Конспект урока по крымскотатарской литературе на тему 'Э. Шемьи-заде 'Акъшам денъиз ялысында'

8 сыныф

Мевзу. Э. Шемьи-заде. «АКЪШАМ ДЕНЪИЗ ЯЛЫСЫНДА» ШИИРИнинъ мундериджеси.

Макъсат: талебелерни шаирнинъ иджадынен таныштырувны девам

этюв, окъулгъан шиирлернинъ мевзу ве гъаесини айырув,

эсерлерде ишлетильген тасвирий васталарны тапув,

талебелернинъ бильгилерини шекиллендирюв; тувгъан

эдебияткъа севги ашлав.

Донатма: дерсликлер, денъиз ресимлери, ялы бой ресимлери (Кезлевде ялы

боюнда ерлешкен Ашыкъ Умер сквери ве Джума Джами ресим-

лери).

ДЕРСНИНЪ КЕТИШАТЫ.

1. Тешкилий дакъкъа.

2. Кечкен дерсни текрарлав. Эв вазифесини тешкерюв.

   • Озь акъкъында язылгъан эсерлерни даа насыл адландырмакъ мумкюн?

   • Шаирнинъ яшлыгъында йырларнынъ эмиети насыл?

   • «Шайлы къыз» шииринде шаир къызны ве онъа олгъан севгисини насыл сёзлернен тасвирелй?

   • Эзберленген шиирлерни динълеймиз (3-5 талебе шиирни эзберден айта).

3. Янъы мевзуны анълатув.

- Эшреф Шемьи-заде къайда догъгъан? (Кезлевде)

- Кезлев шеэри къайда ерлешкен? (Къара денъиз ялысында)

- Озь шеэрини севе экенми? Денъизге барып нелерни сейир эте экен? (гемилерни, ялдагъан адамларны,…)

- 1982 сенеси Къырымгъа Кезлевге раатланмагъа кельген къырымта-тарлары мытлакъ денъиз ялысында акъшамлары топлангъанлар. Олар таныш олгъанлар, бири-биринен лаф эткенлер, фикир пайлашкъанлар. Энди о вакъытлары халкъымыз Ватангъа къайтып башлагъан. Айтынъызчы, денъиз ялысында (Набережнаяда) даа нелер бар? (ёлнынъ о тарафында, Хан Джами ерлешкен, Ашыкъ Умер адлы сквер, сквернинъ сол тарафында «Мустафа» адлы ресторан-театр).

- «Акъшам денъиз ялысында» шииринде шаир нени косьтермеге тырышкъан? (денъизнинъ дюльберлигини)

- Акъшам денъизде насыл дюльберликни корьмек мумкюн?

• Акъшамгъа якъын ель котериле, денъизде далгъалар котериле,

• Далгъалар ялыгъа келип урула,

• Ялыдан къумны сувнен алып кете,

• Йылдызлар ве ай денъизде акис этиле ( отражаются),

• Адамлар ялыда кезинелер…

Тахтада ресимлер асыла.

Шиир окъула ве талиль этиле. Асылгъан ресимлернен къыяслана

- Шаир денъизни насыл сёзлернен тасвирлей. (талебелер шиирден парчаларыны окъуйлар). Денъизнинъ шувултысы эшитиле (дискте язылгъан).

- «Айнынъ шавлеси денъизде джувунмакъ истей» ибарени насыл анълайсынъыз. Исбатланъыз.

- Шаир денъизнинъ дюльберлигини косьтермек ичюн насыл тасвирий васталарны къуллана? (эпитет, метафора, джанландырув).

- Мисаллерни кетиринъиз (талебелер мисаллер кетире).

- Бу насыл шекильде язылгъан эсер? (шиирий)

- Жанрына бакъсакъ исе? (лирик эсер)

- Не ичюн лирик эсер деймиз? (чюнки мында шаирнинъ дуйгъулары ве фикирлери ифаделене, ве шиир окъуйыджынынъ къальбине тесир эте).

- Бу эсернинъ мевзусы не? (табиат манзарасы, онынъ дюльберлиги)

- Гъаеси исе? (тувгъан улькеге, табиаткъа севги ашлав).

IY. Пекитюв.

- Эки дерс девамында бизлер буюк шаир Эшреф Шемьи-заденинъ шиирлеринен таныш олдыкъ. Бу шиирлер - лирик.

• Лирик - табиат манзарасы тасвирлене

• Лирик - севги акъкъында,

• Лирик - ичтимаий - фельсефий (автобиографик).

25. Эвге вазифе: окъулгъан шиирлернинъ мевзусына эсасланып мини-инша язынъыз. План тизейик:

    1. Тасвирленген эсер.

    2. Несини бегендинъиз.

    3. Шахсий фикирлер.