План урока казахского языка в 5 классе

Қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі

директордың оқу ісі жөніндегі орынбасары

Ниязова Жазира Амангельдиновна

Қазақ тілі 5-сынып

Сабақтың тақырыбы:

Кәсіби сөздер мен термин сөздер

Сілтеме

Күнтізбелік жоспар, 5- сыныптың оқулығы, әдістемелік нұсқаулық

Жалпы мақсаты

Кәсіби сөздер мен термин сөздер туралы толық мәлімет беру.Оқушылардың лексикалық тақырыптар бойынша білімдерін толықтыру. Сөздік қорын молайту, тілдерін дамыту. Туған еліне деген сүйіспеншілігін арттыру, еңбекке баулу.

Күтілетін нәтижелер:

• Кәсіби сөздер мен термин сөздер туралы толық мәлімет алады ;

• Кәсіби сөздер мен термин сөздерді ажырата алады;

• сөздерді емлеге сай жазады;

• откен тақырыптарды қайталайды;

• тілдерін дамытады;

• патриоттық сезімдері оянады.

Түйінді идеялар:

Миға шабуыл т әдісі нәтижесінде есте сақтау қабілеттері дамиды, диалогтік әдіспен қарым-қатынастары жақсарады,

сыни тұрғыдан ойлау әдісі арқылы тілдері дамиды, ой- өрістері кеңейеді.Туған еліне деген сүйіспеншілігі артады.

Тапсырмалар

Мұғалімнің әрекеті

Оқушының әрекеті

Әдіс -тәсілдер

Ұйымдастыру кезеңі

Ойсергек жүргіземін «Шаттық шеңбері» бір-бріне бүгінгі күнге деген тілектерін айтады.

Сабақтың мақсатымен таныстыру

Сабаққа көңілдерін аударады

ой сергек

Ынтымақтастық әрекеті

Синоним және антоним сыңарларын табу арқылы топқа бөлемін

Синонимдік сыңарлар 1- топқа, антонимдік сыңарлар 2- топқа бөлініп отырады

Топқа бөлу

Үй жұмысын тексеру

Білу

Түсіну

Қолдану

Анализ

Сергіту сәті

Синтез

Жаттығу жұмысын әр топтан 1-2 оқушыға оқытамын, қалған балалардың тапсырмасын топтарды аралап жүріп тексеремін

Бағалау парағын беремін критерийлері тақтаға ілінеді

1.Ережені толық сұрауларымен, мысалдарымен айтып берсе «5»

2.Ережені сұрауларымен айтты, бірақ мысалдары жоқ.«4».

3.«3» Ереже толық емес, нақты сұраулары мен мысалдары жоқ.

Кәсіби сөздер мен термин сөздер туралы мәләмет беремін

Кәсіби сөздер дегеніміз - жұрттың бәріне белгілі бола бермейтін, белгілі бір кәсіппен я шаруашылық саласымен шұғылданатын адамдардың арасында ғана айтылатын сөздер.Кәсіби сөздерді үлкен екі салаға бөлуге болады

1.Қолөнершілікке

( ағашшылық, ұсталық, өрімшілік, тоқымашылық, зергерлік, т.б.) қатысты сөздер: пышқы, ( араның бір түрі), шербек (үлкен ара), ыңғыру (ағаш оятын құрал), тышуыр (бұрап кесетін құрал), пәрбі (ағаш оятын тескіш ), атауыз( шеге суырғыш), т.б.

2.Ауыл шаруашылығына (мал , стық, балық, аңшылық, бау - бақша, темекі, мақта, күріш, қызылша) байланысты сөздер: 1) мақтаға қатысты қоза

( мақта өсімдігі), шит (мақтаның тұқымы), терімші(мақта теруші), балдаң (мақтаның сабағы);

2) жүгері түрлері: дүмбі,пәшік,сота,т.б. 3)қауын аттары: әңгелек, жәмше, торлама, т.б.

4) қызылша шаруашылығына байланысты: қылша, түбір, өркен, түбіртек, жом, т.б.

Термин сөздер днгеніміз - ғылым, техника, өндіріс және т.б. саласындағы арнаулы ұғымдар мен зат атауларын білдіретін сөздер.

Терминдер жеке бір ұғымды білдіретін болғандықтан, бір мағыналы болып келеді. Терминдердің мағынасы әрқашан тұрақты болады.

Қазақ тіліндегі термин сөздер екі түрлі жолмен жасалады.

1.Басқа тілден қазақ тіліне аударылған төл терминде

1)жергілікті және көне сөздер алынған: кеден -таможня, егемен -суверенитет, әмбебап - универсал, кешен - комплекс, ғарыш - космос.

2)тілімізде бар сөздерді біріктіру арқылы термин жасаған: отбасы - семья, әуежай -аэропорт, төл құжат- паспорт, мұражай - музей, елтаңба - герб, әнұран - гимн.

2. Тілімізге орыс тілі арқылы келген, қазақша баламалары жоқ интернационалдық терминдер. Мысалы: математика терминдері: квадрат,куб, коэффициент т.б. химия терминдері: аммиак, азон, дром, гидрат,т.б. география терминдері: глобус, карта,т.б. лингвистика терминдері: синоним, антоним, дисфемизм, диалект, т.б.

Термин сөздерді өз орнымен дұрыс қолданып сөйлеу әрі білімділікті, әрі тілдің мәдениеттілігін танытады.

193-жаттығуды 2 топқа бөліп беремін

1.Математика,география.

2.Биология, тарих пәндері бойынша өздері білетін термин сөздерді жазып

Ырғақтық музыка қойылады.

87- бет 196 -жаттығу ауызша орындалады

87-бет 197,199 жаттығулар

Үй тапсырмасын оқиды.

Бір-біріне өткен лексикалық тақырыптар бойынша сұрақ қою арқылы білімдерін текскреді, өздерін өздері бағалайды.

Ережелерді оқи отырып, кәсіби сөздер туралы алған мәліметтерін қорыту мақсатында топтық жұмыс жүргізеді

Ереже бойынша ойлаған сөздерін, мысалдарын постерге жазып, әрбір топтан 1 оқушы қорғайды.

І топ қолөнершілікке байланысты сөздерді жазады;

ІІ топ ауыл шаруашылығына байланысты сөздерді постерге теріп жазады да постерлерін бір -бірімен алмасып, жазылған сөздерді толықтырып, қателері болса жөндеп, дәптерлеріне жазады.

Термин сөздер жайлы алған білімдерін шыңдау мақсатында топтарға арнайы мәтін беріледі. Мәтіннен тиісті сөздерді теріп жазады.

І топ басқа тілден енген сөздерді теріп жазады

ІІ топ қазақ тіліне орыс тілі арқылы

келген сөздерді жазады.

Оқулықпен жұмыс

Дәптермен жұмыс

Интерктивті тақтадан көрсетіліп тұрған қимыл мен іс-әрекетті толық қайталап отырады

Пысықтау жаттығуларын орындайды

Берілген суреттегі ыдыс түрлерін атап беріңдер. Ыдыс атауларды қатыстырып сөйлем құрастырыңдар Постерге тапсырманы орындайды, қорғайды.

1-топ 197-жаттығу

2-топ 199-жаттығуларды жазбаша орындайды

.

Миға шабуыл

Миға шабуыл.

Сыни тұрғыдан ойлау

Сын тұрғысыныан ойлау

Миға шабуыл

Сергіту сәті

Сыни тұрғыдан ойлау

Миға шабуыл

Бағалау

Постерлерді алмасып, бір-бірін берілген дескриптерлер арқылы тексереді

1.Ереженің дұрысытығы;

2.Теріп жазған сөздердің ережеге сай болуы

3.Сауаттылығы.

Бір-бірінің жұмыстарын өзара тексереді, бағалайды.

Өздерін -өздері тексеру

Сабақты бекіту кезеңі

Әр топқа жеке-жеке сұрақтарды қоямын.

1- топқа : Термин сөздер дегеіміз қандай сөздер?

Түрлерін атап бер?

2- топқа: Кәсіби сөзер дегеніміз қандай сөздер?

Олар неше салаға бөлінеді?

Топ жетекшілері кезектесіп жауап береді

1 -топ жауабы

2-топ жауабы

Көшбас

шылық

Бағалау

Өздерін-өздері жауап парақтары бойынша бағалайды

Оқушылар өздерін өздері бағалайды

Өзін өзі бағалау

Кері байланыс

Стикерлер таратылады

Әрбір оқушы сабақ туралы өз пікірін, тақырыпты қаншалықты меңгергенін жазады

Рефлексия

Үйге тапсырма беру

86- бет 194-жаттығу,

89- бет 200-жаттығу

ереже жаттау

Қазақ тілі 5-сынып

Сабақтың тақырыбы:

Жұрнақ арқылы жасалатын сөздер

Сілтеме

Күнтізбелік жоспар, 5- сыныптың оқулығы, әдістемелік нұсқаулық

Жалпы мақсаты

Жұрнақ арқылы жасалатын сөздер туралы толық мәлімет беру.Оқушылардың лексикалық тақырыптар бойынша білімдерін толықтыру. Сөздік қорын молайту, тілдерін дамыту. Туған еліне деген сүйіспеншілігін арттыру, еңбекке баулу.

Күтілетін нәтижелер:

• Жұрнақ арқылы жасалатын сөздер туралы толық мәлімет алады ;

• Лексикалық жолмен жасалған сөздерді жұрнақ арқылы жасалған сөздерді ажырата алады;

• сөздерді емлеге сай жазады;

• жұрнақ арқылы жаңа сөздерді жасап жаза алады;

• өткен тақырыптарды қайталайды;

• тілдерін дамытады;

• патриоттық сезімдері оянады.

Түйінді идеялар:

Миға шабуыл әдісі нәтижесінде есте сақтау қабілеттері дамиды, диалогтік әдіспен қарым-қатынастары жақсарады,

сыни тұрғыдан ойлау әдісі арқылы тілдері дамиды, ой- өрістері кеңейеді, жаңа сөздерді қолданып сөйлемдер құрастыра алады.Туған еліне деген сүйіспеншілігі артады.

Тапсырмалар

Мұғалімнің әрекеті

Оқушының әрекеті

Әдіс -тәсілдер

Ұйымдастыру кезеңі

Ойсергек жүргіземін «Шаттық шеңбері» бір-бріне бүгінгі күнге деген тілектерін айтады.

Сабақтың мақсатымен таныстыру

Сабаққа көңілдерін аударады

ой сергек

Ынтымақтастық әрекеті

Қималарды жинақтау арқылы 2 топқа бөлінеді

1топ көктем көрінісі

2 топ жаз көрінісі

Топқа бөлу

Үй жұмысын тексеру

Білу

Түсіну

Қолдану

Анализ

Сергіту сәті

Синтез

Жаттығу жұмысын әр топтан 1- оқушыға оқытамын, қалған балалардың тапсырмасын топтарды аралап жүріп тексеремін.

Ережені қайталау

Бағалау парағын беремін критерийлері тақтаға ілінеді

1.Ережені толық сұрауларымен, мысалдарымен айтып берсе «5»

2.Ережені сұрауларымен айтты, бірақ мысалдары жоқ.«4».

3.«3» Ереже толық емес, нақты сұраулары мен мысалдары жоқ.

Жұрнақтар жалғану жолымен жасалған сөздерге мысалдар келтіремін оқу+шы, өр+мек, көр+ме. Осы сөздер қалай жасалды?

193-жаттығуды 2 топқа бөліп беремін

1.Математика,география.

2.Биология, тарих пәндері бойынша өздері білетін термин сөздерді жазып

Ырғақтық музыка қойылады.

87- бет 196 -жаттығу ауызша орындалады

87-бет 197,199 жаттығулар

Үй тапсырмасын оқиды.

Бір-біріне өткен лексикалық тақырыптар бойынша сұрақ қою арқылы білімдерін текскреді, өздерін өздері бағалайды.

Оқушылар өздері мысалдарды келтіреді.

сөздер туралы алған мәліметтерін қорыту мақсатында топтық жұмыс жүргізеді

Ереже бойынша ойлаған сөздерін, мысалдарын постерге жазып, әрбір топтан 1 оқушы қорғайды.

І топ қолөнершілікке байланысты сөздерді жазады;

ІІ топ ауыл шаруашылығына байланысты сөздерді постерге теріп жазады да постерлерін бір -бірімен алмасып, жазылған сөздерді толықтырып, қателері болса жөндеп, дәптерлеріне жазады.

Термин сөздер жайлы алған білімдерін шыңдау мақсатында топтарға арнайы мәтін беріледі. Мәтіннен тиісті сөздерді теріп жазады.

І топ басқа тілден енген сөздерді теріп жазады

ІІ топ қазақ тіліне орыс тілі арқылы

келген сөздерді жазады.

Оқулықпен жұмыс

Дәптермен жұмыс

Интерктивті тақтадан көрсетіліп тұрған қимыл мен іс-әрекетті толық қайталап отырады

Пысықтау жаттығуларын орындайды

Берілген суреттегі ыдыс түрлерін атап беріңдер. Ыдыс атауларды қатыстырып сөйлем құрастырыңдар Постерге тапсырманы орындайды, қорғайды.

1-топ 197-жаттығу

2-топ 199-жаттығуларды жазбаша орындайды

.

Миға шабуыл

Миға шабуыл.

Сыни тұрғыдан ойлау

Сын тұрғысы

нан ойлау

Миға шабуыл

Сергіту сәті

Сыни тұрғыдан ойлау

Миға шабуыл