Учителю
Қазақ тілінен 9-сыныпқа арналған сабақ жоспары

Қазақ тілінен 9-сыныпқа арналған сабақ жоспары

Автор публикации: Даирбекова К.Б.

Дата публикации: 13.05.2016

Краткое описание:

предварительный просмотр материала

Қазақ тілінен қысқа мерзімді жоспарҚазақ тілі

45 минут

9 сынып

Сабақ тақырыбы:

Құрмалас сөйлемдерге байланысты қойылатын үтір

Жалпы мақсат:

Құрмалас сөйлемдердің құрамындағы жай сөйлемдердің араларына үтір қойылу ерекшелігін меңгерту, өз ойларын сауатты жазу, оқу дағдыларын дамыту.

Сілтеме:

Нұсқаулық, Қазақ тілі 9- сынып оқулығы «Арман-ПВ»2013 ж.

Оқушылар үшін оқу нәтижелері:

Топта, жұпта жұмыс жасай алады, диалог құрастыра алады. Оқушылардың сабаққа қатысуы, дайындығы тексеріледі.

Проблемалық жағдайлар мен күрделілік деңгейі артқан тапсырмаларды шешу кезінде дербес ойлана алуды дамытуға жағдай жасалынады.

Негізгі идеялар:

Оқушының өз бетімен ізденуін топтық жұмысқа бағыттау. Сыни тұрғыдан ойлау қабілеттерін арттыру.

Сабақта қолданылатын ресурстар:

Нақыл сөздер, суреттер, сызбалар, сергітуге арналған үнтаспа, құрмалас сөйлемдерге байланысты қойылатын үтір, тыныс белгілеріне арналған сөздерге демонстрациялық материал.

Оқыту әдістері:

Сын тұрғысынан ойлау.

Топтық жұмыс, диалогтік оқыту.

Интерактивті оқыту әдісі.

Оқыту үшін бағалау.

1.Жеке жұмыс

2.Топтық жұмыс

3.Жұптық жұмыс

4.Көшбасшылықты анықтайтын тренинг ойыны

Дерек көздері:

қосымша материалдар, ғаламтор.

Қолданылу аясы

Мәтіндерде,оқулықтарда қолданылады.

Негізгі қызметі

Айтылған ойды екі ұшты етпей дәл, түсінікті жеткізу.

Қосымша көмекші қызметі

Жалғаулықсыз ыңғайлас,себеп мәнді салалас құрмаластың арасына үтір қойылады.

Түрткі

(сұрақ, тапсырма, жағдаят)

Мұғалімнің

іс-әрекеті

Оқушының іс-әрекеті

Бағалау

Білу

1. Сабақ мақсатымен таныстыру.

Берілген ой-түйіндер:Ой қозғау сатысы.

«Кішіпейіл болсаң, кішірейіп кетпейсің». Осы сөйлемді , яғни, мақалды бүгінгі сабағымызға эпиграф етіп аламыз.Осы мақалдың мағынасын қалай түсінесіңдер?(Мүмкін жауап: кішіпейіл болуға, үлкенге ізет, кішіге құрмет көрсетуге, қайырымды болуға үйретеді.)

-Бұл сөйлемнің бүгінгі сабағымызға қандай қатысы бар?Сөйлем құрылысына, сөйлемде кездесетін тыныс белгілерге назар аударайық.

«Қызығушылықты ояту». Сабағымызда адам бойындағы жақсы қасиеттерге көңіл бөліп, сабағымызбен байланыстырып отырамыз.

Жетондар арқылы бағалау

Түсіну

Жаңа сабақты түсіндіру Ой тудыру. Да, де, та, те, әрі жалғаулықтары арқылы байланысса, жалғаулықтар -дан соң үтір қойылады

Мыс: Қайтарар жауабы көкірегінде қайнап тұрса да, Сұлтанмахмұттың үні шықпады.

Бірақ, дегенмен, әйтседе, сондықтан, өйткені, себебі жалғаулықтары арқылы байланысса, жалғаулықтардан соң үтір қойылады

Мыс: Әкесі мен қызы осы жерде бірінші рет кездесті, бірақ бірін - бірі танымады.

10 минут уақыт беріледі.

Постер құрады, өз сөздерімен қорғайды.

Балалар бір -бірінің жұмыстарына баға береді.1-5 баллды айтады.

Балалардың жауаптарын тыңдау.Қосымша сұрақтар беру.

Қолдану

Мәтінмен жұмыс

169-жаттығу Құрмалас сөйлемдердегі үтірдің қойылу мәнін түсіндіріңдер. Мәтіннің стилін анықтаңдар.

Қайталанып келгенде

Мыс: Кейде олар балаша шуласа, кейде сабырлы болады.

Жалғаулықсыз ыңғайлас, себеп мәнді салалас құрмаластар арасында

Мыс: Дауыс шыққан жаққа қарап едім, қол созым жерде елік тұр.

Жетондар беру арқылы

Талдау

Үш топқа сөздер ұсынылады:адамгершілік, жақсылық, жамандық,өнеге. Осы сөздерді қатыстырып құрмалас сөйлем құрастырамыз және қыстырма, одағай сөздердің болуына мән береміз.

Сергіту сәті:

-Ал, балалар сергіту сәтін өткіземіз, әбден шаршаған боларсыздар.Орнымыздан тұрамыз, «Қызыл өрік»биін билейміз

І топ. 1-тапсырма.

173-жаттығу. Қыстырма сөздерді тауып, тыныс белгісін қойыңдар.

ІІ топ. 1- тапсырма.

177-жаттығу. Одағайларды мағынасына қарай орналастырыңдар.

ІІІ топ. 1-тапсырма.

179-жаттығу. Салалас құрмалас сөйлемдерді бөлек теріп жазып, тыныс белгісін қойыңдар.

Берілген сұрақтарға дұрыс жауаптарына тақтадағы бағалау парағына белгілер қойылады.

Синтез /Жинақтау/

а) Бүгінгі сабақта орындаған тапсырмаларды ой елегінен өткізіп, нақты ережеге сай кесте құру, ойларын жинақтап, түйін жасау.

Ойтолғаныс. Топтық тапсырма.

топтарға еркін сөйлеу мақсатында тақырып ұсынылады. Шағын әңгіме, ой толғау құрастыру.

Балалар Эдвард де Бонның «Ақылдың 6 қалпағы» әдісі арқылы Тыныс белгілерінің қасиеттерін айтып өтеді тақпақтар шығарады.

Жетондар арқылы бағалау.

Топтық бағалау.

Бағалау

Рефлексия «Сөйлемді аяқта»

Құрмалас сөйлем бойынша алған түсінігімді нығайттым.
Тыныс белгілерді дұрыс қоюды үйрендім.
Мен-сауатты шәкіртпін.
Қайырымды болуға үйрендім.

Әр топтан бір - бір оқушы тұрып, рефлексияны оқып береді немесе мұғалімге тапсырады.

Эссе жазуға ұсыну. «Қазақ тілі бүгін мен үшін...»

Тексердім____________________

Қазақ тілінен қысқа мерзімді жоспарҚазақ тілі

45 минут

9 сынып

Сабақ тақырыбы:

Одағайға байланысты қойылатын үтір

Жалпы мақсат:

Оқушылардың одағайға байланысты қойылатын үтірді жетік меңгеруге, өз ойын сауатты жазуға ықпал ету. Одағайға байланысты қойылатын үтірді ажырата алуға үйрету. Қарапайым, өміршең мысалдар арқылы білім негіздерін жүйелі қабылдауға мүмкіндік туғызу.

Сілтеме:

Нұсқаулық, Қазақ тілі 9- сынып оқулығы «Арман-ПВ»2013 ж.

Оқушылар үшін оқу нәтижелері:

Топта, жұпта жұмыс жасай алады, диалог құрастыра алады. Оқушылардың сабаққа қатысуы, дайындығы тексеріледі.

Негізгі идеялар:

Оқушының өз бетімен ізденуін топтық жұмысқа бағыттау. Сыни тұрғыдан ойлау қабілеттерін арттыру.

Сабақта қолданылатын ресурстар:

Нақыл сөздер, суреттер, сызбалар, сергітуге арналған үнтаспа, одағайдың тыныс белгілеріне арналған сөздерге демонстрациялық материал.

Оқыту әдістері:

Сын тұрғысынан ойлау.

Топтық жұмыс, диалогтік оқыту.

Интерактивті оқыту әдісі.

Оқыту үшін бағалау.

1.Жеке жұмыс

2.Топтық жұмыс

3.Жұптық жұмыс

4.Көшбасшылықты анықтайтын тренинг ойыны

Дерек көздері:

қосымша материалдар, ғаламтор.

Қолданылу аясы

Мәтіндерде,оқулықтарда қолданылады.

Негізгі қызметі

Айтылған ойды екі ұшты етпей дәл, түсінікті жеткізу.

Қосымша көмекші қызметі

Одағайға байланысты қойылатын үтір үш түрлі жағдайда қойылады.

Түрткі

(сұрақ, тапсырма, жағдаят)

Мұғалімнің

іс-әрекеті

Оқушының іс-әрекеті

Бағалау

Білу

1. Сабақ мақсатымен таныстыру.

Оқушылардың одағайға байланысты қойылатын үтірді жетік меңгеруге, ықпал жасау.

Берілген ой-түйіндер:

Үтір ең көп қолданылатын тыныс белгісі.Үтір қойылмаған жағдайда ой бұлыңғыр,түсініксіз болып,оқырманның қабылдауы да қиын болады.

Одағай сөз сөйлемнің басында қаратпа сөзбен қатар келсе, үтір одан кейін қойылады

Мыс: Ау,ағайы,жол болсын!

Жетондар арқылы бағалау

Түсіну

Жаңа сабақты түсіндіру Ой тудыру. Үтір қаратпа, қыстырма, одағай, төл сөздерге және біріңғай мүше мен айқындауыш мүшелерге байланысты қойылады.

Б Үтір қойылатын жағдайлар:

Одағай сөз сөйлемнің ортасында келсе , үтір екі жағынан қойылады

Мыс:Ештеме болған жоқ, япырай, елді сонша дүрліктіргенің не?

10 минут уақыт беріледі.

Постер құрады, өз сөздерімен қорғайды.

Балалар бір -бірінің жұмыстарына баға береді.1-5 баллды айтады.

Балалардың жауаптарын тыңдау.Қосымша сұрақтар беру.

Топтық бағалау

Қолдану

Мәтінмен жұмыс

167-жаттығу Сөйлемнің ішіндегі тыныс белгілеріне назар аударып қойылу себебін түсіндіріңдер.

Одағай сөз сөйлемнің аяғында келсе, үтір алдынан қойылады.

Мыс: Оқиға аяқталып қалды-ау, ә?

Одағайға байланысты қойылатын үтірді ажырата отырып жаттығуды орындау.

Жетондар беру арқылы

Талдау

168-жаттығу. Адасқан тыныс белгілерін орнына қойыңдар

Сергіту сәті:

Қарапайым, өміршең мысалдар арқылы білім негіздерін жүйелі қабылдау және жаттығу жұмыстарымен жұмыс жасауға мүмкіндік туғызу.

Берілген сұрақтарға дұрыс жауаптарына белгілер қойылады.

Синтез /Жинақтау/

169-жаттығу Құрмалас сөйлемдердегі үтірдің қойылу мәнін түсіндіріңдер.

Жетондар арқылы бағалау.

Бағалау

Рефлексия «Сөйлемді аяқта»

Үйге тапсырма: Тілтаным бойынша кестені толтыру.

Әр топтан бір - бір оқушы тұрып, рефлексияны оқып береді немесе мұғалімге тапсырады.

Тексердім____________________

Қазақ тілінен қысқа мерзімді жоспарҚазақ тілі

45 минут

9 сынып

Сабақ тақырыбы:

Біріңғай мүшелерге байланысты қойылатын үтір .Қаратпа, қыстырма, оңашаланған айқындауышқа байланысты қойылатын үтір

Жалпы мақсат:

Оқушылардың сөйлем ішіне қойылатын тыныс белгілерді жетік меңгеруге, өз ойын сауатты жазуға ықпал ету.Біріңғай мүше мен оңашаланған айқындауышты ажырата алуға үйрету. Қарапайым, өміршең мысалдар арқылы білім негіздерін жүйелі қабылдауға мүмкіндік туғызу.

Сілтеме:

Нұсқаулық, Қазақ тілі 9- сынып оқулығы «Арман-ПВ»2013 ж.

Оқушылар үшін оқу нәтижелері:

Топта, жұпта жұмыс жасай алады, диалог құрастыра алады. Оқушылардың сабаққа қатысуы, дайындығы тексеріледі.

Негізгі идеялар:

Оқушының өз бетімен ізденуін топтық жұмысқа бағыттау. Сыни тұрғыдан ойлау қабілеттерін арттыру.

Сабақта қолданылатын ресурстар:

Нақыл сөздер, суреттер, сызбалар, сергітуге арналған үнтаспа, тыныс белгілеріне арналған сөздерге демонстрациялық материал.

Оқыту әдістері:

Сын тұрғысынан ойлау.

Топтық жұмыс, диалогтік оқыту.

Интерактивті оқыту әдісі.

Оқыту үшін бағалау.

1.Жеке жұмыс

2.Топтық жұмыс

3.Жұптық жұмыс

4.Көшбасшылықты анықтайтын тренинг ойыны

Дерек көздері:

қосымша материалдар, ғаламтор.

Қолданылу аясы

Мәтіндерде,оқулықтарда қолданылады.

Негізгі қызметі

Айтылған ойды екі ұшты етпей дәл, түсінікті жеткізу.

Қосымша көмекші қызметі

Мәтінді оқығанда адам көңіліндегі жан дүние өзгерістері мен ым ишара, кідіріс арқылы берілетін құбылыстарды білдіреді.

Ойлау деңг.

Түрткі

(сұрақ, тапсырма, жағдаят)

Мұғалімнің

іс-әрекеті

Оқушының іс-әрекеті

Бағалау

Білу

1. Сабақ мақсатымен таныстыру.

Берілген ой-түйіндер:

1.Бар жақсылықтың басы-тіл.(М.Қашқари)

2.Шын сөз-бал, жалған сөз-жуа. (А,Йүгінеки)

3.Өткірдің жүзі,

Кестенің бізі,

Өрнегін сендей сала алмас.(Абай)

Оңашаланған айқындауыш сөздер.

Үтір айқындауыштың екі жағынан қойылады.

М:Сен, Қазыбек би, бұл елдің соты.

Осы елдің алға ұстары сен, Батыр Баян.

Жетондар арқылы бағалау

Түсіну

Б Үтір қойылатын жағдайлар:

-біріңғай мүшелер жалғаулықсыз келгенде;

-да, де, әрі, я, яки, немесе, не, әлде жалғаулық шылаулары қайталанып келсе;

-мен, және шылаулары қайталанбайды, ал біріңғай мүшелердің арасында топтастырумәнін білдіру керек болғанда;

-да, де шылаулары етістіктен болған біріңғай баяндауыштардың арасында қайталанбай келсе.

М:Менің ғашығым бота көзді, қыр мұрынды раады

10 минут уақыт беріледі.

Постер құрады, өз сөздерімен қорғайды.

Балалар бір -бірінің жұмыстарына баға береді.1-5 баллды айтады.

Балалардың жауаптарын тыңдау.Қосымша сұрақтар беру.

Қолдану

Мәтінмен жұмыс

164-жаттығу мәтіннің тыныс белгілерін қойып шығыңдар.

Бірыңғай мүшенің белгісі:

-сұрағы ортақ;

-тұлғасы бір;

-қызметі бір;

-бір мүшемен байланысады;

өз ішінде салаласа байланысады;

-екі не одан да көп сөзден болғандықтан, ойды үстемелейді;

-санамалы дауыс ырғағымен оқылады.

Оңашаланған айқындауыштың белгісі:

-өзінің алдында тұрған сөздің мағынасын ашып, түсіндіріп тұрады;

-өзінің алдында тұрған сөзбен тұлғалас, сұрағы бір, бір мүшемен байланысады;-түсіндіру интонациясымен айтылады;

-мағыналық ерекшелігі, қызметі-дәлелдеу, түсіндіру.

Жетондар беру арқылы

Талдау

168-жаттығу. Адасқан тыныс белгілерін орнына қойыңдар

169-жаттығу Құрмалас сөйлемдердегі үтірдің қойылу мәнін түсіндіріңдер. Мәтіннің стилін анықтаңдар.

Сергіту сәті:

Берілген сұрақтарға дұрыс жауаптарына тақтадағы бағалау парағына белгілер қойылады.

Синтез /Жинақтау/

Сабақты бекіту үшін топтастыру жұмысын жүргіземіз.

біріңғай мүшелер арасына оңашаланған айқынд оңашаланған айқындауышты

қойылады ерекшелеуші таңба

ҮТІР

одағайды

айтушының ерекшелеуші одағайларды ерекшелеуші

көзқарасын білдіруші Қаратпа сөздерге таңба

таңба байланысты қойылады

Жетондар арқылы бағалау.

Топтық бағалау.

Бағалау

Рефлексия «Сөйлемді аяқта»

Мен осы сабақта өзіме не алдым?
Сен өзіңді не үшін мадақтағың келеді?
Мұғалімді не үшін мадақтағың келеді?

Әр топтан бір - бір оқушы тұрып, рефлексияны оқып береді немесе мұғалімге тапсырады.

Әр түрлі түсті парақтарға жауаптарды жазу.

Тексердім____________________

Қазақ тілінен қысқа мерзімді жоспарҚазақ тілі

45 минут

9 сынып

Сабақ тақырыбы:

Сөйлем ішіне қойылатын тыныс белгілері. Үтір

Жалпы мақсат:

Оқушылардың үтір қою жөніндегі дағдыларын жетілдіру, өз бетемен жұмыс істеуге дағдыландыру. Сөйлем құрамына кездесетін тыныс белгілерінің қызметі мен қолданылу орны, үтір тыныс белгісін қоюда ұстанатын негізгі принциптерін оқып-үйренудің жобасын тұтас қабылдауға көмектесу. Үтір қандай орындарда, не үшін қойылатыны, оны қою үшін тілдік қандай белгілерін білу керек екенін түсіндіру.

Сілтеме:

Нұсқаулық, Қазақ тілі 9- сынып оқулығы «Арман-ПВ»2013 ж.

Оқушылар үшін оқу нәтижелері:

Топта, жұпта жұмыс жасай алады, диалог құрастыра алады. Оқушылар бір -бірлеріне дұрыс сұрақ қоя алады.

Негізгі идеялар:

Оқушының өз бетімен ізденуін топтық жұмысқа бағыттау. Сыни тұрғыдан ойлау қабілеттерін арттыру.

Сабақта қолданылатын ресурстар:

Нақыл сөздер, суреттер, сызбалар, сергітуге арналған үнтаспа, тыныс белгілеріне арналған демонстрациялық материал.

Оқыту әдістері:

Сын тұрғысынан ойлау.

Топтық жұмыс, диалогтік оқыту.

Интерактивті оқыту әдісі.

Оқыту үшін бағалау.

1.Жеке жұмыс

2.Топтық жұмыс

3.Жұптық жұмыс

4.Көшбасшылықты анықтайтын тренинг ойыны

Дерек көздері:

қосымша материалдар, ғаламтор.

Қолданылу аясы

Мәтіндерде,оқулықтарда қолданылады.

Негізгі қызметі

Айтылған ойды екі ұшты етпей дәл, түсінікті жеткізу.

Қосымша көмекші қызметі

Ойлау деңг.

Түрткі

(сұрақ, тапсырма, жағдаят)

Мұғалімнің

іс-әрекеті

Оқушының іс-әрекеті

Бағалау

Білу

Сөйлем ішіне ерекшеленіп, мағынасын айқындауды қажет ететін қаратпа, қыстырма, одағай, төл сөздер мен бірыңғай және айқындауыш мүшелер бар . Оларды сөйлем ішінен қалай айырып алуға болады.

1. Сөйлем ішіне қойылатын тыныс белгілерін ата.

2. Сөйлем ішіне қойылатын тыныс белгілері қандай қызмет атқарады? (ерекшелеуші)

3.Қыстырма сөйлем дегеніміз не?

4.Қаратпа сөз дегеніміз не?

Үтір (,) Шешендік сөз шешендікке, адамгершілікке тәрбиелейді.
Қос нүкте (:) Ел деген мұз сияқты: ақырын ұстасаң, - түсіп кетеді.
Жақша () Жақсылық-кісінің табандылығында. (М.Әуезов)

Берілген мысалдардың тыныс белгілерінің дұрыс қойылуын тексеру

Топтың спикері белсенді оқушыларды түртіп отырады.Бағалау парағын толтырады.

Түсіну

Слайд бойынша жаңа тақырыпты түсіндіру.

Сөйлем ішіне қойылатын тыныс белгілер ерекшелеуші қызмет атқарады. Үтір қаратпа, қыстырма, одағай, төл сөздер мен бірыңғай және айқындауыш мүшелер қолданылып тұрған сөйлемдерде қойылады.

Сөйлем ішіне қойылатын тыныс белгілер қандай ерекшелеуші қызметтер атқарады.

1.Тырнақша ("") Қазыбек биден бір адам "кім жақын, не қымбат, не қиын?" деген үш сұраққа жауап беруін сұрапты.

2.Сызықша (-) Ашу - дұшпан, ақыл - дос, ақылыңа ақыл қос.

3.Нүктелі үтір (;) Ақылды ісіне сенеді; Ақымақ күшіне сенеді;Әңгүдік түсіне сенеді.

Мысалдарда қойылған тыныс белгілерінің атқарып тұрған қызметін анықта

Бағалау парағын толтырады.

Қолдану

Қазыбек, бір қолың ұрыс бастаса, екінші қолың арашашы болсын.
Ойбай, білсем Құдай ұрсын, - деп Зейнеп те әзілдей жауап берді.
Сен, Еменәлі, бір кезде алды-артына қарамайтын сотқар болып едің.
Әли, менің ойымша, мемлекет отбасынан басталады. Қай жерде қандай тыныс белгі қойылған.

Тыныс белгілері сөйлем ішіндегі қандай сөздердің мағынасын қызметін көрсету үшін қолданады.

159-жаттығу Көшіріп жазыңдар.Сөйлем ішіндегі тыныс белгілеріне назар аударыңдар.

Конфуций соңында көптеген еңбектер қалдырған. Соның ең көрнектісі «Луньюй»- «Қанатты сөздер»деп аталады.

Топтық бағалаулар жасау, оны талқылау.

Талдау

Сергіту сәті:

Тыныс белгілері және оларды қолдану жөнінде С.Жиенбаев,Ә.Хасенов,Ф.Мұсабекова,Р.Сыздықова,т.б.ғалымдардың еңбектері шыққан

1. Сөйлемдерді сөйлем мүшесіне талда. Бастауыштарын қаратпа сөзге айналдырып, тиісті орынға тыныс белгісін қой.

2. Қаратпа сөздерді бірде сөйлемнің алдына, бірде ортасына, бірде аяғына қойып, оларды тыныс белгілерімен айырып жазыңдар.

3. Одағай сөздерді тыныс белгілерін қойып көшіріңіздер.

160-жаттығу Мәтінді оқып, сөйлем ішіндегі тыныс белгілерінің қойылу мәнін түсіндіріңдер. Стилін анықтаңдар. Мәтіннен кестеде көрсетілген сөз таптарына үш мысал тауып толтырыңдар.

1.Дара зат есім

2.Жалпы есім

3.Туынды зат есім

4.Көсемше тұлғалы етістік

5.Сабақты етістік.

Белсенді оқушыларды бақылап отыру.

Бағалау парағына жазу.

Синтез /Жинақтау/

Тыныс белгілерге байланысты жетекші сұрақтар

қою арқылы оқушылардың алған білімдерін бекіту.

Сабақтың қорытындысы, ой қорыту (рефлексия). Сұрақ - жауап.

1. Сөйлемнің ішіне қойылатын тыныс белгілерін ата.

2. Үтір қандай жағдайда қойылады?

3.Карточкамен жұмыс

Үтірді қойғанда тыныс белгілерін қолданудың грамматикалық, мағыналық , интонациялық принциптерін есте сақтау қажет.

Кестені толтырады.

Топтардың бірін -бірі бағалауы. Мұғалім өз бағасын жасайды.

Бағалау

«Кестені толтыру» рефлексия

Мен нені үйрендім

Маған не қажет

Менің білетіндерім

Әр топтан бір - бір оқушы тұрып, рефлексияны оқып береді немесе мұғалімге тапсырады.

162-жаттығу

Мәтіндегі үтірлердің қойылу себебін түсіндіріңдер.Жазушының жайлау көркін суреттеу тіліндегі ерешеліктеріне тоқталыңдар.

Тексердім____________________

Қазақ тілінен қысқа мерзімді жоспарЛеп белгісі.Көп нүкте. Сөйлем соңына қабаттасып қойылатын тыныс белгілері. Нүкте. Сұрау белгісі.

Жалпы мақсат:

Леп белгісінің тілек,өтініш,ашық бұйрық, зекіру сияқты мағыналарды білдіретін сөйлемдерден кейін ғана қойылатынын білдіру.Оқушыларға лепті сөйлемдердің көбіне ауызекі сөйлеу стиліне тән екендігін ,сондықтан көркем әдебиетте ,оның ішінде диологте көбірек кездесетінін,тағы поэзияда,баспасөз стилінде ұшырасатындығын түсіндіру. Көп нүктенің ой аяқталмай қалған кезде, алынған цитаталардың басынан не соңынан сөйлем не сөз қалдырылса, сөйлеушінің ойының бөлініп, дауыс ырғағында үзіліс болған жағдайда, айтылып жатқан ойға күтпеген ой араласса тарихи деректердің ескіріп, жойылып кеткен тұстарына қойылатынын меңгерту. Сауатты жазуға баулу.

Сілтеме:

Нұсқаулық, Қазақ тілі 9- сынып оқулығы «Арман-ПВ»2013 ж.

Оқушылар үшін оқу нәтижелері:

Топта, жұпта жұмыс жасай алады,диалог құрастыра алады. Оқушылар бір -бірлеріне дұрыс сұрақ қоя алады.Сөздік қорлары дамиды. Білімге құштарлықтары ашылады;

Негізгі идеялар:

Оқушының өз бетімен ізденуін топтық жұмысқа бағыттау. Сыни тұрғыдан ойлау қабілеттерін арттыру.

Сабақта қолданылатын ресурстар:

Нақыл сөздер, суреттер, сызбалар, сергітуге арналған үнтаспа, біріккен сөздерге арналған демонстрациялық материал.

Оқыту әдістері:

Сын тұрғысынан ойлау.

Топтық жұмыс, диалогтік оқыту

Интерактивті оқыту әдісі;

Оқыту үшін бағалау;

1.Жеке жұмыс

2.Топтық жұмыс

3.Жұптық жұмыс

4.Көшбасшылықты анықтайтын тренинг ойыны

Дерек көздері:

қосымша материалдар, ғаламтор.

Қолданылу аясы

Мәтіндерде,оқулықтарда қолданылады.

Негізгі қызметі

Айтылған ойды екі ұшты етпей дәл, түсінікті жеткізу.

Қосымша көмекші қызметі

Леп белгісінің қойылатын орындары:1.Көтеріңкі дауыспен айтылған лепті сөйлемдерден соң қойылады. М:Қош келдің,ағатай! Аяқталмай, іште қалған ойды тұспалдап, көп нүкте қойылады. Көпшілік назарына ұсынылатын шығармада автордың мақсатына орай көп нүкте қойылатын тұстар болады.

Түрткі

(сұрақ, тапсырма, жағдаят)

Мұғалімнің

іс-әрекеті

Оқушының іс-әрекеті

Бағалау

Ұйымдас

тыру кезеңі:

- Сыныпта кім жоқ?

-Бүгін ауа райы қандай?

1.Амандасу. Оқушыларды түгендеу.

2. Жылулық шеңбері

Шеңберге тұрып, жақсы, жағымды сөздерді айту.

Түрлі түсті қағаздарға жазылған сөздер арқылы топқа бөліну.

Білу

Лепті сөйлем -белгілі шындық құбылыс туралы,

белгілі субьект жайында айтушының эмоциялық қатынасын ,сезімін, көңіл күйін үстемелей не арнайы білдіретін сөйлемдер.

Ой аяқталмай немесе бір ой келесі оймен байланысқа түспей шашы-раңқы айтыл-ғанда көп нүкте қойылады. Мыс: Сен келгенде...

Ә ,оны айту міндетті емес.

Сөйлем соңына қойылатын т.б Даралаушы қызмет атқарады Сөйлем ішіне қойылатын тыныс белгілер ерекшелеуші қызмет атқарады.Құрмалас сөйлем жігіне қойылатын тыныс белгілер ойдың ара жігін ажырату үшін қызмет атқарады

Топтың спикері белсенді оқушыларды түртіп отырады.Бағалау парағын толтырады.

Түсіну

Қазақ тілінде тыныс белгілерді алғаш рет А.Байтұрсынов тұжрымдады.Ол(-)жинақтау белгісі,(.)НОҚАТ,ҮТІРЛІ НОҚАТ(;),үтір(,),қос ноқат (:),сұрау(?),леп белгісі(!),көп ноқат(.........),қос тырнақша (" " )тәрізді тыныс белгілері болатынын ,олардың қойылатын орындарын көрсеткен.

Тыныс белгілері

Сөйлем соңына қойылатын тыныс белгілері Құрмалас құрамындағы жай сөйлемдердің арасына қойылатын тыныс белгілер

Т.б.сөйлемнің құылымдық ерекшеліктеріне сүйене қою-грамматикалық принцип.Мағыналық бөлік:синтаксистік құрылымы, логикалық мағынасы бар , дауыс ырғағымен ерекшеленеді.

10 минут уақыт беріледі.

Постер құрайды, өз сөздерімен қорғайды.

Балалар бір -бірінің жұмыстарына баға береді.1-5 баллды айтады.

Балалардың жауаптарын тыңдау.

Мұғалімнің қосымша сұрақтарына жауап береді.

Бағалау парағын толтырады.

Қолдану

Қосымша көмекші қызметі :.

1.Енді балаларға "Ым-ишараның бәрін тыныс белгісімен бере алмайтынымызды , бірақ сөйлеген сөзіне қойылған тыныс белгілері арқылы көңіл-күй , сезім құбылысын жеткізуге болады"деп түсіндіру.

Леп белгісі-өтініш,ескерту,қорқыту,шошыту.

Сұрау белгісі-жауап алу,шарасыздық.

Көп нүкте-ойдың аяқталмағанын,ескерту мәнін білдіреді.

-Тыныс белгілері ең алдымен,сөйлемнің грамматикалық құрылысына байланысты қойылады.

. Тыныс белгілері және оларды қолдану жөнінде С.Жиенбаев,Ә.Хасенов,Ф.Мұсабекова,Р.Сыздықова,т.б.ғалымдардың еңбектері шыққан дәптерге жазу.

Сөйлем-қарым-қатынас жасаудың басты құралы, тиянақталған ой оқушысы ойдың аяқталмағанын білуі қажет.

Топтық бағалаулар жасау, оны талқылау.

Талдау

Сергіту сәті:

-Ал, балалар сергіту сәтін өткіземін, әбден шаршаған боларсыздар.Орнымыздан тұрамыз,

-123-жаттығу. Тапсырмаларды топқа бөліп орындаңдар.

І топ. Мәтінді рөлге бөліп оқып, тыныс белгілерінің қандай негізде қойылғанын, олардың қызметін анықтаңдар.

ІІ топ. Леп белгісі, сұрау белгісі, қойылған сөйлемдерді теріп жазыңдар.

Балалар орындарынан тұрып, «Биле, биле» сергітуін жасайды.

1) Балалар, пунктуацияның ережесін айтады, талдайды, мысал келтіреді. Сұрақтарға жауап береді.

Қарамен жазылған сөздердің мағынасын ашыңдар.

Белсенді оқушыларды бақылап отыру.

Бағалау парағына жазу.

Синтез /Жинақтау/

Тыныс белгілерге байланысты жетекші сұрақтар

қою арқылы оқушылардың алған білімдерін бекіту.

145-жаттығу. Тапсырманы топқа бөліп орындаңдар.

Мәтінмен танысып, «Өзің білме,білгеннің тілін алма »деген сөздің астарын талдап беріңдер.

Әр оқушы алған рөлді, эмоциямен орындаулары керек.

Топтардың бірін -бірі бағалауы. Мұғалім өз бағасын жасайды.

Бағалау

Үйге тапсырма

«Алақан» рефлексия

Бас бармақ - бұл керемет,маған ұнады.

Балан үйрек - бұл жерде ахуал бар.

Ортан терек - мүлдем маған ұнамады.

Шылдыр шүмек - бұған көңіл аудару керек.

Кішкене бөбек - маған жетпей қалды.

Әр топтан бір - бір оқушы тұрып, рефлексияны оқып береді немесе мұғалімге тапсырады.

Рефлексияны қарау, қорытынды жасау.

147-153 жаттығулар

Тексердім____________________

Қазақ тілінен қысқа мерзімді жоспарҚазақ тілі

45 минут

9 сынып

Сабақ тақырыбы:

Пунктуация. Қолданылу негіздері мен қолданылатын орындары. Сөйлем соңында қойылатын тыныс белгілері. Нүкте. Сұрау белгісі.

Жалпы мақсат:

Жазба тілдегі тыныс белгілерін дұрыс қоя білуuе,сауаттылыққа баулу. Жалпы тыныс белгілердің өзіндік ерекшеліктері мен қызметтері әр түрлі болатынын ескере келіп, леп белгісі,үтір, көп нүкте, сызықша, қабаттаса келген сұрау белгісін талдап, олардың қимыл-әрекеттің бәрін қалай білдіріп жандандырғанын тәжірибе жұмыстары арқылы үйрету.

Сілтеме:

Нұсқаулық, Қазақ тілі 9- сынып оқулығы «Арман-ПВ»2013 ж.

Оқушылар үшін оқу нәтижелері:

Топта, жұпта жұмыс жасай алады,диалог құрастыра алады. Оқушылар бір -бірлеріне дұрыс сұрақ қоя алады.

Сөздік қорлары дамиды. Білімге құштарлықтары ашылады;

Негізгі идеялар:

Оқушының өз бетімен ізденуін топтық жұмысқа бағыттау. Сыни тұрғыдан ойлау қабілеттерін арттыру.

Сабақта қолданылатын ресурстар:

Оқыту әдістері:

Сын тұрғысынан ойлау.

Топтық жұмыс, диалогтік оқыту

Интерактивті оқыту әдісі;

Оқыту үшін бағалау;

Жеке жұмыс
Топтық жұмыс
Жұптық жұмыс
Көшбасшылықты анықтайтын тренинг ойыны

Дерек көздері:

қосымша материалдар, ғаламтор.

Қолданылу аясы

Мәтіндерде,оқулықтарда қолданылады.

Негізгі қызметі

Айтылған ойды екі ұшты етпей дәл, түсінікті жеткізу.

Қосымша көмекші қызметі

Мәтінді оқығанда адам көңіліндегі жан дүние өзгерістері мен ым ишара,кідіріс арқылы берілетін құбылыстарды білдіреді.

Түрткі

(сұрақ, тапсырма, жағдаят)

Мұғалімнің

іс-әрекеті

Оқушының іс-әрекеті

Бағалау

Ұйымдас

тыру кезеңі:

- Сыныпта кім жоқ?

-Бүгін ауа райы қандай?

1.Амандасу. Оқушыларды түгендеу.

2. Жылулық шеңбері

Шеңберге тұрып, жақсы, жағымды сөздерді айту.

Түрлі түсті қағаздарға жазылған сөздер арқылы топқа бөліну.

Білу

Мәтінді оқығанда адам көңіліндегі жан дүние өзгерістері мен ым ишара,кідіріс арқылы берілетін құбылыстарды білдіреді.Тіл мәдениеті әдеби тіл нормасының қалыптасып, дамуын, сөйлеу тілімен қарым қатынасын зерттейтін тіл білімінің саласы.

Пунктуация-жазбаша қарым-қатынас жасауға қызмет ететін графикалық таңбалар жиынтығы.Тыныс белгілері дұрыс қойылмаған болса,айтушының көңіл күйі,айтылмақ ойын өз дәрежесінде жеткізе алмайды.

Сөйлем соңына қойылатын т.б

Даралаушы қызмет атқарады

Сөйлем ішіне қойылатын тыныс белгілер ерекшелеуші қызмет атқарады.

Құрмалас сөйлем жігіне қойылатын тыныс белгілер ойдың ара жігін ажырату үшін қызмет атқарады

Топтың спикері белсенді оқушыларды түртіп отырады.Бағалау парағын толтырады.

Түсіну

Тыныс белгілері

10 минут уақыт беріледі.

Постер құрайды, өз сөздерімен қорғайды.

Балалар бір -бірінің жұмыстарына баға береді.1-5 баллды айтады.

Балалардың жауаптарын тыңдау.

Мұғалімнің қосымша сұрақтарына жауап береді.

Бағалау парағын толтырады.

Қолдану

Қосымша көмекші қызметі :.

алады.

Леп белгісі-өтініш,ескерту,қорқыту,шошыту.

Сұрау белгісі-жауап алу,шарасыздық.

Көп нүкте-ойдың аяқталмағанын,ескерту мәнін білдіреді.

-Тыныс белгілері ең алдымен,сөйлемнің грамматикалық құрылысына байланысты қойылады.Сөйлем-қарым-қатынас жасаудың басты құралы, тиянақталған ой оқушысы ойдың аяқталмағанын білуі қажет.Айтушыойын жәй, құрмалас сөйлеммен де бере

Топтық бағалаулар жасау, оны талқылау.

Талдау

Сергіту сәті:

-Ал, балалар сергіту сәтін өткіземін, әбден шаршаған боларсыздар.Орнымыздан тұрамыз,

-123-жаттығу. Тапсырмаларды топқа бөліп орындаңдар.

І топ. Мәтінді рөлге бөліп оқып, тыныс белгілерінің қандай негізде қойылғанын, олардың қызметін анықтаңдар.

ІІ топ. Леп белгісі, сұрау белгісі, қойылған сөйлемдерді теріп жазыңдар.

Балалар орындарынан тұрып, «Биле, биле» сергітуін жасайды.

1) Балалар, ғылыми стильдің ережесін айтады, талдайды, мысал келтіреді. Сұрақтарға жауап береді.

Қарамен жазылған сөздердің мағынасын ашыңдар.

Белсенді оқушыларды бақылап отыру.

Бағалау парағына жазу.

Синтез /Жинақтау/

Тыныс белгілерге байланысты жетекші сұрақтар

қою арқылы оқушылардың алған білімдерін бекіту.

128-жаттығу. Тапсырманы топқа бөліп орындаңдар.

І топ. Мәтіндерді стилі жағынан салыстырыңдар. Әр мәтінге ат қойыңдар.

ІІ топ. Қай мәтінде тыныс белгілері көп кездеседі, себебін айтыңдар.

ІІІ топ. Жер,су атауларын, тарихи тұлға аттарын тауып, жасауына қарай талдаңдар.

Әр оқушы алған рөлді, эмоциямен орындаулары керек.

Топтардың бірін -бірі бағалауы. Мұғалім өз бағасын жасайды.

Бағалау

«Алақан» рефлексия

Бас бармақ - бұл керемет,маған ұнады.

Балан үйрек - бұл жерде ахуал бар.

Ортан терек - мүлдем маған ұнамады.

Шылдыр шүмек - бұған көңіл аудару керек.

Кішкене бөбек - маған жетпей қалды.

Әр топтан бір - бір оқушы тұрып, рефлексияны оқып береді немесе мұғалімге тапсырады.

Рефлексияны қарау, қорытынды жасау.

Тексердім____________________

Қазақ тілінен қысқа мерзімді жоспарҚазақ тілі

45 минут

9 сынып

Сабақ тақырыбы:

Ғылыми стиль

Жалпы мақсат:

Заттар мен құбылыстардың жалпы ерекшілігін ашып, мәлімет беру, әңгімелеу арқылы ғылыми стильді ажырату.Нақыл сөздерді оқи отырып,оған өз пікірін айтуға машықтану. Оқушылардың ауызекі сөйлеу тілін ашық және жабық сұрақтар беру арқылы дамыту.Топтық жұмыста берілген әңгімені рөлге бөліп оқу арқылы мәтіннің мазмұнын айту.Жан - жақты болуға, өз бетімен жұмыс жасауға тәрбиелеу.

Сілтеме:

Нұсқаулық, Қазақ тілі 9- сынып оқулығы «Арман-ПВ»2013 ж.

Оқушылар үшін оқу нәтижелері:

Топта, жұпта жұмыс жасай алады,диалог құрастыра алады. Оқушылар бір -бірлеріне дұрыс сұрақ қоя алады.

Сөздік қорлары дамиды. Білімге құштарлықтары ашылады;

Негізгі идеялар:

Оқушының өз бетімен ізденуін топтық жұмысқа бағыттау. Сыни тұрғыдан ойлау қабілеттерін арттыру.

Сабақта қолданылатын ресурстар:

Оқыту әдістері:

Сын тұрғысынан ойлау.

Топтық жұмыс, диалогтік оқыту

Интерактивті оқыту әдісі;

Оқыту үшін бағалау;

Жеке жұмыс
Топтық жұмыс
Жұптық жұмыс
Көшбасшылықты анықтайтын тренинг ойыны

Дерек көздері:

қосымша материалдар, ғаламтор.

Қолданылу аясы

Ғылыми еңбек, баяндама,оқулықтарда қолданылады.

Стильдік сипаты

Ресми, анық, дәл.

Тілдік амал- тәсілдері

Ғылыми терминдер қолданылады. Өткен шақ,осы шақтағы хабарлы сөйлемдер, тұрақты үлгідегі сөйлем, сөз тіркестері қолданылады.

Түрткі

(сұрақ, тапсырма, жағдаят)

Мұғалімнің

іс-әрекеті

Оқушының іс-әрекеті

Бағалау

Ұйымдас

тыру кезеңі:

- Сыныпта кім жоқ?

-Бүгін ауа райы қандай?

1.Амандасу. Оқушыларды түгендеу.

2. Жылулық шеңбері

Шеңберге тұрып, жақсы, жағымды сөздерді айту.

Түрлі түсті қағаздарға жазылған сөздер арқылы топқа бөліну.

1.Публистикалық стиль Газет-журнал,мәжіліс,жиын

2.Іс-қағаздар стилі (Өтініш, түсінік хат, Сұраныс)

Білу

-Балалар,қазақ тілінде стильдің қандай түрлері бар?

- Мысалы, мына сөйлем қандай стильге жатады?

«Сиқырлы жәшік» ойыны. Жәшікте үй тапсырмаларын бекіту сұрақтары берілген. Кез-келген оқушы бір сұрақ алып, өзі білмесе, басқа оқушыға бағыттайды. Келесі оқушы алады.

1.Физика- әр түрлі физикалық құбылыстарды зерттейді.

2.Ғылыми стиль қай жерлерде қолданылады?

3.Дүние жүзіндегі ең ірі пирамида қай жылдары салынды?

4.Мәдени өсімдіктер қашан пайда болды?

5.Табиғатқа байланысты қандай тыйым сөздерді білесіңдер?

Оқушылар сұрақтарға жауап қатады.

-Ғылыми стильге жатады.

-Ғылыми еңбектерде.

-б.з.д.3 мыңжылдықтың І-ші жартысында.

- Мәдени өсімдіктер 40-50 жыл бұрын басталған.

- Көкті жұлма. Жалғыз ағашты кеспе. және т.б.

Топтың спикері белсенді оқушыларды түртіп отырады.Бағалау парағын толтырады.

Түсіну

- Балалар, сендер биыл 9-сыныпта оқисыңдар, егер сендер хат қабар Өтінш ,ғылыми еңбектер, деген сөздерді естігенде, сендерге қандай ойлар келеді?

-Бұл жөнінде не ойлайсыңдар?

Сильдің түрлері арқылы қағазға түсіру.

-Қандай суреттер, сөздер,ойлар келеді, соны қағазға жазып, постер құрыңдар.

-Жеке ойланыңыздар, топта талқылаңдар, топтан бір спикер таңдап, постерді қорғаңдар.

10 минут уақыт беріледі.

Постер құрады, өз сөздерімен қорғайды.

Балалар бір -бірінің жұмыстарына баға береді.1-5 баллды айтады.

Балалардың жауаптарын тыңдау.

Мұғалімнің қосымша сұрақтарына жауап береді.

Бағалау парағын толтырады.

Қолдану

106.-жаттығу. Мәтіннің стилін анықтаңдар. Қолданылған ғылыми термин сөздерді көшіріп жазыңдар. Буын түрлеріне он мысал келтіріп, тасымалданбайтын сөздерді көрсетіңдер.

Арабша әдебиет, еуропаша литература, ал қазақша «асыл сөз», деген анықтама береді. Сөз адамның ойын жеткізудегі теңдесі жоқ құрал.

Ашық буын -мағынада,бірі,танытқыш,кітабында,жайын,күйін,түрін,түсін,сөзбен, келістіріп

Тұйық буын- Әдебиет, өнердің,өзінің, адамның

Бітеу буын-Заман, дәуір, шыншылдық, көркемдік, шеберлік, қайнасып.

Топтық бағалаулар жасау, оны талқылау.

Талдау

Сергіту сәті:

А) Ғылыми стиль туралы түсіндіру. (слайд арқылы) кітапта

118-бетті балалар оқиды.10 мин. уақыт беремін.

Б) «Өзіңді тексер» атты тапсырманы орындау.

-Ал, балалар сергіту сәтін өткіземін, әбден шаршаған боларсыздар.Орнымыздан тұрамыз,

-Қандай cөздерді ғылыми стильге жатқызуға болады ?

- ғылыми стильге жататын сөздерге мысал келтіру?

- ғылыми стильге бірнеше мысалдар айтыңдар.

- Күнделікті өмірде қандай сөздерден тұратын қалалар мен жер атауларын естіп жүрсіңдер.

2) Интерактивті тақтада: Берілген сөздерден біріккен сөздерді теріп жазыңдар.

Балалар орындарынан тұрып, «Биле, биле» сергітуін жасайды.

1) Балалар, ғылыми стильдің ережесін айтады, талдайды, мысал келтіреді. Сұрақтарға жауап береді.

Белсенді оқушыларды бақылап отыру.

Бағалау парағына жазу.

Синтез /Жинақтау/

Мәтінмен жұмыс жүргізу. 120-бет, 108-тапсырма

«Адам атын ардақта» атты әңгімені түсініп оқыңдар.

- рөлге бөліңдер. (автордың сөзі, әкесі, баласы)

-әңгімеде қандай мақал бар, оны қалай түсінесіңдер?

-Әңгімеден туыстық атауларды табыңдар.

Әр оқушы алған рөлді, эмоциямен орындаулары керек.

Топтардың бірін -бірі бағалауы. Мұғалім өз бағасын жасайды.

Бағалау

«Алақан» рефлексия

Бас бармақ - бұл керемет,маған ұнады.

Балан үйрек - бұл жерде ахуал бар.

Ортан терек - мүлдем маған ұнамады.

Шылдыр шүмек - бұған көңіл аудару керек.

Кішкене бөбек - маған жетпей қалды.

Әр топтан бір - бір оқушы тұрып, рефлексияны оқып береді немесе мұғалімге тапсырады.

Рефлексияны қарау, қорытынды жасау.

⇧

⇩

скачать материал