессор В.А.Карамашева, - Он перевёл на хакасский язык разговор тайги и гор, степи и рек, птиц и животных. Он выполнил своё назначение».

В.Майнашевтby алнында абахайах ах хазыyны кjглеен Михаил Баинов поэмазында «Чазыдаyар саuыстар» («Думы о степи»). Хозыyнар кибелbсте М.Баинов оларны чылыu сjстернеy паалапча паза паарсас сjстернеy:

Саuын турча кjjлбек хазыyнарым, Кеерке тоспас амырны тыyни. Jрbнbзbм, минby хазыyнарым.

Тjj чирbнеy сыххан поэт Г.Кичеев поэзияда bдjк позыныy орнын тапхан. Чир-чайаанныy хайхастыu кjрbмнерb пbрее-пbрее В.Майнашевтby хоос омаларына тjjйлер. Оос оyдайлары уuаа кjптер. Г.Кичеевтby паза В.Майнашевтby кибелbстерbнде хазыyнарны хыстарuа тjjй кjрчелер: В.Майнашев «Кeскe хазыyда»:

Кjзенек алтында тbрbг хазыy Алтын сeрместерbн сайанuан.

Г.Кичеевтby «Хазыy кибелbсте»:

Часхы хазыyнар танuа Хастар чbли, сарнасчалар…

Оларныy кибелbстерbнде хазыyнар омаларында хыныс, jрbнbснеy пасха хомзыныс eнb истbлче:

Минby чeреемде ылuапчалар хазыyнар (В.Майнашев «Кeскe араuазы»)

Кbзbлерjк чbли, ылuасчалар Пjзbк хазыyнар… (Г.Кичеев «Кeскe»)

В.Майнашевтby хоос омаларын Г.Кичеев позыныy поэзиязында узаратча. Ол хазыyныy омазын хоостапчатса, хоос пай тbлнеy тузаланча:

Поэттbрнеy туyмазы, ах хазыy, Тайuа чоныныy пастаuы хынызы…

Г.Кичеев пу тиyнестbрbгнеy кjзbтче, хынuан аuазы - хазыy кjп поэттbрге ус поларuа полысча. Оларuа кeс пирче, саuыс - кjyнилерbн, хыныстарын, хомзыныстарын чон алнындаазарyа полысча. Bдjк мындаu тиyнестbрbглер учурапчалар:

«Bxем минby хырал парuан, «Минby чeрегbм - кeскe хазыy»; Синby дее сазыy сайах»;

«Кjгле, хазыy, хайдаu-даа кeнде, Таy алны узы чbли кjрbн тур».

Валерий Майнашев тиyнестbрbглердеy пасха олицетворение, эпитет, метафораларнаy тузаланча: «Кjглепче хазыy»;

«Мин парчам, минby алнымда хазыyнар, Харны хахтабызып, чeгeрче».

«Минby чeреемде ылuапчалар хазыyнар»;

«Чалuыс ах хазыyас, Тbлленbп, сыхтапча» ан.пасх.

Поэттbрнby чир-чайааннаyар, хазыyнаyар чeрек кjjрестbг сjстерbн хыuырза, олар кbзbнby кjyнbне теелчелер. Хазыy аuас, хакастарныy киртbнbзbнеy, ызых аuасха саналча. Тиктеy нимес, пbстby jбекелерbбbс хазыy-иyенby омазын палuалыстырxаyнар кbзbлернby чуртастарынаy.

Пар мындаu легенда: Чаалар парчатхан туста, ипчbлер час палаларын арачылап халар eчeн, аuастар алтында чазырxаy полтырлар. Bди хазыy аuастыy на алтында чатхан палаxахтар тbрbг халтырлар. Хазыy аuастыy сeзeнb пар. Ипчbлер анны пbлxеy полuан осхастар. Олар хазыyныy сeзeнb (согы) аuар иде кирт салxаy полтырлар. Хазыy аuас, палаxахтарны сeзeнеy азырап, ал халxаy осхас. Bди хазыy аuас ызых аuасха пол партыр. Хазыy аuастар кbзее чуртас кeзbн хосчалар, чуртасха хыныснаy пик палuалыс парuан. Аннаyар Чыл Пазы eлeкeнде хазыyа ах, кjк, хызыл чаламнар палuапчалар.





</ Тузаланuан литература:

  1. Развитие языков и культур коренных народов Сибири. Абакан, 2010.

  2. Карамашева В.А. Творчество хакасских писателей в школе/ В.А.Карамашева. - Абакан, 1995 - 216 с.

  3. Майнашев В. Кjjк саНнары. Стихтар/ В.Майнашев - Абакан. 1985 - 111 с.

  4. Таскаракова Н.Н. 2010.



















































































 
 
X

Чтобы скачать данный файл, порекомендуйте его своим друзьям в любой соц. сети.

После этого кнопка ЗАГРУЗКИ станет активной!

Кнопки рекомендации:

загрузить материал