Учителю
Татар мәктәпләренең 5 нче сыйныф укучылары өчен татар әдәбиятыннан эш программасы.

Татар мәктәпләренең 5 нче сыйныф укучылары өчен татар әдәбиятыннан эш программасы.

Автор публикации: Саляхова З.Г.

Дата публикации: 29.10.2015

Краткое описание:

предварительный просмотр материала

Аңлатма язуы

5 нче сыйныфлар өчен татар әдәбиятыннан эш программасы түбәндәге дәүләт документларына нигезләнеп язылды:

Россия Федерациясе мәгариф һәм фән министрлыгының 2010 нчы елның 17 нче декабрендә чыккан №1897 нче боерыгы нигезендә расланган төп гомуми белем бирү өчен Федераль дәүләт белем стандартлары.
2012 нче елның 29 нчы декаберендә кабул ителгән №273-ФЗ "Россия Федерациясендә мәгариф турындагы" федераль закон.
Татар телендә гомуми төп белем бирү мәктәпләре (V-IX сыйныфлар) өчен татар әдәбиятыннан авторлык (эш) программасы. Төзүче-авторлары: 5 сыйныф Ф.А.Ганиева, Л.Г.Сабирова, - Казан, 2014

5 нче сыйныфта татар әдәбиятыннан төп гомуми белем бирү максатлары

Укытуның төп максаты булып матур әдәбият әсәрләрен форма һәм эчтәлек берлегендә аңларга һәм анализларга өйрәтү, логик фикерләү сәләтен үстерү һәм камилләштерү, балаларның рухи дөньяларын баету тора. Бу процесс өч - гамәли, гомуми белем бирү, тәрбияви - яссылыкларны берләштереп алып барылырга тиеш. Әлеге максат түбәндәге бурычларны алга куя:

укучының төп әдәби-тарихи мәгълүматларны һәм әдәби-теоретик төшенчәләрне белүенә ирешү һәм анализ барышында кулланырга күнектерү;
укучыда матур әдәбият әсәрләрен мөстәкыйль уку ихтыяҗы булдыру;
укучының телдән һәм язма сөйләмен үстерү;
укучыда үз милләтенә, аның әдәбиятына, мәдәниятенә карата хөрмәт, дөньяга гуманлы караш, гражданлык тойгысы, патриотизм хисләре, үз милләтенең, шушы төбәктә яшәүче башка халыкларның мәдәни кыйммәтләренә хөрмәт хисләре тәрбияләү.

Өйрәнелгән әдәби әсәрләрне чорларның үсеш тәртибендә системалы итеп күзалларга ярдәм итү.

Әдәби әсәрнең төрен һәм жанрын билгеләргә өйрәтү.
Әдәби әсәрне өлешчә анализлау күнекмәләре булдыру.
Шигъри текстларны яисә чәчмә әсәрләрдән өзекләрне ятлату.
Укучының мөстәкыйль фикерләвен, гомумиләштереп нәтиҗәләр ясау сәләтен үстерү.

Укыту предметына гомуми характеристика

Программаның төп идеясе "аерым очракны карау аша гомумиләштерүгә килү" формуласы аша күрсәтелергә мөмкин. Укучы күп санлы аерым очракларны карап, гомумиләштереп үзе нәтиҗә ясый. Гомуми закончалыкларны аңлау һәм чишүнең гомуми алымнарын белү укучыга конкрет биремне таныш булмаган очракта да үтәргә юл ача.

Программа укучыларны әдәби мирасның иң камил әсәрләре, аерым язучылар иҗаты белән таныштыруны, татар әдәбиятының барышы, милли әдәбиятның күпгасырлык тарихы һәм аның аерым чорларына хас үзенчәлекләр хакында белем бирүне күздә тота; чор әдәбиятының үзенчәлекләрен һәм зур сүз осталары иҗатының яңалыгын дөрес аңларга, объектив нәтиҗәләр ясарга, мөнәсәбәт формалаштырырга юнәлеш бирә, балаларның психик һәм физик сәламәтлеген саклауны тәэмин итә.

Татар әдәбияты предметы укучыларга әдәби белем бирүне, әдәби әсәрне, язучы иҗатын, чор әдәбиятын аңлау өчен кирәкле иҗади һәм теоретик күнекмәләр формалаштыруны, милли мәдәнияткә кагылышлы мәгълүматлар җиткерүне үз эченә ала.

Укыту предметының укыту планында тоткан урыны

Әлеге программа 70 сәгатькә исәпләнеп төзелгән. Татар телендә гомуми төп һәм урта белем бирү мәктәпләре өчен (V-IX сыйныфлар) татар әдәбиятыннан авторлык программасында 5 нче сыйныфлар өчен әдәбиятка атналык сәгатьләр саны 2 сәгать итеп күрсәтелеп (барысы 70 сәгать), дәреслектәге (авторлар: Ганиева Ф. Ә. Сабирова

материал да шуңа исәпләп бирелгән. Безнең эш программасында да уку елы дәвамында атнага 2 сәгать исәбеннән 70 дәрес үткәрү планлаштырыла. Муниципаль бюджет гомуми белем бирү учреждениесе "10 нчы гимназия" нең 2015-2016 нчы уку елына кабул иткән укыту планы буенча, татар әдәбиятын укыту, 5 нче сыйныфта, 35 атнадан ким булмаган вакытка (атнасына 2 сәгать) исәпләнгән.

Укыту предметының эчтәлеге

Программа укучыларны, теоретик төшенчәләрне үзләштереп, әдәби әсәрне сүз сәнгате һәм иҗади эшчәнлек нәтиҗәсе буларак кабул итәргә әзерли. Әдәби теоретик төшенчәләрне үзләштерү укучыларныӊ телдән һәм язма сөйләмен, иҗади сәләтләрен үстерә, әсәрләрнеӊ эстетик кыйммәтен мөстәкыйль бәяли алырга ярдәм итә. Әдәби әсәрләрне тулысынча уку күздә тотыла, зур күләмле әсәрләр кыскартып бирелсә дә, эчтәлек сөйләү аша, сюжетны укучыларга җиткерү максаты куела.

№

Тема

Гимназия планындагы сәгатьләр саны

"Ак бүре" әкияте ( кыскартып).

4 сәгать

"Үги кыз", "Аю белән төлке" әкиятләре.

4 сәг.

Җырлар: татар халык җырларына хас үзенчәлекләр. Көй һәм сүзләр тәңгәллеге. "Моң" төшенчәсе. Җырларны төркемләү. "Иске кара урман", "Гөлҗамал","Туган ил","Яшә, Республикам!","Ай былбылым"; кыска җырлар - дүртюллыклар; тарихи җырлар: "Болгар иленең кызлары","Пугач явы".

4 сәг.

Кыска жанрлар: мәкальләр һәм әйтемнәр. табышмаклар, мәзәкләр. "Хуҗа Насретдин мәзәкләре".

4 сәг.

Бәетләр. "Сак-сок" бәете.

2 сәг.

Риваятьләр, легендалар: аларга хас үзенчәлекләр; жанр сыйфатлары.

"Янмый торган кыз","Иске Казан каласының корылуы","Шәһәр нигә Казан дип аталган","Әллүки","Зөһрә кыз","Кеше гомере ничек корылган".

6 сәг.

Практик дәрес: халык авыз иҗатында образлар; әсәрләрдә дөньясурәте табигать һәм кеше, яшәеш һәм кеше турында күзаллаулар. Халык авыз иҗаты поэтикасы, язма әдәбият үсешенә, әдәби телгә зур йогынтысы.

2 сәг.

Г.Тукайның "Шүрәле" әкияте.

2 сәг.

Җ.Тәрҗемановның "Тукран малае Шуктуган" әкияте.

4 сәг.

Әхмәт Фәйзинең "Аучы мәргән белән Болан кыз" әкияте.

3 сәг.

Рабит Батулланың "Курай уйный бер малай" әкияте.

3 сәг.

Фәнис Яруллинның "Зәңгәр күлдә ай коена","Кояштагы тап"әкиятләре

3 сәг.

Фатих Әмирханның "Ай өстендә Зөһрә кыз","Нәҗип" хикәяләре.

5 сәг.

Мәсәл. Тереклек, җансыз предмет образлары ярдәмендә, читләтеп, кеше сыйфатларын һәм тормышын тасвирлау. Хикәяләп яки тезмә рәвештә язылуы; фикер-идеяләрнең аллегория ярдәмендә белдерелүе.

Мәҗит Гафуриның "Сарыкны кем ашаган?" мәсәле.

1 сәг.

Габдулла Тукайның "Ике сабан" мәсәле.

1 сәг.

Практик дәрес: сәнгатьтөре буларак матур әдәбят; чәчмә һәм тезмә әсәр;

аларның сәнгатьчә сурәтләү алымнары, чаралары.

2 сәг.

Габдулла Тукайның "Пар ат","Туган җиремә","Туган авыл" шигырьләре.

3 сәг.

Шәүкәт Галиев. Балалар әдәбиятындагы урыны; геройлары, образлар дөньясы. "Һәркем әйтә дөресен","Тереклек суы","Курыкма, тимим!"

"Тарихтан сабак","Өйгә бирелгән эш","Онытылган, өйдә калган" шигырь-

ләре.

4 сәг.

Бәйләнешле сөйләм үстерү

Ятлау һәм сәнгатьле итеп сөйләү өчен әсәрләр:

1. Г.Тукайның "Шүрәле" әсәре, 1 - бүлек.

2. Г.Тукайның үзегез яраткан шигыре.

3. Ф.Яруллинның "Сез иң гүзәл кеше икәнсез" шигыре.

4. Укытучы яки укучылар сайлап алып, Ш.Галиевнең бер шигыре.

4сәг.

Инша язу өчен үрнәк темалар:

1. Әкият геройларының көрәш максатлары һәм җиңүгә китергән сәбәпләр, шартлар (өйрәнгән әсәрләр мисалында).

2."Сак-сок"бәетендә тасвирланган халык акылы һәм синең үз нәтиҗәләрең.

3. Әдәби әкиятләрдә табигать һәм кеше образларына салынган фикерләр, нәтиҗәләр (өйрәнгән әсәрләр мисалында).

4. "Минем туган җирем" (Г.Тукай һәм башка язучыларның әсәрләрен файдаланып, һәркем үз образын иҗат итә).

4 сәг.

Дәрестән тыш уку өчен

1. "Гөлчәчәк" татар халык әкияте.

2. Ләбиб Лерон. Шаян хикәяләр, шигырьләр, әкиятләр.

3.Фаил Шәфигуллинның "Акмөгез"хикәясе.

4. Вакытлы матбугат басмалары.

4 сәг.

Ел буе үткәннәрне кабатлау, йомгаклау. Арадаш контроль тест. 1

Барысы

70 сәгать

Укытуның планлаштырылган нәтиҗәләре

Урта сыйныфларда татар әдәбиятын укытуның гомуми (метапредмет) нәтиҗәләре түбәндәгеләр:

укучыда әдәби әсәрне аңлап укырлык, мөстәкыйль үзләштерерлек күнекмәләр булдыру, әдәбиятка мәхәббәт тәрбияләү;
сүз сәнгатен халыкның яшәү рәвешен, рухи кыйммәтләрен саклап калган һәм беркетә килгән хәзинә буларак кабул итәргә өйрәтү;
язу һәм сөйләм осталыгын үстерү, мәсьәләне аңлый, гипотеза куя, материалны төркемли, үз фикерен дәлилли, кирәк икән - үзгәртә-төгәлләштерә, нәтиҗәләр чыгара, материалны гомумиләштерә белергә, үз хисләреңне сүзләр ярдәмендә аңлата алырга һәм бер үк вакытта башкалар белән бергәләп эшләргә күнектерү;
баланың үз эшчәнлеген һәм әйләнә-тирәдәге тормышны мөстәкыйль бәяли белүенә, мөстәкыйль карарлар кабул итә һәм аларны җиренә җиткереп үти алуына ирешү;
төрле чыганаклар белән эшләргә, аларны табарга, мөстәкыйль рәвештә кулланырга, төркемләргә, чагыштырырга, анализларга һәм бәяләргә өйрәтү.

Уртасыйныфларда татар әдәбиятын укытуның предмет нәтиҗәләре түбәндәгеләр:

Танып-белү өлкәсендә:

аерым төр һәм жанрга караган әсәрләрне аңлап укый һәм кабул итә, эчтәлеген кабатлап (аерым очракларда текстны яттан) сөйли, кирәк чакта тексттан өзекләр китерә алуга ирешү;
укыган әдәби әсәрнең эчтәлеген, темасын, проблемасын, идеясен билгели, геройларын һәм әдәби дөньясын бәяли алуына, аның нинди төр һәм жанрга каравын аеруына ирешү;
укучының классик әдипләрнең тормыш һәм иҗат юлларының төп фактларын белүе;
әдәби текстның мәгънәви өлешләрен аерып чыгарып, укыган буенча тезислар һәм план төзү, геройларга характеристика бирү,сюжет, композиция үзенчәлекләрен, махсус сурәтләү чараларының ролен билгеләү күнекмәсе булдыру;
укыган әсәр буенча фикер алышуда катнашырга, оппонентларның фикерен исәпкә алып, үз карашларын расларга һәм дәлилләргә, әдәбият белеме төшенчәләренә мөрәҗәгать итәргә өйрәтү.

бәяләү өлкәсендә:

милли әдәбияттагы рухи-әхлакый кыйммәтләрне күңелдән уздырып кабул итәргә өйрәтү;
әдәби әсәрләргә шәхси мөнәсәбәт һәм бәя булдыру;
өйрәнелгән әсәрләрне шәрехли белүенә ирешү;
автор позициясен ачыклый алу һәм аңа үз мөнәсәбәтеңне булдыру күнекмәсен формалаштыру.

эстетик яктан:

әдәби әсәрнең образлы табигате хакында гомуми мәгълүматый күзаллау булдыру, аның эстетик кыйммәтен тою хисе тәрбияләү;
баланың әдәби текстны эстетик бөтенлекле, шул ук вакытта әдәби һәм тел-сурәтләү алымнарының, образлылыкның үзенчәлекләрен һәм әһәмиятен аңлап бәяли белүенә ирешү;
рус һәм татар телендәге әдәби әсәрләрне чагыштырып бәяләргә, геройларның, әхлакый идеалларның охшаш һәм аермалы якларын билгеләргә өйрәтү.

Шәхскә кагылышлы нәтиҗәләр арасында түбәндәгеләре аерым әһәмияткә ия:

укучының җаваплылык хисен активлаштыру;
укуга һәм хезмәткә уңай мөнәсәбәт булдыру;
баланың үзаңын үстерү, милләтне, ватанны яратырга өйрәтү, горурлык һәм гражданлык хисләре тәрбияләү;
әхлак нормаларын, җәмгыятьтә яшәү кагыйдәләрен төшендерү;
төрле чыганаклардан (сүзлекләр, энциклопедияләр, интернет-ресурслар һ.б.) танып-белү һәм коммуникатив ихтыяҗларны канәгатьләндерерлек мәгълүматлар табарга күнектерү.

Контроль эшләр графигы.

Дәрес саны

Сочинение

12 нче дәрес

Әкият геройларының көрәш максатлары һәм җиңүгә китергән сәбәпләр, шартлар (өйрәнгән әсәрләр мисалында).

25 нче дәрес

"Сак-сок"бәетендә тасвирланган халык акылы һәм синең үз нәтиҗәләрең

47 нче дәрес

Әдәби әкиятләрдә табигать һәм кеше образларына салынган фикерләр, нәтиҗәләр (өйрәнгән әсәрләр мисалында).

68 нче дәрес

"Минем туган җирем" (Г.Тукай һәм башка язучыларның әсәрләрен файдаланып, һәркем үз образын иҗат итә).

Укытуны матди-техник һәм мәгълүмати яктан тәэмин итү.

Укытуның матди-техник яктан тәэмин ителеше белем бирүнең сыйфаты белән турыдан-туры бәйләнгән һәм түбәндәге яссылыкларда аеруча игътибар үзәгендә булырга тиеш:

уку-укыту бинасының һәм кабинетларның төзеклеге, эстетик бизәлешнең укучы зәвыген һәм милли үзаңын, этномәдәни күзаллавын үстерерлек булу;
дәресләрдә файдалану өчен, китапханәдә тиешле санда китаплар, дәреслекләр, белешмә әдәбият булдыру.

Укыту-методик комплекты

Дәреслек. Ганиева Ф. Ә. Сабирова Л. Г. 5 сыйныф: татар телендә гомуми белем бирү оешмалары өчен уку әсбабы. - Казан: "Татарстан китап " нәшрияты, 2014.

Методик кулланмалар:

Абдрәхимова Я.Х. 55 сочинение: Татар урта гомуми белем бирү мәктәбенең

5-11 нче сыйныфларында эшләүче укытучылар өчен кулланма. - Казан: Мәгариф, 2007.

Заһидуллина Д.Ф. Мәктәптә татар әдәбиятын укыту методикасы. - Казан: Мәгариф, 2004.
А.Г.Яхин. 5 нче сыйныфта әдәбият дәресләре: укытучылар өчен методик кулланма. - Казан: Мәгариф, 2006.

Сүзлекләр:

1.Әдәбият белеме: Терминнар һәм төшенчәләр сүзлеге. - Казан: Мәгариф, 2007.

Укучыларның белем, осталык һәм күнекмәләрен бәяләү нормалары:

1. Уку күнекмәсен тикшерү һәм бәяләү:

5 нче сыйныфта - 100 - 110 сүз.

Дәресләрдә укучылар язма һәм сөйләмә телне кулланалар. Укучыларның белемнәрен бәяләүнең тулы бер системасы бар: тест, мөстәкыйль эш, практик эш, иҗади эш.

Укучыларның белемнәре биш баллы система буенча бәяләнә: "5" - бик яхшы; "4" - яхшы; "3" - канәгатьләнерлек; "2" - начар; "1" - бик начар. Бу билгеләр дәрескә, чиреккә, еллыкка куела.

Сочинениене бәяләү:

1. Язманың эчтәлеге темага тулысынча туры килсә, фактик ялгышлары

булмаса, бай телдә, образлы итеп язылса, стиль бердәмлеге сакланса, «5» ле куела. (Бер орфографик яисә ике пунктуацион (грамматик) хата булырга мөмкин.)

2. Язманың эчтәлеге нигездә темага туры килсә, хикәяләүдә зур булмаган ялгышлыклар күзәтелсә, бер-ике фактик хата жибәрелсә, теле бай, стиль ягы камил булып, ике орфографик, өч пунктуацион (грамматик) яисә бер-ике сөйләм ялгышы булса, «4» ле куела.

3. Эчтәлекне бирүдә җитди ялгышлар, аерым фактик төгәлсезлекләр булса, хикәяләүдә эзлеклелек югалса, сүзлек байлыгы ярлы булса, стиль бердәмлеге дөрес сакланмаган җөмләләр очраса, өч орфографик, дүрт пунктуацион (грамматик) яисә өч-дүрт сөйләм хатасы булса, «3» ле куела.

4. Язма темага туры килмичә, фактик төгәлсезлекләр күп булып, план нигезендә язылмаса, сүзлек байлыгы бик ярлы булса, текст кыска һәм бер типтагы җөмләләрдән торып, сүзләр дөрес кулланылмаса, стиль бердәмлеге сакланмаса, биш орфографик, сигез пунктуацион (грамматик) яисә дүрт-алты сөйләм хатасы булса, «2» ле куела.

5. Бирелгән тема бөтенләй ачылмаса, әдәби әсәрләрдән яки тормыштан мисаллар китерелмәсә, 6-7 орфографик, 10 пунктуацион (грамматик) хатасы булса, «1» ле куела.

Календарь-тематик планлаштыру

№

Тема

сәг. сан

Планлаштырылган нәтиҗәләр

Укучылар эшчәнлеге

Контроль методы һәм

формасы

Дата

предметлы

метапредметлы

шәхсиятле

план

факт

Кереш дәрес. Матур әдәбият - сәнгатьнең бер төре.Халык авыз иҗаты..

Матур әдәбиятны сәнгатьнең бер төре буларак кабул итә белү. Фольклор һәм аның жанрлары турында мәгълүматка ия булу.

ӘТ: Халык авыз иҗаты турында төшенчә.

Регулятив:укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга һәм эшнең дөреслеген тикшерергә өйрәнү;

Танып белү: тиешле мәгълүматны дәреслектән таба белү;

Коммуникатив:

башкаларның сөйләмен тыңлый һәм аңлый белү.

Шәхси: укуга карата кызыксыну хисе булу;

Кереш дәрес.

Дәреслек-хрестоматия белән танышу. Әдәбият дәфтәре башлау. Дәрестән тыш уку өчен әсәрләр исемлеген яздыру.. Лекция-әңгәмә. Билгеләмәне һәм жанрларны дәфтәргә язып кую. 30-31 нче б.мәкаләне уку.

Сорауларга җавап алу.

Әкиятләр, жанр төрләре, үзенчәлекле

сыйфатлары

Беренче бүлектән сурәтләү чараларын таба белү.

Регулятив: үз җавабыңны яки иптәшеңнең җавабын раслау өчен кагыйдәгә таянырга мөмкин икәнен аңларга;

Танып белү: үз фикерңне дәлилләү; белемнәрне иҗади эш вакытында куллана белү;

Коммуникатив: телдән һәм язма сөйләмне төзи белү;

иптәшләреңне һәм укытучыны ишетә һәм тыңлый белү;

Әдәби текст белән танышу дәресе.

Фонохрестоматиядән өзекләр тыңлау. Әкиятне интонация төсмерләренә әһәмият биреп укыту, текстка якын итеп сөйләтү. Уку дәвамында сораулар ярдәмендә эчтәлекне ачыклап бару. Иллюстрация белән эшләү.

КТ: Әкияттә катнашучыларның исемлеген язу.

Ак бүре әкияте. II бүлек.

Сәнгатьле уку күнекмәләренә ия булу.

Регулятив:эшчәнлек өчен эш урынын әзерләү;

Танып белү:укытучы һәм иптәшләре белән эшләгән эшләргә нәтиҗә ясый белү;

Коммуникатив:

төрле ситуацияләрдә диалогта катнаша белү.

Шәхси:табигать турында кайгырту;

Әдәби текст белән танышу дәресе. Әкиятне укыту, текстка якын итеп сөйләтү.

Нәтиҗәләр чыгару

Ак бүре әкияте. II бүлек. (Тест)

Сәнгатьле уку күнекмәләренә ия булу.

Регулятив:эшчәнлек өчен эш урынын әзерләү;

Танып белү:укытучы һәм иптәшләре белән эшләгән эшләргә нәтиҗә ясый белү;

Коммуникатив:

төрле ситуац-дә диалогта катнаша белү.

Шәхси:табигать турында кайгырту;

Әкиятне укыту, текстка якын итеп сөйләтү

Тест үткәрү

Ак бүре" әкияте.

Әкияттәге тылсым элементларын күрсәтә белү. Әкиятнең төзелеш үзенчәлекләрен күрсәтә алу.

ӘТ: Әкиятләр. Алардагы фантастик, тылсымлы сюжетлар. Әкият төрләре. Гипербола, литота.

Регулятив:эшчәнлек өчен эш урынын әзерләү;

Танып белү:укытучы һәм иптәшләре белән эшләгән эшләргә нәтиҗә ясый белү;

Коммуникатив:төрле ситуацияләрдә диалогта катнаша белү.

Шәхси:табигать турында кайгырту;

Анализлау дәресе. Әкият героеның сыйфатларын, тылсым элементларын билгеләү.

Сорауларга җавап табу

"Ак бүре" әкияте.

Алардагы фантастик, тылсымлы сюжетлар. Әкият төрләре. Гипербола, литота.

Регулятив:эшчәнлек өчен эш урынын әзерләү;

Танып белү:укытучы һәм иптәшләре белән эшләгән эшләргә нәтиҗә ясый белү;

Коммуникатив:

төрле ситуация-ә диалогта катнаша белү.

Шәхси:табигать турында кайгырту;

Анализлау дәресе. Әкият героеның сыйфатларын, тылсым элементларын билгеләү.

Сорауларга җавап табу

"Үги кыз" әкияте

Герой холкындагы гаделлек, тугрылык турында аңлата алу.

Регулятив: үз җавабыңны яки иптәшеңнең җавабын раслау өчен кагыйдәгә таянырга мөмкин икәнен аңларга;

Танып белү: предметларны чагыштыра, охшаш һәм аермалы якларын билгели белү;

Коммуникатив: дәрестә һәм төрле ситуацияләрдә катнаша белү;

Шәхси:"башкаларга карата түземлек" төшенчәсен кабул итү, аларның кадерен белү;

Әдәби текст белән танышу дәресе.

Рольләргә бүлеп, сәнгатьле итеп уку.

КТ: Әкият эчтәлеген ача торган мәкальләр туплап язу

"Үги кыз" әкияте.

ӘТ: Эндәш сүзләр, кабатлаулар, диалог турында төшенчә.

Регулятив: үз җавабыңны яки иптәшеңнең җавабын раслау өчен кагыйдәгә таянырга мөмкин икәнен аңларга;

Танып белү: предметларны чагыштыра, охшаш һәм аермалы якларын билгели белү;

Коммуникатив:

үзеңнең эш-гамәлләреңне аңлата белү; парларда эшли белү.

Шәхси:"башкаларга карата түземлек" төшенчәсен кабул итү, аларның кадерен белү;

Әдәби текст белән танышу дәресе.

Рольләргә бүлеп, сәнгатьле итеп уку.

Сорауларга җавап табу

Класстан тыш уку. "Гөлчәчәк" әкияте, «Серле балдак» (яки "Чакматаш", "Солдат балтасы").

Әкият белән мөстәкыйль танышу. Әкиятләрнең эстетик кыйммәтен бәяләү күнекмәсенә ия булу.

Шигъри сөйләм, эндәш сүзләрнең образ тудырудагы әһәмиятен аңлау.

Регулятив: үз җавабыңны яки иптәшеңнең җавабын раслау өчен кагыйдәгә таянырга мөмкин икәнен аңларга;

Танып белү: предметларны чагыштыра, охшаш һәм аермалы якларын билгели белү;

Коммуникатив: дәрестә һәм төрле ситуацияләрдә катнаша белү;

Шәхси:"башкаларга карата түземлек" төшенчәсен кабул итү, аларның кадерен белү;

Класстан тыш уку дәресе.

Симфониядән өзек тыңлау, әңгәмә. Сәнгатьле уку.

КТ: 43 нче бит: 1-3 нче сорауларга җавап бирү.

Хайваннар турында әкиятләр ("Әтәч белән Төлке", "Ай белән Кояш", "Арыслан, Бүре, Төлке", "Ак бүре", "Кәҗә белән Сарык" ).

Әкиятләрдә кешегә хас сыйфатларның һәм фикер йөртүнең хайваннарга, табигать җисемнәренә үзенчәлекле төстә күчерелүен белү.

Регулятив:укытучы белән берлектә яңа уку мәсьәләсе куя белү; куелган мәсьәне чишү өчен дөрес юл сайлый белү;

Танып белү:кирәкле сүзләр группасын яки сүзләрне тизрәк эзләп табу,

Коммуникатив:

күршең белән хезмәттәшлек итү;

Шәхси:укуга уңай караш булдыру;

Әдәби текст белән танышу һәм анализлау дәресе. Хайваннар турында әкиятләрне сәнгатьле итеп сөйләү, анализлау. Әңгәмә.

Сорауларга җавап табу

Көнкүреш әкиятләре.

"Алтын алмалар", "Кол һәм алпавыт".

Тапкырлыкка корылган әкиятләрдә тормышчанлык, акыл көченең өстенлеген күрсәтә белү.

Көнкүреш әкиятләренең тәрбияви көчен аңлау.

Регулятив:укытучы белән берлектә яңа уку мәсьәләсе куя белү; куелган мәсьәне чишү өчен дөрес юл сайлый белү;

Танып белү: сүзләрне тизрәк эзләп табу, уку,

Коммуникатив:күршең белән хезмәттәшлек итү;

Шәхси:укуга уңай караш булдыру;

Әдәби текст белән танышу һәм анализлау дәресе. Көнкүреш әкиятләрен сөйләү. Башка төр әкиятләрдән аермасын табу. Әңгәмә.

Инша язу.

Әкият геройларының көрәш максатлары һәм җиңүгә китергән сәбәпләр, шартлар (өйрәнгән әсәрләр мисалында).

Тылсымлы, хайваннар турындагы һәм тормыш-көнкүреш әкиятләре арасындагы аерманы белү.

Регулятив: эш өчен максат куя белү;

Танып белү: төп билгеләрне аерып алу нигезендә кагыйдә формалаштыру;

Коммуникатив:

сөйләм этикеты нормал-ын үтәү.

Шәхси:телнең төп аралашу чарасы икәнен аңларга;

Бәйләнешле сөйләм үстерү дәресе. "Әкиятчеләр конкурсы" үткәрү. Укучылар сөйләменең аудиоязмасы белән эшләү. Уку тизлеген тикшерү.

Иҗади эш

Бәйләнешле сөйләм үстерү.

Әкият язу.

Әдәби телнең нормаларына нигезләнеп, кирәкле темага телдән һәм язмача бәйләнешле текст төзү күнекмәсенә ия булу.

Танып белү:милли әдәбияттагы рухи-әхлакый кыйммәтләрне күңелдән уздырып кабул итәргә өйрәтү.

Регулятив:

укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга һәм эшнең дөреслеген тикшерергә өйрәнү;

Шәхси:укучының җаваплылык хисен активлаштыру.

Бәйләнешле сөйләм үстерү дәресе.

Авыр үзләштерүче укучыларга хайваннар турындагы әкиятнең дәвамын уйлатып яздыру.

Иҗади эш

Җырлар

татар халык җырларының төрләре турында мәгълүмат алу;

татар музыкасының үзенчәлекләре белән танышу;

Танып белү:милли әдәбияттагы рухи-әхлакый кыйммәтләрне күңелдән уздырып кабул итәргә өйрәтү.

Регулятив:укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга

өйрәнү;

әхлак нормаларын, төшендерү

Шәхси:укучының җаваплылык хисен активлаштыру.

Әдәби текст белән танышу дәресе

татар халык җырларын язып килү

Татар халык җырларына хас үзенчәлекләр Иске кара урман", "Гөлҗамал","Туган ил","Яшә, Республикам!","Ай былбылым";

татар музыкасының үзенчәлекләре белән танышу;

җыр текстларын яттан өйрәнү;

Регулятив: куелган мәсьәне чишү өчен дөрес юл сайлый белү;

Танып белү:

кирәкле сүзләр группасын яки сүзләрне тизрәк эзләп табу, уку,

Коммуникатив:

күршең белән хезмәттәшлек итү;

Шәхси:укуга уңай караш булдыру;

Әдәби текст белән танышу һәм анализлау дәресе.

Нәтиҗәләр ясау

Көй һәм сүз тәңгәллеге. " Моң" төшенчәсе.

"Әдәбият белеме сүзлеге"ннән файдаланып, җыр турында мәгълүмат туплау.

Регулятив:укытучы белән берлектә яңа уку мәсьәләсе куя белү;

Танып белү:

кирәкле сүзләр группасын

эзләп табу,

Коммуникатив:

күршең белән хезмәттәшлек итү;

Шәхси:укуга уңай караш булдыру;

Әдәби текст белән танышу һәм анализлау дәресе.

Нәтиҗәләр ясау

Озын һәм кыска җырлар, такмаклар. Тарихи җырлар: "Болгар иленең кызлары","Пугач явы".

җыр текстларын яттан өйрәнү

Регулятив: эш өчен максат куя белү;

Танып белү: төп билгеләрне аерып алу нигезендә кагыйдә формалаштыру;

Коммуникатив:сөйләм этикеты нормаларын үтәү: парларда эшли белү

Шәхси:телнең төп аралашу чарасы икәнен аңларга;

Нәтиҗәләр ясау

Кыска жанрлар: мәкальләр һәм әйтемнәр

мәкаль һәм әйтемнәрнең мәгънәсен аңлау;

әһәмиятен, кыйммәтен, үзенчәлекләрен дәлилле итеп аңлата, исбатлый белү;

Танып белү: милли әдәбияттагы рухи-әхлакый кыйммәтләрне күңелдән уздырып кабул итәргә өйрәтү

Регулятив:укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга һәм эшнең дөреслеген тикшерергә өйрәнү;

Шәхси:укучының җаваплылык хисен активлаштыру.

Әдәби текст белән танышу һәм анализлау дәресе

мәкальләр һәм әйтемнәр туплау.

2 нче

чирек

Табышмаклар

табышмакларның ни өчен кирәклегенә төшенү, аларның зиһенне үстерүдә, белемнәрне арттырудагы ролен аңлау;

Танып белү:милли әдәбияттагы рухи-әхлакый кыйммәтләрне кабул итәргә өйрәтү

Регулятив:укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү; әхлак нормаларын, төшендерү

Шәхси:укучының җаваплылык хисен активлаштыру.

Әдәби текст белән танышу һәм анализлау дәресе

Табышмаклар туплау

Мәзәкләр ("Ишәк өстендә", "Шайтан ни төсле?", "Укытучы белән укучы бала", "Тартылмый да, сузылмый да", "Өметсез", "Төбендә юкмы?", "Былтырга "А", "Кичке аштан соң", "Улы һәм атасы", "Нужа бабай", "Үзе кереп бара", "Көйзәмәгән арпа", "Аягын күтәрә торган ат", "Довольно!").

Мәзәкләрдәге тапкырлык, юмор, кимчелекләрне тәнкыйтьләү, тирән мәгънә, хикмәтлелек турында күзаллау булу.

Регулятив: укытучы белән берлектә яңа уку мәсьәләсе куя белү;

Танып белү:

кирәкле сүзләр группасын яки сүзләрне тизрәк эзләп табу, уку,

Коммуникатив:күршең белән хезмәттәшлек итү;

Шәхси:укуга уңай караш булдыру;

Әдәби текст белән танышу дәресе.

Мәзәкләр турында төшенчә бирү, татар халык мәзәкләрен сәнгатьле уку, сөйләтү.

Сораулар кую. Нәтиҗәләр ясау

Бәйләнешле сөйләм үстерү. "Мәзәкләр" темасы буенча проект эше башкару.

Өстәмә материаллар белән эшләү күнекмәләре булу. Тупланган материалны системага сала белү. Монологик һәм диалогик сөйләм күнекмәләренә ия булу, үз фикереңне дәлилләп сөйли алу.

Регулятив:укытучы белән берлектә куелган мәсьәне чишү өчен дөрес юл сайлый белү;

Танып белү: сүзлекләрдә иркен ориентлашу өчен алфавитны яхшы үзләштерү;

Коммуникатив:күршең белән хезмәттәшлек итү;

Шәхси:укуга уңай караш булдыру;

Бәйләнешле сөйләм үстерү дәресе. Иҗат эше: төркемнәрдә эшләү, индивидуаль ярдәм. Проект эшен яклау: чыгыш ясау.

Иҗади эш

Бәйләнешле сөйләм үстерү.

Хуҗа Насретдин турында мәзәкләр.

Мәзәк жанры үзенчәлекләрен туган як фольклоры мисалларында күрә алу, аның һаман да үсеп, даими яңарыш кичереп торучы жанр булуын аңлау һәм өйрәнүгә ихтыяҗ булу.

Регулятив: эш өчен максат куя белү;

Танып белү: төп билгеләрне аерып алу нигезендә кагыйдә формалаштыру;

Коммуникатив:

сөйләм этикеты нормаларын үтәү

Шәхси:телнең төп аралашу чарасы икәнен аңларга;

Бәйләнешле сөйләм үстерү дәресе.

халык авыз иҗаты әсәрләрен туплау

Бәетләр.

бәет жанры турында мәгълүмат алу; аңлап уку, эчтәлеген кабатлап сөйли белү;

Танып белү:

милли әдәбияттагы рухи-әхлакый кыйммәтләрне кабул итәргә өйрәтү

Регулятив:укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү;

әхлак нормаларын, төшендерү

Шәхси:укучының җаваплылык хисен активлаштыру.

Әдәби текст белән танышу дәресе.

Бәетләр турында төшенчә бирү, бәетләр сәнгатьле уку, сөйләтү.

Бәетләр туплау

Сак - сок бәете

-"Сак-Сок" бәетен сәнгатьлеуку; фантастик сюжетка корылган булуын исбатлау.

Танып белү: милли әдәбияттагы рухи-әхлакый кыйммәтләрне кабул итәргә өйрәтү

Регулятив:укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү; җәмгыятьтә яшәү кагыйдәләрен төшендерү

Шәхси:укучының җаваплылык хисен активлаштыру.

Бәет жанры турында мәгълүмат. Күпчелек очракта эчтәлекләре буенча тарихи вакыйгаларга һәм шәхесләргә, авыр заманага, шәхси фаҗигаләргә һ.б. багышланулары.

Сораулар кую. Нәтиҗәләр ясау

Инша

"Сак-сок"бәетендә тасвирланган халык акылы һәм синең үз нәтиҗәләрең.

Танып белү:

милли әдәбияттагы рухи-әхлакый кыйммәтләрне күңелдән уздырып кабул итәргә өйрәтү

Регулятив:укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү; әхлак нормаларын, төшендерү

Шәхси:укучының җаваплылык хисен активлаштыру.

Бәйләнешле сөйләм үстерү дәресе.

Иҗади эш

Риваятьләр, легендалар.

риваять һәм легенда жанрлары турында мәгълүмат алу; аңлап уку, эчтәлеген кабатлап сөйли, кирәк чакта тексттан өзекләр китерә алуга ирешү;

Танып белү:әдәбияттагы рухи-әхлакый кыйммәтләрне кабул итәргә өйрәтү

Регулятив: эшне планлаштырырга һәм эшнең дөреслеген тикшерергә өйрәнү; әхлак нормаларын, төшендерү

Шәхси:укучының җаваплылык хисен активлаштыру.

Риваять һәм легенда жанрлары турында мәгълүмат. Риваять, легендаларның аермалы һәм охшаш яклары

Риваятҗләр туплау

«Шәһәр ни өчен Казан дип аталган», "Янмый торган кыз", "Иске Казан каласының корылуы", "Әллүки" риваятьләре.

риваять һәм легендаларның аермалы һәм охшаш якларын күрсәтә алу.

Танып белү:

әдәбияттагы рухи-әхлакый кыйммәтләрне күңелдән уздырып кабул итәргә өйрәтү

Регулятив: эшне планлаштырырга өйрәнү;

җәмгыятьтә яшәү кагыйдәләрен төшендерү

Шәхси:укучының җаваплылык хисен активлаштыру.

Әдәби текст белән танышу дәресе.

Сораулар кую. Нәтиҗәләр ясау

Практик дәрес

образ (сурәт) турында мәгълүмат алу;

-хикәяләү һәи шигъри сөйләмгә корылган жанрларны атый алу;

-төрле халыклар иҗатындагы уртаклыкларны күрсәтә алу, мисаллар китерү.

Танып белү:

әдәбияттагы рухи-әхлакый кыйммәтләрне кабул итәргә өйрәтү

Регулятив:укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү;

әхлак нормаларын, төшендерү

Шәхси:укучының җаваплылык хисен активлаштыру.

Бәйләнешле сөйләм үстерү дәресе.

Халык авыз иҗаты буенча фикер алышу.

Халык авыз иҗатында образлар; әсәрләрдә дөньясурәте; табигать һәм кеше, яшәеш һәм кеше турында күзаллаулар.

Иҗади эш

Гамәли дәрес

образ (сурәт) турында мәгълүмат алу;

-хикәяләү һәи шигъри сөйләмгә корылган жанрларны атый алу;

-төрле халыклар иҗатындагы уртаклыкларны күрсәтә алу, мисаллар китерү.

Танып белү:

әдәбияттагы рухи-әхлакый кыйммәтләрне күңелдән уздырып кабул итәргә өйрәтү

Регулятив: эшнең дөреслеген тикшерергә өйрәнү;

әхлак нормаларын, төшендерү

Шәхси:укучының җаваплылык хисен активлаштыру.

Бәйләнешле сөйләм үстерү дәресе.

"Иң яхшы китапчык"исемендә конкурс

Иҗади эш

Әдәби әкиятләр

Регулятив:укытучы ярдәме белән эшне планлаштырырга өйрәнү;

Танып белү:тиешле мәгълүматны дәреслектән таба белү;

Коммуникатив:башкаларның сөйләмен тыңлый һәм аңлый белү.

Шәхси: укуга карата кызыксыну хисе булу;

Әдәби текст белән танышу дәресе.

Сәнгатьле уку. Укучылар сөйләменең аудиоязмасы белән эшләү.

Сораулар кую. Нәтиҗәләр ясау

Г.Тукайның «Шүрәле» әкияте.

Әкияттәге образлар системасы, төп мотивлар, детальләр байлыгы, җанлы һәм җансыз табигатькә мәхәббәт тәрбияләү чаралары турында мәгълүматлы булу.

Регулятив: эшне планлаштырырга өйрәнү;

Танып белү:тиешле мәгълүматны дәреслектән таба белү;

Коммуникатив:

башкаларның сөйләмен тыңлый һәм аңлый белү.

Шәхси: укуга карата кызыксыну хисе булу;

Әдәби текст белән танышу дәресе.

Видеоөзекне карау, калган өлешләрен сәнгатьле уку. Әкият эчтәлегенә салынган мәгънәне ачыклау.

Сораулар кую.

Габдулла Тукай. «Шүрәле»

Г.Тукайның биографиясендәге төп моментлар турында мәгълүматлы булу.

ӘТ: Биография һәм автобиография турында төшенчә.

Танып белү:

укучының классик әдипләрнең тормыш һәм иҗат юлларының төп фактларын белүе

Метапредмет:укучыда әдәби әсәрне аңлап укырлык, мөстәкыйль үзләштерерлек күнекмәләр булдыру

Коммуникатив:әдәби әсәрләргә шәхси мөнәсәбәт һәм бәя булдыру;

Шәхси: укуга карата кызыксыну хисе булу;

Шагыйрьнең тәрҗемәи хәле һәм әдәби текст белән танышу дәресе.

Йөгерек уку күнекмәләре булдыру (уку тизлеген тикшерү). Балачак хатирәләренең онытылмаслык булуы турында әңгәмә. Интерактив китап белән эш. 1 нче бүлек буенча эшләү.

Сораулар кую. Нәтиҗәләр ясау

3 нче

чирек

Бәйләнешле сөйләм телен үстерү "Әкият геройларының көрәш максатлары һәм җиңүгә китергән сәбәпләр, шартлар" темасы буенча инша язу.

Регулятив: үз җавабыңны яки иптәшеңнең җавабын раслау өчен кагыйдәгә таянырга мөмкин икәнен аңларга;

Танып белү: үз фикерңне дәлилләү; белемнәрне иҗади эш вакытында куллана белү;

Шәхси:күзаллый һәм хыяллана белү

Бәйләнешле сөйләм телен үстерү

Иҗади эш

Җ.Тәрҗемановның "Тукран малае Шуктуган" әкияте.

Укылган өлешне кыскача сөйләү, сәнгатьле уку күнекмәләренә ия булу. Авыр язмышның оптимистик рухта сурәтләнүенә игътибар итү.

Регулятив: әдәби әсәрләргә шәхси мөнәсәбәт һәм бәя булдыру

Шәхси:укуга һәм хезмәткә уңай мөнәсәбәт булдыру

Әдәби текст белән танышу дәресе.

2-3 нче бүлекләрне сәнгатьле уку, укылган өлешләрнең сюжетын кыскача бәян итү.

Сораулар кую. Нәтиҗәләр ясау

Җ.Тәрҗемановның "Тукран малае Шуктуган" әкияте.

Регулятив: әдәби әсәрләргә шәхси мөнәсәбәт һәм бәя булдыру

Шәхси:укуга һәм хезмәткә уңай мөнәсәбәт булдыру

Әдәби текст белән танышу дәресе.

5 нче бүлекне сәнгатьле уку, укылган өлешнең сюжетын кыскача бәян итү.

Җ.Тәрҗемановның "Тукран малае Шуктуган" әкияте.

Сөйләм һәм язма телен, хәтер һәм фикерләү сәләтен үстерү, рухи дөньяңны баету өстендә эшли белү.

Метапредмет:укучыда әдәби әсәрне аңлап укырлык, мөстәкыйль үзләштерерлек күнекмәләр булдыру

Коммуникатив:әдәби әсәрләргә шәхси мөнәсәбәт һәм бәя булдыру;

Шәхси:укуга һәм хезмәткә уңай мөнәсәбәт булдыру

Әдәби текст белән танышу дәресе.

Сораулар кую.

Җ.Тәрҗемановның "Тукран малае Шуктуган" әкияте.

Сәнгатьле уку, сөйли алу.

Регулятив: әдәби әсәрләргә шәхси мөнәсәбәт һәм бәя булдыру

Шәхси:укуга һәм хезмәткә уңай мөнәсәбәт булдыру

Әдәби текст белән танышу дәресе.

Әхмәт Фәйзинең "Аучы мәргән белән Болан кыз" әкияте.

Сәнгатьле уку, сөйли алу.

Регулятив: әдәби әсәрләргә шәхси мөнәсәбәт һәм бәя булдыру

Шәхси:укуга һәм хезмәткә уңай мөнәсәбәт булдыру

Шагыйрьнең тәрҗемәи хәле һәм әдәби текст белән танышу дәресе.

Йөгерек уку күнекмәләре булдыру

Нәтиҗәләр ясау

Әхмәт Фәйзинең "Аучы мәргән белән Болан кыз" әкияте.

Укылган өлешне кыскача сөйләү, сәнгатьле уку күнекмәләренә ия булу.

Танып белү:әдәби әсәрнең образлы табигате хакында гомуми мәгълүматый күзаллау булдыру, аның эстетик кыйммәтен тою хисе тәрбияләү

Шәхси:укучының җаваплылык хисен активлаштыру;

Коммуникатив:әдәби әсәрләргә шәхси мөнәсәбәт һәм бәя булдыру;

Шәхси:укуга һәм хезмәткә уңай мөнәсәбәт булдыру

Әдәби текст белән танышу дәресе.

Әкиятне сәнгатьле уку, укылган өлешнең сюжетын кыскача бәян итү.

Сораулар кую.

Әхмәт Фәйзинең "Аучы мәргән белән Болан кыз" әкияте.

Укылган өлешне кыскача сөйләү, сәнгатьле уку күнекмәләренә ия булу.

Коммуникатив:әдәби әсәрләргә шәхси мөнәсәбәт һәм бәя булдыру;

Шәхси:укучының җаваплылык хисен активлаштыру;

Сораулар кую. Нәтиҗәләр ясау

Рабит Батулланың "Курай уйный бер малай" әкияте.

әдәби әкият геройларын кылган гамәлләре, портретлары буенча характерлау һәм бәяләмә бирә алу, аларның уртак

Коммуникатив: өйрәнелгән әсәрләрне шәрехли белүенә ирешү

Танып белү: укыган әдәби әсәрнең эчтәлеген, темасын, проблемасын, идеясен билгели, геройларын һәм әдәби дөньясын бәяли алуына, аның нинди төр һәм жанрга каравын аеруына ирешү

Шәхси: әхлак нормаларын, җәмгыятьтә яшәү кагыйдәләрен төшендерү

Язучының тәрҗемәи хәле һәм әдәби текст белән танышу дәресе.

Йөгерек уку күнекмәләре булдыру

Рабит Батулланың "Курай уйный бер малай" әкияте.

әсәрләрне үзара чагыштыру, уртак һәм аермалы якларны таба белү;

Коммуникатив: өйрәнелгән әсәрләрне шәрехли белүенә ирешү

Танып белү: укыган әдәби әсәрнең эчтәлеген, темасын, проблемасын, идеясен билгеләвенә ирешү

Шәхси: әхлак нормаларын, җәмгыятьтә яшәү кагыйдәләрен төшендерү

Әдәби текст белән танышу дәресе.

Әкиятне сәнгатьле уку, укылган өлешнең сюжетын кыскача бәян итү.

Сораулар кую. Нәтиҗәләр ясау

Рабит Батулланың "Курай уйный бер малай" әкияте.

Коммуникатив: өйрәнелгән әсәрләрне шәрехли белүенә ирешү

Танып белү: укыган әдәби әсәрнең нинди төр һәм жанрга каравын аеруына ирешү

Шәхси: әхлак нормаларын, җәмгыятьтә яшәү кагыйдәләрен төшендерү

Әдәби текст белән танышу дәресе.

Әкиятне сәнгатьле уку, укылган өлешнең сюжетын кыскача бәян итү.

Сораулар кую. Нәтиҗәләр ясау

Ф.Яруллинның "Зәңгәр күлдә ай коена"әкияте

классик әдипләребезнең тормыш һәм иҗат юлларыннан төп фактларны белү.

Танып белү: укучының классик әдипләрнең тормыш һәм иҗат юлларының төп фактларын белүе

Метапредмет:укучыда әдәби әсәрне аңлап укырлык, мөстәкыйль үзләштерерлек күнекмәләр булдыру

Коммуникатив:әдәби әсәрләргә шәхси мөнәсәбәт һәм бәя булдыру;

Шәхси: баланың үзаңын үстерү, милләтне, ватанны яратырга өйрәтү, горурлык һәм гражданлык хисләре тәрбияләү

Язучының тәрҗемәи хәле һәм әдәби текст белән танышу дәресе.

Йөгерек уку күнекмәләре булдыру

Ф.Яруллинның "Зәңгәр күлдә ай коена"әкияте

Сәнгатьле уку күнекмәләренә ия булу.

Коммуникатив: өйрәнелгән әсәрләрне шәрехли белүенә ирешү

Танып белү: укыган әдәби әсәрнең эчтәлеген, темасын билгеләвенә ирешү

Шәхси: әхлак нормаларын, җәмгыятьтә яшәү кагыйдәләрен төшендерү

Әдәби текст белән танышу дәресе.

Әкиятне сәнгатьле уку, укылган өлешнең сюжетын кыскача бәян итү.

Сораулар кую. Нәтиҗәләр ясау

Ф.Яруллинның

" Кояштагы тап"әкияте

Коммуникатив: өйрәнелгән әсәрләрне шәрехли белүенә ирешү

Танып белү: укыган әдәби әсәрнең эчтәлеген, темасын, проблемасын, идеясен табуына ирешү

Шәхси: әхлак нормаларын, җәмгыятьтә яшәү кагыйдәләрен төшендерү

Әдәби текст белән танышу дәресе.

Әкиятне сәнгатьле уку, укылган өлешнең сюжетын кыскача бәян итү.

БСҮ Әдәби әкиятләрдә табигать һәм кеше образларына салынган фикерләр, нәтиҗәләр (өйрәнгән әсәрләр мисалында инша язу).

Регулятив: үз җавабыңны яки иптәшеңнең җавабын раслау өчен кагыйдәгә таянырга мөмкин икәнен аңларга;

Танып белү: үз фикерңне дәлилләү;

Шәхси:күзаллый һәм хыяллана белү;

әдәби әкият геройларын кылган гамәлләре, портретлары буенча характерлау һәм бәяләмә бирә алу, аларның уртак һәм үзләренә генә хас булган сыйфатларын билгеләү;

Иҗади эш

Хикәя

Хикәяләр турында төшенчә бирү,укыган хикәяләрнең үзенчәлекләрен ачыклау

Метапредмет:төрле чыганаклар белән эшләргә, аларны табарга, мөстәкыйль рәвештә кулланырга, төркемләргә, чагыштырырга, анализларга һәм бәяләргә өйрәтү.

Шәхси:күзаллый һәм хыяллана белү;

Анализлау дәресе

Сораулар кую. Нәтиҗәләр ясау

Ф.Әмирханның "Ай өстендә Зөһрә кыз" әсәренә анализ

Хикәядәге образлар системасы, төп мотивлар, детальләр байлыгы, җанлы һәм җансыз табигатькә мәхәббәт тәрбияләү чаралары турында мәгълүматлы булу.

Танып белү:

укучының классик әдипләрнең тормыш һәм иҗат юлларының төп фактларын белүе

Бәяләү өлкәсендә:автор позициясен ачыклый алу һәм аңа үз мөнәсәбәтеңне булдыру күнекмәсен формалаштыру

Шәхси:укучыда әдәби әсәрне аңлап укырлык, мөстәкыйль үзләштерерлек күнекмәләр булдыру, әдәбиятка мәхәббәт тәрбияләү;

Язучының тәрҗемәи хәле һәм әдәби текст белән танышу дәресе.

Йөгерек уку күнекмәләре булдыру

Нәтиҗәләр ясау

Ф.Әмирханның "Нәҗип" хикәясе

әсәрләрне үзара чагыштыру, уртак һәм аермалы якларны таба белү

Танып белү:

укучының классик әдипләрнең тормыш һәм иҗат юлларының төп фактларын белүе

Бәяләү өлкәсендә:автор позициясен ачыклый алу

Әдәби текст белән танышу дәресе.

Хикәяне сәнгатьле уку, укылган өлешнең сюжетын кыскача бәян итү.

Сораулар кую. Нәтиҗәләр ясау

Ф.Әмирханның "Нәҗип" хикәясе

Сәнгатьле уку күнекмәләренә ия булу.

Танып белү:укучының классик әдипләрнең тормыш һәм иҗат юлларының төп фактларын белүе

Бәяләү өлкәсендә:автор позициясен ачыклый алу һәм аңа үз мөнәсәбәтеңне булдыру күнекмәсен формалаштыру

Әдәби текст белән танышу дәресе.

Хикәяне сәнгатьле уку, укылган өлешнең сюжетын кыскача бәян итү.

Сораулар кую. Нәтиҗәләр ясау

Бәйләнешле сөйләм үстерү

"Нәҗип" хикәясе буенча

әдәби әсәрнең геройларын кылган гамәлләре, портретлары буенча характерлау һәм бәяләмә бирә алу, аларның уртак һәм үзләренә генә хас булган сыйфатларын билгеләү;

Метапредмет:

язу һәм сөйләм осталыгын үстерү, башкалар белән бергәләп эшләргә күнектерү.

Танып белү:

укыган әдәби әсәрнең эчтәлеген, темасын, проблемасын, идеясен табу

Бәйләнешле сөйләм телен үстерү

Тест үткәрү

4 нче

чирек

Дәрестән тыш уку

Фаил Шәфигуллинның "Акмөгез"хикәясе.

әдәби әсәрнең сюжетын, анда сурәтләнгән вакыйгаларны, характерларны аңлатып бирә, бәяли алу; төрле мәгълүмат чыганаклары (сүзлекләр, белешмәләр, энциклопедияләр, электрон чаралар) белән максатчан эшли белү;

Регулятив: эш өчен максат куя белү;

Танып белү: төп билгеләрне аерып алу нигезендә кагыйдә формалаштыру;

Шәхси:телнең төп аралашу чарасы икәнен аңларга;

Язучының тәрҗемәи хәле һәм әдәби текст белән танышу дәресе.

Йөгерек уку күнекмәләре булдыру

Сораулар кую. Нәтиҗәләр ясау

Ләбиб Лерон. Шаян хикәяләр

Регулятив: эш өчен максат куя белү;

Танып белү: төп билгеләрне аерып алу нигезендә кагыйдә формалаштыру;

Шәхси:телнең төп аралашу чарасы икәнен аңларга;

Класстан тыш уку дәресе.

Сораулар кую. Нәтиҗәләр ясау

Ләбиб Лерон. Шаян хикәяләр

Регулятив: эш өчен максат куя белү;

Танып белү: төп билгеләрне аерып алу нигезендә кагыйдә формалаштыру;

Шәхси:телнең төп аралашу чарасы икәнен аңларга;

Анализлау дәресе

Мәсәл.Мәсәл турында төшенчә

Регулятив: эш өчен максат куя белү;

Танып белү: төп билгеләрне аерып алу нигезендә кагыйдә формалаштыру;

Шәхси:телнең төп аралашу чарасы икәнен аңларга;

Анализлау дәресе

Мәсәлләр туплау

М.Гафуриның «Сарыкны кем ашаган?» мәсәле.Г.Тукайның "Ике сабан" мәсәле.

Мәсәлләр турында төшенчә бирү

мәсәлләрне укып, читләтеп әйтүне таба алу, нәтиҗә ясый белү;

Регулятив: эш өчен максат куя белү;

Танып белү: төп билгеләрне аерып алу нигезендә кагыйдә формалаштыру;

Шәхси:телнең төп аралашу чарасы икәнен аңларга;

Анализлау дәресе

Практик дәрес

рус һәм татар телендәге мәсәлләрдә уртак һәм милли үзенчәлекләрне билгеләү, әхлакый кыйммәтләрнең чагылышын чагыштырып бәяләү.

Танып белү:укыган әдәби әсәрнең эчтәлеген, темасын, проблемасын, идеясен билгели, геройларын һәм әдәби дөньясын бәяли алуына, аның нинди төр һәм жанрга каравын аеруына ирешү;

Шәхси:телнең төп аралашу чарасы икәнен аңларга;

Әдәби текст белән танышу дәресе.

Мәсәлләрне сәнгатьле уку, укылган өлешнең сюжетын кыскача бәян итү.

Сораулар кую. Нәтиҗәләр ясау

Сәнгать төре буларак әдәбият

татар, рус (яки башка халыкларның) әдәбиятларында бер төрдәге темага корылган әсәрләрне чагыштыру, милли үзенчәлекләрен ачыкларга тырышу

әсәрнең сәнгать күренеше икәнлеген аңлата алу;

Шәхси:телнең төп аралашу чарасы икәнен аңларга;

Анализлау дәресе

Сораулар кую. Нәтиҗәләр ясау

Шигырь төзелеше: үлчәм, ритм, рифма, тезмә, строфа

милли үзенчәлекләрен ачыкларга тырышу

Танып белү:

укыган әдәби әсәрнең эчтәлеген, темасын, проблемасын, идеясен билгели, геройларын һәм әдәби дөньясын бәяли алуына, аның нинди төр һәм жанрга каравын аеруына ирешү;

Шәхси:телнең төп аралашу чарасы икәнен аңларга;

Бәйләнешле сөйләм телен үстерү

Иҗади эш

Г.Тукайның

"Пар ат", "Туган җиремә" шигырьләре

чәчмә һәм тезмә әсәрләр турында фикерли алу; аларның уртак һәм аермалы якларын күрсәтә белү;

Регулятив: үз җавабыңны яки иптәшеңнең җавабын раслау өчен кагыйдәгә таянырга мөмкин икәнен аңларга;

Танып белү: үз фикерңне дәлилләү; белемнәрне иҗади эш вакытында куллана белү;

Шәхси:күзаллый һәм хыяллана белү;

Анализлау дәресе

Сораулар кую. Нәтиҗәләр ясау

Г.Тукайның

"Пар ат", "Туган җиремә" шигырьләре

шигырьләрне иҗади, сәнгатьлеукый белү; укыганны телдән сурәтләп бирә алу

Регулятив: эш өчен максат куя белү;

Танып белү шигырь төзелешенә караган терминнарны аңлау, аерып күрсәтә алу.

Шәхси:әхлак нормаларын, җәмгыятьтә яшәү кагыйдәләрен төшендерү

Әдәби текст белән танышу дәресе.

Мәсәлләрне сәнгатьле уку, укылган өлешнең сюжетын кыскача бәян итү.

Ш.Галиевнең

«Һәркем әйтә дөресен»

шигырьләрне иҗади, сәнгатьлеукый белү; укыганны телдән сурәтләп бирә алу

Регулятив: эш өчен максат куя белү;

Танып белү шигырь төзелешенә караган терминнарны аңлау, аерып күрсәтә алу.

Шәхси:әхлак нормаларын, җәмгыятьтә яшәү кагыйдәләрен төшендерү

Анализлау дәресе

Ш.Галиевнең

"Тереклек суы", "Курыкма, тимим!"

шигъри текстларны яттан сөйләү; шагыйрьләрнеӊтормыш һәм иҗат юлларыннан төп фактларны белү

Регулятив: үз җавабыңны яки иптәшеңнең җавабын раслау өчен кагыйдәгә таянырга мөмкин икәнен аңларга;

Танып белү: предметларны чагыштыра, охшаш һәм аермалы якларын билгели белү;

Коммуникатив: дәрестә һәм төрле ситуацияләрдә катнаша белү; үзеңнең эш-гамәлләреңне аңлата белү; парларда эшли белү.

Шәхси:"башкаларга карата түземлек" төшенчәсен кабул итү, аларның кадерен белү;

Шагыйрьнең тәрҗемәи хәле һәм әдәби текст белән танышу дәресе.

Сораулар кую. Нәтиҗәләр ясау

Ш.Галиевнең "Тереклек суы", "Курыкма, тимим!"

проблемалы сорауларга мөстәкыйль рәвештә җавап таба белү; - шигырь төзелешенә караган терминнарны аңлау, аерып күрсәтә алу.

Регулятив: эш өчен максат куя белү;

Танып белү шигырь төзелешенә караган терминнарны аңлау, аерып күрсәтә алу.

Шәхси:әхлак нормаларын, җәмгыятьтә яшәү кагыйдәләрен төшендерү

Әдәби текст белән танышу дәресе.

Шигырьләрне сәнгатьле уку, укылган өлешнең сюжетын кыскача бәян итү.

Сораулар кую. Нәтиҗәләр ясау

Ш.Галиевнең "Тарихтан сабак", "Өйгә бирелгән эш","Онытылган…"шигырьләре.

проблемалы сорауларга мөстәкыйль рәвештә җавап таба белү; -

Регулятив: эш өчен максат куя белү;

Танып белү шигырь төзелешенә караган терминнарны аңлау, аерып күрсәтә алу.

Шәхси:әхлак нормаларын, җәмгыятьтә яшәү кагыйдәләрен төшендерү

Әдәби текст белән танышу дәресе.

Шигырьләрне сәнгатьле уку, укылган өлешнең сюжетын кыскача бәян итү.

Дәрестән тыш уку

Ләбиб Лерон шигырьләре

шигырьләрне иҗади, сәнгатьлеукый белү; укыганны телдән сурәтләп бирә алу

Регулятив: эш өчен максат куя белү;

Танып белү шигырь төзелешенә караган терминнарны аңлау, аерып күрсәтә алу.

Шәхси:әхлак нормаларын, җәмгыятьтә яшәү кагыйдәләрен төшендерү

Әдәби текст белән танышу дәресе.

Шигырьләрне сәнгатьле уку, укылган өлешнең сюжетын кыскача бәян итү.

Сораулар кую. Нәтиҗәләр ясау

Бәйләнешле сөйләм телен үстерү. "Минем туган җирем" инша язу

шигырьләрне иҗади, сәнгатьле укый белү; укыганны телдән сурәтләп бирә алу

Регулятив:эшчәнлек өчен эш урынын әзерләү;

Танып белү:укытучы һәм иптәшләре белән эшләгән эшләргә нәтиҗә ясый белү;

Коммуникатив:

төрле ситуацияләрдә диалогта катнаша белү.

Шәхси:табигать турында кайгырту;

Шагыйрьләрнеӊ тормыш һәм иҗат юлларыннан төп фактларны белү

Иҗади эш

Йомгаклау тесты.

баланың үз эшчәнлеген һәм әйләнә-тирәдәге тормышны мөстәкыйль бәяли белүенә, мөстәкыйль карарлар кабул итүенә ирешү;

Метапредмет:

үз фикерен дәлилли, кирәк икән үзгәртә төгәлләштерә, нәтиҗәләр чыгара, материалны гомумиләштерә белергә

үз хисләреңне сүзләр ярдәмендә аңлата алырга һәм бер үк вакытта башкалар белән бергәләп эшләргә күнектерү

Бәйләнешле сөйләм телен үстерү

тест

Үткәннәрне кабатлау һәм йомгаклау

баланың мөстәкыйль карарлар кабул итә һәм аларны җиренә җиткереп үти алуына ирешү

Танып белү: үз фикерңне дәлилләү;

Регулятив: биремнәрне үтәү, Коммуникатив: парларда эшләгәндә үз фикереңне иптәшең фикере белән килештерә белү;

Шәхси:уку эшчәнлегендә үзбәя куя белү;

Контроль дәрес

Арадаш аттестация өчен йомгаклау тесты.

Әкиятләрне таны, төрен билгелә, төшереп калдырылган сүзләрне куй:

а) Боларның булган икән, ди, өч уллары. Олы улларын ... дип, уртанчысын ... дип, ә иң кечесен ... дип йөрткәннәр, ди.

ә) Кызларның берсе ... булганга, аны бер дә яратмаганнар. Беркөн киңәш иткәннәр дә ул ... .... урманга илтеп адаштырмакчы булганнар. Бу ... ... ... әйткән:

-Әйдә, минем белән урманга. Син ... җыярсың, мин ...кисәрмен, - дигән.

б) ... ..., күл читен тырный-тырный, төн буе улаган да, ... янына керә алмагач, таң алдыннан тагын ... кайтып киткән.

Халыкның телдән сөйләнә торган поэтик әсәрләре ничек атала?

а) халык авыз иҗаты

ә) әкият

б) телдән сөйләү

3. Бу төр әкиятләр хыялга бай, күләмнәре ягыннан зуррак, сурәтләнгән вакыйгалар катлаулырак?

а) хайваннар турында әкиятләр
ә) тормыш-көнкүреш әкиятләре

б) тылсымлы әкиятләр

4. Вакыйга һәм күренешләрне артык зурайтып сурәтләү?

а) литота
ә) гипербола

б) чагыштыру

5. Абдулла Алишның тоткынлыктагы көрәштәше кем булган?

а) Муса Җәлил

ә) Габдулла Тукай

б) Фатих Кәрим

6. Габдулла Тукайның Сез яраткан 10 әсәре исемен языгыз.

7. Габдулла Тукайның "сүтелгән" шигырь юлларын кире үз хәленә кайтарыгыз. Әсәрләрнең исемнәрен атагыз. Исеме: _________ , ___________ .

Юк урман да кара Шүрәле асрап ята торган,

Һич юк кырлар, сахралар да албасты, өрәк булган.

Мәгърифәт ялганын ачар күп нәрсәләрнең нуры;

Барын аңларсың син, күп үс һәм әле шунда укы.

Һәр әсәр исеме янына авторын язып куегыз. Төп яки исегездә калган башка геройларның исемен 4 нче баганага яза аласыз.

2 (әсәр исеме)

3 (автор)

4 (катнашучы геройлар)

"Нәҗип"

"Алмачуар"

"Караборынның дусты"

"Сертотмас үрдәк"

"Озын-озак балачак"

"Ярсулы яз"

"Хуҗа Насретдин"

"Беренче театр"

"Исемдә калганнар"

"Бала"

9. Беренче баганада әдәби әсәр атамасы һәм аның авторының исеме бирелгән, икенчесендә - аларның жанрлары. Саннар ярдәмендә әсәрләрне жанрлары (әдәби төрләре) белән "кавыштырыгыз".

№

Әдәби әсәр атамасы

№

Әсәрнең жанры

"Акыл теше кемгә чыга?" (Ш.Галиев)

Нәсер

"Сагыну" (Г.Кутуй)

Хикәя

"Курай" (Ә. Еники)

Повесть

"Хәвефле сынау" (А.Расих)

Комедия

"Үлем уены" (Ф. Кәрим)

Шигырь

"Беренче театр" (Г.Камал)

Поэма

10. Сызык белән бирелгән урыннарга төп геройның исемен куеп, өзекләрне укыгыз.

А) Миңа әти булганы ______ исемле булып, әни булганы ______ исемле иде. Торулары __ _____ иде.

Әти толчокта сату итә идеме, әллә тирече идеме шунда - анысын яхшы белмим. Әни, бер дә армый - талмый, байларга кәләпүш эшләп чыгара иде.

Б) _________ күзләре дүрт булды: ул берничә абагада нәфис бриллиант кашларыдай җем-җем итеп торган чәчәкләр күрде. Күз ачып, күз йомганчы, алар шундый үстеләр, чәчәктән яуган нурлар яктылыгында үлән арасында төшкән кечкенә генә инәне дә табарга мөмкин иде.

Беренче текст

Икенче текст

Әсәрнең авторы:

Әсәрнең исеме:

Катнашучы геройлар

Шигъри юлларны дәвам ит (куплетны язып бетер), авторын һәм шигырьнең исемен билгелә:

а) Ерак түгел моңаеп ...

ә) Туган тел - иң татлы тел,

12. Г.Тукайның тормыш юлына караган эпизодларны дөрес хронологик тәртиптә урнаштырыгыз.

а) Оядан ояга күчеп җылылык эзләп йөргән бу сабыйга Кырлай мәрхәмәтлерәк булып чыга.

ә) Алты айлык чагында атасыз, биш яшендә анасыз калган һәм кулдан кулга күчеп, гомер итә башлаган.

б) Җаекта "Мотыйгия" мәдрәсәсендә белем ала.

в) Сасна мулласы бу ятимне Өчилегә - Габдулланың әнисенең атасына кайтарып бирә.

1) ____; 2) ____; 3)_____; 4) ___.

⇧

⇩

скачать материал