- Учителю
- Протерозой заманындағы тіршіліктің дамуы
Протерозой заманындағы тіршіліктің дамуы
Бекітемін: ______________ Күні: 18.01.2016ж Сыныбы: 11 "Ә"
Пәні: Биология
Сабақтың тақырыбы: Протерозой заманындағы тіршіліктің дамуы
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Оқушыларға протерозой заманында тіршіліктің дамуы туралы мағұлмат беру
Тәрбиелілік: Оқушыларды протерозой заманында тіршіліктің дамуы туралы білуге тәрбиелеу
Дамытушылық: Оқушылардың протерозой заманында тіршіліктің дамуы туралы ой - өрісін
дамыту
Сабақтың түрі: Дәстүрлі
Сабақтың көрнекілігі: плакат
Сабақтың барысы:
I. Ұйымдастыру кезеңі
Оқушылармен амандасу, сабаққа қатысын тексеру
II. Үй тапсырмасын тесеру
1. Жер тарихында қандай замандарды ажыратады?
2. Архей заманында жер бетінде қандай өзгерістер орын алды?
3. Фотосинтез прцесінің ерекшелігі неде?
III.Жаңа сабақ
заманында тіршілік еткен
Протерозой - Жердің тарихи дамуындағы ең ұзаққа созылған заман. пайда болған - көк-жасыл балдырлар және бактериялармен қатар бір жасушалы жасыл балдырлар пайда болды. Бұлар нағыз эукариотты организмдер болып саналады. Протерозой заманында тіршілік еткен организмдердің басым көпшілігі - , , болды. Бұл заманның соңында пайда болды. Олардың бір өкілі (ланцетник) осы күнге дейін тіршілік етеді. заманындағы хордалылардың пайда болуы ең ірі ароморофоздық құбылыс, өйткені ароморфоздың ерекшеліктері:
-
бұлшық еттері бекіну үшін тірек болатын хорданың пайда болуы;
-
түтік тәрізді орталық жүйке жүйесінің болуы жануарлардың белсенділік қабілетін арттырады;
-
суда тыныс алатын желбезектің дамуы.
Бұл күрделі ароморфоздық белгілер хордалылардың жаңа кластарының пайда болуына себепші болды. Протерозой заманында табылған жыныстардан процесінің нәтижесінде мен оттектің көп жиналғандығы анықталды. мен бір жасушалы балдырлардың тіршілік әрекетінен су жағалауларында түзілу процестері байқала бастады.
Протерозой ( πρότερος - алғашқы, аға, ζωή - тірлік) - құрайтын үш бөлімшенің (1. немесе , 2. , 3. протерозой) соңғысы (осыдан шамамен 2500-542 млн жыл бұрын).
Протерозойды 3 геологиялық заман құрайды (ертелеуінен жаңалауына атап өткенде):
-
;
-
;
-
.
Ең елеулі оқиғалары бұлар:
-
сіңген атмосферасының құрылуы;
-
Соңғы бірнеше рет мұздықтар құрылуы;
-
(635-542 Ma) жұмсақденелі көпжасушалы организмдердің өрбуімен сипатталады.
тарихында археозой мен палеозой аралығындағы эра және сол заманда қалыптасқан қабаттар. Бұл терминді ғылымға америкикалық геолог Э.Эммонс енгізген ('1888). Протерозой бұдан 2000 (кейбір тұжырым бойынша 2500) - 570 млн. жыл бұрын, ұзақт. 1500 млн. жылға созылған эра. мен жеріндегі Протерозойды Р.Борукаев, Ю.Зайцев, В.Королев, т.б. зерттеген.
-
Протерозойдың бірінші жартысы (2,2 млрд. жылға дейін) геократтық жағдайларда өткен. Қыртыстың салқындау процесі нәтижесінде қатаң және морттық қасиеттерге ие болған литосфера жарылып, суперконтинентте рифт ойпаңдары мен айырылымдар пайда болған.
-
Бастапқы Протерозойдың екінші жартысында бұл процестер күшейіп, суперконтинент көлденеңі жүздеген және мыңдаған км болатын блоктарға (микротақталарға) жіктелген. Олар жұқарып (рифтинг) және толық айырылып (спрединг), ал айырылған блоктар арасын терең сулы алаптар басқан.
-
Протерозойдың соңында және жанартаулық тау жыныстарымен толған бұл алаптар, деформацияға, метаморфизмге, граниттенуге ұшырап, қайта жабылған. Бастапқы Протерозойда организм қалдықтары өте сирек. Қалдықтарының қалыңдықтары кей жерлерде жүздеген метр болатын көк-жасыл балдырлар түзіліп, олардың қарқынды әрекетінен ауаның құрамы өзгере бастады. Ол таза көбейтіп, тіршілік әлемінің өркендеп дамуын тездетті. Даму бастапқы-ортаңғы рифейде қарқындады., балдырлармен қатар қарапайым бір клеткалы организмдер - пайда болды. , , , көптеген бейкентас шикізаттары шоғырларының пайда болуы Протерозоймен тығыз байланысты.
IV. Бекіту
1.Протерозой грекше қалай аталады?
2. Протерозойды неше заман құрайды?
3. Протерезойдың ұзақтығы?
V. Қорытынды
Протерозой ( πρότερος - алғашқы, аға, ζωή - тірлік) - құрайтын үш бөлімшенің (1. немесе , 2. , 3. протерозой) соңғысы (осыдан шамамен 2500-542 млн жыл бұрын).
Протерозойды 3 геологиялық заман құрайды (ертелеуінен жаңалауына атап өткенде):
-
;
-
;
-
.
Протерозой бұдан 2000 (кейбір тұжырым бойынша 2500) - 570 млн. жыл бұрын, ұзақт. 1500 млн. жылға созылған эра. мен жеріндегі Протерозойды Р.Борукаев, Ю.Зайцев, В.Королев, т.б. зерттеген.
VI.Үйге тапсырма
§34 Протерозой заманындағы тіршіліктің дамуы
VІІ.Бағалау
Сабақ айтқан оқушыларды бағалау