- Учителю
- Сауат ашу және жазу негіздері мектепалды даярлық
Сауат ашу және жазу негіздері мектепалды даярлық
41-сабақ
Сабақтың тақырыбы: Ю ю дыбысы мен әрпі
Сабақтың мақсаты: Ю дыбысы және оның әріп таңбасымен таныстыру. Балаларды "ю" дыбысы бар сөз, сөйлем ойлап табуына көніл бөлу, олардың сөздік қорына мән беріп, байланыстырып сөйлеуге үйрету, ұғымталдыққа тәрбилеу.
Дидактикалық материалдарды пайдаланып балалардын ойлау қабілетін, қиялын зейінін дамыту.
Сабақтың көрнекіліктері: кеспе әріптер, суреттер, текшелер.
Сабақтың барысы:
- Қазір қай мезгіл?
- Көктемнің қай айы?
- Аптаның қай күні?
- Бүгін біз сауат ашу сабағында "ю" дыбысымен, әрпімен танысамыз. Біз, алдымен дыбыс деген не? Соған тоқталайық. Біз дыбысты естиміз, бірақ көрмейміз. Дыбыстар нешеге бөлінеді?
- Дауысты дыбыстар қалай айтылады?
- Ал дауыссыз дыбыстар ше?
- Дауыссыз дыбыстарға нелер кедергі жасайды?
- Дауысты және дауыссыз дыбыстар қандай текшелермен белгіленеді?
- Дауыссыз дыбыстар көк текшелермен белгіленеді.
- Өте дұрыс. Өткен сабақты қайталап шықтық, ал бүгін біз "ю" дауыссыз дыбыспен танысамыз. Ю дыбысы бар сөздерді айтып көрейікші: аю, ою, жию, тою, тию, юла, қию.
- "Ю" дыбысы дауысты ма, дауыссыз ба?
- Неліктен дауыссыз, кане бәріміз қайталап айтайык.. Әлім, тактаға "аю, ою" сөздерін текшелер арқылы жазады. Қалған балалар орындарында дауыстап айтады. Аю, ою сөздерінде неше буын бар?
Балалар секіру арқылы екі буынға бөледі: а-ю, о-ю.
- "Ю" дыбысына байланысты өлең және жаңылтпаш айтайын:
Ормандағы аюдың
Құлпынайы көп екен.
Теріп-теріп алайық,
Қалтамызға салайық.
Қане, кім "ю" дыбысына байланысты өлеңдер, сөздер айтып береді?
Алмас: - Жаю, ою, аю, Юра, Юнеско.
Олжас: Аю отыр партада,
Екі қолы калтада
А дейді, Б дейді
Ю-ға тілі келмейді.
- Енді, балалар, біз "Кім жылдам?" ойынын ойнаймыз. Бұл ойында жылдам сөйлем құрауымыз керек.
- Теледидардан аю көрдім.
- Әже ою ойды.
- Аю, ою, ұю, қүю, жию сөздерінде "ю" дыбысы сөздің қайсы жерінен естіліп тұр?
Ұлан: - Ұю, құю, жию сөздерінің соңында естіледі.
- "Ю" дыбысы сөздін басын, соңында естілетінін білдік. "Ю" дыбысының баспа және жазба түрі көрсетіледі, ауада жазып қолды жаттықтыру.
- Балалар, дәптерге жазар алдында бой сергітіп алайық.
Көжектерім тұршы,
Беті-қолды жушы.
Айнаға қарашы,
Шашыңды тарашы
Сөмкенді алшы,
Сабаққа баршы.
Орныңа отыршы,
Сабағынды оқышы.
- Өте жақсы, бойымыз сергіп қалды. Қазір дәптерді ашып, үлгіге қарап, үзік сызықтарды қосып, "Ю" әрпінің баспа түрін жазамыз.
Сабақ әрі қарай сурет салумен жалғасады. Аюдың түр-түсін еске түсіру. Суретке қарап салу. Балалардан "Ю" дыбысына байланысты сөздерді қайталап сұраған соң, пысықтап қорытындылау және жақсы қатысқан балаларды мадақтау.
42-сабақ
Сабақтың тақырыбы: X дыбысы және әрпі.
Сабақтың мақсаты: 1. Сөз, сөйлем жайында түсініктерін бекіту. Сөздерге дыбыстық талдау жасатуды жалғастыру.
2. Кеспе әріптерден жаңа дыбыстарды қатыстырып, сөйлем, сөз құрастыру және оны талдауға үйрету. Дыбыс пен әріпті ажырата білуге үйрету.
3. Дыбыстардың айтылу артикуляциясын дүрыс меңгерту.
Әдіс-тәсілі: сұрақ-жауап, көрсету, түсіндіру, ойын, қол жаттықтыру жұмысы.
Сабақтың көрнекіліктері: кеспе әріптер, суреттер.
Сабақтың барысы: I. Балаларды сабаққа ұйымдастыру.
II. Өткен материалдарды қайталау.
- Балалар, біз өткен сабақта сендермен қандай дыбыс, әріппен танысып едік?
- Дыбысты біз естиміз, ал әріпті көзімізбен көріп, қолымызбен жазады екенбіз. Біз сендермен көп дыбыс, әріптермен таныстық. Қане, маған кім бір дыбысты айтып, сол дыбысқа мысал келтіріп береді?
- Мысалы: а-алма, д-доп, қ-кияр, с-сағат т.б.
III. Жаңа сабақ. Ендеше, балалар, біз бүгін сендермен жаңа дыбыс X дыбысымен танысамыз.
Қане, бәріміз X деп айталық.
Балалар, мен сендерге осы әріпке байланысты жұмбақ жасырып көрейік, қане, бәріміз мұқият тыңдалық.
Аяғы жоқ, қолы жок.
Жүрмей тұғын жолы жоқ (Хат)
Сәлем алып алыстан,
Туысынан таныстан,
Кемтұғын "хат", "хабар",
Қай әріптен басталар? (X)
Балалар, мына суреттерді пайдаланып, сабағымызды жалғастырайық. Суреттерді атап, сөзде қанша дыбыс бар екенін айтып көрелік. Хат, хор, шахмат. Хат деген сөзде /х/ үш дыбыс бар. X дауыссыз, а-дауысты, т-дауыссыз.
Кеспе дыбыстарды пайдаланып сөз құрастырып жазғызу. Мысалы: ка-ла, доп, шар, ауа, бала.
- Балалар, енді мен сендерге сөйлем айтып берейін, сендер сөйлемде канша сөз бар екенін айтып беріндер.
Мен ағама хат жаздым. Бұл сөйлемде төрт сөз бар екен. Ауылдан хабар келді. Үш сөз бар екен.
Сөздерге дыбыстық талдау жасау.
IV. 1,2 минут бой сергіту жаттығуы.
Жаңылтпаш: Хабиба-сумка көтерген,
Хат-хабар күнде әкелген.
Хатипа мен Ханипаға, қамарға,
Харьковтегі, Хамит аға
Хат жазыпты,
Хабарла! Қол жаттықтыру, дәптермен жұмыс.
V. Сабақты қорыту. Сабаққа жақсы қатысқан балаларды мадақтау.
43-сабақ
Сабақтың тақырыбы: һ дыбысы және әрпі.
Сабақтың мақсаты: Өтілген дыбыстар туралы балалардың білімдерін бекіту.
Дидактикалық материалды пайдаланып балалардын ойлау қабілеттерін, қиялын дамыту (буын құрау, сөз құрату, жұмбақ, жаңылтпаштар айту), дамыту ойындарын ойната отырып, игерген білімдерін бекіту. һ дыбысы және оның әріп таңбасымен таныстыру. Балалардың ш дыбысы бар сөз, сөйлем ойлап табуына назар аудару, олардың сөздік қорына мән беріп, байланыстырып сөйлеуге үйрету, ұғымталдықка тәрбиелеу. Сабақ барысында аталған мақсаттарға жету үшін кеспе әріптер, көрнекілік ретіңде пайдаланады.
Сабақтың барысы:
- Балалар, қазір жылдың қай мезгілі?
- Қай ай?
- Аптаның қай күні?
- Балалар, біз сауат ашу сабағында қандай дыбыстармен таныстық?
- Дыбыстар нешеге бөлінеді?
- Дауысты дыбыстар қалай айтылады?
- Дауыссыз дыбыстар қалай айтылады?
- Енді, балалар, кім һ дыбысына байланысты тақпақ, жаңылтпаш айтып береді?
Тәрбиеші жұмбақ жасырады, жауабын шештіреді:
Қаһарын тіге келеді,
Төріңе шыға өледі. (Қаһар)
Қаһар сөзіне дыбыстық талдау жасайды.
- Қаһар сөзін айтып көріндерші, ең бірінші қандай дыбыс естіліп
тұр?
һ әрпімен танысқан соң һ дыбысының баспа және жазба түрі көрсетіледі.
- һ дыбысын ауада жазып көрейікші. Алдымен мен жазайын, сонан кейін сендер ауада жазып қайталайсыңдар. - Балалар, дәптермен жұмыс жасар алдында бой сергітіп алайық.
Оңға, оңға түзу тұр,
Солға, солға түзу тұр.
Алға қарай бір адым,
Артқа қарай бір адым.
Жоғары төмен карайық,
Орнымызды табайық.
- Өте жақсы, қазір дәптерімізді ашып үлгіге қарап үзік сызықтарды қосып, һ әрпінің баспа түрін жазамыз. "Кім дұрыс айтады?" ойыны жарыс түрінде өткізіледі. Өткен әріптер қатарын оқушылар дыбыс түрін ажыратады, олай болса бірнеше рет қайталап ойын жүргізіледі. - Ал дауыссыз дыбыстар ше? - Дауыссыз дыбыстарға нелер кедергі жасайды? - Дауысты дыбыстар қандай текшелермен белгіленеді? - Ал дауыссыз дыбыстар ше? - Ал біз әріптерді көреміз бе? Бірнеше сауалдарға балалар жауап береді. - Өте дұрыс, өткен сабақтарды жақсы меңгерген екенсіңдер.
Балалар, енді әріптер туралы тақпақтар айтамыз.
Кітап құмар Қаһардан
Таппаған соң шаһардан.
Алтынай қалап "қаһарды"
Сұрап алды Гауһардан.
Құрамында жаңа әріп бар сөздерді тауып айту, оны кесте әріптерден құрастыру. Сөздерге туындық талдау жасау. һ дыбысын буыннан бөліп алу. Дұрыс айтуға жаттықтыру.
- һ дауыссыз дыбыс па?
- һ дауысты дыбыс па?
- Дауыссыз неліктен дауыссыз, кане, бәріміз айтамыз.
Ал енді һ дыбысына байланысты кім көп сөздер тауып айтады? Қаһарман, айдаһар, Гайһар, Жауһар т.б.
- Қане, кім "айдаһар" сөзін тақтаға текшелер арқылы жазып береді? (1 бала тақтаға "айдаһар" сөзін жазып береді, буынға бөледі, қалған балалар орындарында дауыстап айтады.
- "Айдаһар" сөзінде қанша буын бар? Шапалақ ұру арқылы буынға бөледі.
- Балалар, бізде бүгін қандай сабақ болады?
- Қандай әріппен танысамыз?
- Қане, һ дыбысына тез-тез сез айтып жіберіңдерші.
Сабақты тағы бір рет қайталап сұрап пысықтаған соң қорытындылауға болады.
44-сабақ
Сабақтың тақырыбы: В дыбысы және әрпі.
Сабақгың мақсаты: В дыбысы және оның әріп таңбасымен таныстыра келіп, балаларды В дыбысы бар сөз, сөйлем ойлап табуына көңіл бөлу, олардың сөздік қорына мән беріп, байланыстырып сөйлеуге үйрету, ұғымталдыққа тәрбилеу.
Дидактикалық материалдарды пайдаланып балалардың ойлау қабілетін, қиялын зейінін дамыту. (Буын, сөз құрау, жұмбақ шешу, жаңылтпаш айту).
Сюжетті рөлді ойын арқылы балалардың ой-өрісін кеңейту және игерген білімдерін бекіту.
Сабақтың көрнекіліктері: кеспе әріптер, суреттер, текшелер, атрибуттар.
Сабақтың барысы:
Тәрбиеші:
Ақ қар еріп, су көбейіп,
Сай-салаға қашады.
Ағаш басы бүршік жарып,
Гүл бәйшешек ашады.
Балаларым, айтыңдаршы
Бұл қай кезде болады?
- Дұрыс. Көктемнің қай айы?
- Аптаның қай күні?
- Бүгін біз сауат ашу сабағында В дыбысымен танысамыз. Біз, алдымен дыбыс деген не? Соған тоқталайық.
- Біз дыбысты естиміз, бірак көрмейміз. Дыбыстар нешеге бөлінеді?
- Дауысты дыбыстар қалай айтылады?
- Ал дауыссыз дыбыстар ше?
- Дауыссыз дыбыстарға нелер кедергі жасайды?
- Дауысты және дауыссыз дыбыстар кандай текшелермен белгіленеді.
- Ал, біз әріптерді көреміз бе?
- Ал бүгін біз В дауыссыз дыбысымен танысамыз. Балалар, енді әріптер туралы жұмбақ жасырамын, сендер шешіңдер.
Бір атым бар -
Құлын болып тумаған.
Құнан болып өспеген. (Балалардың жауабы: "Велосипед")
- В дыбысы дауысты дыбыс па, әлде дауыссыз дыбыс па?
- Дауыссыз.
- Неліктен дауыссыз, қане бәріміз қайталап айтайық. Әлім, тақтаға "велосипед" сөзін текшелер арқылы жазады, қалған балалар орындарында дауыстап айтады. Велосипед сөзінде неше буын бар?
Секіру арқылы төрт буынға бөледі: Ве-ло-си-пед
- В дыбысына байланысты жаңылтпаш айтайын:
Волгасы - бар құланға,
Вена бойы ұнайды-ақ.
Вагон тіркеп қыранға,
Великпенен жүр айдап.
Қане, кім В дыбысына байланысты жаңылтпаш айтып береді?
- Володя, Валямен, Волга бойын жағалады.
- Дұрыс балалар, жаңылмай жанылтпашты қайталадындар. Ал енді "Хат келді" деген дидактикалық ойын ойнайық.
Дидактикалық ойын "Хат келді".
- Балалар, кімде-кім В дыбысына байланысты екі-үш буыннан тұратын сөздер тауып айтса, сол көк текшені ұтып алады.
Баян: Ва-гон Ваф-ли
Жазира: Вок-зал Ва-за Трам-вай
Тәрбиеші көк текшені кім ұтып алды деген сауал қояды балаларға.
Балалар бірден Жазира - деп, жауап айтады.
- Енді жұмбақ жасырайын, жауабын жаңылмастан табыңдар:
Қызыл түсті,
Мөлдір сулы.
Сыры түсті,
Тасты, құмды,
Жасыл түсті балықтар,
Әйнек үйде балықтар. (Балалардың жауабы: Аквариум)
- Балалар, аквариумның ішіндегі су қандай?
- Су туралы кім мақал-мәтел біледі?
- Су - анасы бұлақ.
- Судың да сұрауы бар.
- Балалар, дұрыс айтасыңдар, сусыз күніміз жоқ, сондықтан суды ысырапсыз ағызбаңдар, дұрыс пайдаланыңдар. Мөлдір суы бар аквариумдағы балықтардың жүзуі қандай әдемі.
- "Аквариум" деген сөзді еркін айтып көріндер, В дыбысы сөздің қайсы жерінен естіліп тұр?
В дыбысының баспа және жазба түрі көрсетіледі, ауада жазып қолды жаттықтыру.
"Жер, су, ауа" сергіту ойыны.
- Өте жақсы бойымыз сергіп кадды. Қазір дәптерді ашып, үлгіге қарап, үзік сызықтарды қосып В әрпінің баспа түрін жазамыз.
- Сабақты әрі қарай сурет салумен жалғастырайық. Аквариумның түрлерін еске түсіру (төртбұрыш, дөңгелек). Балалар түгел сурет салуды аяқтаған соң: "Аукцион" ойыны ойналады.
Шарты: балалар машина маркасын дұрыс атау және В әрпінің сөздің қай буынында тұрғанын табу.
Мақсаты: балалардың білімін тереңдетіп, логикалық ойлауын қалыптастыру, белсенділігін арттыру.
Ірі фирма "Астана-моторстан" Смағұлов мырза мен боламын.
Машиналар тізімі жатыр міне.
Қалаушысы болса егер сата аламын.
Маркасын дұрыс айтпай, сан соғып қапылыста қалма, достар.
Балалар: - Волга, Вольво, Ваз ...
Смағұлов мырза балалардың жауабын дұрыс деп мадақтайды.
- Балалар, сабағымызды жалғастырайық. Мен сөйлемді бастаймын, ал сендер жалғастырасындар.
1. Вагондар тұр ... (тізіліп)
2. Володя тұр ... (қызығып)
3. Вокзал басын ... (қызықтап)
4. Валя да жүр ... (сызылып)
"Саяхат" ойыны. Ойын шарты: балалар В әрпі бар қала аттарын көп атаса, авиа билетін ұтып алып қалаған қаласына барып қайтады. Мұнда балалардың логикалық ойлау қабілетін, ой-өрісін дамыту мақсаты көзделеді.
- "Қазақ ұлттық Авиа ұжымынан" Венера қыз келіп тұрған. Кімде-кім жер шарындағы В әрпі бар каланы атаса Венера авиа билетін саяхаттап қайтуға ұсынады.
- Бүгінгі ойында кімнің авиа билетті ұтып алғанын Венера айтады. Венера: - Төрт қаланы атаған "авиа" билетін алып, Айдар барып қайтсын саяхатқа.
- В әрпінен саяхат сабағына көмектескен Венера қызға және өз білімдерінді жақсы көрсеткендерің үшін сендерге рақмет.
Балалар В дыбысына байланысты сөздерді қайталап жіберейік. Сабақты кайталап сұраған соң, пысықтап қорытындылау.
45-сабақ
Сабақтың тақырыбы: Ф дыбысы және әрпі.
Сабақтың мақсаты: 1. Оқушыларды Ф әрпімен таныстыру. Оқушыларға Ф әрпінің жазылуын, оқылуын меңгерту.
2. Сөздік қорларын дамыту.
3. Сауатты жазуға, еңбекті сүюге баулу.
Сабақтың түрі: аралас. Әдіс-тәсілдер: түсіндіру, сұрақ-жауап.
Сабақтың көрнекілігі: кеспе әріптер, буындар, суреттер.
Сабақтың барысы:
I. Ұйымдастыру кезеңі.
а) Оқушылардың оқу құралдарын тексеру.
ә) Зейіндерін сабаққа аудару.
II. Өткен сабақты пысықтау.
Балалар, біз өткенде қандай дыбыспен таныстық?
- В дыбысы.
- Қане, В дыбысын қарастырып сөздер ойлап жіберейік. Вагон, велосипед, вокзал. .
Енді осы сөздерден сөйлем құрайык.
III. Жаңа сабақты түсіндіру.
Суреттерге қарап заттарды атау. Фонтан, фото, футбол т.б.
Осы сөздердегі ең бірінші әріпке көңілдерін бөлу.
Ф әрпін ауада, тақтада жазу.
Ф жазба түрі.
Ф баспа түрі.
Суреттерге қарап, сөздерге дыбыстык талдау жасау.
Тордағы әріптерден сөз құрау. Те/ле/фон сөзіне дыбыстық талдау жасау. Суретпен жұмыс.
Сурет бойынша әңгіме құрайды, одан сөйлемді бөліп алып, ал сөйлемнен Ф дыбысы бар сөзді табу.
Жұмбақтар шешу.
Бір құлағы сөйлесе,
Бір құлағы тыңдайды.
Білсең айтшы ендеше,
Жұрт не дейді мұндайды?
(Телефон)
Қос аяқ жүрген қуып,
Жел мықтап үрген.
Бірде жөн, бірде лағып,
Қашады зыр-зыр қағып.
(Футбол)
Қыста дем алып, жазда тынбайды,
Көкке атылып, жерге құлайды.
(Фонтан) Өтірік өлең оқиық!
Фабрикада азып жүр,
Фонар жағып, шіл тершіп.
Фонтастика жазып жүр,
Фонармен мың борсық.
Тапсырмалар.
а) Жалғасын тап.
Фут-, фон-, магнито-, теле-, т.б.
ә) Сөзде неше әріп бар екенін цифрмен көрсет.
Фатима финал кофта фонар т.б.
б) Ф дыбысын қатыстырып создер ойла.
IV. Қорытындылау.
Жұмбақтар шешейік!
Арқасы тіреп жабысып,
Екі "р" қалған қабысып,
Бұл қай әріп? (Ф)
Иілген ұршық -
Қарайық,
Ұқсайды оған қай әріп? (Ф)
Қос бүйірін таянып,
Тұратұғын қай әріп? (Ф)
"Орамал тастамақ" ойыны. Орамалды алған бала ф дыбысы бар сөз айтады, ал келесі бала ол сөзден сөйлем құрайды.
46-сабақ
Сабақтың тақырыбы: Ё дыбысы және әрпі.
Сабақтың мақсаты: Мектепке даярлық тобында өткізілген кезекті сабақта Ё дыбысын таныстырып, балаларды ұсынылған әрбір сөзге дыбыстық талдау жасай білуге үйрету, сөздерді буынға дұрыс бөле білу, сурет арқылы заттың атауын білу, ойлау қабілетін арттыру мақсаты көзделді.
Кеспе әріптер, касса, монтер, елка, шахтер суреттері, әр түрлі текшелер көрнекілік ретінде пайдаланылды. Сабақта сұрақ-жауап әдісі қолданылды.
Ұйымдастыру кезеңінен басталған сабақ, өткен тақырыпты пысықтау, жаңа тақырыпты түсіндіру, қорытындылау бөлімдерінен құралады. Сабақта белсенділік көрсеткен балаларды мадақтау тәсілі ескеріледі.
Алдымен балалардың көңіл-күйін сергітіп алу мақсатымен бірнеше сұрақтар қойып, оған балалардың жауабын тыңдайды.
- Терезеден далаға қарайықшы, қазір жылдың қай мезгілі?
- Қыс мезгілі екенін қайдан білдіңдер?
- Қыс айларын кім атап береді?
- Қыс туралы қандай тақпақ білесіңдер?
- Енді, балалар, жұмбақбай атай сендерге жұмбақ айтып береді.
Қысы - жазы бір түсте. Ол не? (Шырша)
- Шырша сөзін орыс тіліне аударайық.
- Ёлка сөзінің бірінші дыбысын кім айтады? Ёлка сөзіне буындық-дыбыстық талдау жасату.
- Ё дауысты, й+о дыбысынан құралған дыбыс. Мынау әріп таңбасы деп үлкен, кіші ё әрпі көрсетіледі.
"Сөз ойла, көп ойла" ойынын ойнату. Барлық балаларға жеке-жеке доп лақтырады (бір дыбысты айтып). Доп алған бала сол дыбысқа сөз ойлап айтады. Сергіту сәті.
Биік болып өсеміз,
Ёлкадай жайқалып,
Табиғатты сүйеміз.
Шетімізден шеберміз,
Денемізді бос ұстап,
Билеп-билеп аламыз.
"Кім тапқыр" ойыны.
Шахтерде бар, шахтада жоқ,
Монтерде бар, мақтада жоқ.
Ойланайык, қарайық,
Болды екен бұл қай әріп?
Балалардың ойлау қабілетін дамыту үшін сөздің басында, ортасында Ё дыбысы келетін сөздерді ойлап табу және одан сөз құрастыру, ойластырылады.
Дидактикалық ойын "Мен бастаймын, сен аяқта". Балаларды қатыстыра отырып сұрақ-жауап арқылы Венн диаграммасын толтыру.
Шахтер Монтер
1. Жер қазады. Адам 1. Жер үстінде жұмыс істейді.
2. Көмір шығарады 2. Электр желісін жөндейді
3. Темір қалпақ киеді. 3. Бағанға шығады. Сюжетті-рөлді ойын ойнату "Кім боламын?"
Монтер, шахтер мамандығы бойынша істелетін жұмысты балалар ойын түрінде көрсетеді.
Сабақ соңында тақпақ жаттату.
Шахтер
Шахтерді ел біледі,
Оған сарай - жер асты
Көмір қазып жүреді.
Қопарып ол тау-тасты,
Бала оқитын зәулім үй
Қалмау үшін суынып.
Көмірден тау үйеді,
Беру үшін жылылық.
47-сабақ
Сабақтың тақырыбы: Э дыбысы және әрпі.
Сабақтың мақсаты: Э дыбысы және оның әріп таңбасымен таныстыра келіп, балаларды В дыбысы бар сөз, сөйлем ойлап табуына көңіл бөлу. Олардың сөздік қорына мән беріп, байланыстырып сөйлеуге үйрету, ұғымталдыққа тәрбилеу.
Балалардың ойлау қабілетін, қиялын, зейінін дамыту.
Ойын арқылы ой-өрісін кеңейту, сөздік қорын дамыту.
Сабақтың көрнекілігі: кеспе әріптер, суреттер.
Сабақтың барысы:
Тәрбиеші:
- Нан!
Нанда еңбек, нанда ән.
Нанда жұмыс,
Нанда сән,
Нанда үлкен мән
Сондықтан ол - нан!
Мен не туралы өлең оқыдым?
- Нан дастарханға қайдан келді?
- Бүгін біз сауат ашу сабағында Э дыбысымен танысамыз. Біз, алдымен дыбыс деген не? Соған тоқталайык..
- Біз дыбысты естиміз, бірақ көрмейміз. Дыбыстар нешеге бөлінеді? Оқушы жауаптары тыңдалады.
- Дауысты, дауыссыз дыбыстар қалай айтылады?
- Дауысты және дауыссыз дыбыстар қандай текшелермен белгіленеді. Жауаптар тыңдалып, пысықталады.
Біз бүгін Э дауыссыз дыбысымен танысамыз. Балалар, енді бір жұмбақ жасырамын, сендер шешіңдер.
Өзі тым күшті
Жерді қазып бітті. (Экскаватор)
- Э дыбысы дауысты дыбыс па, әлде дауыссыз дыбыс па?
- Неліктен дауысты, қане бәріміз қайталап айтайық. (Балалар дауыстап айтады.) Экскаватор сөзінде неше буын бар?
- Экс-ка-ва-тор Ве-ло-си-пед
- Суреттермен жұмыс жасайық.
- Мынау нелер?
- Экран, электр, экскаватор,
Осы сөздерді текшелермен буынға бөліп көрсетейік.
- Э -кран, э - лектр, экс - ка - ва - тор.
- Э дыбысына байланысты кісі аттарын білеміз бе?
- Эльвира, Эльмира, Элеонора.
- Дұрыс қане, сергіту сәтін өткізейік.
Көжегім тұршы
Бетінді жушы,
Айнаға қарашы
Шашыңды тарашы
Киімінді киші
Мектепке жүрші.
- Э дыбысы сөздердің қай жерінде айтылады екен?
- Сөздің басында, сөздің ортасында.
- Э қазақ тілінің төл сөздерінде кездеспейді. Орыс тілінен енген сездерде ғана айтылады.
- Балалар, үйде мультфильм, кино көресіңдер ме?
- Оны неден көреміз.
- Дұрыс теледидар экранынан көреді екенбіз. Олай болса қазір экраннан суреттер беріледі. Соларды атайық.
- Ұшақтар, тікұшақтар қонатын, ұшатын жерлерді қалай атаймыз?
- Аэропорт.
- Элеватор, Электр шамы.
Дәптермен жұмыс.
- "Кім жылдам" ойынымен сабақты аяқтайык. Кеспе буындардан сөйлем құраймыз. Мен сөйлемді бастаймын. Сендер аяқтайсыңдар.
Мен аэропортқа (бардым).
Ағам элеваторда (жұмыс істейді).
Үйде электр шамы (жанып тұр).
Сабақты қорытындылап, балаларды мадақтау.
48-сабақ
Сабақтың тақырыбы: Щ дыбысы мен әрпі.
Сабақтың мақсаты:
1. Щ дыбысы мен әріп таңбасымен таныстыра келіп, балаларды Щ дыбысы бар сөз, сөйлем ойлап табуына көмектесу және көңіл бөлу, сөздік қорына мән беру, ой-өрісін, тілін дамытып байланыстыра сөйлеуге ұйрету, ұғымталдыққа тәрбиелеу.
2. Дидактикалық материалдарды пайдаланып балалардың ойлау қабілетін, қиялын, зейінін дамыту (буын, сөз құрау, жұмбақ шешу, өлең айту).
3. Сюжетті рөлді ойын арқылы балалардың ой-өрісін кеңейту және игерген білімдерін бекіту.
Сабақтың көрнекілігі: кеспе эріптер, суреттер.
Сабақтың барысы:
Тәрбиеші:
Қайың, терек басынан,
Сарғылт тартып жапырақ.
Жерге түсіп шашылған.
Жел үрсе тек шашылған,
Айтыңдаршы, балалар,
Бұл қай мезгілде болады?
- Күзде.
- Дұрыс, қазір күздің қай айы?
- Аптаның қай күні?
- Дұрыс, балалар, енді біз бүгін сауат ашу сабағында "Щ" дыбысымен танысамыз. Біз, алдымен дыбыс деген не? Соған тоқталайық.
- Біз дыбысты айтамыз, естиміз, бірақ, көрмейміз. Дыбыстар нешеге бөлінеді?
- Дауысты дыбыстар қалай айтылады?
- Ал дауыссыз дыбыстар ше?
- Дауысты дыбыстар, дауыссыз дыбыстар қандай текшелермен белгіленеді?
- Ал, біз әріпті көреміз бе? Оқушы жауаптары тыңдалады.
- Өте жақсы, дұрыс өткен сабақты қайталап шықтық, ал бүгін біз "Щ" дауыссыз дыбыспен танысамыз.
Балалар, енді жұмбақтың шешімін табайық.
Атқарады талай-талай ісінді,
Тазалайды киімінді, тісіңді. (Щетка)
Щ дыбысы дауыссыз дыбыс па, әлде дауысты дыбыс па?
- Дауыссыз дыбыс.
- Неліктен дауыссыз, қане бәріміз қайталап айтайық. Әділет тақтаға "щетка" сөзін текшелер арқылы жазады, қалған балалар орындарында дауыстап айтады. Щетка сөзінде неше буын бар?
Балалар қолдарын соғу арқылы екі буынға бөледі. Щет-ка.
- Щ дыбысына байланысты жаңылтпаш айтайық.
Бұрыштың дәмі ащы ма?
Борщтың дәмі тұщы ма?
- Дұрыс балалар, жаңылтпашты жаңылмай қайталадындар. Ал енді "Кім жылдам" ойынын ойнап, "щ" дыбысына сөздер тауып жарысайық.
Балалар, кімде-кім "Щ" дыбысына байланысты сөздерді көп айтса, сол көк текшені ұтып алады.
- Балалар, ойынды бастайық. Тәрбиеші:
- Кек текшені кім ұтып алды?
Жеңімпаз анықталады.
- Енді мына өленді тыңдайық:
Щетка, щетка, щеткалар,
Неше түрлі щетка бар.
Бірі тісті жуады,
Бірі шаңды қуады.
- Балалар, тісті, шаңды тазалау ненің белгісі?
- Тазалық туралы кім мақал-мәтел біледі? "Тазалық - терең байлық".
"Дені саудың - жаны сау".
Тазалық болмаған жерде денсаулық та болмайды, сондықтан таза жүріп, спортпен айналысу керек. Ертеңгісін ауызды щеткамен жуу керек. Тістерің аппақ болса қандай әдемі көрінеді.
"Щетка" сөзін еркін айтып көріндер. "Щ" дыбысы сөздің қайсы жерінен естіліп тұр.
- Енді "Щ" дыбысының баспа және жазба түрімен танысамыз. "Щ" дыбысын ауада жазып қолды жаттықтыру.
- Балалар, дәптерге жазар алдында бой сергітіп алайық.
- Бір, екі, үш.
Жинап алдық күш.
Төрт, бес, алты
Бой жазамыз мықты.
Дәптерімізді ашайық,
Салақтықтан қашайық
Көрсетілген үлгіге,
Әдемі етіп жазайық.
Енді көрсетілген үлгіге қарап үзік сызықтарды қосып "Щ" әрпінің баспа түрін жазамыз.
- Енді сабағымызды сурет салумен жалғастырайық (щетка түрлерін көз аддына елестету, түзу, қисық).
Балалар түгел сурет салуды аяқтаған соң: "Өз орнынды тап" ойыны ойналады.
Шарты: Балалар сөйлемнің дұрыс жалғасын табады.
Мақсаты: Балалардың білімін тереңдетіп, логикалық ойлауын қалыптастыру, белсенділігін арттыру.
- Мен сөйлемді бастаймын, сендер жалғасын табасыңдар.
1. Щеткалар тұр ... (тізіліп)
2. Щорста тұр ... (қызығып)
3. Щеткаларды ... (қызықтап)
4. Шура да жүр ... (сызылып)
- Балалар "Щ" дыбысына байланысты сөздерді қайталап жіберейік. Сабақты қайталап сұраған соң, пысықтап қорыту.
Балаларды сабақта белсенділік танытқаны үшін мадақтау.
49-сабақ
Сабақтың тақырыбы: Ц ц дыбысы мен әрпі
Мақсаты:
1. Ц дыбысы мен әрпін таныту. Ол арқылы берілген сөздерді оқуға, жазуға үйрету. Ц дыбысына қатысты жаңа сөздерді оқыту арқылы окушылардың білімі мен тілін дамыту, сөздік қорын молайту, диалогка үйрету, мәнермен оқуға жаттықтыру.
2. Аналогия бойынша қарым-қатынас орнату және ауыстыру қабілетін дамыту.
3. Хайуанаттарға деген сүйіспеншілігін арттырып оларды қорғауға тәрбиелеу.
Көрнекілігі: суреттер, кестелер, карточкалар, сылдырмақ, тест тапсырмасы, түсті борлар, тақтадағы жазу, қима әріптгл сөзжүмбақ.
Әдісі: проблемалық, сұрақ-жауап, талдау-жинақта тексеру, жарыс, қорытындылау.
Сабақтың барысы:
I. Ұйымдастыру
Оқушылардың зейінін шоғырландыру. Назарын аудару.
II. Өткен сабақты пысықтау.
1. Тақтаға жазу.
2. 2, 3 оқушыға оқыту.
3. Мазмұнын айтқызу. Жатқа оқыту.
4. Қорыту.
III. Жаңа сабақ.
1. Кіріспе. Клоун қонақта. "Бәрімен сәлемдесіп", "Щеткалар" өлеңін оқып "қуанады" сөзін куырады, - деп бәрін күлдіреді.
2. Диалог. Сергіту сәті.
Бақа-бақа балпақ,
Басын неге жалпақ?
Темір терсек көтеріп,
Содан басым жалпақ.
- Бүгін біз Ц дыбысын өтеміз. Мынау Ц дыбысы. Кәне, бәріміз айтып көрейікші.
- Бізге қатты естіліп түр екен. Бұл Ц дыбысы сонаң қатаң ба?
- Иә.
- Ц дыбысы ұзаққа созылмайды екен. Дауысты дыбыстар ұзаққа әндетіп созылады екен. Ал дауыссыздар тез, қысқа түрі айтылады екен. Мысалы "а", "о" дегенде ұзаққа созылады, байқадыңдар ма?
- Ал "Ц" дыбысы ше? Қысқа әрі қатты естіледі. Сондықтан ц дыбысы қатаң дауысссыз дыбыс. Ол бізге орыс тілінен енген.
Суретпен жұмыс.
Суретте кімдерді көріп тұрсыңдар?
- Бишілерді, әншілерді (көрермендерді) т.б.
- Дұрыс, бишілер де, әншілер де өнер адамдары екен. Олар өз өнерлерін қай жерде көрсетеді.
- Қолдарыңды ұрып буынға бөліңдерші.
- Кон-церт.
- 2 буыннан тұрады.
- Ц дыбысы қай буында тұр?
- 2-ші буында.
- Қанша дауысты дыбыс бар?
Ц дыбысы сөздін басында, ортасында, соңында кездеседі. Таңбалануы Ц ц (ш дыбысына ұқсас)
Сөздік жұмыс.
Цех, цирк, кон-церт, цифр.
Дыбыстық талдау. 1 дауысты дыбыс. 1 буынды сөз. Сөздерді оқу, сөздік жұмысы, сөйлемдер құрау.
3. Оқулықпен жұмыс
1. Цирк қай көшеде орналасқан?
2. Сөздерді оқу.
3. Буындар: ца, цу, цы, це, ци
4. "Циркте" мәтінін оқу. Мәтінде неше сойдем бар? Әңгіменің мазмұнын айтқызу. Хормен оқыту.
Жазба жолдағы сөздерді оқу. Дәптермен жұмыс. Жалғауды көрсету. Ци, Це. Өздік жұмыс. Сөзжұмбақ шешу "Арена"
IV. Қорытынды.
- Бүгін не үйрендік? Жаңа сөздерді атау.
- Мен сендерге жұмбақтар оқимын, ал сендер циркте кездесетін аңдар болса айтып отырыңдар.
Өзі айлакер,
Өзі бір қу.
Жүрген жері
Айқай да шу. (Түлкі)
Қалқиып ұзын құлағы
Елендеп қорқып тұрады. (Қоян)
Таптым-таптым тап жорға,
Табаны жалпақ боз жорға. (Түйе)
Жер астында
Жездемнің камшысы жатыр. (Жылан)
50-сабақ
Сабақтың тақырыбы: Ч дыбысы мен және оның әріп таңбасымен таныстыру.
Сабақтың мақсаты: Өтілген дыбыстар туралы балалардың білімдерін бекіту. Дидактикалық материалдарды пайдаланып балалардың ойлау қабілеттерін, қиялын дамыту (буын құрау, сөз құрау, жұмбақ шешу, жаңылтпаш айту). Дамыту ойындарын ойната отырып, игерген білімдерін бекіту. "Ч" дыбысы және оның әріп таңбасымен таныстыру. Балалардың "Ч" дыбысы бар сөз, сөйлем ойлап табуына назар аудару, олардың сөздік қорына мән беріп, байланыстырып сөйлеуге үйрету. Сабақ барысында аталған мақсаттарға жету үшін кеспе әріптер, текшелер, суретті үлгілер көрнекілік ретінде пайдаланылады.
Қолданылатын әдіс-тәсілдер: түсіндіру, әңгімелесу, әңгімелету, ойын, сұрақ-жауап.
Сабақ барысы:
- Балалар, қазір жылдың қай мезгілі?
- Қай ай?
- Аптаның қай күні?
- Балалар, біз сауат ашу сабағында қандай дыбыстармен таныстық?
- Біз алдымен дыбыс дегеніміз не? Соған тоқталайық. -Дыбыстар нешеге бөлінеді?
- Дауысты дыбыстар қалай айтылады? -Ал дауыссыз дыбыстар ше?
-Дауыссыз дыбыстарға нелер кедергі жасайды? -Дауысты дыбыстар қандай текшелермен белгіленеді? -Ал дауыссыз дыбыстар ше?
- Ал біз әріптерді көреміз бе? Бірнеше сауалдарға балалар жауап береді.
Тәрбиеші: - Өте дұрыс өткен сабақтарды жақсы меңгерген екенсіңдер. Балалар, енді мен сендерге бір жұмбақтар жасырамын, сендер шешуін табыңдар.
Орындық тұр -Қарайық,
Ұқсайды оған қай әріп? (ч)
Дұрыс айтасындар Ч әрпіне ұқсайды. Бүгінгі біздің өтетін жаңа әрпіміз осы Ч әрпі.
Тәрбиеші балаларға Ч әрпінің жазба және баспа әріп таңбасын көрсетіп, таныстырады.
Тәрбиеші балаларға чемоданның суретін көрсетеді.
- "Чемодан" деген сөз қай дыбыстан басталады? "Ч" дыбысы дауысты дыбыс па, дауыссыз дыбыс па?
- Дауыссыз.
Неліктен дауыссыз дыбыс, қане, бәріміз айтайық. Ал енді "Ч" дыбысына байланысты кім тез сөздер тауып айтады?
- Қане, кім "Чемодан" сөзін тақтаға текшелер арқылы жазып береді. (Бір бала тақтаға "Чемодан" сөзін жазып береді, буынға бөледі, қалған балалар орындарында отырып, дауыстап оқиды). "Чемодан" сөзінде неше буын бар?
Шапалақ ұру арқылы буынға бөлгізу.
"Ч" дыбысының қатаң дауыссыз дыбыс екенін білдірту. Буындар құратып, оны оқыту (ча, чу, че, чи).
- Балалар, "Ч" дыбысын ауада жазып көрсетейікші. Алдымен мен жазайын, сендер ауада жазып қайталаңдар.
- Балалар, дәптермен жұмыс жасар алдында бой сергіту жаттығуын жасайық.
Тербеледі ағаштар,
Алдымнан жел еседі.
Кіп-кішкентай ағаштар,
Биік болып өседі.
Өте жақсы, қазір дәптерлерінді ашып, үлгіге қарап, үзік сызыктарды қосып, Ч әрпінің баспа түрін жазайық.
Балалар жазып болған соң ойын ойнаймыз.
Ойын: "Балықшы".
Шарты: Балалар аквариумнан магниттік кубиктерді қармақпен аулап алады да, кубиктегі қандай әріп, кандай дыбыс екенін тауып, сол әріпке сөйлем құрап, әңгімелеу қажет. Мақсат: Алған білімдерін тиянақтау. Бұдан кейін таныс дыбыстарды есте сактау үшін сол дыбыстан басталатын нәрселердің суретін көрсетіп, оны балалардың өздері де салып, қай дыбыстан басталатынын қайталау.
- Балалар, бізде бүгін қандай сабақ болды? Кдндай әріппен таныстық. Қане, "Ч" дыбысына тез сөз ойлап жіберіндерші. Сабақты тағы бір рет қайталап сұрап, пысықтаған соң, қорытындылауға болады.
51-сабақ
Сабақтың тақырыбы: Ь белгісі және әрпі.
Сабақтың мақсаты: 1. Балаларды Ь белгісімен таныстыру, таныту. Ол арқылы берілген сөздерді оқу мен жазуға үйрету.
2. Ь белгісі қатысты сөздерді оқыту арқылы оқушылардың білімі мен ой-өрісін, тілін дамыту.
3. Ұқыптылыққа, таза әдемі жазуға дұрыс оқуға тәрбиелеу.
Көрнекілігі: жеке суреттер, буындық кестелер, кеспе әріптер.
Әдіс-тәсілдер: түсіндіру, көрнекілік, ойын.
Сабақ барысы:
I. Ұйымдастыру. Балаларды сабаққа даярлау.
II. Өткен сабақ.
1. Ч дыбысы қандай дыбыс?
2. "Кім жылдам?" ойынын ойнату арқылы ч дыбысы бар сөздер айтқызу.
3. Кеспе әріптерден сөз құрату.
4. "Болашақ чемпиондар" өлеңін жатқа сұрау.
ПІ. Жаңа сабақ.
1- Жаңа сабақтың тақырыбымен, мақсатымен таныстыру.
2. Тақырыптық суретпен жұмыс.
Конь-ки сөзіне дыбыстық талдау жасату, ь белгісі бар сөздердің айтылуын, оқылуын түсіндіру.
3. Суретке сөйлем құрату.
4. Бағандағы сөздерді оқып беріп, сөздердің мағынасын түсіндіру.
5. Оқушыларға бағандағы сездерді жеке-жеке окыту.
6. Сөздерді буынға бөліп оқыту.
7. Балаларға жартылай дауыспен 2-3 минут оқыту.
8. Жазу жолындағы сездерді оқыту.
9. Буындық кестелерден сөз құрату, оны оқыту.
Сергіту сәті
Бір, екі, үш
Жинап алып күш,
Қолға қалам аламыз.
10. Дәптермен жұмыс.
IV. Жаңа сабақты бекіту.
"Қай буынды жоғалттым" ойыны. Суретке қарап, жоқ буындарды табу.
V. Бағалау. Балаларды мадақтау, жақсы қатыскан балаларға жұлдызша беру.
52-сабақ
Сабақтың тақырыбы: Ъ белгісі және әрпі.
Сабақтың мақсаты: 1. Оқушыларды Ъ белгісімен таныстыру. Ъ белгісі бар сөздерімен таныстыру, сол сөздерді жазуға үйрету.
2. Оқушылардың ойлау, есте сақтау қабілеттерін дамыту, әдемі жазуға, дұрыс оқуға машықтандыру.
3. Ұқыптылыққа, тазалыққа тәрбиелеу.
Түрі: Жаңа білімді меңгерту.
Әдіс-тәсілі: сұрақ-жауап, түсіндіру, ойын.
Көрнекілігі: суреттер, кеспе әріптер, буындық кестелер.
Сабақ барысы:
I. Ұйымдастыру кезеңі.
11. Өткен сабақты қайталау.
- Сұрақ жауап арқылы өткен сабақты қайталау.
1. Казақ тілінде неше әріп бар?
2. Дауысты дыбыстар нешеу?
3. Дауысты дыбыстар қалай айтылады?
4. Дауыссыз дыбыстар нешеу?
5. Дауыссыз дыбыстар қалай айтылады? Сөздерге дыбыстық тащдау жасату. Экипаж ащы
р - дауыссыз
о - дауысты, жуан
я - дауысты, жіңішке
л - дауыссыз
ь - жіңішкелік белгісі
5 - әріп, 4 дыбыс
Кеспе әріптерден сөз құрату, сол сөздер арқылы сөйлемдер құрату.
Вагон. Жүрдек поездарда вагондар көп.
Фонтан. Фонтаннан мөлдір су көкке шапшып тұрады.
Шахтер. Шахтер - құрметті маман.
IV. Мақсат қою.
(Оқушыларға бүгінгі сабақты баяндау)
V. Жаңа сабақ.
Ъ - айыру белгісі. Ешкандай дыбыстық таңбасы емес. Дауыссыз дыбыс пен кейбір дауысты дыбысты ажырататын таңба ретінде казак тілінде орыс тілінен енген сөздерде ғана жазылады: Мысалы: разъезд, подъезд, съезд.
Ъ белгінің баспа және жазба түрін көрсету, таныстыру.
Ъ және ь белгілерін салыстыру.
Лагерь - подъезд
Рояль - съезд
Фильм - разъезд
Сергіту сәті.
Тербеледі ағаштар
Алдымнан жел еседі.
Кіп-кішкентай балалар
Үп-үлкен боп өседі.
Суретпен жұмыс "Разъезд".
(Оқушыларға сұрақтар қою арқылы сөйлемдер құрату. "Разъезд" сөзіне түсінік беру. Шағын әңгіме құрату).
Ребус шешкізу.
(Жасырын сөз: Подъезд) Подъезд сөзін түсіндіру. Дыбыстық талдау жасату. Подъезд -7 әріп, 6 дыбыс.
Дәптермен жұмыс. VI. Бекіту.
"Кім жылдам?" ойыны арқылы ъ таңбасы туралы түсініктерін тексеру.
VI. Сабақты қорыту.
- ъ таңбасы қандай сөздерде кездеседі? Сөздерге дыбыстык талдау жасату.
VI. Үйге тапсырма беру.
Дәптердегі жазуды аяқтау.
53-сабақ
Сабақтың тақырыбы: Сурет бойынша әңгіме і
Мақсаты:
1. Сурет бойынша байланыстырып сөйлеуге үйрету.
Сұрақтарға жауап беріп, өз ойын дұрыс жеткізе білуте, сөйлем құрауға баулу.
2. Оқушылардың сөзді ести білу және еске сактай алу қабілетін, тіл байлығын, ой-өрісін дамыту.
3.Отансүйгіштікке, достық қарым-катынасқа тәрбиелеу.
Сабақтың әдіс-тәсілі: Сұрақ-жауап, түсіндіру.
Көрнекілігі: Суреттер, ойыншықтар, гүлдердің суреті, т.б.
Сабақтың барысы:
I. Ұйымдастыру.
Оқушылардың назарын сабаққа аудару.
II. Үй тапсырмасын қайталау.
III. Жаңа сабақ.
1. Ойыншықтарды көрсетіп, оқушылармен әңгіме өткізу.
- Мынау не?
- Ол доп, секірме(скакалка), обруч.
Түсі қандай? Көлемі қандай? Ол не үшін керек? Тағы сол сияқты сұрақтарды қоя отырып суретпен жұмыс жүргізу.
2. - Суретте не көріп тұрмыз?
- Ат қойып кім, немен ойнап жүргенін айтайық.
- Ал, енді сызба бойынша сөйлем құрастырайық.
- Біз доп ойнадық,
- Сөйлем неше сөзден құралған?
- Ал мұнда неше сөзден сөйлем құрауымыз керек.
- Төрт сөзден сөйлем құрауымыз керек.
- Балалар далада ойнап жүр, тағы да сол сияқты.
- Мына суретте жылдың қай мезгілі бейнеленген?
- Көктем мезгілі.
- Оны қалай білдіңдер? Сабақты қорытындылау.
54-сабақ
Сабақтың тақырыбы: Буынға бөлейік.
Сабақтың мақсаты: а) Сөздердін бір буыннан да, көп буыннан да тұратынын білдіру.
ә) Сөзде неше дауысты дыбыс болса, сонша буын болатынын түсіндіру.
б) Буындық белгіні қол жаттықтыру дәптеріне жаздыру.
в) Ойын "Жоғалған буын".
Көрнекіліктер: суретті үлгі құралы - қыз баланың суреті, текшелер, ойын, дәптер, қалам.
Сабақтың барысы.
1. Ұйымдастыру кезеңі. Тақтадағы суретке ат қою, қыз баланың есімі - Сара.
- Енді, Сара сөзі неше буыннан тұрады екен, ойлап көрелік. Са-ра.
- Бірінші буынын кім айтады?
- Бірінші буыны Са.
- Екінші буыны -ра.
- Дұрыс. Екі буыннан тұрады. Себебі екі дауысты дыбысы бар. Дауысты дыбыс жеке өзі ғана бір буын құрай алады. Мысалы, А-ша.
Ойын: "Жоғалған буын". Балаларды екі топқа бөлу.
- Мен бірінші буынды көрсетемін, сендер жоғалған буынды табасыңдар.
Ойынның шарты: Жылдам ойлап, келесі буынды табу. Қай катардағы топ бұрын аякталса, сол топқа бір-бірден ойыншық қойылады.
- Ал, енді ойынымызды бастайық:
Үй - . .., бө- -не, қар- 7, сауыс- , тыр- ", кө- , тор-, бүр-Ойын соңында жеңімпаз топқа түсті жалауша беріледі.
- Балалар, енді мына сызбаға қарап сөйлем құрастырайық. Сөйлемдегі сөздердің санын тор көзге жазайық.
қарлығаш ұя
Қол жаттықтыру жұмысы.
Тақтаға текшелермен екі сөз жазып, әрқайсысын буындық белгімен белгілету. Мысалы: "Сара" сөзі текшемен былай жазылады: көк, қызыл, қызыл.
- Мына сызбаның көшірмесін дәптерге түсірейік.
- Бұл өрнек неше торкөзден құралған?
- Енді осы өрнекті қолымызды үзбей, сатылап көшіреміз.
- Енді әуе шарларына жазылған буындардан сөз құрау: Ұ-зақ, кө-кек, қар-лы-ғаш, тор-ғай, тыр-на, боз-тор-ғай. Осы сөздерді қатыстырып сөйлем құрау. Ұзақ - жыл құсы. Торғай шырылдады. Тырна ұшып келді. Сабақты қорыту. Буын туралы білімдерін тиянақтау.
55-сабақ
Сабақтың тақырыбы: Сөз.
Сабақтың мақсаты: 1. Сөз туралы ұғым беру.
2. Оқушылардың тілін, ойын ойын арқылы дамыту.
3. Ойлану және дұрыс сөйлеу мәдениетіне және табиғатты сүюге тәрбиелеу.
Әдісі: сұрақ-жауап, көрнекіліктер.
Көрнекілік: суреттер, қима буындар.
Сабақтың барысы: 1. Ұйымдастыру кезеңі
- Балалар, бүгін бізге қонакқа "Тапқышбек" келіпті, ол бізге сөз туралы ұғым беру үшін әртүрлі ойындар әкеліпті. Сол ойындарды ойнап көрелік. - Бірінші ойын "Буындардан сөз құра".
- Балалар, мынау ненің суреті?
- Дұрыс, ағаштың сабағы екен. Сабақтың жапырактарында буындар жазылған. Оң жақтағы және сол жақтағы буындарды қосып сөздер құрайық.
- Ба-лық, ба-ю, ба-қа, қа-сық, та-уық, мы-сық
- Тапқышбектің алғашқы ойынын жақсы ойнадыңдар.
- Екінші ойын "Сөздерден сөйлем құра".
Мына берілген сөздерден сөйлем құрастырайық. Бірінші сөз Бақа екен және 2 тал бос клетка берілген. Ондай болса үш сөзден тұратын сөйлем құрайық.
Бақа суда жүреді.
Балық та суда жүреді.
Мысық - өте әдемі.
Қоңыз - жәндік.
Күшік үй күзетеді.
- Біздің үшінші ойынымызды былай ойнаймыз. Әрбір сөзде неше әріп болса сонша нүкте қоялық. Бірінші соз ою екен. Ою дегеніміз не, оны кандай жерде колданамыз?
Ою, дала, ағаш, қауын, арпа, алмас
- Енді балалар, біз бағанадан бері шаршадык, сергіту сәтін өткізейік.
- Біздің алғашқы ойынымызға ағаштардың сабағына жазылған буындардан сөз құрағанбыз. Айналамызда өсіп тұрған ағаштарды қорғауымыз керек. Ағаштарды, өсімдіктерді су құйып, күтіп жүрсек ағаштар үлкен болып өседі. Жалпы ағаштардың өсімдіктердін тигізетін пайдасы мол. Балалар, сол ағаштар секілді үлкендердің айтқанын тыңдап, сабақты жақсы оқысақ, біз де үлкен болады екенбіз.
Тербеледі ағаштар,
Алдымнан жел еседі.
Кіп-кішкентай балалар,
Үлкен болып өседі. (Әрбір сөзге байланысты қимыл-қозғалыстар жасату)
- Келесі ойынымыз "Сөз құрастыр"
- Қарандаршы, мынау ненің суреті?
- Күн.
- Жақсы күн. Осы «күн» сөзін катыстырып сөйлем құрап көрелік. Балаларға сөйлем құратып құрамында неиге сөз бар екенін білдірту.
- Карандаршы, күннің бетінде және шашыраған сәулелерінде буыңдар жазылған, осы буындардан сөз құрастырайық.
Ой-шыл, о-йыл, ой-на, ой-мақ, ой-ла, ой-лан, о-йық. Ойыннан соң балаларды сергіту үшін "Әрқашан күн сөнбесін" әнін айтып беру.
- Енді балалар, суретке қарап сөйлем құрастырайық.
- Мына суреттегі кім?
- Бала.
- Осы балаға ат қоялық.
- Ерлан.
- Ерлан - ойшыл бала.
- Келесі сөйлемді құрайық.
Мына ойында сандарды кіргізіп сөздер беріліпті. Сол сөздерді тауып көрелік.
т10тон. қонақ-конақ, к3-күш, 5-ік - бесік
- Балалар, біз бағанадан бері ауызша ойындар ойнадық. Енді дәптермен жұмыс жасаймыз. Қолымызды жаттықтырайық.
- Мынау ненің суреті?
- Күшіктің.
- Осы күшіктін суретін дәптерімізге салайық. Клеткаларды санап дәл суреттердей ұқсатып салайық.
Сабақты қорыту.
Әрбір ойынды ойнап біткен соң, бізге конаққа келген Тапқышбек оқушыларды мадақтап, көтермелеп отырады.
Сабаққаа жақсы қатысқан балаларды ауызша бағалау.
56-сабақ
Сабақтың такырыбы: Жоғалған сөздер.
Сабақтың мақсаты:
1. Өткен дыбыстарды қайталау, зейінін бақылау.
2. "Жоғалғал сөздер" ойынымен таныстыра отырып, сөздер, сөйлем құруға және дұрыс буынға бөлуін қадағалау.
3. Қолдарын әдемі жазуға тәрбиелеу және қызығушылығын артгыру.
Сабақтың көрнекілігі: әліпби, кеспе әріп кассасы,
суреттер, текшелер, торсық, торғайдың суреті.
Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, әңгімелеу, ойын, түсіндіру
Сабақтың барысы:
I. Ұйымдастыру кезеңі
а) Дөңгелек құрып, кілемге отыру. ә) Әліпбиді қайталау.
б) Жұмбақ жасыру.
"Қабат-қабат қаттама
Ақылың болса аттама". (Кітап)
II. Қайталау
1. Кеспе әріптен өткен дыбыстарды тауып, текшеге тізу.
а) Тт дыбысына сөздер құрату.
э) Сол сөздерді кгітыстырып, сөйлем құрау.
б) Суретпен жұмыс.
"Қай әріпті жоғалттым?" ойыны яау, яүлкі, кіля, яелефон
2. Сергіту сәті
Тербеледі ағаштар,
Алдымнан жел еседі.
Кіп-кішкене балалар,
Үп-үлкен боп өседі.
III. Жаңа сабақ.
І.Тақтамен жұмыс "Жоғалған сөздер" ойыны
Көктем жылынды. Жер
Құстар
2.Берілген сөздерден сөйлем құрау
Көктем, жылы, құстар. Ұя, балапан, наурыз.
3. "Сөз ойла, көп ойла" ойыны.
2,3,4,5 дыбыстардан тұратын сөздер ойлату.
3. Қолдарын жазуға даярлау.
ссс
ххх
ооо
4. Сөзжұмбақ жасыру
быз. ға. мақ.
5.а) Қарбыз, қарға, қармақ сөздерін буынға бөлгізу. ә) Мағынасын ашу.
б) Осы сөздерді қатыстырып, сөйлем ойлау.
в) Осы сөздердің ішінен бұрынғы өткен дыбыстарьш тапқызу.
IV. Сабақты қорыту
V. Мадақтау.
57-сабақ
Сабақтың такырыбы: Сөйлем
Сабақтың мақсаты: Балаларға сөйлем жайында терең түсінік беру.
Сабақтың міндеті: а) Сөйлем сөзден, сөздер дыбыстардан тұратынын түсіндіру. Сөйлемде неше сөз бар, сөзде неше дыбыс бар екенін ұғындыру. ә) Сөйлем құратуға үйрету. Ойлау, зейін, есте сақтау қабілеттерін арттыру.
Әдіс-тәсілі: сұрақ-жауап, түсіндіру, таныстыру ойын, қол жаттықтыру жұмысы.
Көрнекілік: кеспе әріптер, суреттер
Сабақтың барысы: Ұйымдастыру кезеңі
- Балалар, сауат ашу сабағы бізге не үйретеді?
- Әріптерді, дыбыстарды үйретеді, жазуға, оқуға үйретеді.
- Дыбыстарды біз айтамыз, құлағымызбен естиміз, ал әріптерді біз көзімізбен көреміз, қолымызбен жазамыз. Ендеше, балалар, бір сөз ойлап, сол сөзге дыбыстық талдау жасап көрейікші. Мысалы: оқушы, ауа, мектеп.
оқушы ауа ме
к т е п
5 дыбыс 3 дыбыс 6 дыбыс
Балалар, біз бүгінгі сабағымызда сөздерден сөйлем құрап үйренеді екенбіз.
Мына тақтадағы ағаштардын қанша гүлі бар екен қане, бәріміз санап шығайық. 6 гүлі бар екен.
Ендеше осы гүлдердегі дыбыстардан сөз құрастырып көрейік. Құрастырған сөздерді қатыстырып, сөйлем құрату. Ойын Ұйымдастыру "Бірдей әріптерді қос". Ойынның ережесі: екі үйшіктегі бірдей әріптерді қосу. Бой сергіту жаттығуы.
Ал, балалар, тұрайық,
Үлкен шеңбер құрайық.
Үлкен құрған соң,
Алақанды ұрайық
Оң жақтағы балаға,
Сол жақтағы балаға,
Шапалақта, шапалақ
Жоғары-төмен қарайық,
Орнымызды табайық.
Ал енді, балалар, сабағымызды жалғастырамыз. Қане, бәріміз тақтаға қарайық, неше сызбаны көріп тұрсыңдар?
- Ендеше осы сызбага сәйкес сөйлем құрастырып көрейік. Балалардың бүгінгі сабақта алған білімдерін тиянақтау. Сабаққа жақсы қатысқан балаларды мадақтау. Қол жаттықтыру, дәптермен жұмыс.
58-сабақ
Сабақтың тақырыбы: Заттардың жеке атауын ата.
Сабақтың типологиясы: Жаңа сабақты меңгерту.
Білімділік мақсаты: Жеке заттардың атауларын білу, оның ішінде жеміс атауларымен таныстыру. Оларды не үшін пайдаланамыз, олар қайда өседі? Олардан не жасалатынын денсаулыққа адам ағзасына әсері қандай екенін атап түсіндіру. Буындық дыбыстық талдау жасауға дағдыландыру.
Дамытушылық: Ойлау, ой-өрісін дамыту, дұрыс сөйлеуге үйрету. Әр заттың аталуын есте сақтау. Тілдерін дамыту.
Тәрбиелік: Айналадағы заттарға сүйіспеншілікпен қарауға тәрбиелеу. Жаттығулар орындату барысында ұқыптылықка, ойындар ойнату, ребустар шешкізу арқылы жылдамдықка тәрбиелеу.
Көрнекілігі: Жеке суреттер, себетке салынған жемістер, ребус.
Әдіс-тәсілдері: Сұрақ-жауап, түсіндіру.
I. Ұйымдастыру. а) амандасу ә) оқушы түгендеу б) зейіндерін сабаққа аудару.
IV. - Бүгін, балалар, біз заттардың жеке атауымен танысамыз және жазу жазамыз, әр түрлі тапсырмалар орындаймыз.
V. Жаңа сабақ.
а) - Қазір жылдың қай мезгілі?
- Күзде ауа-райы қалай болады?
- Күзде пісетін қандай жемістерді білесіндер?
- Ал енді, балалар, мына себетке қараймыз. Қандай заттар?
- Себеттегі әр түрлі жемістер.
- Қане, әр қайсысының атын атайық. -Алма, алмұрт, ананас, жүзім, банан. Бұлардың барлығы күзде пісетін өсімдіктер.
- Қане, жемістердің атын атап, буынға бөлейік. Мысалы алма - ал-ма, ал-мұрт т.б.
Ал енді, ойын ойнайық. Көзді жұмып тұрып себеттегі жемістерді сипап сезу арқылы анықтап, ойын сипаттату. -Қане, Арман, кел бір жемісті ала ғой.
- Банан. -Дәмі тәтті.
- Бұл тропикалық өсімдік, бізде өспейді.
-Алма қызыл, дәмді, одан тосап, сусындар дайындауға болады, ағашта
өседі.
Осы жемістер адам ағзасына пайдалы және әр түрлі витаминдер береді екен. Адамның өсіп жетілуіне жақсы көмектеседі. Дәптермен жұмыс.
Осы жемістердің атын жеке-жеке жаздыру. Сергіту жаттығуы.
Тербеледі ағаштар,
Алдымнан жел еседі.
Кіп-кішкентай ағаштар,
Үп-үлкен боп өседі.
Ал енді мына буыннан сөз құраймыз.
Алма, жүзім, шие.
Жалқаулықты тастаймыз,
Шынығамыз жастай біз.
Ырғағымен әуеннің,
Жаттығуды бастаймыз.
"Өрнекті аяқта" жаттығуын орындату.
VI. Жаңа сабақты түсінгенін тексеру.
- Сонымен қандай заттармен (жемістермен) таныстық?
- Жемістер қайда өседі? -Жемістерден не жасалады? т.е.с
VII. Енді, балалар, мына ребусты шешсек бүгінгі өткен жемістердің аты шығады. Тез ойлап табайық.
Жемістердің атауына байланысты жұмбақтар жасыру. Окушылардан өздері білетін өлендер сұрау.
VIII. Үйге тапсырма. Дәптерге жеміс суретін салып келу және оны сипаттап келу. Жұмбақ, өлең жаттап келу. Бағалау. Оқушыларды мадақтап, бағаларын атап айту.
59-сабақ
Сабақтың тақырыбы: Заттардың жалпы және жеке атауы.
Сабақтың мақсаты: 1. Суретке қарап берілген көкөністер, жәндіктер мен ағаштардын атауын атап жазуға үйрету. Олар туралы білімдерін кеңейту. Адам ағзасына әсері қандай екенін білдіру.
2. Ойлау қабілеті мен көркем жазу дағдысын дамыту.
3. Оқушыларды табиғатты аялауға және табиғатты қорғауға тәрбиелеу.
Әдіс-тәсілі: көрсету, түсіндіру, сүрак-жауап, әңгіме, ойын.
Көрнекілік: такырыптық суреттер, үлестірмелі карточкалар т.б.
Сабақтың барысы:
I. Ұйымдастыру кезеңі.
Түзу отыр партада,
Қыры батпас арқаңа.
II. Өткенді пысықтау
Оқушылармен көкөністер, ағаш, жәндіктер туралы өз білгендерімен әңгіме жүргізу. Сұрақ-жауап:
І.Қазір жылдың қай мезгілі?
2.Күз мезгіліне қандай айлар жатады?
3.Күз мезгіліндегі адам еңбектерін ата?
4. Көкөністерге нелер жатады?
5. Қандай ағаш түрлерін білесің?
6. Қандай жәндіктерді білесіндер?
III. Жаңа сабақ.
Мұғалімнің қысқаша түсіндірмесі. Тақтаға көрнекілікті іліп, көрнекілікпен жұмыс жүргізу. Жеке әр суретті көрсете отырып, атауын сұрау. Әр қатардан өзгешелігін таптыру.
а) - Бұл не?
-Қиярдың пішіні, түрі қандай?
- Қияр жасыл түсті, сопакша, қара тікені бар.
- Неге қолданамыз?
Осы сиякты сәбіз, асқабақ, пияз туралы түсіндірме-әңгіме жүргізу
- Мынау не?
- Пияздың пішіні қандай?
- Пиязды не үшін пайдаланамыз?
-Дұрыс, балалар. Пияздың сонымен қатар емдік қасиеті бар екен. Пияз қыс мезгілінде тұмаудан сақтану үшін қолданылады. Тұмау кезінде оның ащы суы бізге кеп көмек екен.
ә) Сол сиякты ағаш түрлерімен жұмыс.
-Шырша, терек, қайың.
- Шырша жасыл түсті, көйлек пішіндес. Шырша қысы-жазы бір түсті болады. Шыршаны жаңа жыл мерекесінде пайдаланады.
б) Қоңыз, кірпі суретін көрсетіп әңгіме жүргізу.
Мысалы: - Бұл кірпі. Кірпі сопақша, тұмсығы ұзын, жотасы тікенекті. Кірпі адам өміріне өте пайдалы: оны үйде, аулада асырауға болады. Кірпі жүрген жерде жылан болмайды. Кірпі сүтпен қоректенеді.
IV. Сызба арқылы сөйлем құрастыру.
Оқушылар ағашты суғарды.
Ағаш биік өсті.
Ағаш жапырактары сарғайды.
V. Сергіту сәті:
Ормандағы аюдың,
Құлпынайы көп екен,
Теріп-теріп алайық. Қалтамызға салайық.
VI. Өзіндік жұмыс.
Қияр, пияз, асқабак, қайың, шырша, терек сөздерін буынға бөліп, дыбыстық таддау жасау. Мысалы: асқабақ
ас-қа-бақ 3 буын бар, себебі 3 дауысты дыбыс бар. а - дауысты, жуан с - дауыссыз, қатаң қ - дауыссыз, қатаң а - дауысты, жуан
6 - дауысты, үнді
а - дауысты, жуан ' қ - дауыссыз, қатан
7 әріп, 7 дыбыс бар.
VI. Көзді жұмып тұрып, сезім арқылы кдндай жеміс ұстап тұрғанын айту және сипаттау.
Осы көкөністер жерде өседі.
Олардан тосап жасауға болады және адам ағзасына витаминдер береді.
Көкөніс, ағаштар туралы жұмбақтар шешу.
Ызақор бұғып жатып,
Сақалын тығып жатыр. (Пияз)
Қыста киімін тастайды,
Көктемде киіне бастайды. (Ағаш)
IX. Жазу үлгі дәптеріндегі тапсырманы жазу. Тізбекті жалғастыру.
Оқушыларды мақтау, бағалау. Үйге тапсырма.
60-сабақ
Сабақтың тақырыбы: Сөздерге дыбыстық талдау.
Сабақтың мақсаты:
1) Сөздерге дыбыстық талдау жасауды үйрету, оқушыларға дыбыс түрлерінің дауысты, дауыссыз болуын ұғындыру, сөз, сөйлем туралы ұғымдарын кеңейту.
2) Оқушылардың ойлауын, тілін дамыту.
3) Төрт түлікті құрметтеуге баулу, еңбекке тәрбиелеу.
Сабақтың әдісі: Сұрақ-жауап.
Сабақгың көрнекілігі: үлестірмелі сурет, сюжетті сурет, текшелер. Сабақтың барысы:
I. Ұйымдастыру кезеңі:
Окушыларға оқу-құралдарын алдырып, сабаққа дайындау.
II. Өткен сабақты қайталау.
III. Жаңа сабақ:
1. - Балалар, қандай үй жануарларын білесіңдер?
- Бұл жануарларды төрт-түлік деп атайды.
- Енді, осы жануарлардың төлдерін атаңдаршы. Түйенің төлі - бота, сиырдың төлі - бұзау, жылқының төлі - құлын, қойдың төлі - қозы, ешкінің төлі - лақ.
2. - Енді, дыбыстық талдау жасаймыз.
3. Оқушыларға сюжетті суреттер бойынша сөйлем құрастыру. Бала атты суғарды. Үсен атын тарады.
Мына бос торкөздерге сөйлем құрастырамыз. Асан бәтеңкесін тазалап қойды.
Сызықтың шығып тұрған себебі, ол бас әріппен жазылады.
4. Дәптермен жұмыс.
Қолдың еркін қозғалысына байланысты.
- Балалар, енді мына суретгерге зер саламыз. Мұнда да аттарын жазып, дыбыстық талдау жасаймыз.
Құрт, май, айран, ірімшік.
6. Енді балалар мына сөздерді қатыстырып, сөйлем құраймыз.
Қымыз - биеден алынады.
Шұбат - түйенің сүті.
Схема бойынша сөйлем құрастыру.
Әжем бие сауды. Биеден қымыз алынады.
Түйеден шұбат алынады.
Оқушыларға схема ішіне сөздерді қалай орналастыру керектігін түсіндіру.
Бірінші сөйлем үш сөзден құралған, сөйлемнің бірінші сөзі бас әріппен
жазылады. Мысалы: Қымыз, шұбат - шипалы сусындар.
- Дұрыс.
IV. Сергіту сәті
Бас бармақ - әке. Балаң үйрек - шеше. Ортан терек - мен. Кішкентай бөбек - сен.
V. Қорыту.
Енді ойын ойнаймыз "Кім жылдам?"
Тиістісін тауып, сызықпен кос.
құрт сиыр
май түйе
ірімшік жылқы
қымыз қой
шүбат ешкі
айран
Сол қатардағы сөздерді, он. қатардағы сөздерді сызықша арқылы
байланыстыру.
VI. Оқушыларға берілген жүлдызша, төртбұрыш арқылы жауаптарын бағалау, мадақтау.
61-сабақ
Сабақтың тақырыбы: Сөз және сөйлем құрайық.
Сабақтың мақсаты: Сөз бен сейлемнің құрастыру жолдарын ұғындыру. Оқушыларға сөз бен сөйлемді ажырата білуіне мән беру.
Сабақтың міндеттері:
1) Білімділік: Сөздік қорларын арттыру, тіл байлығын дамыту.
2) Дамытушылық: Өз табиғатымыздың байлықтарын қорғауға бағыттау.
3) Тәрбиелік мәні: Табиғаттағы жануарлардың тамаша қасиеттерін білуге тәрбиелеу.
Сабақтың көрнекілігі: "Жабайы андар". "Оқу-құралдары" және "Осы суреттерден өзгешесін тап" атты стенд.
Сабақтың әдісі: Сұрақ-жауап, әңгіме көрнекілік.
Сабақтың барысы:
I. Ұйымдастыру кезеңі.
Оқушылардың назарын сабаққа аудару.
II. Үй тапсырмасын тексеру.
Сұрақтарға жауап алу.
III. Жаңа сабақ.
- Балалар, біздің бүгінгі сабағымыздың тақырыбы, яғни аты "Сөз және сөйлем".
Енді бәріміз мына суреттерге қарап отырып аттарын атаймыз. 1. Жолбарыс, зебр, аю және доп.
- Ал енді осы суреттерге қарап отырып, өзгешесін кім байқады?
- Дұрыс "шар" екен.
Олай болса бұл андар орманның дапаның еркін жүретін андары екен. Мінеки, балалар, бұл андардың аттарын атай отырып "сөз" жасалды. Енді назарларынды мына екінші суреттерге салыңдар. Мұнда да өзгешелік бар, алдымен аттарын атайык,- Кітап, қалам, бор және керік. "Керік" деген сөз таныс емес болар, оны біз жираф дегенбіз бәріміз хормен "керік" деп айтайық. Енді мінеки, балалар, біз енді бұл суреттен де "сөз" құрап алдық.
Енді бізде тағы "сөйлем" ұғымы бар. Осы атаған суреттерімізден сөз құрау арқылы, осы сездерден сөйлем құрастыруымыз керек.
-Дұрыс балалар, өте әдемі жақсы құралған сөйлемдер.
Өткен әрпіміз бойынша "ребус" шешіп керейік. Өзім түсіндіремін, шеше алмаса көмектесемін. 1. "Борсық", ал енді 2-сін өздерің табыңдар.
Суреттен допты көрдік осы доп "п" әрпінің орнына "с" әрпін койсақ. "Дос" сөзі шығады. Өздеріңнің достарың бар ма?
IV. Дәптермен жұмыс.
Сергіту сәті.
Өзіндік жұмыс.
- Балалар, "сөйлем" ұғымын ары қарай жалғастырамыз. Бәріміз мына суреттерге қараймыз. Сөйлем құрау керек.
Балалар арамен ағашты аралады. Мында қарайықшы, неге терт бос көздер қойған? Солардың ішін толтырып қойсақ, сурет бойынша сөйлем құралады.
Балалар ағашты арамен аралады
Бұлай тұрған "I" себебі сөйлем бас әріппен жазылады.
Келесі сурет те солай, енді оған өздерің құраңдар.
- Айнаш қамыр жайды.
Тор көздерге толтырып көрейік. Айнаш қамыр жайды.
- Айнүр би биледі.
Айнұр би биледі.
Топпен жұмыс. "Кім шапшаң?" ойыны. Бала отын ара - 1 топтың жұмысы. Қыз қамыр биші - 2 топтың жұмысы.
Балалардың сөз сөйлем ұғымының қаншалықты меңгергенін тексеремін.
V. Оқулықпен жұмыс.
Суреттер бойынша сөз, сөйлем құрастыру.
VI. Дәптермен жұмыс.
Қолдын еркін қозғалысына байланысты.
VII. Бекіту. Суреттерді көрсете отырып "алма, ағаш, жапырақ" сөйлем құрай отырып, сабақты бекіту.
VIII. Үйге: Өз беттерінше сөз, сөйлем кұрау.
IX. Оқушыларды бағалау, мадақтау.
62-сабақ
Сабақтың тақырыбы: Сурет бойынша әңгіме "Тамақтану".
Сабақтың мақсаты:
1. Балаларды казақтың ұлттық тағамдарымен таныстыру.
Сөйлеу тілінің дыбыстық ерекшеліктерін меңгерту арқылы сөздегі дыбыстарды айқын естіп, дұрыс айтуға үйрету.
2. Балалардың сөйлеу тілін жетілдіру, сөздік қорын байыту. Жалпы ой-өрісін дамыту.
3. Ойлауға, байқағыштықка тәрбиелеу.
Сабақтың көрнекілігі: тағам түрлері, суреттер.
Сабақтың әдісі: Сұрақ-жауап, түсіндіру.
Сабақтың барысы:
I. Ұйымдастыру.
Балалардың назарын сабаққа аудару. Сабаққа даярлықтарын тексеру.
II. Үй тапсырмасын қайталау.
III. Жаңа сабақ.
- Балалар, қай кезде қауын, қарбыз піседі?
- Балалар, бүгін аптаның, қай күні?
- Бүгін біз сауат ашу сабағында сурет арқылы "Тамақтану" тақырыбына әңгіме құраймыз.
Тамақ, қуырдақ, бесбармақ, жент, қаймак, сорпа. Дыбыстық талдау жасау.
- Біз дыбысты естиміз, бірак көрмейміз. Дыбыстар нешеге бөлінеді?
- Дауысты дыбыс қалай дыбысталады?
- Ал, дауыссыз дыбыстар ше?
- Дауыссыз дыбыстарга нелер кедергі жасайды?
- Дауысты дыбыс, дауыссыз дыбыстар кандай текшелермен белгіленеді?
- Өте дұрыс, өткен сабақты қайталап шықтық. Балалар сурет арқылы жаңа сабақты талдаймыз. Тамақ деген сөзде неше дауысты дыбыс бар?
т - дауыссыз ж - дауыссыз с - дауыссыз а - дауысты е - дауысты о - дауысты
м - дауыссыз н - дауыссыз р - дауыссыз а - дауысты т - дауыссыз п - дауыссыз К - дауыссыз а - дауысты
2 - дауысты дыбыс 1 - дауысты дыбыс 2 - дауысты дыбыс
3 - дауыссыз дыбыс 3 - дауыссыз дыбыс 3 - дауыссыз дыбыс.
- Балалар, енді біз "Адасқан әріптерді тап" ойынын ойнайык, дыс асық ышақ есе әйнек абак
Ребус шешу.
Сергіту сәті.
Тербеледі ағаштар,
Алдымнан жел еседі.
Кіп-кішкентай ағаштар,
Біп-биік болып өседі.
Дәптермен жұмыс.
Жазғанда түзу отыруға, қаламды дұрыс ұстауға, дәптерді дұрыс қоюға дағдыландыру.
Сурет бойынша дыбыстарға талдау жасау.
уық - у - дауысты - у - дауыссыз екіге бөлінеді.
у - дауысты а - дауысты у - дауысты ы - дауысты
у - дауыссыз ы - дауысты қ - дауыссыз а - дауысты
з - дауыссыз
Сөйлемді жазғызу.
Өрісте қозы жайылып жүр.
Сурет арқылы балаларға сұрақ қою.
Бала неге мінген?
Бала атқа мінген деп балалар көргенін мазмұндайды.
Балаларға мына сөздерді жазғызу.
Уақыт, тура, дуадақ.
Ребус шешу. Тауық, кит.
Дәптермен жұмыс.
Балаларды мадактап, сабақты схема арқылы қорыту.
Сүт Конфет
Айран - Қант
63-сабақ
Сабақтың тақырыбы: Сурет бойынша әңгіме "Жазда көл жағасында". Сабақтың мақсаты:
1. Балаларды жаз мезгілінің ерекшелігімен таныстыру.
Сөйлеу тілінің дыбыстық ерекшеліктерін меңгерту арқылы сөздегі дыбыстарды айқын естіп, дұрыс айтуға үйрету.
2. Балалардың сөйлеу тілін жетілдіру, сәздік корын байыту. Жалпы ой-өрісін дамыту.
3. Балаларға табиғат өзгерісін байката отырып, табиғатты қорғауға тәрбиелеу.
Сабақтың көрнекілігі: сурет, окулык, қима буындар.
Сабақтың әдісі: Сұрақ-жауап, түсіндіру.
Сабақтың барысы:
I. Ұйымдастыру
Балалардың назарын сабақка аудару. Сабаққа даярлықтарын тексеру.
II. Өткен сабақты қайталау.
III. Жаңа сабақ.
- Ал, балалар, суреттен не көріп отырсыңдар?
- Көл жағасы.
- Тағы не көріп отырсыңдар?
- Қызды және баланы.
Бүгін біз сауат ашу сабағында сурет арқылы "Жазда көл жағасында" тақырыбына әңгіме құраймыз.
Жаз келді. Балалар көлге келді. Олар суға түсті. Күнге қыздырынды. Балалар суға, жағалауға қоқыстар тастамайды. Табиғатты қорғау керек.
Ойын ойнату. "Бөтен буынды тап" ойыны.
Сергіту сәті.
Тербеледі ағаштар
Алдымнан жел еседі.
Кіп-кішкентай ағаштар
Біп-биік болып өседі.
Дәптермен жұмыс.
Оқулық бойынша буындарды салыстыру. а - ә; о - ө; ал - әл; от - өт; ар - әр; ор - өр; нар - нәр; ос - өс; ы - і; ү - у; ыс - іс; қүй - күй; тыс - тіс; түс - түс.
Дұрыс жазылмаған сөзді сызықпен қорша.
Бата өсиет өнеге
Акыл шірін күре
Жілік үран әрлі
Балаларды мадақтап сабақты қорыту.
64-сабақ
Сабақтың тақырыбы: Білім еліне саяхат.
Сабақтың мақсаты: Балалардын жыл бойы алған білімдерінің сапасына көз жеткізу. Ана тіліндегі өткен дыбыстарды қайталау. Сөзді буынға бөліп және тұтас окқға жаттықтыру. Сауат ашуда сөздік қорды байыту, түрлі суреттер және сөздік ойындар арқылы балалардын байланыстырып сөйлеу қабілеттерін арттыру.
Сабақтың көрнекілігі: кеспе әліппе, суреттер, ребус схемасы, атрибуттар.
Сабақтың барысы:
- Балалар, біз бүгін білім еліне саяхатқа шығамыз. Ол жерде сендердің жыл бойы балабақшада не үйренгендеріңці тексереді. Сендер ондай сынаққа дайыңсындар ма?
- Дайынбыз.
- Ендеше саяхатка аттанайық.
Жолда "Ғалым" кездесті. Ол сабақ жүргізу тізгінін өз қолына алды.
1.Балалар мына көрсетілген суреттерді атап, дыбыстық талдау жасап жіберейік.
2. Мына суретте кандай пішіндер бейнеленген?
3. Логикалық есеп.
Қыстыгүні ағаш басында үш алма өсіп тұрды. Оның біреуін мен үзіп жедім, сонда қанша алма қалды? Жауабы: Қыста алма өспейді.
4. Кеңістікті бағдарлау (Ғалым елінің иесі балалармен қоштасады).
- "Ғалым" аға, біз енді калай жүреміз? Жолымыздан адасып қалдық қой.
- Тура жүріп оңға бұрылсандар, іздеген жерлерінді табасыңдар. Балалар музыка әуенімен саяхатқа аттанады (Әріптер еліне келеді). Әріптер елінен бұларға ақ сақалды қария кез болады.
- Амансыңдар ма, балаларым!
(Әріптер атасы балаларға өзінің тапсырмасын ұсынады).
"Өзгеше буынды тап" ойыны.
(Әріптер атасы балаларға рақметін айтып, кала береді). Т: - Біздің саяхатымыз әрі қарай жалғасады. Жүре-жүре "Сауаттылық" еліне келіп жетеді.
Сұрақ белгісі елінің иесі, өзінің үтір, нүкте көмекшілерімен балаларды қарсы алады, оларды таныстырады.
Сұрақ белгісі өзінің тапсырмасы бар конвертін ашады да, мына төмендегі тапсырмаларды оқиды.
І.Ата, көктем, оқушы деген сөздерге сөйлем құрандар.
2.Дидактикалық ойын.
3.Ребустағы сөзді сурет бойынша оқу.
4.Суреттер арқылы "мектеп" сөзін жазу.
5.Жұмбақтар шешу.
а) Қабат-қабат қаттама,
Ақылың болса аттама. (Кітап)
ә) Ат міндім қара ала таяқ,
Жүргенде жол салады табандатып. (Қалам)
Сұрақ белгісі балалармен қоштасады.
- Балалар, біз бағанадан бері жол жүріп шаршаған болармыз. Ән айтып, би билеп, біраз бой жазып алайық. (Бой жазу жаттығулары).
Саяхат одан әрі жалғасуда. Оларды енді қуыршақ елінің кейіпкерлері қарсы алады. (Түлкі, қоян, тазша бала).
Қуыршақтар: - Сәлеметсіздер ме?
Балалар: - Сәлеметсіз бе?
Тәрбиеші: - Балалар, біз қайда келдік?
Балалар: - Ертегілер еліне.
Тәрбиеші: Балалар, түлкі, қоян қай ертегінің кейіпкерлері? Б" - "Құлақ", "Тазша бала" ертегілерінің кейіпкерлері. Т: - Балалар, сендер қандай ертегі қойып бергілерің келеді? Балалар "Жыл басына таласқан хайуанаттар" ертегісінен койылым көрсетеді.
Балалар қол ұстасып саяхатқа аттанады. Жолда оларға сандық кез болады. Онын ішінде қозы.
Т: - Бұл сандықты ашпас бұрын жұмбақ шешейік.
Жұмбақ: Кішкене ғана қошақан.
Өзі сондай момақан. (Қозы)
Балалар: - Қозы.
Т: - Қозы ненің төлі?
Б: - Қойдың төлі.
Т: - Осы кішкене қозы туралы кім әңгімелеп айтып береді?
(Бір бала әнгіме айтып береді. Жаңбырдың тырсылдаған дауысы естіледі)
Т: - Балалар, бұл не дыбыс деп ойлайсыңдар? Жауынды бізге не әкеледі? Дұрыс, қане, оқиықшы мына ғажайып бқлттардағы буындарды.
Най - за - ғай.
- Балалар, қарандаршы қандай ғажайып ағаш. Қалталарда қағаз қыстырылып түр, оқиықшы "Сөзді өзгертіп оқы", - депті. Діңінде қандай сөз жазылған екен? Жапырактарында ше? Қане, косып оқиық.
- Өте жақсы, балалар. Байқайсындар ма, балалар, күн де кешкіріп қалыпты. Біздің қайтар уақытымыз таяп қалған сияқты. Ал енді қайтсақ қалай қарайсыңдар.
Балаларға қайтар жолда "Ән аруы" кездеседі. Балалар жол бойы ән айтудан сайысқа түседі.
- Бүгінгі саяхатымыз ұнады ма?
- Қандай елдерге саяхат жасадық?
Сабақ соңында "Ғалым аға", "Сұрақ белгісі", "Әріптер атасы", "Ән аруы" жиналып сабақты қорытындылай келіп, үздік шыққан балаларға сыйлықтарын береді.