Үш тілді меңгеру - болашақтың кепілі

Алматы облысы

Еңбекшіқазақ ауданы

«Балтабай орта мектебі-мектепке

дейінгі шағын орталығымен» КММ-нің

қазақ тілі мен әдебиет пән мұғалімі

Алимходжаева Марфуга Каламаевна

Үш тілді меңгеру - болашақтың кепілі

Тілдерді қолдану мен дамыту бүгінгі таңда мемлекеттік саясаттың маңызды бөлігіне айналып отыр. Қазіргі кезде халықаралық қатынас тілін білу де қажеттігі өзекті мәселелердің бірі болып отыр.Қостілділік дегеніміз- бұл тек екі тілде сөйлеу қабілеті ғана емес, сонымен бірге,бұл қос өркенниеттің мәдени құндылықтарын сіңірген ерекше ойлау қабілеті болып табылады.

Президенттік «Тілдердің үш тұғырлылығы» бағдарламасының басты мақсаты-бәсекеге қабілеттілігін орыс және ағылшын тілі дәрежесіне дейін көтеру. Оның үстіне қазақ тілінің бәсекеге қабілеті осындай міндеттерді қоюға толық мүмкіндік береді. Сондықтан, халықтың қазақ тілін білу деңгейін жоғалтпауымыз керек, ал ағылшын тілін - болашаққа жаңа даму шыңдарына бағытталған жол,себебі ол әлем мойындаған халықаралық қатынастар тілдерінің бірі. Сондықтан Н.Назарбаевтың Қазақстандықтарың өскелең ұрпағына үш тілді меңгеру: қазақ тілін мемлекеттік тіл ретінде,орыс тілін ұлтаралық қатынас тіл ретінде және ағылшын тілін халықаралық қатынас тілі ретінде білу мүмкіндігін жасауға деген ұмтылысы өте дұрыс деп ойлаймын.

Мемлекеттік тіл-өмірлік қажеттілік. Мемлекеттік тіл әр адамға өзінің қайраткерлік мүмкіндігін кеңейту үшін қоғам,мемлекет ісінде өзін-өзі көрсете білу үшін ел тағдырында ықпалды тұлғаға айналуы үшін керек. Жаңа әлемдегі жан - жақты дамыған,бәсекеге қабілетті жаңа Қазақстан тұғыры рухани құндылықтарға негізделген, бұл біздің мемлекетіміз ұстанып отырған саясатымыздың басты қағидасы. Рухани құндылықтың бастауы-тіл мәртебесін көтеру,мемлекеттік тілдің қолданылу аясын кеңейту. Қазақ тілі-мемлекеттік тіл, орыс тілі -ұлтаралық қатынас тілі, ал ағылшын тілі -жаңа саясатқа кірудің басты кілті,-деп елбасымыз айтқандай қазіргі таңда еліміз шетелдермен саяси-әлеуметтік және мәдени қарым қатынас жасауда. Осыған орай қазіргі заман мектебі де түбірлі өзгерістерді талап етіп отыр.

Оқушы өзін жан-жақты дамыған, шығармашылығы мол,өз бетінше іздене алатын тұлға ретінде көрсетуі тиіс. Сол себепті оқушы бірнеше тілді меңгеруге тиіс.

Әсіресе,қазақ және ағылшын тілдерінің байланысы ерекше орын алады. Бұл тілдердің басты мақсаты-оқушыларының бойына қарым-қатынас біліктілігін қалыптастыру, және қарым-қатынасты дамыту. Осыған орай оқушылардың бойына бағдарлама талаптарына сай іскерліктерді қалыптастыру.Қазақ тілінің мұғалімі оқушылардың қызығушылықтарын арттыру мақсатында уақытты үнемдейтін қызықты әдіс терді пайдаланған жөн. Қазақ тілі сабағы төмендегі талаптарға сай өтуі тиіс деп ойлаймын:

• Оқушылардың қызығушылығын арттыру үшін тілді қарым-қатынас әрекетіде қолданылу қажеттілігін тудыратын қолайлы атмосфера жасау;

• Сабаққа алуан түрлі жұмыс түрлерін яғни жеке,жұп,топ, ұжым жұмыстарын ұйымдастыру;

• Оқушы тұлғасын толығымен оқу процессінде тарту;

• Сабаққа түрлі көрнекіліктерді пайдалану оның ішінде техникалық (үнтаспа,комьютер, бейнефильмдер); техникалық емес құралдар (суреттер,альбомдар,сызбалар,кестелер,крассвордтар);

• Оқушының шығармашылық қасиеттерін ояту,ынталандыу;

• Сабаққа жаңа педагогикалық технологияларды пайдалану;

• Ойындар мен ойын элементтерін жиі қолдану;

• Қосымша материалдарды,газет журналдарды, интернет көзін қолдану;

Тілді үйренудің басты мақсаты оқушының іштей талпынысына,ұмтылысына тікелей әсер етеді. Үштұғырлы тіл өмірдің қажеттілігі. Бұл бүгінгі елдің тыныс -тіршілігін анықтайды.Үш тілді қатар меңгеру бәсекеге қабілетті ел азаматының міндеті

Оқушы құзіреттілігін арттырудың тиімді жолы

Қазіргі әлемде болып жатқан қарқынды өзгерістер әлемдік білім беру жүйесін қайта қарау қажет екендігін паш етті. Білім беру саласында қол жеткізілген бүкіл әлемдік бітімнің мәні оқушылар үшін білімнің де,дағдылардың да тең дәрежеде маңызды екендігін көрсетеді. Заманауи тәсілдің ең негізгі ерекшеліктері оқушылардың алған білімдерін жай ғана иеленіп қоймай, оларды орынды жерде қолдана білуіне басты назар аудару болып табылады.

Мұғалімдер оқушыларға қалай оқу керектігін үйретіп,соның нәтижесінде еркін,өзіндік дәлел уәждерін нанымды жеткізетін ынталы,сенімді, сыни пікір көзқарастары жүйелі дамыған,сандық технологияларда құзырлық танытатын оқушы қалыптастыруға даярлау болып табылады.

Қазіргі ақпараттық қоғамда табыспен өмір сүру үшін балалар мен жасөспірімдер мән жайды түсініп,тәуелсіздік алу мақсатында белсенді,сындарлы оқудың тиімді тәсілдеріне тартылуы қажет. Оқуды дербестендіру және даралау қажеттеігі күн санап өсуде,олар оқушылардың әртүрлі топтарына білім алуға мүмкіндік бере алады. Өз кезегінде мектеп, жаңаша оқытудың тәжірибесін жүргізуге мүмкіндік алу мақсатында педагогикалық жаңа нысандарын игеруге мүмкіндік береді.

Аталған теория оқушылардың ойлауын дамыту олардың бұрын алаған білімдері мен жаңа немесе сыныптаға түрлі дерек көздерінен мұғалінен, оқулықтан және достарынан алған білімдерінен астастырыла жүзеге асады. Дайын білім береуге негізделген «дәстүрлі» стиль арқылы алынған білім оқушылардың жинақтаған өзге білімдерімен тиімді сіңісе алмайды. Сондықтан механикалық түрде есте сақтау, үстірт білім алу жағдайлары орын алады.

Дәстүрлі оқытудан алынған механикалық түрде есте сақталған мәліметтерді емтихан кездерінде ұтымды пайдалануға боады. Бірақ мән мағынасы дұрыс меңгерілмейді. Сындарлы оқыту мақсаты оқушының пәнді терең түсіну қабілетін дамыту,алған біәлімдерін сыныптан тыс жерлерге,кез келген жағдайда тиімді пайдалануға болады.

Оқыту туралы сындарлы түсінік оқушыға нақты білім берудегі мақсат тұтқан мұғалімнің өз сабақтарын оқушының идеясымен білім біліктілігін дамытуға ықпал ететін міндеттерге сай ұйымдастыруын талап етеді. Бұндай міндеттер оқушының оқған тақырып бойынша білімдерін өз деңгейінде көрсетіп, кейбір болжамдар бойынша күмәнді ойларын білдіре алады,пікір көзқарастарын нақтылап, жаңа ұғым түсініктерін көрсете алатындай етіп орайластырып құрылады.

Мұғалім қызыметіндегі маңызды дүние жекелеген оқушылардың тақырыпты қабылдау ерекшеліктерін, оқушылардың түсінігін жетілдіру мақсатында олармен жұмыс жүргізу қажеттігін ұғыну.

Сындарлы оқытуға негізделген сабақтар оқушыларға өз білімдері мен ұстанымдары жайында ойланып, сұрақтар қойып,білімін толықтырып, белгілі бір тақырыпты оқып білу кезеңінде өз түсінігін өзгертуге мүмкіндік береді. Бұл үрдіс оқушының өз болжамдарына күмәнмен, сын тұрғысына қарай отырып, сол арқылы әлем, тіршілік,жаратылыс туралы өзінің түсінігін тереңдетіп, кеңейтуге ұмтылу мүмкіндігін ұлғайтады.

Құзырлы оқытудың маңызды факторлары мұғалімнің оқушының тақырып мәнін өз бетінше меңгеруін түсінуі мен бағалауы болып табылады.Сапалы оқыту мұғалімнің бейнесімен танылатын сан алуан элементтер арасындағы байланыс болып табылады. Сапалы оқытудың оқушылардың, қоршаған орта жағдайы және оқыту, білім алу мүмкіндіктерінің бірлігі ретінде қарастырылады.

Сыни тұрғыдан ойлау- бұл саналы мағынаны іздеу:өзінің көзқарасының болуымен , басқалардыңда пікірін ескеріп,қандайда обьективті ойлау және қисыны бар өзіндік қате сенімінен бас тарта білу. Сыни тұрғыдан білудің жаңа идеяларыды ұсынуға және жаңа мүмкіндіктерді көтеруге қабілетті,мәселелерді шешу кезінде маңызы зор.

.