- Учителю
- Урок на тему 'Биология 7 класс'
Урок на тему 'Биология 7 класс'
КҮНІ:
Сыныбы: 7
Сабақтың тақырыбы: Жануарлар түрінің сан алуандығы. Жануарларды жіктеу
Сабақтың мақсаты: а) Білімділік: Жануарлардың әртүрлілігімен, олардың құрылыс ерекшеліктерімен таныстыру, негізгі жүйелік топтарға жіктеу арқылы білім беру ә) Дамытушылық: Жануарлардың сан алуандығын өсімдіктермен салыстыра отырып, оқушылардың ой - өрістерін арттыру, дамыту б) Тәрбиелік: Оқушыларды жануарларға қамқорлықпен, жанашырлықпен қарауға, аялауға, қорғауға тәрбиелеу, яғни экологиялық тәрбие беру
Сабақ типі: Жаңа сабақ
Сабақ әдісі: түсіндірмелі, сұрақ - жауап
Сабақ барысы:
І. Ұйымдастыру
1. Сәлемдесу
2. Түгелдеу
3. Сабаққа даярлау
ІІ. Жаңа сабақ
Сабақты бастамас бұрын жануарлар әлемі туралы видеоролик көрсетіледі. Осыдан сұрақ туындайды:
1. Жануарлардың өсімдіктермен салыстырғанда саны қанша?
2. Неліктен әрбір жануарлардың сыртқы пішіндері әртүрлі?
Греция ойшылы Аристотель б.з.д. 384-322 жж аңдар, құстар, балықтар, киттер, бунақденелілер деп бөлген. Карл Линней (1707 - 1778) Қосарлы атаутізімді енгізді. Мысалы: Ақ түбітті үйқоян, Күміс түсті үйқоян, Ақкіс үйқояны. «Ақ түбітті», «Күміс түсті», «Ақкіс» сөздері жеке түрге ғана қолданылады. Барлығына ортақ - екінші атау «Үйқоян». Жозеф Питон де Турнефор (1656-1708). ХVІІ ғасырдың соңында класс ұғымын енгізді. 1825 жылы француз зоолог-анатомы Анри Мари Бленвиль «Тип» терминін ұсынды.
Жануарларды жіктеу сызбанұсқасы: түр- туыс- тұқымдас- отряд -класс -тип- жануарлар дүниесі
Жануарлар мен өсімдіктерді жүйелеудегі айырмашылықтар: Өсімдіктерде Жануарларда Өсімдіктер дүниесі Жануарлар дүниесі
Ашықтұқымдылар бөлімі Қарапайымдар типі
Бүрлі өсімдіктер класы Плазмалылар класы
Қылқан жапырақтылар тұқымдасы Тамыраяқтылар тұқымдасы
Қарағай туысы Амеба туысы
Түрі - кәдімгі қарағай Түрі - кәдімгі амеба
ІV. Бекіту Тест
1. Жануарларды зерттейтін ғылым саласы А) ботаника в) зоология С) гельминтология Д) Анатомия
2. Жүйелеудің атасы деген атқа ие болған кім? А) Бленвиль в) Аристотель С) Линней Д) Ламарк
3. Жүйелеудің ең кіші өлшем бірлігі А) тұқымдас в) дүние С) класс Д) түр
4. Класс ұғымын енгізген кім? А) Бленвиль в) Турнефор С) Линней Д) Ламарк
5. Төменгі сатыдағы жануарларды тап. А) қандауырша в) құстар С) сүтқоректілер Д) балықтар
6. Омыртқасыз жануарларды тап А) жорғалаушы в) қосмекенділер С) бунақденелілер Д) қабықтылар
7. Ғаламшарымыздағы жануарлар саны А) 1млн в) 1,5млн С) 1,5мың Д) 1мың
8. Барлық жануарларды белгілі тәртіпке сәйкестендіріп, ретке келтіру қалай аталады? А) Жіктеу в) Жүйелеу С) топтау Д) Біріктіру
9. Жүйелеудегі ең жоғарғы өлшем бірлігі А) тұқымдас в) дүние С) класс Д) түр
10. Жануарларды аңдар, құстар, балықтар, киттер, бунақденелілер деп бөлген кім? А) Бленвиль в) Аристотель С) Линней Д) Ламарк
V. Жұмбақ жануарлар
1. Аңыз бойынша бұл құстар періштелерді көргенде белгілі бір дыбыс шығарып, адамдарға белгі береді екен. (қораз)
2. Бұл үй жануары Библияда аты аталмаған жалғыз жануар, бірақ суретші Альбрехт Дюрер бұл үй жануарын Адам ата мен Хауа ананың аяқ жағында бейнелеген. Ресейде Мәскеу көпестері бұл жануарды семіртіп сайысқа қатыстырған. (Мысық)
3. Бұл құс Жаңа Зеландия символдарының бірі және дәл осылай аталатын өсімдік бар. Жемісін жеуге болады. (Киви)
4. Бұл таңғажайып секіруші аңға құйрығы денесін біркелкі ұстауға көмектеседі. (Кенгуру)
5. Бұл табиғатта маңызы зор біржасушалы жануар. Тұщы су қоймаларында мекендейді. (Кірпікшелі кебісше)
VІ. Сергіту сәті Жануарлардың қызықты сәттерінен видеоролик тамашалау
VІІ. Үйге тапсырма 1. «Жануарлар түрінің сан алуандығы. Жануарларды жіктеу» тақырыбын оқу 2. Жануарлардың сан алуандығын зерттеуде үлес қосқан ғалымдар туралы іздену 3. Жануарлар мен жәндіктердің әртүрлілігі жөнінде сурет салу
VІІІ. Қорытынды
1. Жануарларды дене құрылысының ерекшеліктеріне байланысты неше топқа бөледі?
2. Желілер типі деп неге аталған?
3. Адамдар жануарларға жата ма?
4. Қосарлы атаутізімді енгізген және жүйелеудің атасы деп кімді айтаыз?
5. Жануарларды жіктеу сызбанұсқасын ата
ІХ. Бағалау Үй тапсырмасын ұқыпты орындап, сабақта белсенділік көрсеткен оқушыларды бағалаймын
КҮНІ:
Сыныбы: 7
Сабақтың тақырыбы: Зоология ғылымының қысқаша даму тарихы. Зоологияның ҚР ғылым ретінде дамуы
Сабақтың мақсаты :
Білімділігі: Зоология ғылымының қысқаша даму тарихы. Зоологияның ҚР ғылым ретінде дамуын оқытып, меңгерту.
Дамытушылығы: Оқушының ой - өрісін , білім деңгейін көтеру, пәнге деген қызығушылығын арттыру.
Тәрбиелігі: Оқушыларды ұқыптылыққа , әдемілікке , адамгершілікке, тазалыққа тәрбиелеу.
Әдісі : Сұрақ - жауап, түсіндіру , өздік жұмыс, әңгімелеу тест тапсырмалары , жұппен жұмыс.
Типі: Жаңа сабақ
І. Ұйымдастыру.
Шаттық шеңбері. «Көңіл күй»
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау. «Шыңға шығу» стратегиясы
1.Қосарлы атаутізім дегеніміз не?
2.Жүйелеу атасы кім?
3.Жануарларды жіктеуде Аристотельдің қосқан үлесі қандай?
4.Жануарларды жүйелеу дегеніміз не?
5.Жануарларды жіктеу дегеніміз не?
6.Жануарларды жүйелеуге үлес қосқан ғалымдар?
7.Популяция дегеніміз не?
В) «Орнын тап» стратегиясы.
Отряд, түр, тұқымдас, дүние, дүние тармағы, класс, туыс.
ІҮ. Жаңа тақырып. Зоология ғылымының қысқаша даму тарихы. Зоологияның ҚР ғылым ретінде дамуы
18 ғасырдың аяғы - 19 ғасырдың басында француз ғалымы жануарлардың салыстырмалы анатомиясы палеонтологияның негізін салды.
1825 жылы француз зоологы жануарлар жүйеленіміне тип деген ұғымды енгізді. 19 ғасырда француз ғалымы тірі табиғаттың тарихи дамуын зерттеді. Оның « (1809) деген еңбегінде органик. дүние эволюциясының ғылыми теориясы баяндалды.
Зоологияның дамуына 19 ғасырдың 30-жылдары неміс биологтары М.Шлейден мен ашқан жасуша теориясын ашты.
Қазақстан зоологиясы
Қазақстан жануарлары туралы алғашқы ғылыми жазба деректер , , Араб халифаты елшілерінің жолжазбалары мен Махмұт Қашқаридің «Түрік тілінің сөздігінде», «Кодекс Куманикусте» («Қыпшақ тілінің сөздігі») кездеседі.
20 ғасырдың басында Л.С.Берг Арал теңізі мен Балқаш көлі балықтарын зерттеді. Алынған ғылыми мәліметтері оның үш томдық « (1948-49) деген кітабына енді.
Ү. Бекіту тапсырмалары: А) «Түртіп алу» стратегиясы.
. , , М.Шлейден мен
В) Кестемен жүмыс:
Махмұт Қашқари
Ш. Уалиханов
Х.Досмуха медов
Л.С.Берг
Рефлексия. Жануарлар әлемі.Дельфин- ұнады, кит- бейжай, акула- қорқыныш.
ҮІ. Үйге тапсырма: . Зоология ғылымының қысқаша даму тарихы. Зоологияның ҚР ғылым ретінде дамуы
ҮІІ. Бағалау.
КҮНІ:
Сыныбы: 7
Сабақтың тақырыбы: Кәдімгі амеба тірі ағза ретінде. Сыртқы және ішкі құрылысы
Сабақтың мақсаты :
Білімділігі: Кәдімгі амебаны мысалға ала отырып, құрылысы қарапайым жалған аяқтылар класына тән ерекшеліктерді анықтау
Дамытушылығы: Оқушының ой - өрісін , білім деңгейін көтеру, пәнге деген қызығушылығын арттыру.
Тәрбиелігі: Оқушыларды ұқыптылыққа , әдемілікке , адамгершілікке, тазалыққа тәрбиелеу.
Әдісі : Сұрақ - жауап, түсіндіру , өздік жұмыс, әңгімелеу
Типі: Жаңа сабақ
І. Ұйымдастыру.
Шаттық шеңбері. «Көңіл күй»
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау. «Шыңға шығу» стратегиясы
1.Қосарлы атаутізім дегеніміз не?
2.Жүйелеу атасы кім?
3.Жануарларды жіктеуде Аристотельдің қосқан үлесі қандай?
4.Жануарларды жүйелеу дегеніміз не?
5.Жануарларды жіктеу дегеніміз не?
6.Жануарларды жүйелеуге үлес қосқан ғалымдар?
7.Популяция дегеніміз не?
В) «Орнын тап» стратегиясы.
Отряд, түр, тұқымдас, дүние, дүние тармағы, класс, туыс
ІҮ. Жаңа тақырып.
Амёба ( Lodosea - өзгергіш) - қарапайымдар типіне жататын тамыраяқтылар класының өкілі. Қабыршақтары мен ішкі қаңқалары жоқ. Денесінің сыртқы пішіні тұрақсыз, көлемі 20 дан 700 мм кейде одан да зор. Жалған аяқтарының пішіні мен ұзындығы әрбір түрге тән
Амёбадың көпшілігі тұщы суларда, , және аздаған түрлері паразиттік тіршілік етеді. Денесі бір құрылады, олардың денесінде қабықша болмайды. Дене пішіндері тұрақсыз: қалақша, саусақ, жебе тәрізді болып келеді. Амёбаның дене мөлшері 20 - 700 мкм шамасында. Денесінің кез келген жерінен үнемі өсіп шығатын жалған аяқтары болады. Соның көмегімен қозғалып, қорегін ұстайды. Ұстап алған қорегінің айналасында ас қорыту сөлі бөлініп, ас қорыту вакуолясы пайда болады да, онда қорегі қорытылады. Ал қорытылмай, сіңбей қалған қорегі әрбір 5 - 8 мин. сайын денесіндегі көпіршік тәрізді жиырылғыш вакуоля арқылы сыртқа шығарылады. Барлық денесімен тыныс алады. Амёбалардың әдетте бір ядросы болады, денесі екіге бөліну арқылы жыныссыз көбейеді. Амёбадың тіршілігіне қолайсыз жағдай туғанда оның денесі жұмырланып, сыртынан тығыз қорғаныс қабықша () пайда болады. Ал қайтадан қолайлы жағдай туғанда циста жойылып, бұрынғысынша тіршілік ете бастайды. Амёбадың кейбір түрлері және омыртқалы жануарлардың организмінде, сондай-ақ адамның тоқ ішегінде паразиттік тіршілік етеді. Бұлардың ішінде ең зияндысы - дизентерия Амёбасы (Entamoeba hіstolytіca). Ол адамды амебиаз ауруына шалдықтырады
АМЕБАЛАР. ҚАРАПАЙЫМ АМЕБАЛАР
Тұщы суда, батпақты жердегі мүктер арасында тіршілік ететін амебалар жалаңаш амеба және бақалшақты амеба түрінде кездеседі. Амебалардың түрлері өте көп, тек теңізде ғана тіршілік ететін, қайырылған теңіз түбіндегі қалдықтар мен жыныстар арасынан бақалшақтары құрылысқа пайдаланылатын, диаметрі 0,1 мм-ден 20 сантиметрге дейін жететін ерекше бақалшақты шұрықденелілерді кездестіруге болады. Жалаңаш амебалар, бақалшақьы амебалар және теңіз тамыраяқтылар класына жатқызылады. Бұлардың дене пішіні, құрылысы, тіршілік әрекетінде өзгерістер болғанмен, негізгі белгілері ортақ болғандықтан, жалғанаяқтылар класына топтастырылады. Біз осы кластың өкілі, кез келген тоқтау суларда кездесетін қарапайым амебамен танысамыз.
Қарапайым амебаның тіршілігі, сыртқы құрылысы және қозғалуы. Бұл - жалаңаш амебалардың едәуір ірі денелі түрі, оның дене мөлшері мм-дің 1/5-3/4 бөлігіндей болады. Қарапайым амебаның негізгі мекені - су өсімдіктерінің шіріген жапырағы мен органикалық заттары мол суқойма түбіндегі тұнба. Оның тұрақты пішіні болмайды, денесі қоймалжың цитоплазмадан және кішкене ядродан құралған біржасушалы біртұтас тірі шырыштан құралады. Денесінің мөлшері өте кішкене болғандықтан, қарапайым амебаның құрылысы тек микроскоппен ғана анық көрінеді. Біржасушаның ішіндегі цитоплазма үнемі қозғалыста болады. Цитоплазманың қозғалу әсерінен амебаның денесінде ең алдымен томпақ пайда болып, ол бірте-бірте созылады да, жалғанаяққа айналады. Амеба жалғанаяқтары арқылы бір жерден екінші жерге жайлап қозғала алады. Жалғанаяқтар өсімдіктің тамыры тәрізді болғандықтан, амебаша қозғала алатын біржасушалы жәндіктерді кейде тамыраяқтылар деп те атайды. «Амеба» гректің сөзі, қазақша баламасы - «өзгергіш» деген мағына береді. Жалғанаяқтар дененің әр жерінен пайда болып, қайтадан жойылып тұратындықтан, амебаның дене пішіні үнемі өзгеріп отырады.
Қоректенуі. Амеба денесінің кез келген жерінен пайда болатын жалғанаяқтарымен тек қозғалыр қоймай, қорегін (ұсақ балдырлар, бактериялар) де қармайды. Қорек денеге тиген кезде цитоплазма өсінділері оны екі жағынан орап алады. Цитоплазмадан сұйықтық тамшылары - асқорыту сөлі бөлініп, қоректің түйірі орналасқан жерде вакуоль пайда болады. Вакольдің ішіндегі асқорыту сөлі қоректі ерітіп, денеге сіңіреді де, оның қорытылмай қалған бөлігі дененің кез келген жерінен сыртқа шығарылады. Сол кезде асқорыту вакуолі жойылып кетеді.
Тыныс алуы. Амеба суда еріген оттегімен бүкіл денесі арқылы тыныс алады. Цитоплазмаға сіңген оттегі ондағы қоректік заттарды өте қарапайым заттарға айырып, тотықтырады да, суға амеба денесіндегі көмірқышқыл газы бөлініп шығады. Амеба денесіндегі тотығу нәтижесінде ағзаға қажетті, оның тіршілік әрекетіне қажетті энергия бөлінеді. Денедегі заттардың тотығуы да жануға ұқсас, бірақ одан айырмашылығы: жылу мен жарықты жалын ретінде бөлмейді.
Зәр шығаруы. Зат алмасу туралы ұғым. Амебаның арнаулы зәр шығару мүшесі жоқ. Тіршілік әрекеті кезінде цитоплазмада әр түрлі зиянды заттар да ериді. Ол зиянды заттар амебаның бүкіл денесі арқылы сумен бірге цитоплазмаға түседі. Зиянды заттар ерітіндісінен цитоплазмада көпіршік - жиырылғыш вакуоль пайда болады. Микроскоп арқылы зер сала қарасаңдар, жиырылғыш вакуольдің 1-5 минут сайын бірде үлкейіп, бірде кішірейіп тұрғанын байқайсыңдар. Амеба вакуольге жиналған зиянды ерітіндісін көпіршікті жиыру арқылы мезгілімен сыртқа шығарып отырады. Сөйтіп жиырылғыш вакуоль амебаның денесіндегі суды, сонымен бірге ерімей қалған қоректік зиянды заттарды дененің кез келген жерінен сыртқа шығарып, цитоплазманы уланудан сақтайды, яғни зәр шығарады. Суда еріген оттегінің амеба денесінде тотығуы, оттегінің зиянды заттарға дейін қоректі тотықтыруы химиялық өзгеріс болып табылады. Ағзадағы барлық зат атаулылардың және энергияның өзгеруі, яғни химиялық реакцияның жиынтығы зат алмасу деп аталады. Табиғаттағы кез келген тіршілік иесі өз денесінде және айналадағы ортада зат алмасу құбылысы тежелсе, одан әрі тіршілік ете алмайды. Зат алмасу арқылы қоректік заттар ыдырап, энергияға айналады да, бейорганикалық заттардың қосылыстары жинақталған кезде басқа заттар түзілу арқылы жасушаның әрекеті күшейе түседі.
Көбеюі. Амебалардың көпшілігі жыныссыз жолмен көбейеді.Жыныссыз көбею амеба денесінің тең бөлінуі арқылы өтеді. Бұл кезде алдымен амебаның ядросы екіге бөлініп, денесі созылады да, жаңа пайда болған бір-бір ядромен екі жаққа ажырайды. Пайда болған екі жасушаның - екі жас амебаның біреуінде ғана бұрынғы жиырылғыш вакуоль сақталады, екіншісінде ондай вакуоль жаңадан түзіледі. Сөйтіп, амеба бөліну арқылы көбейеді.
Циста түзуі. «Циста» грекше «кистис», яғни «қаптама» дегенді білдіретін сөз. Қолайсыз жағдайға тап болған кезде амебаның денесі жұмырланып, сыртын қалың тығыз қабат қаптайды да, қоректенуін тоқтатады. Осындай тығыз қабықша циста деп аталады. Цисталанған амеба суқойманың суы суалса да, айналадағы температура күрт өзгерсе де төзеді. Цистадағы амеба жел арқылы басқа суқоймаларға оңай таралады
Ү. Бекіту тапсырмалары: А) Кестемен жұмыс
Қоректенуі
Тыныс алуы
Зәр шығаруы
Көбеюі
Циста түзуі
ҮІ. Үйге тапсырма: . Кәдімгі амеба тірі ағза ретінде. Сыртқы және ішкі құрылысын оқып келу
ҮІІ. Бағалау.
КҮНІ:
Сыныбы: 7
Сабақтың тақырыбы: Ауру қоздырғыш қарапайымдар: дизентериялық амеба, безгек паразиті. Қарапайымдардың табиғаттағы және адам өміріндегі маңызы
Мақсаты Ауру қоздырғыш дизентериялық амеба және безгек паразитімен таныстыру, олармен күресудің алдын алу шаралары туралы білімдерін тереңдету
Міндеттері
1. Біржасушалы жәндіктердің табиғаттағы, адам өміріндегі маңызын, паразит жәндіктер қоздыратын аурулар және олармен күресу жолдарын түсіндіру; 2. Оқушылардың танымдық қабілеттерін дамыту, ой-өрісін кеңейту, есте сақтау дағдысын қалыптастыру. Еркін сөйлеп, ойын жеткізуге, салыстыра білуге үйрету. Пәнге деген қызығушылығын ояту; 3. Жаңа білімді игерте отырып, санитарлық - гигиеналық тәрбие беру
Түйінді идея Ауру қоздырғыш қарапайымдардың тіршілігімен, күресу шараларымен танысу
Сабақтың түрі Саяхат сабақ
Нәтиже: Оқушылар қарапайымдылардың ауру қоздырғыш түрлерімен танысады, жалпы мақсатқа жету үшін бірлесіп оқиды, өз бетінше ізденеді, өз білімдерін тексеріп бағалайды, достық қарым - қатынас жасайды, білімдерін нығайтады
Ұйымдастыру Оқыту мен оқудағы жаңа тәсілдер: Ынтымақтастық атмосферасын құру
Көшбасшы болу, топқа бөлу, амандасу рәсімі, ынтымақтастық атмосфераны құру, сынып оқушыларын түгендеу, оларға бағалау ерекшеліктерін түсіндіру (өзін өзі, топтық)
Психологиялық сәт
Ұраны: «Ауырып ем іздегенше, ауырмаудың жолын ізде»
Сурет-карточкалар арқылы топқа бөлу:
І топ: «Амеба»
ІІ топ: «Эвглена»
ІІІ топ: «Кебісше»
Қолданылған модульдер Мұғалімнің әрекеті Оқушының әрекеті
Білу «Өткенге шолу» аялдама АКТ, СТО
І. Қызығушылықты ояту Үй тапсырмасын қайталау: Баяғы өткен заманда бір патша өмір сүріпті. Ол өте ақылды жәнеқарапайым болған екен. Патшаның үш ұлы болған, олардың мінез - құлқы мен жаратылысында өзгешіліктер болыпты. Үлкені - бір орында тұра алмайтын, соған сай мінезі де құбылмалы екен. Ортаншысы - өте сәнқой болыпты, күндіз жасыл көйлек кисе, түнде ақ көйлек киіпті. Үнемі төбесінен бір тал үкісі түспепті. Ал кішісі - ерекше пысық болыпты, оның әдемі кірпіктеріне қызықпаған ел қалмайды. Тіпті екі «жүрегі» болғанға ұқсайды. Бірақ, осы үш ұлдан көптеген елдер зиян шегіпті де, патшаға арыз айтушылар көбейіпті. Сонда әбден шаршаған патша халыққа мынандай үндеу тастапты: « Менің ұлдарымның бойында ерекше қасиеттері бар, кімде - кім сол қасиеттерін тапса, бас уәзірім болады»- депті. Ал, қане ойланайық! Кім тапқыр екен?
Амеба, Эвглена, Кебісше туралы, оның қасиеттерін, маңызын таныстырады
Бірін-бірі қолдайды
Кәдімгі амеба Жасыл эвглена Кірпікшелі кебісше
Сабақтың тақырыбы. §41. Ішекқуыстылар типіне жататын жәндіктердің негізгі ерекшеліктері
Сабақтың мақсаты:
а) білімділік: оқушыларға ішекқуыстылар типін түсіндіріп, білімдерін тереңдету, түрлерімен таныстыру.
ә) дамытушылық: Оқушыларға ішекқуыстылардың түрлерімен таныстырып, білімдерін кеңейтіп, ойлау қабілеттерін дамыту, ой өрісін, ізденімпаздығын дамыту.
б) тәрбиелік: оқушылардың игерген білімдерін ортаға салуға, ойын еркін жеткізуге, сөз мәнерін сақтауға тәрбиелеу.
Сабақтың түрі. Аралас
Сабақтың өту әдісі: СТО, ауызша, баяндау
Сабақтың көрнекілігі: Интерактивті тақта, кесте, суреттер,
Сабақтың барысы:
I. Ұйымдастыру кезеңі:
Сәлемдесу, түгелдеу, оқушы назарын сабаққа аудару, сыныпты қалыпқа келтіру.
II. Үй тапсырмасын сұрау.
Ғажайып ондық
1. Инфузория деген не?
2. Бодо неліктен жануар текті қарапайымға жатқызылады?
3. Бодо қалай қозғалады?
4. Қантышқақ амебасынан қандай зиян келеді?
5. Ұйқы ауруының қоздырғышы?
6. Хроматофор грекше қандай мағына береді?
7. Лямблияның дене тұрқы қанша?
8. Безгекпен ауырған адамның дене қызуы қанша градус болады?
9. Кірпікшелі жәндіктерде ядро қандай қызмет атқарады?
10. Споралылар типіне қандай жәндіктер жатады?
Кесте толтыру
III. Өткен сабақты пысықтау.
Біржасушалы жәндіктер:
Споралы ----- Кірпікшелі --- Талшықты
IV. Жаңа сабақты баяндау.
Ішекқуыстылар типі
Гидроидтар класы, сцифоидтар класы, маржан полиптер класы. Жалпы сипаттамасы
Ішекқуыстылардың басты белгілерінің бірі онтогенездік дамуы барысында тек екі ұрық жапырақшалары қалыптасып және олар ересек особьтарында айқын сақталып, бір - бірінен мезоглея қабатымен бөлінген эктодерма және энтодерма қабаттарын құрайды.
Осы белгісіне байланысты ішекқуыстылар екі қабатты жануарлар тобына жатады.
Екіншіден - энтодерма кабатындағы клеткалары қуыс ішіне аскорыту сөлін шығарып, асты қуыстың ішінде қорытады. Осыған байланысты ішекқуыстылардың дене қуысы гастральды қуыс немесе ішек қуысы деп аталады. Типтің аты да осыған сәйкес берілген.
Белгілерінің тағы бірі - сәулелі симметриясының болуы.
Морфологиялық құрылысы жағынан және тіршілік етуіне қарай ішекқуыстылар тіркелмелі - полиптер және еркін жүзіп жүретін - медузалар болып топтасады.
Полиптердің денесі көбінесе цилиндр тәрізді. Табаншасымен субстратқа бекінеді, ал оған қарама - қарсы жағында гастраль қуысына ашылатын қармалауыштармен қоршалған ауыз тесігі болады.
Полиптер тобында жеке тіршілік ететін особьтары өте аз кездеседі, негізінде олар колонияльды формалар. Колониядағы особьтары құрылысы және қызметі жағынан әр түрлі болса, ол - полиморфты, ал бірдей болса - мономорфты колония болады.
Медузалар - жеке, шарықтап жүзіп тіршілік ететін организмдер. Денесі шатыр, табақша, қоңырау тәрізді. Колония құрмайды.
Ішекқуыстылардың тағы да бір ерекшелігі - аткыш (күйдіргіш) және нерв клеткаларының болуы.
Ішеккуыстылардың басым көпшілігі теңіздерде, аз ғана өкілдері тұщы суларда мекендейді. Олардың 9000 - ға жуық түрлері белгілі. Дене пішіні цилиндр, шатыр, табақша, коңырау тәрізді, ұзындығы 1 мм - ден бірнеше см - ге дейін. Ірі түрлері де кездеседі. Мысалы, алып медузаның көлденеңі 2 м, ал қармалауыштарының ұзындығы 30 м - ге дейін жетеді.
Ішекқуыстылар жыныссыз, жынысты және ұрпак алмасуы - метагенез арқылы дамиды.
Ішеккуыстылар типі үш класка бөлінеді: гидроидтар класы - сцифоидтар - және маржан полиптері. (суреттері)
V. сабақты бекіту.
№ 14 Тұщы су гидросының сыртқы құрылысы және тіршілігімен танысу
Құрал - жабдықтар: 1) 2 - 3 оқушыға бірден келетіндей етіп ұлғайтқыш әйнек әзірлеу;
2) сапты инелер 3) 2 - 3 оқушыға бірден келетіндей, ішінде гидрасы бар сынауық.
1 Гидраны кез келген суы таза тоқтау судан тауып алып, зертханалық жұмысқа әзірлеу. Қажетті гидраны үлкен шыны ыдыста ұстауға болады.
2. Сынауықтағы су өсімдігіне жабысып тұрған гидраны ұлғайтқыш әйнекпен қарау. Гидраның сыртқы құрылысымен танысу. Гидраның қалай бекінгенін анықтап қарау. Дәптерлерге суретін салу. Гидраның қармалауыштарын жазып, созылуы да, бүрісіп домалана жиырылуы да мүмкін. Екі жағдайды анықтап көріп, дәптерге бейнесін сызып алыңдар.
3. Шыны ыдыстағы су өсімдігінде жабысып тұрған гидраны тітіркендіріп, нәтижесін анықтау. Гидраның сабақшасымен қармалауыштарын созу кезеңінде денесіне ине шаншу. Гидраның оған қалай жауап қайтарғанын бақылау.(Оқушылар ұлғайтқыш әйнек пен гидраның денесіне ине шанышқанда қалай тітіркенетінін нақтылы көре алады. )
4. Сабақтан тыс уақытта гидрамен мынадай тәжірибелер жасауға болады.
1) гидраның қорегін қалай аулайтынын бақылау; 2) гидраның адымдап жүруін қадағалау (бұлар ды бақылау үшін гидраны 1 - 2 күн қоректендірмей, ашықтыру керек. Сонда қорекке тез ұмтылады және жүретін болады).
Мағынаны тану.
Лоторея ойыны
«Алтын таға»
● Обелияның суретін құрастыру.
● Мынау қандай ішекқуысты?
● Қызыл маржанды сипаттау?
● Гидра сәйкестендіру ішкі және сыртқы құрылысы?
● Ішекқуыстылардың аттарын жазу?
● Артық сөзді табыңыз?.
«Білгенге маржан»
● Маржан деген не?
● Риф деген не, оның қандай түрлері бар?
● Актинияның гидрадан айырмашылығы неде?
● Гидра қандай жолмен көбейеді?
● Құлақты медузаның диаметрі неше сантиметрге жетеді.?
VI. Қорытынды
Денесі өте көпжасушалардан тұратын жәндіктермен жануарлар көпжасушалылар деп аталады. жүйке жасушалары жүйке торын түзеді. Ішекқуыстылардың барлығында атпа жасушалары болады. Олар суда жыртқыш, суда, көбінесе теңізде өмір сүреді.
VII. Оқушы білімін бағалау
VIII. Үйге тапсырма §41 оқып келу.
Кестені толтыру
Белгілері --------------------------------------- Актиния --------------------- Тамырауыз медуза
1. Мекен ортасы
2. Жемі және ұстау әдісі
3. Астың қорытылатын орны
4. Қозғалуы
5. Дене пішіні
6. Денесінің реңі
7. Дене симметриясы
КҮНІ:
Сыныбы: 7
Сабақтың тақырыбы: "Гидраның құрылысы"
Мақсаты:
Білімділік мақсаты: Ішекқуысты жәндіктердің құрлысы,
сан алуандығы, тіршілік жағдайы, ішекқуыстылардың
табиғаттағы және адам өміріндегі рөлі туралы түсінік беру.
Дамытушылық мақсаты:
дүниетанымдарын кеңейту, логикалық және аналитикалық ойлау қабілеттерін дамыту
Тәрбиелік мақсаты: ішекқуыстылардың пайда - зияны, сақтану шараларын түсіндіру, әсемдікті сезіне білуге, табиғаттағы үйлесімділікті сақтай білуге тәрбиелеу, қоршаған ортаға деген жауапкершілік сезімін ояту.
Міндеттері:
1. Сабақ барысында алған ақпараттарын өзгелермен бөлісуді үйрету.
2. Топта жұмыс жасата отырып, бірін-бірі оқытуға және бірін-бірі бағалауға үйрету.
3. Өзгенің пікірін тыңдауға, сыйластық танытуға, мәдениетті қарым-қатынасқа дағдыландыру.
Күтілетін нәтижелер: Суреттер бойынша жаңа сабақтың тақырыбын айқындай алады, өз ойларын жинақы жеткізе алады, мәтінмен танысу нәтижесінде әрекеттерін іс жүзінде көрсете алады; оқушылар тапқырлық, ізденімпаздық қасиеттерін өз дәрежесінде қолдана алады, табиғатты және оның байлықтарын қорғау - баршамыздың міндетіміз екенін ұғынады.
Сабақ түрі: жаңа сабақ
Сабақ әдісі: СТО стратегиялары, сұрақ-жауап, оқулықпен, суретпен және тақтаның көмегімен жұмыс істеу арқылы пәнді игеру, пікір білдіру, тапсырмалар орындау және.т.б.
Пәнаралық байланыс: сурет, экология, әдебиет
Тапсырмалар: топтық, жұптық жұмыс түрлері, постер арқылы «біржасушалылар», "көпжасушалылар" сөзіне толық сипаттама беру, жобаны қорғау;
Сабақтың өту барысы:
І. Ұйымдастыру
оқушылардың сабаққа қатысын тексеру
оқушылардың сабақ құралдарын тексеру
Мотивациялық трениг (психологиялық ахуал) 5 минут
Балалар қолдарынан ұстап, шеңбер жасап тұрады. Мұғаліммен бірге өлең жолдарын қайталайды.
Қайырлы күн, жер ана,
Қайырлы күн , көк аспан
Қайырлы күн, балалар
Қайырлы күн, мұғалім
-Балалар сендер қолдарыннан ұстап тұрғанда не сезіп тұрсыңдар? -Жылулық.
-ендеше осы жылуымызды , бір-бірімізге сыйлайық. (балалардың тілегі. Мен саған бақыт тілеймін. )
Сыныпты топқа бөлу
"Лимон", "Банан", "Алма", "Алмұрт" топтары
(Бағалау парақшасын оқушыларға беру/4 топқа)
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру
(Есік қағылады. Есіктен кірген мұғалім Тазша баладан сыныпқа келген хатты береді. Сол хатта берілген тапсырмаларды оқушылар орындайды)
Біржасушалыларға тән ерекшеліктерді белгілеп көрсетіңіздер:
"Иә"
"Жоқ"
Ерекшеліктері+
Жануарлар дүниесі біржасушалы және көпжасушалы болып екі тармаққа жіктеледі+
Оларды қарапайымдар деп те атайды -
Жасыл эвгленаның екі талшығы болады -
Тамыраяқтылардың дене пішіні тұрақты +
Кірпікшелі кебісшенің пішіні кебіске ұқсайды +
Амеба протей амебалардың ірі түрінің бірі+
Вольвокстың әрбір дарағы шоғыр болып тіршілік етуге бейімделген-
Хлоропластың құрамында хлоропилл болады-
Арцелланың бақалшағы болмайды+
Кірпікшелі кебісшенің алдыңғы жағы доғал, артқы жағы сүйір болады+
Вольвокстың екі талшығы болады-
Жасыл эвглена мен кірпікшелі кебісшенің пішіндері тұрақсыз
Кері байланыс (Әр топ бір біріне сұрақтар қояды)
1 топ сұрақтары:
1.Қарапайымдылар типінің адам паразиттерін зерттейді? (протозоология)
2. Иесінің дене жамылғысының сыртында (тері,туктер) тіршілік етеді.(эктопаразит)
3.Паразит ұзақ уақыт сақталатын ағзаларды қалай атайды? (резервуар)
2 топ сұрақтары:
1.Көптеген паразиттердің таралуы үшін резервуарлардан басқа кімдер қажет?(таратушылар)
2.Эхинококкоз ауруын тудырушы паразит?(эхинококк)
3.Адамның паразиттік амебасын зерттеген ғалым?(гросс)
3 топ сұрақтары:
1.Иесінің ішкі мүшелерінде тіршілік ететін паразиттер?(эндопаразит)
2.Қарапайымдылар,гелминттер, насекомдар әсерінен пайда болатын аурулар?(инвазиялық)
3.Өздерінің өмірінің шамалы ғана уақытын иесінің денесінде өткізетін паразиттер?(уақытшапаразит)
4 топ сұрақтары:
1.Әртүрлі микроағзалардың әсерінен пайда болатын аурулар?(инфекциялық)
2. Паразит жәндік лямблияны ең алғаш бауырдағы өт өзегінен тапқан украин дәрігері? (Лямбль Душан Федорович)
3.Амебаның ең жоғарғы шапшаңдығы?(сағатына 1 см)
( "Бірге ойланайық!" бөлімі. Бұл бөлімде ой қозғайтын сұрақтар беріледі. Сол сұрақтар арқылы оқушылар өз ойларын айтады)
1. Мектептегі бор туралы не білесіз?
Жауабы:
Біз тақтаға жазып жүрген бор теңіз қарпайымдарының бақалшақтарынан құралған .
2. Қарапайымдар тұрып қалған суларда, топырақтың дымқыл қабатында да таралған, бірақ олар қайнаған суда тіршілік ете алмайды. Неге?
Жауабы: Қайнаған суда оттегі жоқ
3. Жасыл эвглена жарықта хлоропластта түзілген органикалық заттармен қоректенетіні белгілі. Қараңғыда жасыл эвглена тіршілігін дәл солай жалғастыра ала ма?
Жауабы: Жоқ. Ұзақ уақыт қараңғы жерде эвглена еріген органикалық заттармен қоректене бастайды.
Жаңа сабақ
Жоспары:
Жалпы түр саны 9000 жететін ішекқуыстылардың көпшілігі теңіздер мен мұхиттарда мекендейді. Еркін немесе бекініп өмір сүреді . Ішекқуыстылардың барлығының денесі екі қабаттан тұрады, дене ішінде қуыс болады.
Гидралар (Hydrozoa) - типінің жануарлар отрядына жататын жыртқыштар. Қазір гидралардың 10-нан астам түрі белгілі. Соның ішінде кәдімгі гидралар (Hydra vulgarіs), жасыл гидралар (Chlorohudra vіrіdіssіma), сабақтәрізді гидралар (Pelmatohudra olіgactіs) кездеседі. Гидралар - дене тұрқы 1 см-ге дейін жететін цилиндр пішінді, тұщы суда мекендейтін полип. Ол табанымен астындағы өсімдіктерге, тасқа, т.б. заттарға жабысып, баяу қозғалып, тіршілік етеді. Гидралардың денесі және қабаттарынан тұрады. Аузының айналасында 6 - 12 қармалауыштары бар. Қармалауыштарының және атпа көмегімен ұсақ жәндіктерді, әсіресе, шаянтәрізділерді ұстап алып жұтады. Энтодерма қабатына түскен қорегін жасуша ішінде қорыту үшін олардың безді жасушалары ас қорыту сөлдерін бөледі. Қорытылмаған қалдықтары ауыз тесігі арқылы сыртқа шығарылады. Гидралар жынысты және жыныссыз (бүршіктену арқылы) жолмен көбейеді, дара жынысты да, гермафродит түрлері де кездеседі.
Ішекқуыстылар типі үш класқа жіктеледі :
1)Гидратәріздестер(гидроидтар)
2)Табақшатәріздестер(сцифоидтар)
3)Көпқармалауышты (полиптер)
Сыртқы құрылысы:
үстіңгі бөлім - ауыз тесігі және қармалауыштар;
қарын бөлімі - гастральды қуыс және табаны; Гидра табаны арқылы жерге (субстрат) бекінеді.
Жасушалары. Эктодерма қабаты
Эпителиальды-бұлшықетті (эпителиально-мускульные) жасушалар - гидра осы жасушалар арқылы қысқара алады;
Стрекательді жасушалар - бұл жасушалар гидраның бүкіл денеінде кезедеседі, көбінесе шупальцаларында. Әр стрекательді жасушада капсула болады - книда немесе нематоциста деп аталады. Стрекательді жасушалардың үш түрі бар: пенетранттар (28 қармалауыш), глютинанттар (7) және вольвенттер(65); Ең үлкені - пенетранттар. Олар азықтың жамылғысын тесіп өту үшін қолданылады. Глютинанттар екіге бөлінеді: кішкене глютинанттар (стереолиндер) - тікеншесіз (без шипиков) жабысқақ жәпше лақтырады және үлкен глютинантар (стрептолин) - жіпшелерінде қорғаныштық қызмет атқаратын тікеншелер болады.
Жүйке жасушалары - эктодермада дифузды түрде, яғни шашыранды орналасқан, көбінесе ауыз шеттерінде және табанда көбірек болады. Бұл жасушалар шартты рефлекстер түзе алады.
Аралық жасушалар - эпителиальды жасушалардың арасында кездеседі, діннің қызметін атқарады. Барлық басқа да жасушаларға бастау береді.
Энтодерма қабаты
Екі негізгі типтері бар: эпителиальды-бұлшықетті асқорыту және безді жасушалардан тұрады. Жасушалары бұлшық етті талшықардан тұрады, бір-біріне перпендикуляр орналасады. Олар асқорыту қуысына литикалық ферменттер бөледі.
Гидраның тамақтануы
Гидра жыртқыш жануар болып табылады, ол көбінесе дафниялармен, циклоптармен және қарапайымдылармен қоректенеді. Зоолог Герданың айтуы бойынша гидра ұсақ балықтады да жеуі мүмкін.
Гидра қоректтік заттарды екі түрлі жолмен сіңіреді:
Фагацитоз арқылы
Асқорыту қуысында гидроликалық ферменттер арқылы
Көбеюі
Жынысты Жыныссыз
Жыныссыз көбею - жаз кезінде бүршіктену арқылы жүреді. Бүршіктену кезінде дененің ортаңғы бөлімінде бүршік пайда болады. Олардан жас гидралар дамиды. Біраз уақыт жас гидралар орнынан қозғалмай сол жерінде қала береді.
Жынысты көбею - күз айында өтеді. Барлық гидратірізділерде гамета аралық жасушалардан түзіледі. Еркек гидрада олар көп бөліне береді де, сперматазоидттар жиынтығы пайда болады. Ал ұрғашы гидрада әр аралық жасуша бір жұмыртқа-жасушаға бастау береді. Ұрықтану ана денесінде жүреді. Жынысты көбею кезінде судағы температура төмендейді.
Бекіту тапсырмалары
"Ойлан.Жұптас.Бөліс" стратегиясы бойынша 1 тапсырма
Ішекқуыстыларға тән негізгі ерекшеліктерді белгіле:
Көпжасушалы жәндіктер
Денелері екіжақты симметриялы
Денесіүш қабаттан тұрады
Жасушалары белгілі бір міндеттерді атқаратын
бірнеше жасушалық типтерге сараланады
Жүйке жасушалары жүйке жүйесін түзеді
Денесі екі қабаттан тұрады
Мезодерма пайда болады
Денелері сәулелі симметриялы
Орталық және шеткі бөлімдерден тұратын жүйке
жүйесі бар
Қорек қалдығын шығаратын тесігі болмайды
"Ыстық кортошка"
(тез тез ойланып, сұрақтарға жауап беру)
1. Гидраның атпа жасушаларының шоғырланған жері; ауыз, қармалауышында
2. Гидра денесін қаптайтын жасуша; жүйке
3. Гидра денесіндегі сөл бөлінетін талшықсыз жасуша-безді жасуша
4. Гидра жазда қалай көбеді?бүршіктену арқылы
5. Гидра құрылысының басқа қарапайымдылардың құрылысынан қандай айырмашылығы бар?денесі 2 қабаттан тұрады, жасушалардың сыртқы және ішкі қабатты
6. Гидра тыныс алады; бүкіл денесімен
7. Гидраның аралық жасушалары; денесінің зақымданған жерін қайта қалпына келтіреді.
8. Гидраның асқорытуы; қуыстық, жасушаішілік
9. Гидра дене қуысының саны; 1
10. гидраның жыныс жасушалары неден түзіледі?эктодермадан
11. Гидраның жыныссыз көбеюі; бүршіктенуі
12. Гидраның жынысты көбеюі; күзде
13. Гидраның қорегі; майда су омыртқасыздармен
14. Гидраның сыртқы ортамен байланысы тек:сыртқы қабатындағы клеткалар арқылы
15. Гидраның тіршілік ететін мекені; тұщы суда
16. Гидраның шекаралық және қозғалыс қызметін атқаратын жасуша?тері бұлшықет жасушалары
17. Гидраның эктодермасында бар жасушалар; асқорыту, бұлшықет
18. Ішекқуыстардың жалпы саны; 9000 астам
19. Гилраның орын ауыстырып қозғалуы; адымдап қозғалуы
20. Гидраның ішкі қабаты; эндодерма
"Суреттер де сөйлейді"
(тақтадан көрсетілетін сурет арқылы оқушы түсіндіру)
Суреттегі жәндікті атап, бағдаршамен белгіленген дене мүшелерін жазып көрсетіңіздер.
Гидраның санмен белгіленген жыныс жасушаларын жазыңыздар және даму сатыларын да көрсетіңіздер
Суретке қарап, сұрақтарға жауап беріңіздер:
Бұл реакция қалай аталады?
Тітіркендіргіш ретінде не қолданылды?
Гидраның қай жасушаларында қозу туады, содан соң жиырлады?
Суреттегі регенерация құбылысын түсіндіріңіз
Қорытынды
Бағалау
Үйге берілген тапсырма
Бекіту тапсырмалары
Күні:
Сынып: 7
Тақырыбы: Ішекқуыстылар типі, көптүрлілігі, мекен ортасы, тіршілігі, биоэкологиялық ерекшеліктері
Мақсаты: Көпжасушалы жануарлардың жалпы сипаттамасы,құрылысы мен биоэкологиялықерекшеліктерітуралы түсінік қалыптастыру.
-білімділік:Көпжасушалы жануарлардың жіктеу, олардың шығуы туралы білім беру.
-дамытушылық:проблемалық жағдайлар мен күнделілік деңгейі артқан тапсырмаларды шешу кезінде дербес ойлана алуды дамыту, пәнге, тақырыпқа байланысты қызығушылықтарын дамыту;
-тәрбиелік:. Барлық жаратылым деңгейіндегі табиғаттың бірегей құбылысы ретінде тірлікке ықыласты қарым қатынаста болуға тәрбиелеу.
Сабақтың барысы
Сабақтың кезеңдері
Мұғалімнің қызметі
Оқушылардың
қызметі
1.Ұйымдастыру кезеңі
(3 мин)
Оқушылармен амандасу. Түгендеу. Сабаққа дайындығын тексеру. Психологиялық дайындығын тексеру.
Сабақтың мақсаты мен міндеттерін қою.
Орындарынан тұрып мұғаліммен амандасу. Сабақта кім жоқ екенін анықтау. Сабаққа дайындалу.
2. Білім мен іскерліктерін жан-жақты тексеру кезеңі.
Оқушыларға өткен курстар бойынша сұрақтар қою арқылы білімдерін тексеру.
1. Көпжасушалыларға қандай жәндіктер жатады?
2. Регенерация деген не?
3. Медуза құлағы деген не?
Оқушылар сұрақтарға жауап береді:
1. Орг.заттармен қорек
2.
3.Жаңа материалға көшу кезеңі
Сабақтың мазмұнымен таныстыру. Кіріспенің сызбанұсқасын талдау, біртіндеп кіріспеге көшу:
· Жіктеу
· Жүйелеу
· Дүние тармағы
-Сабақ мазмұнымен танысады. Кіріспенің сызбанұсқасын мүғаліммен талдау
4. Жаңа материалды меңгерту кезеңі
Ішекқуыстылар типі. Типтің ішекқуыстылар деп аталу себебі: олар екі қабаттан тұрады; денесінде бір ғана қуыс болады. Ішек тәрізді қуысты екі қабат қаптайды. Оның сыртқысы - эктодерма, ішкісі - энтодерма. Эктодерма - жабын мен қозғалыс қызметін, ал энтодерма - асқорыту және қозғалыс қызметін атқарады. Біраз бөлігі болмаса, ішекқуыстылардың көпшілігі теңіздер мен мұхиттарда мекендейді. Жалпы саны 9 000-ға жуық түрді біріктіреді. Ішекқуысты жәндіктер типі негізгі 3 класқа жіктеледі: гидратектестер (гидроидты), табақшатәрізділер (сцифоидты) және көпаяқты (полипті) маржандар (114-сурет). Ішекқуыстылар типіне жататын жәндіктердің негізгі ерекшеліктері. Олардың сан алуандығы. Көпжасушалы жәндіктер ағзасындағы барлық жасушалардың тіршілік әрекеті бірдей. Олар бірімен-бірі тығыз байланысты болады. Атқаратын қызметі ұқсас жасушалардан онша ерекшеленбесе де ұлпа түзіледі.
Жаңа тақырыппен танысады.
· гидратектестер
(гидроидты)
· табақшатәрізділер
(сцифоидты)
· көпаяқты (полипті) маржандар
Тақтада берілген 1,2,3 тапсырмаларды орындайды
5. Жаңа тақырыпты бекіту кезеңі
Оқулықтың 129 беттердегі сурет бойынша жасушалардың атқаратын қызметін баянда орындау.
· Отырықшы және еркін жүзіп тіршілік ететін ішеккуыстыларджы ата?
· Жасуша ішінде және жасушадан тысқары ас қорыту құбылысын түсіндір?
· Құлақты медузаның (аурелия) жынысты және жыныссыз көбеюінің сызбанұсқасын жаз.
Берілген тапсырмаларды уақытқа орындайды, бір-бірінін тапсырмаларын тексеріп, (кателерін) талдайды.
6. Сабақты қорытындылау кезеңі
· Қандай ортақ белгілері бойынша жәндіктер ішекқуыстыларға жататынын мысалдар арқылы дәлелде.
· Ішекқуыстылардың қозғалу тәсілін баянда.
Оқушылар сұрақтарға жауап береді, өз ойларын толықтырады. Бір біріне сұрақ -жауап береді.
7. Бағалау кезеңі
v Берілген тапсырмаларын тексеру, бағалау.
v Оқушылар сабаққа қатысуына қарай бағаланады.
Тапсырмаларын көрсетеді.Күнделіктеріне бағаларын қойғызады
8. Үйге тапсырма беру кезеңі
§41 , 188 терминдермен жұмыс жасау.
Тақтада берілген сызба бойынша дәптерлерінде талдау жасап келу.
Үй тапсырмаларын дәптерлері мен күнделіктерне жазу.