Урок по казахскому языку Зат есімнің жасалуы 6-сынып

6- сынып

Тақырыбы: Зат есімнің жасалуы.

Мақсаты:

1. Зат есімнің жасалуы туралы мағлұмат бере отырып, жаттығулар орындау;

2. Оқушыларға зат есім туралы өткен сабақтағы білімдерін тереңдете түсу, оқу дағдыларын жетілдіру, белсенділктерін арттыру.

3. Адамгершілік қасиеттерге, қазақ тілін құрмет тұта білуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі:дәстүрлі сабақ

Әдісі: сұрақ-жауап, түсіндіру, баяндау, талдау.

Көрнекілік: сызба, жаттығулар.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі:

-Сәлемдесу рәсімі;

-Оқушылардың сабаққа қатысуы туралы кезекшінің мәліметін тыңдау;

-Оқушыларды тәртіпке шақырып, зейіндерін сабаққа аудару.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау:

118-жаттығу:Өздерің білетін жалқы есімдерді дәптеріңе жазыңдар.

1. Кісі аттары: Абай, Данабек, Айнагүл, Темірхан, Майра т.б.

2. Мемлекет, республика, облыс, аудан, қала, ауыл атаулары: Азия, Қазақстан, Қарағанды, Қазыбек би, Жезқазған, Ақтоғай;

3. Мекеме, зауыт, фабрика, ұжым атаулары: Ақтұмсық, «Қарағанды кәмпиттері» фабрикасы, «Доскей» ұжымы

4. Жер, су атаулары: Ақтоғай, Тоқырауын өзені

5. Газет-журнал, кітап, ән, күй, шығарма: «Кәусар» газеті, «Мың бір түн», «Ақ маржан» әні, «Балбырауын» күйі, «Абай жолы»

6. Жылқыға, сиырға, түйеге, итке қойылатын аттар: Құлагер, Тайбурыл, Манька, Желмая, Ақтөс т.б.

ІІІ. Жаңа тақырып: Зат есімнің жасалуы.

Туынды зат есімдер жұрнақтар жалғану арқылы жасалады.

Мысалы: күй-ші, ел-дік /зат есімнен/, жақсы-лық /сын есімнен/, біл-ім, аялда-ма /етістіктен/, тарс-ыл /еліктеу сөзден/, қырқы /сан есімнен/ т.б.

Зат есімдер бірігу, қосарлану, тіркесу арқылы да жасалынады. Олар күрделі зат есімдер деп аталады.

Мысалы: өнеркәсіп, белбеу, ашудас, Көкшетау, Сарысу, азық-түлік, ауыл-аймақ, қант қызылшасы, қызыл отау, Арал теңізі т.б.

ІҮ.Оқулықпен жұмыс жасау.

А) 119-жаттығу: Мәтіндегі деректі, дерексіз зат есімдерді анықтаңдар.

Мәтін қай шығармадан алынған?Өз ауылдарыңда қандай бәйге атын білесіңдер.

/оқушылар өз беттерімен жұмыс жасайды/

Ә) Тапсырма: 59 беттегі суреттегі екі балаға мінездеме беріңдер. Олардың бойындағы қасиеттерді салыстырып жазыңдар. Қандай дерексіз зат есімдерді пайдаланғандарыңды айтыңдар.

Мысалы: Жомарттың мінезі жайдары, Ал Аслан ылғи да томаға тұйық жүреді.

Б) Мына сурет бойынша әңгіме құрастырыңдар:

Ү. Сабақты бекіту:

Семантикалық карта толтыру /оқушылардың бәріне таратылады/

Үйге тапсырма:

122-жаттығу. Жұмбақтарды көшіріп жазып, зат есімдердің астын сызыңдар.

123-жаттығу. Дара зат есісдерді бір бөлек, күрделі зат есімдерді бір бөлек жазып, қайсысы жалқы есім, қайсысы жалпы есім екендігін ажыратыңдар.

«Зат есім» тақырыбына сөз жұмбақ, ребустар құрастырып әкелу.

Бағалау.