10 сынып сабақ жоспары

Бекітемін: ______________ Күні: 13.01.2016ж Сыныбы: 10 "Ә"

Пәні: Биология

Сабақтың тақырыбы: Жыныссыз көбеюдің жолдары

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға жыныссыз көбеюдің жолдары туралы мағұлмат беру

Тәрбиелілік: Оқушыларды жыныссыз көбеюдің жолдары туралы білуге тәрбиелеу

Дамытушылық: Оқушылардың жыныссыз көбеюдің жолдары туралы ой - өрісін дамыту

Сабақтың түрі: Дәстүрлі

Сабақтың көрнекілігі: плакат

Сабақтың барысы:
I. Ұйымдастыру кезеңі
Оқушылармен амандасу, сабаққа қатысын тексеру
II. Үй тапсырмасын тесеру

1. Жасуша циклі деген не?

2. Митоз неше фазадан тұрады?

3. Митоздың биологиялық маңызы?

III.Жаңа сабақ

Жыныссыз көбею - өсімдіктер мен жан-жануарлар ағзаларының бір бөлімінен өзі тәрізді жаңа ағзаның өсіп шығуы; ағзалардың жыныстық қарым-қатынассыз және қатысуынсыз көбеюі. Ұрпақ таратудың өте ертеде қалыптасқан жолы болғандықтан жыныссыз көбею көбінесе біржасушалы ағзаларда кеңінен таралған бірақ кейбір көп жасушалы ағзаларға да тән:, , жатады Жыныссыз көбеюдің екі жолы бар: 1) вегетативтік өніп-өсу, 2) споралану.

Жыныссыз көбеюдің нәтижесінде түрлердің биологиялық қасиеттері ұрпақтан ұрпаққа беріліп, сақталып отырады. Жыныссыз көбеюде бір ата-аналық белгілері бойынша өзіне ұқсас екі немесе одан да көп жаңа дарабасқа бастама береді. Жыныссыз көбею түзілуінсіз, және төменгі сатыдағы ағзалардың бөлінуі немесе бүршіктенуі нәтижесінде, сондай-ақ әрі қарай жеке өмір сүруге қабілетті түзу арқылы жүзеге асады. Жаңа ағзаның дамуына бастама беретін арнайы жасушалар (споралар) түзілуін - жыныссыз көбею және деп бөліп қарайды. Олар негізінен кеңінен таралған. Олардың айырмашылығы: біріншісінде көбею тек бір жасушадан (), ал екіншісінде көп жасушадан немесе жасушалар топтарынан түзіледі. Бөліну арқылы бір жасушалы азғалар көбейеді. Әр дарабас өзіне ұқсас екі немесе одан да көп жасушаларға бөлінеді. Клетканың бөлінуінің алдында болып өтеді. Көп жағдайда бір-біріне өте ұқсас жасушалар түзетін байқалады. Бұл жолмен , көптеген , оның ішінде , және кейбір бір жасушалы (мысалы, ) бөлінеді. (), алдымен бірнеше қайтара бөлініп, соңынан ядро санына қарай өте көп дарабастар пайда болуы арқылы жүзеге асады. Мысалы, оған адамдағы безгек ауруын қоздырушы жатады. арқылы көбейгенде жаңа дарабас алғашында аналық ағзасынан өскін ретінде түзіліп, соның нәтижесінде оған өте ұқсайтын жеке ағза болып бөлініп түседі. Бүршіктену , мысалы, және бір жасушалы кездеседі. Дарабастардың екі немесе бірнеше бөліктерге бөлінуі арқылы көбеюі талшықты балдырларға, тән. Олардың әр бөлігінен жаңа дарабас түзіледі. Спора арқылы көбейетін түрлерде, жаңа ағза ата-анасының біреуінің тұқым қуалайтын негізі бар арнайы жасуша - спорадан дамиды. Спораның түзілуі бактерияларда, қарапайымдарда, саңырауқұлақтарда және өсімдіктердің барлық түрлерінде кездеседі. Споралар өзінің құрылымы және қызметі бойынша әр түрлі болуы мүмкін. Дәнді өсімдіктердің () және (), тозаң қапшығы және ұрық бастама деп аталатын түзіледі. Споралар өте көп мөлшерде түзіледі және олар жеңіл болғандықтан жел, және арқылы оңай таралады. Жыныссыз көбею. структуралық-физиологиялық құрылымы төмен сатыдағы жануарларда, мысалы, адамның кездеседі. Паразитті тіршілік ететін түрлерде Жыныссыз көбею олардың санының өсуіне ғана емес, сондай-ақ қолайсыз жағдайда тіршілігін сақтап қалуға да көмектеседі. Мұндай жағдай кейбір түрлеріне де тән. Мысалы, () дамуының ерте кезінде бөлінуге қабілетті ұрық дискісі бірнеше дарабастарға бастама беретіні анықталған. Мұндай сирек құбылыс адамда да кездеседі (мысалы, ). Тіршіліктің даму процесінде Жыныссыз көбею жынысты көбеюден ерте пайда болған. Жыныссыз көбеюдегі бірден-бір көзі кездейсоқ болып есептеледі.

IV. Бекіту

1. Табиғатта көбеюдің кең тараған неше түрі бар?

2. Телу деген не?

3. Бүршіктену деген не?

V. Қорытынды

Жыныссыз көбею - өсімдіктер мен жан-жануарлар ағзаларының бір бөлімінен өзі тәрізді жаңа ағзаның өсіп шығуы; ағзалардың жыныстық қарым-қатынассыз және қатысуынсыз көбеюі. Ұрпақ таратудың өте ертеде қалыптасқан жолы болғандықтан жыныссыз көбею көбінесе біржасушалы ағзаларда кеңінен таралған бірақ кейбір көп жасушалы ағзаларға да тән:, , жатады Жыныссыз көбеюдің екі жолы бар: 1) вегетативтік өніп-өсу, 2) споралану.

VI.Үйге тапсырма

§33 Жыныссыз көбеюдің жолдары

VІІ.Бағалау

Сабақ айтқан оқушыларды бағалау