Ахмет Байтұрсынұлы 'Қара бұлт' поурочное планирование 6 класс

Шығыс Қазақстан облысы

Көкпекті ауданы

Бастаушы ауылы

«Абай атындағы орта мектебі» КММ

Қазақ тілі мен әдебиеті пәндерінің мұғалімі

Байкубинова Роза Картаевн

Сабақтың тақырыбы:Ахмет Байтұрсынұлы «Қара бұлт» 6-сынып

Сабақтың мақсаты:

1.білімділік: оқушыларға Ахмет Байтұрсынүлының өмірі,шығармашылығымен терең таныстыра отырып, өлеңнің идеясын ашу, «Қара бұлт»өлеңіндегі кейіпкерлерге мінездеме беруге үйрету.

2. дамытушылық: ой-өрісін, ойлау белсенділігін, сөйлеу шеберлігін, сөздік қорын молайту, шығармашылық ізденіске баулу, сөйлеу мәдениетін жетілдіру, ойлау қабілетін дамытып, оқушылардың әдебиет ғылымына қызығушылығын арттыру.

3.тәрбиелік; оқушыларды қайырымдылыққа, елін, жерін, Отанын қадірлеуге,
адамгершілікке, адалдыққа, еңбек сүйгіштікке тәрбиелеу, жаман әдеттен жирендіру.

Сабақтьщ түрі: пікір-сайыс сабағы

Сабақтың әдісі: талдау, ойландыру, іздендіру, кейіпкерлеріне мінездеме беру, сөздікпен жұмыс, суреттеу, салыстыру, сұрақ-жауап,

Сабақтың көрнекілігі:Ақынның портреті, көркем әдебиеттер, бейнелі суреттер, аударма өлеңдерінен үзінділер.

Сабактың формалары: жеке баламен, топпен, сынып ұжымымен жұмыс жүргізу.

Сабактың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау.

1. С.Торайғыровтың өмірі, шығармашылығы жайлы сұраймын.

2. Қалаған өлеңін жатқа сұраймын.

3. Қосымша сұрақтар қою аркылы өткен тақырыпты қорытындылаймын.

4. Оқушылардың берген жауаптарына қарай білімдерін бағалаймын.

ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіруге дайындық.Алдыңғы сабақтың бірінде Шәкәрім Құдайбердіұлының «Адамдық борышың» өлеңін жаттағанбыз. Сол өлеңде ақын жырлағандай: Ғибрат алар артыңа із қалдырсаң,

Шын бақыт,

Осыны ұқ,

Мәңгілік өлмейсің! - дегендей, кейінгі ұрпаққа өшпестей із қалдырған, қазақ тілі мен әдебиет қағидаларының негізін салушы ғалым, ақын, қоғам қайраткері, мысалшы, қазақтың рухани көсемі атанған біртуар азамат - Ахмет Байтұрсынұлы.

ІҮ. Жаңа сабақты оқыту.

Бүгінгі жаңа сабақта оқушыларға Ахмет Байтұрсынұлының өмірі, шығармашылығы жайлы түсіндіремін. Ыбырай, Абай, Шоқан салған ағартушы-демократтық бағтты жалғастырушы Ахмет Торғай атырабында 1873 жылы 18 қаңтарда өмірге келді. Туған елінің басына түскен ауыр жағдайлар ақынның арқасына аяздай батты...

Ақынның өмірбаянын, еңбектерін, ғылыми зерттеулерімен шығармашылығын әңгімелеймін. Оқушылар акынның өмірі мен шығармашылығын дисктен компьютер арқылы көреді. Төменгі сыныптарда оқушылар оқыған Ахмет шығармаларын еске түсіремін.

• Балалар, ақынның «Аққу, шортан һәм шаян» мысалын еске түсіріңдерші. Ақынның не айтқысы келді?

• Мысал дегеніміз не?

• Мысал дегеніміз - жан-жануарлар арқылы адамның іс-әрекетін бейнелеу,адамның мінез-құлқын жанды-жансыз нәрселер арқылы сәйкестендіру.

Ахметтің мысал өлеңдері өте көп. Осындай мысалдардың бірі, ақынның төл шығармасы - "Қара бұлт".

1.Өлеңді мәнерлеп оқимын, тақырыбына түсінік беремін. Оқушылардан өлеңде не туралы айтылғанын сұраймын.

- Бұлт, шаруалар, қураған егін, тау...

2. Өлеңнің әр шумағын оқытып, мазмұнын аштырамын. Өз сөздерімен баяндатамын.

3. Өлеңді рөлге бөліп оқытамын.

4. Сөздік жұмысын жүргіземін.

Аптап-өте ыстық.

Құр-жәй

Пәрменінше- бар күшімен

Қайран қалу-таң қалу

Қайыр пайда.

2. Өлеңге поэтикалық талдау жасату

1. Оқулықпен жұмыс:

1."Бұлт" - қандай кейіпкер? Ақын қара бұлт арқылы өмірдегі қандай адамдарды бейнелеген?

2. "Теңіз" - қандай кейіпкер?

3. "Тау" - қандай кейіпкер? Тау сөзімен адамдардың қандай қасиетін көрсетпек болған?

4. Өмірде осындай адамдар кездесе ме?

5. Тау секілді әділ адамдардан біз кімдерді білеміз?

6. Қайырымдылық сөзін калай түсінесіңдер? Ауылда «Мектепке жол» акциясына белсене қатысқандардан кімдерді білесіңдер?

7. 5-сыныпта оқыған Ә. Тәжібаевтың «Толағай» өлеңіндегі баланың іс -әрекетінен нені байқаған едіңдер?

Осы сұрақтарға оқушылар өз пікірлерін айтып, "Қайырымдылық" тақырыбына сөйлейді.

Оқушыларды екі топка бөліп, мақал сайысын өткіземін. Бірінші топтағы оқушы әділдік, қайырымдылык туралы мақалдарды айтса, екінші топ оқушысы сол мақалға түсініктеме береді.

8. Мысалдан оқушылар ғибрат алар шумақты іздетемін.

Егерде сол қадарлы жаусаң жерге,

Су берсең шөлдеп тұрған егіндерге.

Көк шығып, жер отайып, егін өсіп,

Қандай зор тиер еді пайдаң елге.

Бұлттай жерге жаумай, суға жауған

қазақта іс ететін көп адамдар.

Жұмсамай тиісті орнына мал, өнерін,

Біреулер жүреді, оған не амал бар?!

9.Тау бойындағы, бұлт бойындағы қасиеттерді тапқызып, тау мен бұлттың мінездерін салыстырғыздыртамын. (Таблица толтырады).

10. Қазақ тілі пәнімен байланыстырамын. Мәтіннен синоним, омоним, антонимдерді тапқыздырту.

Ү. Сабақты бекіту

Ақынның мысалындағыдай мансап үшін, байлық үшін жүрген, бар жақсылығы өз басынан артылмаған, құрғап, сусап тұрған егінге бір тамшы да тамбай, онсыз да суы мол теңізге бар пәрменінше құя салған қара бұлтты адам бойындағы қандай қасеттерге балар едіңдер?

ҮІІ. Сонымен, балалар, бүгін сендер Ахметтің үлкен тағылымдық мәні бар мысалымен таныстыңдар. Өздерің байқағандай үлгі боларлық, ғибрат аларлық өлең екенін көрдіңдер.

ҮІІІ. Оқушы білімін бағалау.

ІХ. Үйге тапсырма: 1. «Қара бұлт» өлеңін жаттау

2. «Қайырымдылық - менің борышым» тақырыбында шығарма жазу

3. Мысал мазмұны бойынша сурет салу.