Қазақ тілі пәнінен 'Синонимдер' тақырыбы бойынша сабақ жоспары

«Бекітемін»

Директордың оқу ісі

жөніндегі орынбасары

___________

Сабақ жоспары № 11

Пәні: Қазақ тілі

Тобы: ________ Мерзімі: ___________

Сабақтың лексикалық тақырыбы: Жәнібек пен бала.

Сабақтың грамматикалық тақырыбы: Синоним.

Эпиграф:

Шешеннің парызы - шындықты айту.

Шешендік - ақылмен билеу өнері.

(Платон)

Сабақтың мақсаты:

а)білімділік: оқушыларға шешендік сөздер жайлы білімдерін толықтыру; Айтулы тұлға - Жиренше шешен жөнінде мағлұмат беру; Синонимдер туралы түсінік беру.

ә) дамытушылық: оқушылардың тіл байлықтарын, сөздік қорларын молайтып, көркем әдеби тілде сөйлеу мәнерлерін дамыту;

б) тәрбиелік: оқушылардың шешендік өнерге деген қызуғышылықтарын арттырып, шешен кемеңгерлердің сөздерінен тәрбие алуға баулу.

Сабақтың типі: жаңа білім беру сабағы.

Оқыту әдістері: түсіндіру, талдау, сұрақ-жауап.

Оқыту құралдары: тірек сызбалар, компьютер.

Пәнаралық байланыс: Орыс тілі «Синонимы»

Сабақтың барысы

І. Ұйымдастыру кезеңі:

1. Оқушылармен сәлемдесу.

2. Оқушыларды түгендеу.

3. Оқушылардың дәптерлерін тексеру.

ІІ. Жаңа сабақты түсіндіру

1. «Жәнібек пен бала» мәтінін оқу, аудару.

2. Мәтіндегі түсініксіз сөздерді түсіндіру:

Көз жазып қап - жоғалтып, тұсап қою - байлап қою (аяғын); жетектеп келеді - алып келеді; қайран қалады - таңғалады; мана - бағана.

3. Мәтіндегі Жиренше шешен туралы қысқаша мағлұмат беру.

Жиренше шешен - қазақтың дәстүрлі ауыз әдебиеті арқылы халық арасына атақ-даңқы кеңінен жайылған айтулы тұлға. Оның туған жылын, қайсы атадан шыққанын, өмір жолдарын дәл тауып айту мүмкін емес. Өйткені Жиренше шешен - ауыз әдебиетіндегі Алдар Көсе, Қожанасыр тәрізді аңызға айналып кеткен фольклорлық бейне. Аңыз бойынша ол әз-Жәнібек ханның тұсында өмір сүрген. Жиренше шешен сол әз-Жәнібектің сарай биі, шешен болғанға ұқсайды. Өйткені халық аузында да, тарихи шежірелерде де екеуінің есімі қатар аталып отырады.

Әз-Жәнібектің 1406-1473 жылдар аралығында өмір сүргені аян. Бір аңызда аң аулап серуен құрып жүрген Жәнібек жігіт кезінде 7-8 жасар шамасындағы аққұбаша жетім балаға кездесіп, танысады. Оны үйіне әкеліп, жуындырып өзіне серік етіп алады. Аққұбаша бала өсе келе сол Әз Жәнібек ханның сарай би-шешені боп кетеді.

Жиренше шешен жөнінде Қазақ Совет энциклопедиясында былай жазылған: «Жиренше шешен - қазақ ауыз әдебиетіндегі кейіпкер, ақыл-парасаттың, тапқырлықтың символы. Қазақ аңыздары бойынша Жиренше шешен тарихта болған. Жәнібек ханның тұсында өмір сүрген кісі».

Сабақтың грамматикалық тақырыбын түсіндіру:

Ереже.

Мағыналары бір-біріне жуық, бірақ әр түрлі дыбысталып айтылатын сөздер тобын синонимдер дейміз.

Сызба № 1

Синонимдер

мынадай белгілеріне қарай топтастырылады:

1. Сөздің дыбысталуында өзгешелік болуы керек.

2. Сөздер бір ғана ұғымды білдіреді.

3. Сөздер бір ғана өз табына қатысты болуы тиіс.

Сызба № 2

Сызба № 3 (қоса берілген)

ІІІ. Бекіту.

1. Мәтін бойынша сұрақтарға жауап беру.

2. 2,3,4 жаттығуларды орындау

Тапсырма:

Мәтіннен төменде берілген сөздердің антонимдік сыңарын тауып жазыңдар:

елді жер -

көп -

тірі -

сараң -

Тапсырма:

Синоним сөздерді қатыстырып, сөйлем құрастырыңдар.

Кез болады, кездеседі, жолығады;

Таңданады; қайран қалады;

Бағана, мана, бұрын;

Шырағым, қарағым, қалқам;

Іздеп жүр едім; қарап жүр едім;

Қону, түнеу, демалу;