Урок на тему Бүйректің құрлысы және қызметі. (8 класс)

Сабақтың тақырыбы: Бүйректің құрлысы және қызметі.

Бүйрек ауруларының алдын алу.

Мақсаты:

Білімдік: Оқушыларды адам ағзасының сыртқа шығару жүйесінің

маңызымен, бүйректің құрлысымен және қызметімен

таныстыру.

Дамытушылық: Бүйрек жұмысының маңызы, жұмыстың гуморальдық

реттелуімен және бүйрек жұмысының маңыздылығымен

таныстыру..

Тәрбиелік: Адам тіршілігінде бүйрек аса маңызды мүшелердің бірі

сондықтан оны сақтау қажеттігін айту.

Сабақтың түрі: Әңгіме,ойын.

Көрнекіліктер: Плакаттар, суреттер, слайд.

Сабақтың барысы: 1. Ұйымдастыру.

Оқушыларды сабаққа баулып, оның мақсатымен барысымен таныстыру. Оқушылардың сабақтың басындағы көңіл күйін анықтау үшін, және сабақтың соңындағы көңіл күйлерен білу мақсатында рефлексия өткізу.

Сабақтың басындағы рефлексия: Берілген суреттерден сабақтың басындағы өздеріңнің көңіл күйлеріңе сәйкес суретті таңдап алыңдар.

Мен сабаққа дайынмын, Маған бәрі бір. Мен сабаққа дайын емеспін деп барлығы жақсы. ойлаймын

Жаңа сабақ:

Адам тіршілігінде қоректік заттар мен оттектің маңызы зор екендігін білеміз. Олардың қатысуымен мүшелердің қызметін бұзатын уландыратын заттар түзіледі. Бұл заттар адам организмінен үнемі сыртқа шығарылып отырылуы қажет.

Организмде қажетсіз заттарды сыртқа шығару қызметін белгілі бір мүшелер атқарады, олар: Өкпе арқылы - көмірқышқыл газы.

Тері арқылы - артық су мен минералды тұздар.

және сыртқа шығару қызметін бүйрек пен ішектер атқарады.

Бүйректің құрлысы: Адамның қос бүйрегі болады ол бұршақ пішінді. Бүйрек бел омыртқаның екі жағында бір деңгейде орналасқан. Бүйректің негізгі құрылымдық және функционалдық бөлігі нефрон деп аталады, ол бүйректің денешігі мен түтікшелері. Әр бүйректе 1 млн-нан астам нефрон бар ол қан тамырларымен тығыз байланыста. Бүйрек арқылы адамның қаны сүзіліп өтіп ішіндегі қажетсіз зиянды заттар бүйректе қалады да сыртқа шығарылады.

Бүйректің жұмысы жүйке және гуморальды жолмен реттеледі. Жүйке орталығы сопақша мида орналасқан

Бүйрек ауруларының алдын алу: Жоғарыда айтқандай адам тіршілігі үшін бүйректің маңызы өте зор. Сондықтан оны зиянды әсерлерден сақтау қажет. Әдетте бүйрек басқа аурулардың (баспа, қызамық, тыныс алу мүшелерінің аурулары, тіс ауруы) әсерінен ауырады. Микробтар ауру мүшеден қанға өтеді, одан соң қанмен бүйрекке келеді де бүйректе жинақталуы мүмкін. Бүйрек сонымен қатар адамға суық тигенде, зиянды заттардың әсерінен ауырады. Бүйрек ауруының басты белгісі белдің ауыруы.

Үй тапсырмасын қайталау: Үй тапсырмасы әртүрлі тапсырмалар өткізілу арқылы тексеріледі.

Үй тапсырмасын қайталау алдында жаңа сабақты бекіту үшін І-тапсырма орындалады.

Оқушылар дұрыс жауап берсе бүйректің суреті жиналады. Сұрақтарға ауызша жауап беру.

1. Қажетсіз заттарды сыртқа шығаруға қатысатын мүше - өкпе

2. Бүйректің құрылымдық және функциональдық бөлігі - нефрон.

3. Бүйрек үсті без бөлетін гормон - адреналин.

4. Бүйрек қай омыртқа тұсында орналасқан - бел.

5. Бүйректің пішіні қандай - бұршақ

6. Бүйрек қызметін реттейтін орталық орналасқан - сопақша ми.

7. Бүйрек ауруының басты белгісі - бел ауруы.

Жасырылған бүйректің суреті шығады, оқушыларға бүйректің атқаратын қызметі мен маңызы қандай деген сұрақ қойылады.

ІІ- тапсырма: Кім жылдам. «Зат және энергиялық алмасу»

Ауызша қойылған сұрақтарға жауап беру.

1. Ағза мен сыртқы орта арасында жүретін барлық химиялық реакциялардың жиынтығы қалай аталады - зат алмасу.

2. Зат алмасудың ғылыми аталуы - метобализм

3. Заттар мен энергияның алмасуы екі кезеңнен тұрады І- пластикалық алмасу.

- энергиялық алмасу

4. Пластикалық алмасудың ғылыми атауы - ассимиляция.

5. Энергиялық алмасудың ғылыми атауы - диссимиляция.

ІІІ-тапсырма: «Қоректік заттардың ағза үшін маңызы»: кескін тапсырмалармен жұмыс істеу

1. Адам ағзасында кездесетін органикалық заттар.

2. Адам ағзасында кездесетін минералды заттар.

3. Нәруыздың адам үшін маңызы.

4. Майдың адам үшін маңызы.

5. Көмірсулардың адам үшін маңызы.

6. Адам ағзасында кездесетін минералды заттар.

7. Минералды заттардың атқаратын қызметі.

8. Судың адам ағзасы үшін маңызы.

ІҮ-тапсырма: «Витамин» сөзін жинау. Жасырын сөзді жинау.

Тақтаға витамин сөзінің әріптері шашыраңқы ілінеді астында жауаптар бар қағаздар ілінген, оқушылар дұрыс жауаптың үстіндегі әріптерді қатар-қатар іліп сұрақтың жауабын табады.

1. Бауырда, сүтте, сары майда көп кездесетін витамин. - А витамині.

2. Түрлері өте көп витамин. - В витамин тобы

3. Организмнің жұқпалы ауруларға қарсы тұруын арттырады - С витамині

4. Бұл витаминнің жетіспеуінен балаларда мешел ауруы дамиды - Д витамині

5. Бұл витами жетіспегенде қан ұйымайды. - К витамині

6. «Никотин қышқылы» деп аталатын витамин - Р витамині

7. «Текофелон» витамині деп аталады - Е витамині.

8. «Биотин» витамині деп аталады - Н витамині

Сабақтың соңындағы рефлексия: оқушылардың сабаққа деген көз қарасын білу үшін

Бағалау:Оқушылардың жауаптары төменгі критерии бойынша бағаланады:

меньше 3 жауаптан кем - «2»

4- 5 жауап - «3»

6-7 жауап - «4»

8 жауап - «5»

Үйге тапсырма: п.45. Бүйректің құрылысы және қызметі.