Методическое пособие по биологии на казахском языке для 6 класса, раздел Растения Тірек-сызба белгілері

Сарыкөл орта мектебі

Биология пәнінен әдістемелік құрал

Тірек сызба белгілері

(биология 6-сынып, өсімдіктер бөлімі)

Құрастырған;

биология пәні мұғалімі

Кудайбергенова Г.Б.

2015 жыл

«Биология пәнінен әдістемелік құрал»

І Бөлім. Өсімдіктер

Түсінік хат

Негізгі орта білім деңгейінде биология пәнінің оқытудың мақсаты-

оқушыларға биология ғылымы, микроорганизмдер, өсімдіктер мен жануарлардың

тіршілік әрекеттері туралы бастапқы білім негіздерің меңгерту.

Осы әдістемелік құралдың міндеттері;

• Өсімдіктер, олардың құрылымы мен қасиеттері, тіршілік ету тәсілдері туралы ұғым қалыптастыру

• Өсімдіктерді жіктеу, топтастыру, олардың арасындағы генетиқалық байланыс бойынша білім қалыптастыру

• Жасуша-ұлпа-мүше-мүшелер жүйесі-ағза тізбегі туралы жүйелі білім беру

Тиянақты білім дегеніміз - жаттанды емес, белгілі жүйесі бар, қарапайымнан күрделене түсетін, оқушының ой - өрісін дамытатын ұғымдар деп білемін.

В.Ф.Шаталовтың ұсынған әдістемелік үрдісінде «тірек-сызба белгілерін» биология сабақтарында қолдану мектеп мұғалімдерінің көпшілігінен үлкен қолдау тауып отыр. Бұл оқытудың көрнекілік принципін қолдану болып есептеледі. Тірек-сызба белгілерде сабақтың мазмұны түйінді, жинақы беріледі.

Әдістемелік құралдың ерекшелігі;

1. Оқушыға оқу материалы жинақы, қысқаша беріледі.

2. Оқу материалының ішінен ең негізгісін таңдай білуді үйренеді.

3. Тандап алған танымдық - білімдік түсініктерді бір - бірімен байланыстырып, қарапайым жүйе жасауды үйренеді;

4. Оқулықпен және басқа материалдармен жұмыс жасауға дағдыланады;

5. Өзіндік деңгейін біледі және өзін - өзі бағалауды үйренеді;

Тірек - сызба белгілерді жаңа сабақты түсіндіруге, қорытуға, қайталауға пайдалануға болады.

І Бөлім. Өсімдіктер.

І тарау

§ 1. Жасушаның ашылу тарихы.

Ұлғайтқыш құралдар.

Тірі организмдер -

Ұсақ

бөлшегі

Реберт Гук 1665 ж

М И К Р О С К О П көру Т окуляр

Ү көз

«Ұсақ» «қараймын» Т І Г І

100 ден - 2000 есе Обектив «зат»

§ 2. Өсімдік жасушаның құрылысы.

Сыңылау

Жасуша пішіндері

§ 3 Өсімдік ұлпалары.

ІІ - тарау

§ 5. Өсімдіктердің вегетативті мүшелері

§ 6. Тамыр бөлімдері

Тамыр ұзындығына, атқаратын қызметіне қарай:

Тамыр ұшынан өседі

Топырақтан

§ 8. Тамырдың түрөзгерістері

§ 9 Өркендер мен бүркіштер

Өркен жапырағы мен бүршігі бар жас сабақ

Төбе бүршік

Буын аралығы

Жанама бүршік

§ 10. Сабақтың түрлері, құрлысы.

Сабақ - өсімдіктердің жер асты мүшелерімен жер үсті

мүшелерін жалғастырып тұратын аралық тірек.

шөптекті, ағаштекті, сүректі

§ 13. Сабақтың түрөзгерістері

§ 14. Жапырақ.

Жапырақ - өсімдіктің мүшесі.

Бүйрек, Жебе, Ромб, Жүрек Қылқанды

жай Ж күрделі

а п ы 1 р 2- ∞ а қ

§16. Фотосинтез.

Күн энергиясының қатысуымен болатын құбылысты фотосинтез дейді

1633 ж. Ван Гельмонт

Хлорофилл Тимирязев К.А.

§18. Жапырақтың түрөзгерістері.

сарағаш, кактус,кәріқыз

Асбұршақ

Ұрмебұршақ

Пиязшықтың,

Жүгері сабағы

Пияз,

Орамжапырақ

Шықшылдық

Шыбынжұт

§ 19. Өсімдіктің өсімді (вегативті)

Мүшелері арқылы көбею жолдары.

ІІІ тарау. § 20. Гүл - өсімдіктің көбею мүшесі

Көбею мүшелері - гүл, жеміс, тұқым

Гүл - көбеюге қажетті жыныс мүшелері

бар, бұтақтанбайтын , түрі өзгерген, қысқарған өркен.

Күлте жапырақша

Гүл формуласы - Т₍₅₎ К₅А_∞ Ж₍₅₎ (алма ағашы)

§ 22. Гүлшоғырлар

Гүлшоғырлар - гүлдердің сабақта белгілі

ретпен орналасуы.

§ 23. Өсімдіктердің жынысты көбеюі.

Тозаңдану мен ұрықтану.

Тозаңдану - аталық тозаңының аналықтың аузына түсуі.

Ұрықтану - аталық және аналық жыныс жасушаларының

қосылуы.

Тозаң түтікше 2 спермий

Ааналық тұқым бүршігі жұмыртқа жасуша

ірі жасуша

тұқым, жеміс дамиды

§24. Жеміс бір ғана гүлден дамиды.

§ 25. Тұқым. Қос жарнақты және дара жарнақты тұқымдардың құрлысы.

Тұқым - тұқымбүршігінен дамитын

көбею мүшесі.

Тұқымның жеміске тұқым кіндігі мен бекіді.

1. қабығы (қауызы)

3.

4.- Эндосперма

§26 Тұқымның өсуіне қажетті жағдайлар.

Өскіннің пайда болуы.

Тұқым ену үшін

Жемістер мен тұқымдардың

таралу жолдары

Пайдаланылған әдебиеттер:

1. Биология ; Жалпы білім беретің мектептің 7-сыныбына арналған оқулық, Қ. Қайым,Р.Сәтімбеков,Ә.Әметов,Ж.Қожантаева.-Алматы "Атамұра"-2012

2. Биология. Жалпы білім беретің мектептің 6-сыныбына арналған оқулық, К.Жүнісқызы, Р.Әлімқұлова, К. Жұмағұлова- Алматы "Атамұра"-2006

3. "Биология"-справочное пособие, Кабдильрашид Қайым-Алматы ТОО "Ол-Жас Баспасы",2010

4. Биология. Дидактиқалық материалдар, К.Жүнісқызы, Р.Әлімқұлова, К. Жұмағұлова- Алматы "Атамұра"-2006

Мазмұны

• Түсінік хат-------------------------------------------------------------1

• I тарау. Жасушаның ашылу тарихы------------------------2-4

• II тарау. Өсімдіктердің вегетативті мүшелері------------5-14

• III тарау. Гүл - өсімдіктің көбею мүшесі--------------- 15-20

• Пайдаланылған әдебиеттер-------------------------------------- 21