Генетика және селекция негіздері, 10 сыныпқа арналған қолданбалы курс

Ә. Молдағұлова атындағы №28 орта мектеп коммуналдық

мемлекеттік мекемесі

11 сыныпқа арналған

«Генетика және селекция негіздері»

қолданбалы курсының оқу

БАҒДАРЛАМАСЫ

Пән мұғалімі: А.О. Карибаева

Тараз қаласы

БЕКІТЕМІН: КЕЛІСЕМІН: Ә/Б ОТЫРЫСЫНДА

Ә. Молдағұлова атындағы директордың оқу-тәрбие ісі ҚАРАЛДЫ:

№28 орта мектеп директоры жөніндегі орынбасары №1 хаттама

Д.Р. Саду Т.Б. Тойшыбекова Бірлестік жетекшісі

_____________ ___________ А.О. Карибаева

«___»____ 2016ж. «___»____ 2016ж. ___________

«___»____2016ж.

11 сыныпқа арналған

«Генетика және селекция негіздері»

қолданбалы курсының оқу

БАҒДАРЛАМАСЫ

Пән мұғалімі: А.О. Карибаева

Тараз қаласы

ТҮСІНІК ХАТ

Биологиядан бағдарланған 11 сыныпқа арналған «Генетика және селекция негіздері» бөлімі бойынша жылдық жоспар берілген. Бұл оқу бағдарламасы ҚР жалпы білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандартының негізінде құрылып, біртұтас курс ретінде ұсынылады. Бұл бағдарлама оқушылардың алдыңғы сыныптардан алған биологиялық білімдерін жинақтап, қорыта отырып, биологиялық заңдылықтарды, заманауи теорияларды, концепциялар мен ілімдерді терең мағынада түсініп қабылдауын қамтамасыз етеді. Бағдарламада оқушылардың жаратылыстану-ғылыми көзқарасы мен экологиялық мəдениетін қалыптастыруға айтарлықтай көңіл бөлінген. Есептер шығару биологиялық заңдарды тереңірек және берік меңгеруге, логикалық ойлаудың дамуына, ұғымдылық, ерік және қойылған мақсатқа жетудегі табандылыққа себебі тиеді, биологияға қызығушылығын оятады, өзіндік жұмыс дағдыларын бойына сіңіруге көмектеседі және өзіндік ой қорытуда бірден-бір құрал болып табылады. Сонымен қатар қосымша материалдармен кірістіріліп қарастырылған. Барлығы 1 жылға 34 сағат жоспарланған (аптасына 1 сағат).

Мақсаты:

• Оқушыларды әлеуметтендіру, ЖОО-на дайындау үшін терең білім беру, өмірде өзі игеретін мамандыққа баулу

• Оқушылардың ойлау қабілетін арттыру, жылдамдыққа, ептілікке үйрету.

• Биология туралы ұғымды үйрету.

• Оқушылардың генетикалық білімдерін кеңейту, жүйелеу, дамыту.

• Адамгершілікке тәрбиелеу

Міндеттері:

• Генетика мен селекцияның ғылымының негізгі қағидаларын, ағзалардың тіршілік әрекеттерін, олардың жеке және тарихи дамуы, құрылымы, қызметі, адам әрекетінің медициналық биологияда болатын өзгерістерге әсері туралы білімді қамтамасыз ету.

• Оқушылардың жалпы дүниетанымын қалыптастыруда биологиялық ұғымдарды, көзқарастарды, заңдылықтарды негізгі тірек ретінде пайдалана білу.

• Пәнаралық байланысты қалыптастыру.

• Практикалық, зертханалық жұмысты орындау барысында теориялық білімді пайдалану.

• Генетика заңдылықтарын түсіндіру барысында күнделікті өмірмен байланыстыра отырып, тапқырлыққа тәрбиелеу.

Күтілетін нәтиже:

• Оқушының жеке тұлғалық сипатын айқындап, оларды кәсіпалды дамыту, пән олимпиадасына қатысады, жоба қорғайды, өзін-өзі бағалай алады.

• Танымдылық іс-әрекеті, тапқырлығы артады, қызығушылығы оянады.

• Жоғары деңгейдегі оқу дағдылары дамиды, ізденеді, ойларын жеткізеді

• Жаңа ұғымдардың мәнін дұрыс түсінеді, орынды қолдану біліктілігі артады.

Пәнді меңгеру деңгейіне қойылатын талаптар

Оқушы білуі тиіс

- Генетикалық ұғымдар мен терминдерді;

- Селекцияның маңызы жайында;

- Сұрыптаудың жолдарын.

Үйренуі тиіс

• Генетикалық есептерді шеше алуды;

• Будандастырудың түрлерін ажырата білуді;

• Оқушылар дигибридті, полигибридті шағылыстыру түрлерін біледі.

Оқу курсының тақырыптарының мазмұны

(аптасына 1 сағат, барлығы 34 сағат)

І бөлім. Кіріспе (1 сағат)

ІІ бөлім. Гентика негіздері (10 сағат)

Генетика ғылымының ашылу тарихы. F1 ұрпағы гибридтерінің біркелкілігі туралы ереже. Ажырау заңын қамтамасыз ететін ереже. Г.Мендель заңының ашылу тарихы. Дигибридті, полигибридті шағылыстыру, белгілердің тәуелсіз ажырауы. Гендердің дифференциалды белсенділігі. Генетикалық есептер шығару. Жинақтап қорыту

ІІІ бөлім. Өзгергіштік (12 сағат)

Өзгергіштік оның себептері. Фенотиптік өзгергіштік. Мутация және мутагенез, оның селекция тәжірибесіндегі маңызы. Полипдоидия және селекциялық тәжірибеде пайдалану. Будандастыру. Алшақ будандастыру. Оның селекция тәжірибесі үшін маңызы. Гетерозис, оны өсімдіктер тәжірибесінде пайдалану жолдары. Өсімдіктердің белгілері мен қасиеттері. Іріктеме туралы ұғым. Іріктемеге қойылатын өндірістік талаптар. Жинақтап қорыту

ІV бөлім. Сұрыптау (10 сағат)

Сұрыптаудың әдістік жолдары. Жаппай сұрыптау. Аутогамды популяциядағы сұрыптау. Жекелей сұрыптау. Педигири әдісі. Клондық сұрыптау. Аллогамды популяциядағы сұрыптау. Селекциялық материалдарды бағалау тәсілдері. Селекциялық процестің техникасы және оны ұйымдастыру. Мемлекеттік сорт сынау және сорттар мен будандарды будандастыру.

V бөлім. Жинақтап қорыту (1 сағат)

Практикалық жұмыстар.

1. Ғ1 ұрпағыгибридтерінің біркелкілігі

2. Дигибридти, полигибридті шағылыстыру

3. Генетикалық есептер шығару

Көрсетілімдер.

Мендель заңдарын, хромосомалардың айқасуын бейнелейтін кеппешөп материалдарын, жинақтамаларды, нақ нұсқа-жапсырмаларды, сызбанұсқаларды, тәжірбиелерді көрсету.

Рефераттар тақырыптары:

1. Хромосомдық ауруларының негізгі ерекшеліктері.

2. Хромосомдық ауруларының түрлері.

3. Даун синдромы.

4. «Мысық дауысы (айқайы)» синдромы.

5. Шершевский -Тернер синдромы

6. Клайнфельтер синдромы.

7. Хромосоманың қысқа иығының делециясы.

8. «Тұқым қуалайтын аурулардың -бүгіні мен ертеңі» дөңгелек үстел.

9. Гендік аурулар туралы түсінік.

10. Гендік аурулардың негізгі ерекшеліктері.

Бағдарламаның күнтізбелік жоспары

(аптасына 1 сағат, жылдық 34 сағат)

Ауызша, түсіндіру, жазбаша, ұжымдық жұмыс,

шығарма-

шылық жұмыс

3

F1 ұрпағы гибридтерінің біркелкілігі туралы ереже

1

1

4

Ажырау заңын қамтамасыз ететін ереже

1

5

Г.Мендель заңының ашылу тарихы

1

6

Дигибридті, полигибридті шағылыстыру

1

7

Белгілердің тәуелсіз ажырауы

1

8

Гендердің дифференциалды белсенділігі.

1

9

Генетикалық есептер шығару

1

10

Генетикалық есептер шығару

1

11

Жинақтап қорыту

1

Өзгергіштік

12

12

Өзгергіштік, оның себептері

1

Ауызша, түсіндіру, жазбаша, топтық жұмыс,

өздік жұмыс

шығарма-

шылық

жұмыс

13

Өзгергіштік, оның себептері

1

14

Фенотиптік өзгергіштік

1

15

Мутация және мутагенез, оның селекция тәжірибесіндегі маңызы

1

1

16

Полипдоидия және селекциялық тәжірибеде пайдалану

1

1

17

Будандастыру

1

18

Алшақ будандастыру. Оның селекция тәжірибесі

үшін маңызы

1

19

Гетерозис, оны өсімдіктер тәжірибесінде пайдалану жолдары

1

1

20

Өсімдіктердің белгілері мен қасиеттері

1

21

Іріктеме туралы ұғым

1

22

Іріктемеге қойылатын өндірістік талаптар

1

23

Жинақтап қорыту

1

Сұрыптау

10

Ауызша, түсіндіру, жазбаша, жқмыстар

24

Сұрыптаудың әдістік жолдары.

1

25

Жаппай сұрыптау

1

26

Аутогамды популяциядағы сұрыптау

1

27

Жекелей сұрыптау

1

28

Педигири әдісі

1

29

Клондық сұрыптау

1

30

Аллогамды популяциядағы сұрыптау

1

31

Селекциялық материалдарды бағалау тәсілдері

1

32

Селекциялық процестің техникасы және оны ұйымдастыру

1

33

Мемлекеттік сорт сынау және сорттар мен будандарды будандастыру

1

34

Жинақтап қорыту

1

Қорытынды

Білімді меңгеру деңгейін бақылау

Оқушылардың білім, білік дағдысын бақылаудың бірнеше түрлері жүргізіледі:

Оқушылар білімін бағалау, әр бөлімнен кейін тест жұмыстары, практикалық жұмыстар арқылы жүзеге асырылады.

Бағалау өлшемдері

Пәннің оқу әдістемелік қамтамасыздандырылуы:

• Оқу бағдарламасының кешені

• Оқу тақырыптық жоспар

• Оқу бағдарламасына қажетті әдебиеттер

Оқу теориялық кешені:

• Дәріс конспектілері

• Оқулықтар, қосымша әдебиеттер

• Электрондық оқулықтар

• Плакаттар жинағы

Оқу анықтамалық кешені:

• Оқушы анықтамалығы

• Практикалық жұмыс жүргізу анықтамалығы

• Тақырыптық сызба-кестелер

Білімді меңгерту деңгейін тексеру:

• Рефераттар жазу

• Өзіндік жұмыс

• Тапсырмаларды орындау

Ұсынылатын әдебиеттер:

Мұғалімдер пайдаланатын әдебиеттер

1. Автор: Ә.Қалиев, Е.Жұмабаев. Өсімдік генетикасы.

2. Автор: В.Корунская. Жалпы биология сабақтары.

3. Биология және салауаттану журналы.

4. Автор: А.Н. Мечкова. Жалпы биологиялық оқыту методикасы.

5. Автор: М.Е. Лобалиева, К.В. Ватти, М.М.Тихомирева. Алматы. Генетика және селекция негіздері.

6. Автор: Е.Ж. Стамбеков. Алматы 1993. Жалпы генетика.

7. Алматы 2005. Биология оқыту әдістемесі.

Оқушыларға ұсынылатын әдебиеттер

1. Автор: К.Мұханбетжанов, Л. Аманжолова. Алматы 1993. Генетика есептерінің жинағы.

2. Автор: М.Жұмажанов. Қарағанды 1996. Жалпы генетика курсының есептер жинағы.

3. Автор: М.Гильманов, А.Сартаев. Алматы 2006. Биология және салауаттану журналы.

4. Автор: А.Сартанв. Алматы 2006. Адам генетикасы.

5. Автор: М.Гильманов, А.Сартаев. Алматы 2006. Жалпы биология.

6. Қазақтілі терминднрінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі. Биология.

7. Автор: А.Сртаев, С.Жолымбетова. Алматы 2006. Жалпы биология есептері.

8. Автор. Р.Сәтімбекұлы, Ғ.Ережепова, Б.Унасбаева. Алматы 2007. Тәрбие тағлымдары.